2000
|
|
Telebista ikusienen rankinga eginez, maila bertsuan dauden TVE1, Tele 5, ETB2eta Antena 3 aipatu
|
behar ditugu
. Ondoren datoz TVE2 eta ETB1 eta, askoz ereaudientzia-kopuru txikiagoak lortuz, Canal Plus eta telebista lokalak.
|
|
Radio Adour Navarreren hizkuntza-aukerek bere egokitze-gaitasuna eta handinahia erakusten dute. Lehen bi hilabeteetan emankizunak gaztelaniaz eta frantsesez aurkeztuak izan ziren, garai hartan zuhurtasunez egin
|
behar
baitzenbilakaera. Ondoren, gaztelania kendu, frantsesa mantendu eta euskara osoki sartua izanzen.
|
|
Xiberoko Botza da hiru irratihauen artean gutxien entzuten dena, %0, 2ko entzuleria-tasarekin soilik. Bere aldegogorarazi
|
behar da
, Zuberoa biztanle gutxien duen Euskal Herri osoko herrialdeadela. Mediametrieren galdeketaren desabantaila gisa aipatu behar da, hiru euskalirratien hedapen-eremua baino askoz ere zabalagoa dena kontuan hartzen duela, etaRadio France Pays Basquek galdeketaren agintzaileak, Ipar Euskal Herri osora zabaltzen duela entzute-eremuaren azalera.
|
|
Bere aldegogorarazi behar da, Zuberoa biztanle gutxien duen Euskal Herri osoko herrialdeadela. Mediametrieren galdeketaren desabantaila gisa aipatu
|
behar da
, hiru euskalirratien hedapen-eremua baino askoz ere zabalagoa dena kontuan hartzen duela, etaRadio France Pays Basquek galdeketaren agintzaileak, Ipar Euskal Herri osora zabaltzen duela entzute-eremuaren azalera. Irrati hauen ehunekoak askoz ere hobeak izangolirakete galdeketa honen emaitzak, herrialdeka egingo balira.
|
|
Harpidetza iraunkorrak dira edota entzuleriaren nolabaiteko ordainketak, entzuleek beren banku-kontuetatik hilero automatikoki zorduntzea onartzen baitute, irratiekiko duten atxikimendu sendoa erakutsiz? 43.Diru-laguntza erregular horiez gain, euskal irratiek sentsibilizazio-eta harpidetza-kanpainak egiten dituzte beren kazetaritza-eremuko biztanleriaren artean. IrulegikoIrratiarentzat, urteroko finantza-mailako sostengu-kanpainan lorturiko fondoak dira, irratiaren funtzionamendurako
|
behar den
laguntza nagusia(...)?, 1983ko irailaren16an frantses gobernuak sortutako Irrati Adierazpenerako Sostengu Fondoaren44ondotik, irrati soziatiboak bizirauteko gutxieneko finantza-oinarria dena.Euskadi Irratiaren eta Gure Irratiaren arteko harreman lotuek erakusten dituzteezarri diren kooperazio-sareak zein finantza-sostenguak. 1985ean, Euskadi Irratiak, irrati autonomo publikoak?
|
|
Azkenik, Espainiari soilik dagozkien artikuluei erreparatuz gero (hots, EuskalHerriarekin zerikusi zuzenik3 ez duten artikuluez ari gara), erreferentzia-eremu horrenpresentzia eguraldiari eta trafikoari buruzko artikuluetan handitzen da bereziki, eta baiekonomia -gaietan ere, neurri txikiago batean. Eguraldiari eta trafikoari buruzko albisteei dagokienez, kontuan hartu
|
behar dira
ez soilik iragarpenak (beren mapen bitartezerreferentzia-eremuak oso zehazki birsortzen dituztenak, liburu honen 5 ataleanaztertzen dugun bezalaxe), eguraldiak zein trafikoak eragindako kalte, ondorio etaabarri buruzkoak ere baizik (uholdeak, istripuak, e.a.).
|
|
Euskal Herriarekin zerikusia duen artikulu batek, hartara, Euskal Herri osoarekin zein haren parte batekin soilik izan dezake lotura. Geroxeagohelduko diogu Euskal Herria eta bere barneko eremu ezberdinen arteko alderaketari). Beraz, egunkariek gai hauen berri ematen digutenean, hurbileko kontuek garrantziairabazten dute (ezin bestela izan euskarari dagokionez, jakina; baina ez litzatekenahitaez horrela izan
|
behar
gainerako bietan).
|
|
Izan ere, Euskal Herriaosotasun gisa hartzen ez dutenez, bere zati batzuk bakarrik islatzen dira egunkari ez-abertzaleetan. Izaera probintzialari ala jarrera ideologikoari leporatu
|
behar
eta diogujokaera hau. Galdera honi erantzuteko datuak ditugu 2 taulan:
|
|
Hartara, berriro errepikatzen da, aurreko taulan ikusi dugun joera. Argitu
|
behar da
, bestalde, taula bi horien artean agertzen den alde bat: oro har, herrialdeetan eragina duten gertaerak gutxiago dira herrialdeetan gertatzen direnak baino.
|
|
pertsona atzerritar batek (Europakobatasunaren kanpotikoak, alegia) ezin du kapitalaren %25etik gora izan ala pertsona fisiko edo juridikobera ezin da hedadura-eremu bertsua duten FMko irrati-zerbitzuen ustiapenerako bi emakida bainogehiagoren titular izan. Eta hedadura-eremu bertsua duten FMko irrati zerbitzuen ustiapenerako emakidabat baino gehiago eman ahalko zaizkio pertsona fisiko edo juridiko berari, soil-soilik jadanik eman direnenkopuruagatik irrati-eskaintzan pluraltasuna
|
behar den
mailan ziurtatua geratzen baldin bada. Azkenik, pertsona fisiko edo juridiko batek ezin du sozietate emakidadun bat baino gehiagotan parte-hartzegehiengodunik izan, hedadura eremu bertsua duten FMko irrati-zerbitzuen ustiapena egiten dutenean.
|
|
Honek, azken batean, finantzaketamistoa erabili ahal dutela esan nahi du, nahiz eta finantzaketa publikoa, zerbitzupublikoak finantzatzera joango dela ziurtatu beharko den. Europako Batzordearen Ebazpenean, bide beretik, zerbitzu publikoaren garrantzia berretsi etagarai digitalean ere zerbitzu publikoek kalitatezko zerbitzuak eskaintzen jarraitzeko kapazitatea izan
|
behar dutela
zehazten da; halaber, publiko guztientzako zerbitzuak eskaintzean, legitimotzat jotzen du ebazpen horrek zerbitzupublikoek ere entzuleria zabal batera heltzeko ahaleginak egitea76.
|
|
Balizko Euskal Herriko komunikazio-eremua enpresa-aldetik aztertzean, industriaezberdinen dinamika espazial berezituak hartu
|
behar dira
aintzat, baina baita, berriroere, Ipar eta Hego Euskal Herrien arteko banaketa Frantziar eta Espainiar Estatuenartean. Prentsan, merkatuaren zatiketa territoriala handia izan da, bai Frantziar Estatuan zein, bereziki, Espainiarrean.
|
|
Prentsan, merkatuaren zatiketa territoriala handia izan da, bai Frantziar Estatuan zein, bereziki, Espainiarrean. Horrela, bada, industria honetan hainbat enpresatxiki eta ertainek Euskal Herriko eremu geografikoaren gainean sortu eta iraunbizitzeko aukera izan du, bereziki Hegoaldean, non, bestalde, probintzien arteko zatiketa erenabarmendu
|
behar baita
. Frantziar Estatuan, berriz, beren menpe eremu geografikonahiko zabalak hartzen dituzten egunkari erregionalak nabarmentzen dira, nahiz etahorren baitako ezberdintasunen araberako edizio berezituekin izan.
|
|
Azkenik, nazioarteko komunikazio-taldeak ere aipatu
|
behar dira
, indartsuakzenbait sektoretan, aldizkarietan bezala Espainiar Estatuan; eta horien presentzianabarmena da atal batzuetan, ikus-entzunezko produkzioan adibidez. Eta baita bestesektore batzuetako enpresak ere, telekomunikazioen eta teknologia berrien garapenakbultzatuta, arlo berri hauetan beren lekutxo eta tartea egiten saiatzen direnak:
|
|
Lehen artikulu honen arabera, honako hauek izan
|
behar dira
CSAren jardueraren oinarriak: berdintasuna bermatzea tratuan agente ezberdinei, sektore publikoaren independentzia eta inpartzialitatea garantizatzea, konkurrentzia sustatzea, programen kalitatea zaindu eta horren hobetzea ekarriko luketen neurriakzehaztea, ikus-entzunezko sormen eta produkzio nazioanala bultzatzea eta kultura frantsesaren alde egitea.
|
|
Alderantziz, ikus-entzunezko sistemak dituenbetebeharrak ongi betetzeko ezinbesteko oinarri gisa ere agertzen da sistema publikoa bera. Hala etaguztiz ere, ez da ahaztu
|
behar
Frantzia izan dela bere irrati/ telebista-sistema publikoaren atal batpribatizatzera jo duen Europako lurralde bakarra (komunikazio-legearen 1986ko eraldaketa, hain zuzenere, TF -1 telebista-kate publiko nagusia pribatizatzeko asmo hori bideratzeko egin zen).
|
|
Betebeharren izaera legean bertan finkatzen da, baita horietako hainbaten zehaztapena dekretu-legez egingo dela xedatzen ere. Azkenean, ordea, modu indibidualean eta zerbitzu bakoitzeko zehaztu
|
behar dira
betebeharrak, aipatutako hitzarmen horietan.
|
|
Hori bai, frekuentzia berean emitituko duten zerbitzuen artean koherentzia gordetzen saiatuz.Behin horiek emandakoan, baliabide irrati-elektriko bera erabiliko duten zerbitzuen eragileek berengandikezberdina izango den sozietate berri bat izendatu
|
behar dute
, multiplearen eragiketaz eta banaketazarduratzeko. Akordiora helduko ez balira, emakida-baliabide horren emakida-prozesua berriro zabaldukolitzateke.
|
|
Legeak arlo honi dagokionean duen zehaztapen-maila handia da, besteak beste, dekretu horrekekarpen finantzario horren zenbait alderdi eta xehetasun finkatu
|
behar dituela
baitio: kuoten kontabilizazio-irizpideak, difusio-eskubideen erosketan erabili beharreko partea...
|
|
Irratiari dagokionean, Espainiar Estatuko irratigintzaren funtsezko ezaugarria, Europako beste lurraldeekiko berezitua egiten duena hain zuzen ere, bertan ekimenpribatuak hasiera hasieratik bete duen zeregin garrantzitsua izan da. Zentzu honetanoso atzera jo
|
behar da
denboran, bai eta lege-multzo zabala aintzat hartu ere, gauregungo irratiaren egitura eta horren araupetzea ulertzeko58 Ez da hau horretarakolekua eta, hortaz, arau garaikide garrantzitsuenak aipatuko ditugu bakarrik.
|
|
Hain zuzen ere, sorosgarritasun-printzipioa dela eta, Europako Batasunaren arauakez dira zuzenean aplikatzen horren partaide diren Estatuetan: hauek beren lurraldetaraegokitu
|
behar dituzte
arauak, lurraldeko arau bihurtuz, indarra izango badute. Gainera, instituzio komunitarioak 80ko hamarkadaren amaiera aldera arte ez ziren hasi ikus-entzunezkoetarako politika-egituratuak ezartzen.
|
|
-Lurrazaleko irrati eta telebista analogikoak: ...riko urria erabiltzen duten heinean, errekurtso hori esleitzeko prozedura zehatzen menpe kokatzen dira13 Telebisten kasuan CSAk aurrez finkatubehar ditu, frekuentziak esleitzeko deialdi baten bidez, aukeran egongo direnfrekuentzien kopurua, zehaztutako zerbitzu-motaren eta horietako bakoitzarenhedapen geografikoaren arabera betiere14 Irratien kasuan, aldiz, CSAk ez ditufrekuentziak aurrez finkatu
|
behar
–bai, ordea, ezar daitezkeen zerbitzu-motaketa horien hedapen geografikoa?; frekuentzien kopurua, gerora, esleipenaegiteko orduan bertan zehaztuko dela xedatzen da, besteak beste, jasotakoeskakizunen kopurua eta horien ezaugarriak kontuan hartuz15 Kasu bateanzein bestean, telebistaren zein irratiaren kasuan alegia, enpresek zein elkarteekegin dezakete eskakizuna CSAren aurrean, lurrazaleko zerbi... Oinarri ekonomikoen alderdi honetatik, ez da finkatzen dohainekoak ala ordainekoak izan behar diren edo izan daitezkeen zerbitzu horiek.
|
|
hauek eremu edo baliabideirrati-elektriko urria erabiltzen duten heinean, errekurtso hori esleitzeko prozedura zehatzen menpe kokatzen dira13 Telebisten kasuan CSAk aurrez finkatubehar ditu, frekuentziak esleitzeko deialdi baten bidez, aukeran egongo direnfrekuentzien kopurua, zehaztutako zerbitzu-motaren eta horietako bakoitzarenhedapen geografikoaren arabera betiere14 Irratien kasuan, aldiz, CSAk ez ditufrekuentziak aurrez finkatu behar, bai, ordea, ezar daitezkeen zerbitzu-motaketa horien hedapen geografikoa?; frekuentzien kopurua, gerora, esleipenaegiteko orduan bertan zehaztuko dela xedatzen da, besteak beste, jasotakoeskakizunen kopurua eta horien ezaugarriak kontuan hartuz15 Kasu bateanzein bestean, telebistaren zein irratiaren kasuan alegia, enpresek zein elkarteekegin dezakete eskakizuna CSAren aurrean, lurrazaleko zerbitzu analogiko bateragiteko emakida edo baimena lortzeko, betiere erakunde horrek ezarritakoepe eta baldintzetan16 CSAk berak baloratuko ditu eskakizunak eta erabakikoditu norgehiagokak, besteak beste, eskakizunen alderdi teknikoak, programatikoak eta ekonomikoak aintzat hartuz. Oinarri ekonomikoen alderdi honetatik, ez da finkatzen dohainekoak ala ordainekoak izan
|
behar diren
edo izan daitezkeen zerbitzu horiek. Emakidak/ baimenak hamar urtetarako izango dira, telebisten kasuan eta bost urtetarako irratien kasuan.
|
|
Baimenak bost urteko bi alditarako berriztagarriak izango dira, lehiaketa berria zabaldu beharrik gabe. Bestalde, emakida/ baimenaren hartzaileek hitzarmen bat sinatu
|
behar dute
CSArekin, arlo tekniko zein programatikoari dagozkien betebeharrak zehaztuz17.
|
|
-Satelite zein kable bidez ematekoak diren ikus-entzunezko komunikazio-zerbitzuak ez daude, aurrekoak bezala, baliabide urri baten esleitzeko prozeduren menpe. Zerbitzu horien programatzaileek edo editoreek, ordea, hitzarmenbat sinatu
|
behar dute
CSArekin (sozietateak Frantziar Estatukoak badira, edoEuropako Batasunetik kanpokoak izanda Frantziar Estatuko satelite-edokable-sistema baten bidez emango badira) edo deklarazio bat egin behar duteberaren aurrean (Europako Batasunaren partaide edo Europako HitzarmenEkonomikoaren sinatzaile den beste lurralde batetakoak badira). Hitzarmeneketa, maila apala-goan, deklarazioek ere, ikus-entzunezko komunikazio-zerbitzua betebehar edo eskakizun batzuen menpe jartzea ekarriko dute, besteakbeste, programazioaren aldetik, lurrazaleko sistema analogiko edo digitalakbezalaxe, aurrerago zehaztuko den bezala.
|
|
-Satelite zein kable bidez ematekoak diren ikus-entzunezko komunikazio-zerbitzuak ez daude, aurrekoak bezala, baliabide urri baten esleitzeko prozeduren menpe. Zerbitzu horien programatzaileek edo editoreek, ordea, hitzarmenbat sinatu behar dute CSArekin (sozietateak Frantziar Estatukoak badira, edoEuropako Batasunetik kanpokoak izanda Frantziar Estatuko satelite-edokable-sistema baten bidez emango badira) edo deklarazio bat egin
|
behar
duteberaren aurrean (Europako Batasunaren partaide edo Europako HitzarmenEkonomikoaren sinatzaile den beste lurralde batetakoak badira). Hitzarmeneketa, maila apala-goan, deklarazioek ere, ikus-entzunezko komunikazio-zerbitzua betebehar edo eskakizun batzuen menpe jartzea ekarriko dute, besteakbeste, programazioaren aldetik, lurrazaleko sistema analogiko edo digitalakbezalaxe, aurrerago zehaztuko den bezala.
|
|
-Kable bidezko zerbitzuen eragiketa ere emakida-edo baimen-prozeduraberezi baten menpe dago. Sarea ezarriko den eremu-inguruko udaletxeak edoudaletxe-multzoak egin
|
behar dio
CSAri proiektuaren eta eragilearen proposamena, eta honek, baldintza teknikoak, programatikoak zein finantzieroakegokiak direla ziurtatu eta gero, baimena luzatuko dio proposatutako sozietateari21 Kable-sistemaren eragiketa, sozietate batek, elkarte batek zein agintepublikoak berak egin dezakete.
|
|
Komunikazioaren askatasunaren gaineko legean finkatzen diren eskakizunakorokorrak dira gehienetan, nahiz eta, arlo batzuei dagokienean, gehienezko eta gutxienezko mugak ere finkatzen dituzten (programen produkzioari eta edukiei dagozkioneanbezala); alde honetatik, betebehar gehienak, kontzentrazioari dagozkionak izanezik? Gobernuaren dekretuz garatu eta zehaztu beharrekoak dira, zerbitzu-kategoriabakoitzerako espreski eginiko arauen bidez. Gainera, edo horrekin batera, bai sistemapublikoaren sozietateek baita baimena lortzen duten sozietate pribatu eta elkarteek ere, cahier de charges edo hitzarmenak sinatu
|
behar dituzte
, hurrenez hurren, CSArekin, non aipatutako eskakizun horiek guztiak modu indibidualean egokitutako betebeharbilakatuko diren23.
|
|
emisioen %60 film eta ikus-entzunezko programa europarrak, bereziki ikusle gehien biltzen diren ordutegietan? eta %40 jatorriz frantsesez egindako film eta ikus-entzunezkolanak izan
|
behar direla
zehazten da.
|
|
-Irratietan: egile edota artista frantziarrek egindako edota frantsesez edoFrantzian erabiltzen den beste hizkuntza erregional batean sortu edotainterpretatutako musika-lanak, musikaren emisio-denboraren %40raheldu
|
behar dira
gutxienez; horietatik erdia, gainera, egile edo interprete (talentu) berriena eta, halaber, produkzio berria izan behar dira, eta entzute handiko orduetan eman behar dira, musika modernoa osagai dutenprogramei dagokionean behintzat. Kuota bereziak daude, ordea, honakokasu hauetarako:
|
|
-Irratietan: egile edota artista frantziarrek egindako edota frantsesez edoFrantzian erabiltzen den beste hizkuntza erregional batean sortu edotainterpretatutako musika-lanak, musikaren emisio-denboraren %40raheldu behar dira gutxienez; horietatik erdia, gainera, egile edo interprete (talentu) berriena eta, halaber, produkzio berria izan
|
behar dira
, eta entzute handiko orduetan eman behar dira, musika modernoa osagai dutenprogramei dagokionean behintzat. Kuota bereziak daude, ordea, honakokasu hauetarako:
|
|
-Irratietan: egile edota artista frantziarrek egindako edota frantsesez edoFrantzian erabiltzen den beste hizkuntza erregional batean sortu edotainterpretatutako musika-lanak, musikaren emisio-denboraren %40raheldu behar dira gutxienez; horietatik erdia, gainera, egile edo interprete (talentu) berriena eta, halaber, produkzio berria izan behar dira, eta entzute handiko orduetan eman
|
behar dira
, musika modernoa osagai dutenprogramei dagokionean behintzat. Kuota bereziak daude, ordea, honakokasu hauetarako:
|
|
Kuota bereziak daude, ordea, honakokasu hauetarako: ondare musikalaren balorizazioan espezializaturikozerbitzuetan, tituluen %60 frankofonoa izan
|
behar da
, eta produkzioberriak %10eko maila gainditu behar du, gutxienez orduko titulu batazalduz; talentu gazteen promozioan espezializatutako zerbitzuetan, emititutako tituluen %35 izan behar da frankofonoa, halaber, %25gutxienez talentu berriena izan beharko delarik.
|
|
Kuota bereziak daude, ordea, honakokasu hauetarako: ondare musikalaren balorizazioan espezializaturikozerbitzuetan, tituluen %60 frankofonoa izan behar da, eta produkzioberriak %10eko maila gainditu
|
behar du
, gutxienez orduko titulu batazalduz; talentu gazteen promozioan espezializatutako zerbitzuetan, emititutako tituluen %35 izan behar da frankofonoa, halaber, %25gutxienez talentu berriena izan beharko delarik.
|
|
Kuota bereziak daude, ordea, honakokasu hauetarako: ondare musikalaren balorizazioan espezializaturikozerbitzuetan, tituluen %60 frankofonoa izan behar da, eta produkzioberriak %10eko maila gainditu behar du, gutxienez orduko titulu batazalduz; talentu gazteen promozioan espezializatutako zerbitzuetan, emititutako tituluen %35 izan
|
behar da
frankofonoa, halaber, %25gutxienez talentu berriena izan beharko delarik.
|
|
– Zinearen emisio-erregimen berezi bat errespetatu beharra; hau ere dekretuberezi batez zehaztu
|
behar dela
finkatzen da, non, besteak beste, pelikulenemisiorako ordu-tarte zehatzak eta urteko birdifusio-kopuruak finkatu behardiren.
|
|
– Akzioak nominatiboak izan
|
behar dira
.
|
|
– Norbaitek ikus-entzunezko komunikazio-zerbitzu bat eskainiko duen sozietate baten botoen edo kapitalaren %10 baino gehiago izatekotan, egoerahorren berri eman
|
behar dio
CSAri; baita egoera horretan gerta daitekeenedozein aldaketarena ere.
|
|
Telekomunikazioen Lege Orokorrak aurreko Satelite bidezko Telekomunikazioei buruzko legea baliogabetu zuen, telebistari zegokionen izan ezik. Edozelan ere, satelite bidez hedatzen diren irrati-etatelebista-zerbitzuek ez dute jada zerbitzu publikoko kontsideraziorik, nahiz eta emisioen edukiak Irrati eta Telebistaren Estatutu Legeak eta Europako Artezarauaren egokitzapenak esaten dutenari makurtu
|
behar diren
. Halaber, irrati-telebista autonomikoekeskuduntza dute satelite bidezko zerbitzu eta programazio berezituak ezartzeko; ez, ordea, jatorrizko programazio bera errepikatzeko.
|
|
Gaur egun baliogabetuta egon arren, Kable Bidezko Telekomunikazioei buruzkoLegean eta horren garapena den Araudi Teknikoan43 ezarritako irizpideen arabera eginda kablearen garapena Espainiar Estatuan. ...zitezkeenak44.Demarkazioen oinarria udalak ziren, eta zentzu horretan Udalei zego-kien, hain zuzenere, horiek onartzea; alabaina, demarkazio batek udal bat baino gehia-go hartuko zuenkasuetan, Autonomia Erkidegoek izango zuten hori onartzeko eskuduntza, betiereudalen proposamen eta baimenarekin; halaber, Erkidego ezberdinetako udalak hartukolituzketen demarkazioek Sustapen Ministerioaren baimena
|
behar zuten
. Azkenean, zehaztutako 43 demarkazio horietako bakoitzean 2 lizentzia eman dira.
|
|
aurreikusten dira, programazioaren gutxieneko %40ren hornitzailegisa (nahiz eta portzentaje hori gutxitzerik ere badagoen, aginteari hala eskatuz gero). Halaber, honako programazioak derrigorrez eskaini beharra (must-carry) ezartzen zaie: lurrazaleko telebista publiko eta pribatu estatalak, demarkazioari dagokion Erkidegokotelebista autonomikoak eta, baldin balego, abonatuaren herriko telebista lokala ere, betiere, hauek hala eskatuz gero. Edukiei buruzko betebeharretan, Europako Batasunaren Artezarauaren egokitzapenak esaten duenera jo
|
behar da
, kanal baten banaketaAutonomia Erkidego batean abonatutako etxebizitzen erditik edo Estatu osokoenlaurdenetik gora heltzen denean.
|
|
Gestio-modu zeharkakoaren kontzesioak egiteko, berriz, lehiaketapublikoak deitu beharra finkatu da. Alabaina, hiru programazioren erreserba egin daTelebista Pribatuaren Legearen arabera lurrazaleko telebista analogikoak kudeatzekoemakida duten enpresek, hala eskatuz gero edo beren lizentzia berrituz gero, azkenean gertatu den bezala, 2000ko martxoaren 10eko erabakiaren bidez?, beren programazioa aldiberean modu digitalean ere emititzeko47 Gainera, berriztapena lortu eta biurtetara hasi
|
behar dira
, beranduenez jota ere, modu digitalean emititzen. Gaikuntzentitularitateak 10 urtetarako finkatu dira, aurrerantzean epe bereko tartetarako ere luzadaitezkeenak.
|
|
-Kuotak: emisio-denboraren erdia europar jatorriko ikus-entzunezko programekin osatu
|
behar da
, betiere informatiboak, kirol-erretransmisioak, lehiaketak, publizitatea eta teletestua aintzat hartu gabe; gainera, horietako erdiak jatorrizEspainiar Estatuko hizkuntzaren batean egindakoak izan behar dira, eta %10ekoizle independenteena eta azken bost urteetan egindakoa; halaber, behartuegiten dira telebistak beren diru-sarreren %5 film eta telebistarako pelikulaeuroparren produkzioan inberti...
|
|
-Kuotak: emisio-denboraren erdia europar jatorriko ikus-entzunezko programekin osatu behar da, betiere informatiboak, kirol-erretransmisioak, lehiaketak, publizitatea eta teletestua aintzat hartu gabe; gainera, horietako erdiak jatorrizEspainiar Estatuko hizkuntzaren batean egindakoak izan
|
behar dira
, eta %10ekoizle independenteena eta azken bost urteetan egindakoa; halaber, behartuegiten dira telebistak beren diru-sarreren %5 film eta telebistarako pelikulaeuroparren produkzioan inbertitzera.
|
|
Hizkuntza-komunitateek biziraupena ziurtatzeko, erreprodukzio soziala bermatubehar dute. Gure kasuan, euskararen komunitateak bere biziraupena ziurtatzeko, besteak beste, hedabideen laguntza
|
behar du
bere buruaren erreprodukzio sozialabermatzeko. Gure inguru hurbileko hedabideak urrun daude laguntza-emate hipotetikohorretatik.
|
|
Mapak ez du, jakina, informazio objektiborik eta neutrorik eskaintzen. Praktikapolitikoan arrakasta erdiesteko, beste helburu batzuen artean, jendea lurralde batekinidentifikatzea lortu
|
behar dute
nazionalismoek; eta indentifikazio hori ahalik etamodurik espontaneoenean egin dadila23.
|
|
Herri horiei buruzko koordenatuak ematerakoan, badago zer bat den-denetankomuna dena. Alegia, beste batzuen koordenatuen arabera kokatu
|
behar ditugu
herrihoriek, mapa-mundietan, kartetan edo mapetan berak bizi diren lekuen errepresentaziografiko internazionalik ez dagoelako.
|
|
Gaur egun, Euskal Herrian kontraesan teoriko-praktiko nabarmena bizi dugu: ia orok onartua da euskal identitate kulturala existitu egiten dela etaidentitate hori euskararen herriaren gainean osatua dela, alegia Euskal AutonomiaErkidegoaren, Nafarroako Foru Komunitatearen eta Pirinio Atlantikoen Departamentuaren gainean; baina horra hor kontraesana, ez dago kontsentsurik lurralde soziokultural horrek izan
|
behar duen
edukiontzi administratiboari buruz erabakitzeko. Esannahi baita, euskal herritar eta lider politiko gehienek fakto linguistiko-kulturalaklurralde zabal bat (mugez gaindi) besarkatzen duela onartzen duten arren, herritar etalider horien artean ez dago kontsentsurik, lurralde linguistiko-kulturalak izan beharduen ezarpen administratiboari buruz.
|
|
4 Hedabideek Euskal Herri osotuaren ideia kultural eta linguistikoaren islasoziala bultzatu
|
behar dute
. Lurralde-pertenentzia azpimarratu gura baldin bada, beharrezkoa da Euskal Herri osotuaren profilaren bonbardaketa sistematikoabermatzea.
|
|
Mapen protagonismoaprogramaren edukiarekin dukeen loturaren araberakoa litzateke: albistegietan, esate baterako, atzealdearen zati ederra; magazinetan, agian, nahikoa litzatekemotibo bat erakutsita; zinema-aurkezpenetan,
|
behar bada
, estrenaldia non denilustratzeko adinakoa, eta abar.
|
|
10 Borondate integratzailea sustatu
|
behar dute
hedabideek. Iruditeria komuneanjarri behar da arreta, Euskal Herri barruko interkulturalismoa eta eleaniztasunabultzatuko duen iruditeria integratzailean.
|
|
10 Borondate integratzailea sustatu behar dute hedabideek. Iruditeria komuneanjarri
|
behar da
arreta, Euskal Herri barruko interkulturalismoa eta eleaniztasunabultzatuko duen iruditeria integratzailean.
|
|
Ideiak elkarren eragile dira, batek besteazehazten du. Ezin dira ez ideiak ezta errepresentazioak ere, berez, zerbait isolatu etalotugabetzat hartu; aitzitik, osotasun sistematiko baten partaidetzat hartu
|
behar dira
, parte bat bestean bermatzen baita1 2.
|
|
Horretan, eragin mediatikoak foma berezia hartzen du, estatu indartsuenekinposatu nahi duten errepresentazioa islatzen eta ezartzen baitute hedabideek, moduerrutinazko batean. Euskal Herriak, kasu, beste bi nazio indartsurekin lehiatu
|
behar
dumediatikoki, eta, botere-harremanean ez ezik sare mediatikoan ere gutxitua agertzendenez, gertaera, pertsonaia, toki eta momentu garrantzitsuak Espainiaren eta Frantziaren ikuspegi nazionalaren arabera ematen zaizkio antolatuta eta eraikita, hedabiderik nagusienen eskuetatik behinik behin.
|
|
Kontua, hartaz, hauxe da: askatasun horretan gal ez gaitezen ondo aukeratu
|
behar dugu
zein denguri gehien interesatzen zaigun filosofia egiteko modua. UEUko Filosofia Sailean, adibidez, euskarazko filosofia praktikoa aukeratu dugu filosofia egiteko modutzat.Horrela, Euskal Herriaren beharrei begira Euskal Herritik egiten den filosofia bilatzen dugu batez ere, zer garen eta zerk inguratzen gaituen, apurka--apurka eta guztion artean problematikotasun bihur dezagun.
|
|
Askatasuna eta identitatea batera
|
behar diren
kontzeptuak dira; elkarren beharra dute. Ohartu besterik ez,, burujabetza?
|
|
Hori da egoera, aldrebes samarrean azalduta beharbada. Eta egoera horrek baditu bere ondorioak, zeren identitatea eta askatasuna kolokan kausitzen direnean, burujabetzaren aurrebaldintzak ere kolokan baitira.Horrela, abertzaletasunaren sorrera ekarri zuten askatasun eta identitate kontzeptuak birpentsatu
|
behar direla
dirudi. Edo, bestela, zintzoak izan eta dramatismorikgabe abertzaletasun politikoa baztertu.
|
|
Alderantziz, disziplinartekotasunean oinarritutakometodologia hartzen dugu, gaiak jorratzeko metodologia egoki gisa; egokiena, gureustez. Filosofiak praktikoa izan
|
behar badu
, integratzailea izan behar du. Sintesiabilatzea da filosofia praktikoaren zeregina, gure ustez.
|
|
Alderantziz, disziplinartekotasunean oinarritutakometodologia hartzen dugu, gaiak jorratzeko metodologia egoki gisa; egokiena, gureustez. Filosofiak praktikoa izan behar badu, integratzailea izan
|
behar du
. Sintesiabilatzea da filosofia praktikoaren zeregina, gure ustez.
|
|
Horretarako, proiektu abertzalearen izaera konstituzionalaaldarrikatu du. Burujabetasuna aldarrikapen bat bada, aldarrikapen horren gauzapenpolitikoa alor juridikoan konstituzio baten bitartez eman
|
behar da
. Modu horretan, Soto-k Euskal Estatuaren bideragarritasun juridiko-politikoa azaldu nahi izan du.
|
|
Antxon Mendizabal-en iritziz, berriz, ekonomia da giltzarria. Abascal-enildoari jarraiki, diruaren liburuan irakurri
|
behar ditugu
gaur egungo joera kulturalenzergatiak. Ekonomialaria izanik, Mendizabal ekonomiaren ikuspegitik, globalizazio?
|
|
Aitzpea Leizaola antropologo gazteak jardun du horretaz. Nolakoa
|
behar du
izan norbanakoaren eta egitura politiko jakin baten artekoloturak. Nortasun-agiri ofizialek betetzen duten funtzio soziala hartuko du hizpideLeizaola-k, beti ere, atze-oihal gisa identitate formalek gizarte-mailan sor ditzaketen gatazkak izango dituelarik.
|
|
Honen aurrean, nazionalismoari erronka berriak egokitu zaizkio; beste erabatean esateko, garai berrietara egokitzeko beharra suertatu zaio. Bizi dugun modernitatearen luzapen kritiko honetan, globalizazio-prozesuen aurrean eta tendentziapotentzial ugari eta ez-definituen artean, nazionalismoak bere buruaren gainekohausnarketa egin
|
behar
du2 Garapen honen baitan, independentzia edo burujabetzabezalako kontzeptuak berreraiki behar ditu.
|
|
Honen aurrean, nazionalismoari erronka berriak egokitu zaizkio; beste erabatean esateko, garai berrietara egokitzeko beharra suertatu zaio. Bizi dugun modernitatearen luzapen kritiko honetan, globalizazio-prozesuen aurrean eta tendentziapotentzial ugari eta ez-definituen artean, nazionalismoak bere buruaren gainekohausnarketa egin behar du2 Garapen honen baitan, independentzia edo burujabetzabezalako kontzeptuak berreraiki
|
behar ditu
.
|
|
Mundu berriaren aurrean nazionalismoak egin
|
behar duen
egokitzapen horretan, pentsamenduaren baitan ematen ari diren joerak eta korronteak aztertu behar ditugu. Gaur egungo filosofia, jite juridiko?
|
|
Mundu berriaren aurrean nazionalismoak egin behar duen egokitzapen horretan, pentsamenduaren baitan ematen ari diren joerak eta korronteak aztertu
|
behar ditugu
. Gaur egungo filosofia, jite juridiko?
|
|
Nire iritziz, jite horrek aukera ematen digu, filosofikoki (baina ez nahitaezpolitikoki) gure alternatiba soziopolitikoaren eztabaida eternalari indar berria emateko. Beraz, hurrengo puntuetan, gure herriak dituen
|
behar
eta gogoetatik abiatuta, konstituzionalismoaren ereduak eskaintzen dizkigun aukerak azaltzen saiatukogara. Horretarako, ezinbestean, askatasunaren kuestioa eta politikagintzaren kontzepzio konkretua zehaztu behar ditugu.
|
|
Beraz, hurrengo puntuetan, gure herriak dituen behar eta gogoetatik abiatuta, konstituzionalismoaren ereduak eskaintzen dizkigun aukerak azaltzen saiatukogara. Horretarako, ezinbestean, askatasunaren kuestioa eta politikagintzaren kontzepzio konkretua zehaztu
|
behar ditugu
.
|
|
Jar dezagun disgresio-multzo hori batuko duen printzipio bat, burujabetasunazmintzatzeko maxima ez oso zorrotz modura funtzionatuko duen oinarri bat: askeakizan nahi dugu, eta, filosofikoki oso modan izan ez arren, libertatearen
|
behar
horialdarrikatzen dugu. Ezin baita burujabetzaz hitz egin, askatasunaren kontzeptuakontuan hartu gabe.
|
|
Bakarrik, esperimentu hoiek egiteko, libre izan
|
behar
lehenengo. Gure libertate txikiarekin.(...) Geure miseriekin, pertsona libreak izan, pertsonalki ere, horixe dugubeharrena.
|
|
Behin geure burua perspektiba horretan kokatu ondoren, harantzago joatenasmatu
|
behar dugu
, geure proiektu propioaren ardatzak marrazten joan. Hamlet-enaez da gure galdera.
|
|
Horregatik, orain pairatzen ditugun, konstrukto? tamalgarri hauek (gure kasuan, Espainia eta Frantzia) bainoeskaintza hobea egiteko gai izan
|
behar dugu
, eta gainera, gaur egungo politikagintzan oinarriztapen homologatu bakar bihurtu den koska gainditzea lortu: batere birjinala ez den herri-borondatea.
|
|
hau. Burujabetasunean oinarriturik (asmakizun kontzeptual modernoa berau), zuzenbidearen bitartez, bakea ezartzeko gaiizan
|
behar zuen
tresna asmatu dugu, ondokoak akabatu beharrean naturak hil gaitzan (helburu utopikoegia akaso, lortu gabea, dena den).
|
|
–Nahasi egiten dira, (nazionalismoa eta irrazionalismoa lotzean), esentzia eta bitarteak, ezen egia da lotura hori dagoena, baina hortik ez da ondorioztatu
|
behar
irrazionaltasuna erabiltzen duen mugimendua bera ere irrazionala denik. Beuillyk ongi bereizten ditu arlo biak eta, horrela, nazionalismoa helburu politikoak dituen mugimenduarrazionaltzat jotzen du, baina, bere helburuak betetzeko, irrazionaltasuna erabiltzenduela dio?.
|
|
(ii) Politikaren edota egitura politikoen izaera pluralista baten alde.Konstrukto horiek anitzak dira, hau da, erlatiboak dira, eta, era berean, beste konstrukto erlatibo eta konplexuekiko erlazioan jarri
|
behar dira
. Aniztasunaren ideiaBerlin-ek ekarri digu behin eta berriz taulara11, eta filosofia politiko garaikideareneztabaidagai zentraletako bat da12.
|
|
Gure herrian aniztasunaren fenomenoazarraza eta etnia gainditzen dituen definizio sakonago bat eman beharko dugu, kulturartekotasuna. La casa de Extremadura?-ra mugatu nahi ez bada. Beraz, aniztasunaz mintzo garenean, balioen aniztasunaren eta kosmobisio desberdinen elkarbizitzaren zentzuan ulertu
|
behar da
; ez kolonialismoaren sinonimo eder gisa.
|
|
Konstituzioa ezda soilik juridikoa (horretan gauzatzen bada ere), ezta kontratu sozial hutsa ere.Gainditu egiten du berezkoa zaion funtzionaltasuna, zentzu zabalago batez bustitaazaltzen delarik. Gainera, prozesu honen ondorio den konstituzioa dinamikoki ulertu
|
behar da
, bere printzipio garrantzitsuenetako bat aldakortasuna izanik.
|
|
Euskal Herrian ere konstituzionalismoak orain arte ia urratu gabe egon denbidea irekitzen du abertzaleontzat. Nazionalismoa erronka berrietarako berregituratu
|
behar bada
eta erronka zaharretarako bere burua indartu behar badu, hortxe daukaaukera bat (ez bakarra, noski). Onartu egin dugu estatua eta nazio oro konstruktoakdirela, baina gaur egun Espainia eta Euskal Herria maila bereko konstruktoak direnik ezin dugu esan.
|
|
Euskal Herrian ere konstituzionalismoak orain arte ia urratu gabe egon denbidea irekitzen du abertzaleontzat. Nazionalismoa erronka berrietarako berregituratu behar bada eta erronka zaharretarako bere burua indartu
|
behar badu
, hortxe daukaaukera bat (ez bakarra, noski). Onartu egin dugu estatua eta nazio oro konstruktoakdirela, baina gaur egun Espainia eta Euskal Herria maila bereko konstruktoak direnik ezin dugu esan.
|
|
Onartu egin dugu estatua eta nazio oro konstruktoakdirela, baina gaur egun Espainia eta Euskal Herria maila bereko konstruktoak direnik ezin dugu esan. Gure egoerak alde eta kontra dauzkan faktore guztiekin, alternatiba bat eraikitzeko gauza izan
|
behar dugu
. Kontra, batez ere zentzu askotan ukiezina den errealitate batekin jendea nazio-proiektu horretara gureganatzeko zailtasuna dugu.
|
|
Ed. Trotta, Madril? (modernitatearen proiektua, eredu komunikazionala, balio unibertsalen onarpena), baina historiaren aro konkretu hau gainditzeko?
|
behar
–horren baitan,, harago, horretan, Alemania ere sartzen du.
|
|
Berriro ere zegamarra ate joka: . Egin
|
behar duguna
, ez bait da mundua hobeto pentsatu, bainapixkat hobeto jarri. Teoria haundiek eta ideologiek, munduaren kolpe bateko soluzioek eta salbazioek, ez sinesgarritasunik dute, ez sostengu razionalik, gaurko zientzien fragmentazioarekin eta espezializazioarekin, eta interesik ere dagoeneko apenas geratzen zaie espiritu eskeptiko samar batentzat.Sistema haundiak Hegelekin suntsitu ziren, XIX. mendean suntsitu ziren.
|
|
Aipaturiko testu horiek, bada, konstituzioizena eraman arren, ez dira zuzenbidean, eta politikagintzan are gutxiago? konstituzionalismoaren ildokotzat hartu
|
behar
. Aitzitik, lehenengo Mundu-Gerrarenondoren idatziriko zenbait konstituzioren antzera, estatuko egituraren berri ematendigute; baina ez dute balio, estatuaren aurrean giza eskubideen defentsa behar adinabermatu ahal izateko.
|
|
konstituzionalismoaren ildokotzat hartu behar. Aitzitik, lehenengo Mundu-Gerrarenondoren idatziriko zenbait konstituzioren antzera, estatuko egituraren berri ematendigute; baina ez dute balio, estatuaren aurrean giza eskubideen defentsa
|
behar
adinabermatu ahal izateko.
|
|
Batere susmagarria ez den Giovani Sartori-k dioskunez (Elementos de TeoriaPolitica. Alianza, 18 or.) gobernuaren antolaketa azaltzeaz gain, konstituzioak biztanleriaren eskubideak zaintzeko bideak argitaratu
|
behar ditu
; eta goian aipaturikoeklehenengo baldintza besterik ez dute betetzen. Estatuaren bermea dira soilik, gizakiekiko duten betebeharrari muzin egiten dioten era berean.
|
|
Fenomeno hau hain indartsua izanik, egunero munduan zehar dabiltzan moneta-bolumen handiek, banku zentralek beren moneten defentsan egin
|
behar
dutenesku-hartzea ere gainditzen dute. Horrela, ekonomia osoak jartzen dira kolokan.Hain zuzen, Asiako Hego-Ekialdeko herriak prozesu honen biktima izan dira; lehenago lurralde horietan kapital mordoa sartu bazen ere, orain, beren ahalmen esportatzaileak ahuldu direnean, kapital espekulatiboek ihes egiten dute, herri horienekonomia desorekatuz.
|
|
Lanaren antolakuntza. Teknologia berriek duten ahalmen produktiboa bideratzeko, sorkuntza, ekimena, enpresarekiko atxikimendua eta kualifikazioa dituenlangileria berria
|
behar da
. Jakina, fordismoak zekarren ekimen gabeko eta kualifikazio gabeko langileriak ez du hemen balio.
|
|
Jakina, komunikabideen kontsumoa gizarteantxertaturik dagoenez, zenbait, informatibo?,, tertuliano? eta abar egunero sartzendira gure etxebizitzan, eta guk nahi ez arren ere entzun edo ikusi
|
behar ditugu
, guretzat ordu aproposak izaten diren horietan. Gainera,, ausentzian?
|
|
Aldi berean, Hirugarren Munduko herrietan mota guztietako diktadore eta militarrak sortu ziren mendebaldekoeredu demokratikoaren gerizpean. Baina, kapitalismoak demokrazia burgesa edoordezkatzailea
|
behar du
bere garapen egokirako, eta laugarren globalizazioan honenaldeko saio berria bideratzen ari da.
|
|
Demokrazia ona da demokratizazio-prozesua eragozten badu; eta hemen ere, Espainiakokasua paradigmatikoa da, Perukoa edo Turkiakoa bezalatsu. Ordezkapen-sistemak, alegia, gehiengo/ gutxiengoen sistemaren arabera mugitzen dena sistemak, eskubideen menpekoa izan
|
behar du
beti, eta ez alderantziz, Espainiako kasuanagertzen zaigun bezala.
|
|
Latitude horietan gatazka nazionalak eta intentsitate txikiko gerrateak hedatzen diren bitartean, estatu pobreetako 3.500 milioi biztanle bainogehiagok Frantziak baino sarrera global txikiagoa dute. Horrela, munduko biztanleriaren %23 estatu industrializatuei dagokie, eta horiek munduko produktu gordinaren %85 dute, estatu txiroetako 4.800 milioi biztanlek gainerako %14rekin konformatu
|
behar dutelarik
. Era berean, estatistikek urtero 14 milioi haur janari-gabeziazedota beherakoaz hiltzen direla islatzen dute, munduko zientzialari eta ikertzaileen%25 gerra-industrian lanean ari diren bitartean.
|
|
Gizartearen informatizazioaren lehen egunetan arlo politiko-sozialak9 planteatzeko ahaleginak egin ziren arren, hausnarketa honek jarraipen txikia izan zuen, beharbada kritikoak atzerakoi modura aurkeztuak izateko beldur zirelako, aurrerapenen aurka baileuden. Hori frogatzeko, arazo horri buruzko argitalpenen urritasuna egiaztatu besterik ez da
|
behar
. Kontuan izan, 70/ 80ko hamarkadetan askoz ugariagoak zirela10 Ildo horretatik, nabaria da informazio-teknologiak (eta robotikak) lanean izan duen eraginaren ikerketa sakonaren falta.
|
|
Begi-bistakoa da, subirano izan nahi duen herriak bere politika teknozientifikoa erabaki
|
behar duela
. Aipatu dugunez, egitura politikoaren eta sistema teknozientifikoaren artean erlazio handia dago.
|
|
zuen izenburu, eta bertan aztertzen zenez,. Telematikak berritzen eta gehitzen ditu independentziarako aukerak?. Egileen ustez,?[.] gobernuek Amerikako dominazioarimugak jartzeko borondatea erakusten dute[...]?; eta horretarako, bertako teknologia mantendu
|
behar zuten
. Hain zuzen ere, 3.2 eta 3.3 ataletan ikus zitekeen bezala, Nora-k eta Minc-ek proposatu zuten irteera, sarearen eta datu-bankuen hedapenestatala zen12 Beraz, ezinbestekotzat jotzen zuten, Frantzia bezalako estatu aberatsbatek bere teknologia hedatzea, independentzia mantentzeko.
|
|
Kanadak bezala, Australiak eta beste herri garatu batzuek ere antzeko txostenak enkargatu dizkiete beren adituei, helburu berberarekin: estatu handiek zein politika eraman
|
behar duten
argitzea, sareen bidez beste estatuek duten eragina ekiditeko. Horrela, estatu boteretsuekiko daukaten, burujabetasun erlatiboa?
|
|
Sare telematikoen erabilpenean zehar estatu boteretsuek besteen jarduera ekonomikoak eta politikoak zain ditzakete, haien subiranotasunaren aukerak gutxiagotuz. Beraz, pertsonen kontrola saihesteko heziketa, legeak, eta erakunde eraginkorrak beharrezkoak diren modu berberean, herriek mekanismo legalak eta nazioarteko erakunde betearazleak14
|
behar dituzte
beren burujabetasuna babesteko.
|
|
Ekonomia-mailan, Internet-en inperialismoa merkataritza elektronikoarenbidez gauzatzen da. Horrela, metropoliak politika ultraliberala aplikatzen du kanpoko merkataritza-erlazioekiko, eta protekzionismo itxia barrukoarekiko, horretarako ziber-polizia erabili
|
behar badu
ere.
|
|
Inperio tradizionalak inbaditu egiten zituen koloniak. Internet-ek ez ditu inbaditu
|
behar
, urruneko eragina baitu. Hau oso erosoa da.
|
|
Metropoliak ez du ahalegin handirik eginbehar. Hau da, ez du ez funtzionariorik ez armadarik bidali
|
behar
. Honela, diru askoaurrezten da (inbertsioak metropolian bertan egiten dira) eta koloniaren populazioaren erreakzioa gutxitu egiten da.
|
|
Trena hartzeko presa hauek, nora joan nahi duten erabakitzea galarazi diete.Internet-en trena hartuko dugu nahitaez; baina hobe da zertakoa balio duen, nolafunzionatzen duen, bere errealitateak ete bere mitoak zeintzuk diren eta abar ezagutzea. Internet erabiltzen ikasi
|
behar dugu
(eta etekinak ateratzen), Internet-ek guerabili beharrean17 Horretarako, behar-beharrezkoa da erabilpen kritikoa bultzatzen duen hezkuntza bideratzea.
|