|
2000
|
|
|
izateko zuhurtzia eskatzen zuen: , denbora
|
behar da
eskolak, eta elizak ere, bere gaztelaniazko heziketa-lana burutu dezaten?. Hori gertatzean(= guztiak elebidunak izatean) izango da gaztelania hizkuntza bakar bezala ezartzeko mementoa (pentsamendu hau ageri da Serrano Suñer-en galde-gutunean, eta ondoko erabakinegoziatuan ere:
|
|
|
Hau da, nazioaren ezaugarriak ez dira bereizten gaituztenak, batzen gaituztenak baizik. Horrela, hezkuntza-sistemak duen nazionalizatze-tresnaren aurpegia erakutsiko du, curriculum nazionalean nazionala (omen) den kulturak haur espainiarrek arnastu
|
behar duten
eskoletako airea betetzen duenean ere.
|
|
2001
|
|
|
Mestizajea lortzeko inmigrazioa, partaidetza eta harrerako politika irekia behar da, elkarbizitzan oinarritutako kultura arteko gizartea sortzearen aldeko apustua egitea; horretarako programak garatu
|
behar dira
eskoletan, kalean eta bizitzako edozein esparrutan.
|
|
|
Eski ikastaro batean istripua izan eta lesio fisikoak gertatuz gero, kalte-ordaina eskatu
|
behar zaio
eskolari eta, hala badagokio, baita irakasleari eta eski estazioari berari ere (istripuaren eragile ikastaroaren antolakuntzaren edo irakaslearen akatsak, zuhurgabezia edo zabarkeria izan badira), edota eski estazioaren aurka (istripua instalazio eta zerbitzuen segurtasunik ezak edo egoera kaskarrak eragin baldin badute).
|
|
2002
|
|
|
Hangoek, berriz, amarekin lo egiten dute, kalera irtetean amaren ibilera sumatzen dute, bere mugimendua... Balio erritmikoa gehiago landu
|
behar dugu
eskolan.
|
|
|
3 Transposizio beraren prozesua kontrolatu. Prozesu hau martxan jartzekoonartu behar da, hasteko, kanpoko jakintza-objektua aldatu egin
|
behar dela
eskola-programa batean integratu ahal izateko; horrek esan nahi du, batetik, jakintza-objektuok egokitu egin behar zaizkiola ikasleek (eta irakasleek) ustez duten mailari; eta bestetik, jakintza-objektuok antolatu egin behar direla diskurtso pedagogikokoherente eta homogeneoaren markoan (sekuentziatu egin behar dira kurrikuluan). Bronckart eta Plazaolarentzat (1996) hezkuntza-jarduera konfigur... irakaskuntzarako eginiko eraikuntzak izan behar dute, eta ezjatorrizko testu zientifikoen kalko soilak.
|
|
2003
|
|
|
galtzea». Horrez gain, Larrazabalen ustez, diziplina bakoitzeko arduradunak bere arloko hiztegi teknikoa prestatzen hasi behar zuen eta kontuan izan
|
behar zuen
eskola-testuen beharra.
|
|
|
Hala ere, alderdi horri dagokionez, zehaztu dute familiek seme-alaben betebeharretan parte hartzea erabakitzen dutenean irakasleen laguntza behar dutela esku-hartzea eraginkorra eta emankorra izan dadin. Horrek agerian uzten du, berriro ere, familiek parte-hartze handiagoa izan
|
behar dutela
eskolan, haurren hezkuntzaren alde.
|
|
|
Sarri entzuten dugu komunikabideetan erkidegoko eskola publikoari egiten zaizkion laudorioak. Ez dut ukatzen zenbait arlotan ondo jokatzen duela, baina euskaldunok zer pentsatu
|
behar dugu
eskola hori gure herrira datozenak euskalduntzeko gai ez bada?. Eta are gehiago:
|
|
|
Zergatik joan
|
behar dugu
eskolara?. (i).
|
|
2004
|
|
|
Espainiako legeriaren arabera, haurtzaindegiek gutxienez 1,50 metro koadro izan
|
behar dituzte
eskola-postuko, eta jolastokian 3 metro gutxienez.
|
|
|
Nolakoa
|
behar duen
eskolako otorduak
|
|
|
Gizon ederrarekin ateratzekoa naiz gaur eta pixka bat lehenago irten
|
behar dut
eskolatik.
|
|
2005
|
|
|
Euskalduntzea baino gehiago da eskolaren betebeharra. Euskara maitatzeari, gure kultura maitatzeari ekin
|
behar dio
eskolak. Hori egiten da noski, euskara ikastearen bidez, euskalduntzearen bidez. Eskolak baditu bere mugak eta argi dago eskolaren zeregina baldin bada euskalduntzea sortzen direla arazo larriak:
|
|
|
Horiek dira, eskolari dagokionez, gogora datozkidan protagonistak. Guztiok esan duzue, eta ni ere konforme nago horrekin, hizkuntza eskola bidez indarberritzeko saioak aurrera egingo badu beste ingurune zabalago batean txertaturik egon
|
behar duela
eskolak: etxea, familia, auzoa, hiria...
|
|
|
Curriculumaren ikuspuntutik begiratuta, aldiz, koordinazio diakronikoaknagusitu
|
behar du
eskolak iraun bitartean eta etapak iraun bitartean. Hona hemenkoordinazio-mota horren helburua:
|
|
|
Ikasgelak, leku irekia izaki, zabalik egon
|
behar du
eskolaren ingurunehurbilera eta inguru hori aintzat hartu behar du. Horretarako, hainbat ekintza egindaitezke:
|
|
|
Eskolako denborari dagokionez, ikasleen eta irakasleen ordutegiak, ikasturteko egutegia, eguneko ordutegia, lan-orduak, etab. aipatuko ditugu. Bainagogoan izan
|
behar dugu
eskolako denbora hainbat faktorek baldintzatzen dutela, hala nola denboraren antolaketan eragina duten irizpide higieniko-biologikoek, pedagogikoek eta soziokulturalek.
|
|
|
– Ikasleek gorabeherak izaten dituzte gauzei arreta eskaintzeko orduan; horikontuan izanda antolatu
|
behar da
eskolako lana.
|
|
|
Ikastaroek egun bat edo bi irauten dute, eskolaren eta ikastaro motaren arabera, ia beti asteburuetan. Taldeak txikiak dira, 10 pertsonatik 16ra bitartekoak, eskola praktikoek monitore bat
|
behar baitute
eskolako ibilgailuetan kopilotuaren eserlekuan. Programek barne hartzen dituzte:
|
|
2006
|
|
|
“Zenbat eta urte gutxiago izan, orduan eta maizago izaten dira eraso fisikoak, nahiz eta eskola-jazarpenak DBHko bigarren eta hirugarren mailetan izan duen eraginik handiena”, adierazi zuen Romachok. Hala ere, azpimarratu zuen ez direla nahastu
|
behar
eskolako jazarpena eta ikasleen arteko beste gatazka batzuk. Psikiatrek kasu horiei aurrea hartzeko eta azkar diagnostikatzeko proposatzen dituzten konponbideak.
|
|
|
jangela, familiekiko harremanak, jarduera osagarriak, batetik eta bestetik geletako antolaketa, ordutegiak, metodologiak, arloetako curriculuma, tutoretza... Ikuspegiak ireki eta fokatze poliedrikoaz jantzi
|
behar genituen
eskola-esparru guztietako erantzunak.
|
|
|
3 Ikasle guztien aukera berdintasuna bermatu
|
behar duen
eskola, hezkuntza kalitatea ekitatean oinarrituz.
|
|
2007
|
|
|
Eskolak ere eragin handia izan dezake bakerako heziketaren prozesuan, bertan haurrek txikitatik prestakuntza jasotzen dute eta (ikus VI. kapitulua). Hala, gure seme-alabak bakerako hezi nahi baditugu, saiatu
|
behar dugu
eskolan jasotzenduten prestakuntza BHren helburuekin bat etor dadin.
|
|
|
Honetatik nola, zerrendan mota guztietako gaiei buruz idatzi da udal esparrua: toki politika, bilketa zaborrak, errepideak, trenen ordutegiak eta atzerapenak, non eraiki
|
behar diren
eskolak, planak hirigintzakoak, eremu jakin batzuk oinezkoentzat jartzekoak, etab. Cuesta, bere aisialdiko orduak zerrenda administratzea, nagusiki bi betetzen dituela uste du eginkizunak. Alde batetik, kafe-hitzaldia digitala” eta era guztietako gaiei buruz hitz egiteko aukera ematen du irekia.
|
|
|
Behin entzun ninduten lagun batekin solasean eta debekatu zidaten. Bakarrik frantsesez mintzatu
|
behar genuela
eskolan. Etxean kexatu nintzen.
|
|
2008
|
|
|
Hau ere mugatua da bere baliabideetan, baina urtetik urtera irakaskuntzako planifikazioa sendotzen doa. Gaur egun eskola da euskara transmititzeko bitartekoa eta badakigu ez dela nahikoa berau bizirik atxikitzeko, ingurumariak euskalduna izan
|
behar duela
eskolan ikasten dena erabiltzeko. Hori da benetako lantegia eta erakundearen pario handiena.
|
|
|
Beñardoren kontuak oroitu ostean? edo Beñardoren kontuak oroitu baino lehen, era batean ez bada bestean, Nazariok ezinbestean oroitu
|
behar zuen
eskolarako bidean jarri zuèn pasadizoa, noiz eta. Nazariok hamahiru urte zituen eta etxean hil berria zuten aita, orbetarren sukaldean ezusteko bat gertatu baitzen, etxeko txikia ez zela agertzen eta ez zela agertzen:
|
|
|
Halan da ze, landu egin
|
behar dira
eskolan, euskalduna atxiketze-ereduan
|
|
|
Eskolako euskararen trataera zehazteko, dokumentu asko erabil daitezke erreferentzia moduan, baina guri interesatzen zaigu txosten honetan argitzea erregistro desberdinak landu
|
behar direla
eskolan, eta erregistro formalean eta informalean zein hizkuntza eredu edo aldaera erabili erabakitzen laguntzea. Ez da txosten honen asmoa euskara batuaren eta euskalkiaren artean hautua bultzatzea, hain zuzen alderantzizkoa erakutsi nahi dugu, biak uztartzeko modua egin behar dela.
|
|
|
Lehen Hezkuntza liburutik ere. Aipatu curriculum diseinuak arrasto nahikoa ematen digu nola jokatu
|
behar dugun
eskolaren hizkuntzaren trataera zehazteko.
|
|
|
Horrela, inguruan euskalkia erabiltzen baldin bada, errealitate hori nola edo hala aintzat hartuko litzateke. Horrek ez du esan nahi, dena dela, nahitaez euskalkia erabili
|
behar dela
eskolan, inguruan eredu hori erabiltzen bada eta horrengatik bakarrarengatik. Izan ere, eskola komunitate batek, bere ezaugarri guztiak kontuan harturik, beharbada pentsa dezake ingurune euskalkidun batean kokatuta egonda ere hori ez dela ikastetxean landuko.
|
|
|
Bestalde, ez dugu begien bistatik kentzen eskolaren funtzioen artean, Euskal Herriaren kasuko ezaugarri askotarikoak gogoan izanik (hizkera desberdineko atxikimenduak, adibidez), gure irudiz instituzio horrek balio dezakeela nork bere hizkera hobeto ezagutzeko, eta hortik hizkuntzaren erabilera joriagoa eta biziagoa sustatzeko etor daitekeen laguntza. Ezen, Lopez del Castillok dioen bezala (1988), hizkuntza estandarra ezinbestean irakatsi eta landu
|
behar baitu
eskolak, baina gogo onez hartu behar baititu, orobat, herri xehearen hizkeraren berezitasunak.
|
|
|
Eskolak arreta handia eskaini behar dio gizarteak eskola umeen bidez sartzen dituen ezaugarri linguistikoei, eta horiek zaindu eta landu egin behar dira, baina, era berean, eskolak ezin utzizko eginkizuna du hizkuntza estandarra irakastea. Beraz, hizkuntza estandarra irakasteak lehen mailako helburua izan
|
behar du
eskolaren zereginen artean, nahiz eta horrekin batera herrian herriko hizkerak eta bestelako aldaerak onartu.
|
|
|
Izan ere, egoera formala da, aldaera estandar bat erabiltzeko modukoa, denok ulertzeko modukoa eta inguruko hizkeraren ezaugarriak biltzen dituena. Gurasoekin izaten ditugun harremanetan, gurasoek sentitu
|
behar dute
eskolako hizkera ez dagoela hain urrun euren hizkeratik baina, halere, ez dago askoz gehiago esaterik hemen, izan ere, solaskideak ezagutu ostean norberak erabaki beharreko kontua baita.
|
|
|
JULIA.-(harrituta eta pozik) Asier! Oraintxe joan
|
behar nuen
eskolara zure bila. Goiz atera zara, ezta?
|
|
|
Haurrek abilezia sozial eta akademiko garrantzitsuak eskuratu
|
behar dituzte
eskola-garaian. Langileak badira, beren buruarekin ziur sentitzeko abilezia sozialak eta akademikoak lortuko dituzte.
|
|
|
Arazo larria da, biztanleriaren %80k bizkarra ematen duelako eta BPGaren %2 baino gehiagok osasun-gastuek eramaten dutelako. Egia da ezin dela bakarrik egotzi haurrek beren etxeetatik eskolara eraman
|
behar duten
eskola-materialaren kopurua. Aldagai gehiago daude jokoan:
|
|
|
ezkontza batera gonbidatu duten hiru kideko familia batek 300 euro inguru gastatu ditzake oparian. Are gutxiago, 245 euro, Unicefek larrialdi-egoeretan dauden 80 ikasle artatzeko
|
behar den
eskola-materiala eman du. Kontuak atera egiten dira.
|
|
|
Bai janarietan, bai haiek prestatzeko moduan, orekatuak eta askotarikoak izan
|
behar dute
eskoletako jangeletako menuek. Hori bai, menuetan frutak, barazkiak, arrainak eta lekaleak izan behar dute batez ere.
|
|
|
Beñardoren kontuak oroitu ostean... edo Beñardoren kontuak oroitu baino lehen, era batean ez bada bestean, Nazariok ezinbestean oroitu
|
behar zuen
eskolarako bidean jarri zuèn pasadizoa, noiz eta –Nazariok hamahiru urte zituen eta etxean hil berria zuten aita– orbetarren sukaldean ezusteko bat gertatu baitzen, etxeko txikia ez zela agertzen eta ez zela agertzen: zergatik?, Honorato hain zintzoa izaki...!
|
|
|
Euskararen ikaskuntza izan dugu gure mintzagai nagusia, baina Hego Euskal Herrian eskolak gaztelania ere lantzeko ardura du, jakina. Euskara eta gaztelania dira hizkuntza ofizialak eta ikasleek biak ondo jakiteak izan
|
behar du
eskolaren helburua. Eta gaztelania landu beharko du baita ikasle gaztelaniadunekin ere, hizkuntzaren maila akademikoa eta formala eskuratzeko (kalean eta familian ikasten den maila informalaz gain).
|
|
2009
|
|
|
Domintxine biziki herri beroa zen, bazen furia. Gero, esan
|
behar dut
eskola publikoan ibili naizela hamar urte artio. Gure maisua biziki ona zen matematika, frantsesa eta abar erakusteko, baina ere goiz guztiz egiten zigun" instruction civique".
|
|
|
Zein da eskolaren, eta horrenbestez, irakasleen egitekoa egoera iraultzeko orduan? " Neska edo mutila izate hutsagatik ez direla mugak sortzen erakutsi
|
behar diete
eskolan haurrei, nahi dutena izateko aske direla". Eta horretarako, ez da nahikoa eskola mistoa izatea, hezitzailea ere izan behar du.
|
|
|
–Ama beti ari zait lataputa ematen goiz iritsi
|
behar dudala
eskolara eta denbora alferrik galtzen dudala etxean ordenagailuaren aurrean, eta?
|
|
|
Ez nekien zein jarri. Akordatu ere ez, izena
|
behar zenuela
eskolara hasi zinen arte. Nora jarri nizun.
|
|
|
Sentitzen dut, Margari, baina ezin dut. Hamaiketakoa eraman
|
behar diot
eskolara Milenari.
|
|
|
MILENA.-(Bat-batean) A, ama! 15 euro eraman
|
behar ditut
eskolara!
|
|
|
Eskola batek egiaztagiri horiek ez izateak ez du esan nahi bere programetan behar adinako kalitaterik ez duenik. Baina irizpide horiek kontuan hartzeaz gain, aukeratu
|
behar den
eskolak edo zentroak kalitate-estandar gorenak betetzen dituela bermatzeko modurik errazenetako bat da gaur egun negozio-eskola bati eman dakiokeen onarpen handiena dakarten hiru barne-egiaztapenen bidez: EQUIS, AACSB eta AMBA.
|
|
|
Bai, Donostiako Artelekuko eraberritzean laguntzeko egon nintzen Miguel Garai, Santos Barea eta Fernando Moraren bulegoan, Irune Sacristanekin batera. Alde horretatik, Miguel gehiago
|
behar ditugu
eskolan, bai, arkitekturaren inguruko teoria bat bazuen eta hura energiaz helarazten bazekien.
|
|
|
Zer
|
behar ditu
eskola publikoak?
|
|
|
Borondatezkoa izanagatik ere, LOEk dio haurrak hasieratik hezi behar direla: . Hezteko helburuak zuzendu
|
behar ditu
eskolako momentu, jarduera eta egoera guztiak?. Legeak helburutzat ditu haurrek autonomia lortzea, ingurua ezagutzea eta hizkuntzaren bidez komunikatzea-baita ingelesean hastea ere-.
|
|
|
Sareak aipatu dira jardunaldietan. Zer bilatu
|
behar dute
eskolek sare horietan. Sarea da hitz gakoa?
|
|
|
dagokienez, bikoiztu egiten da eskolaren eginkizuna: alde batetik, euskara bigarren hizkuntza legez irakatsi behar die, eta, gainera, bai hauek bai etxeko hizkuntza euskara dutenek ere euskararen lanketa formal eta jasoa egin
|
behar dute
eskolan.
|
|
|
Bizitzarako prestatu
|
behar du
eskolak. Baina bizitza, lana eta lan mundua baino zerbait gehiago da.
|
|
2010
|
|
|
Funtzionamenduaren tripak azaltzeko kontuan izan
|
behar da
eskolak nork kudeatzen dituen. Herriko etxeek 12 urtera arteko haurren ardura dute, kolegioak (12 -16) Kontseilu Orokorraren menpe daude eta lizeoak (16 -18) Akitaniaren esku.
|
|
|
Bermatu
|
behar da
eskolak ez duela zikiratuko jarrera hori, eta haurrak bere-berea duen jakin-mina eta galdetzeko joera horrek bizitza osoan iraungo duela, eta eskolak sustatu egingo diola, erakutsiz zein atsegina den erantzunak bilatzeko bideetan barrena ibiltzea.
|
|
|
edo, bi hizkuntza ofizialak benetan erabiltzeko? gaitasuna transmititu
|
behar die
eskolak EAEko ikasle guztiei88 Erabateko eskakizuna dakar baldintza horrek bertako eskola-mundura. Hartzen den bidea hartzen dela, azken xedea komuna da sistema osoarentzat:
|
|
|
Hartzen den bidea hartzen dela, azken xedea komuna da sistema osoarentzat: euskaraz eta gaztelaniaz jarduteko gai diren gazteak (parez pareko elebidunak, nolabait esanik) sortu
|
behar ditu
eskolak.
|
|
|
Hizkuntza biko eskola-moldea eratzea esijitzen du, horretarako, EEN legeak. Euskarak eta gaztelaniak, biek izan
|
behar dute
eskola-hizkuntza: ikasbide-hizkuntza (lengua vehicular), ikasgai-hizkuntza (lengua curricular) edo, B ereduaren kasuan, partez bata eta partez bestea.
|
|
|
Baños de Ebron saiatzea ez da okerra, are gutxiago debekuzkoa. Baina bizia hemen dago, ez han, eta hemengo bizi-indar beregain honetan oinarritu
|
behar da
eskola bidezko indarberritze-saio osasungarria. EAE osorako formulazio uniformea ondo dago, konstruktu jurilinguistiko moduan.
|
|
|
d) Eleaniztasun-kontuei berariazko atentzioa eskaini
|
behar zaie
eskolan: goazen mundura goazelarik, ingelesa edota beste atzerri-hizkuntzaren bat beharrezko osagaia izango dute ikasleek beren horniduran.
|
|
|
X.4 Perspektiba horretan txertatu
|
behar da
eskolako jarduna
|
|
|
X.4 Perspektiba horretan txertatu
|
behar da
eskolako jarduna 198
|
|
|
Gizartearen eskutik joan
|
behar du
eskolak, bertako hizkuntza-normalkuntzak probetxurik izango badu. Zertarako nahi ditugu D ereduko eskolak baldin eta ikasleek etxean eta kalean, lagunartean eta lan-munduan erdara hutsean jardungo badute?
|
|
|
arrisku horretazjabetzen ez bagara bide okerretik gabiltza. Gizarte-berrikuntzaren ahalegin-sorta osoarekin batera joan
|
behar du
eskolak, ez ahalegin horren erabat aurretik edo, okerrago, joera jeneralaren kontrako norabidean. Eskolari gero eta helburu zailagoak, ausartagoak, erabatekoagoak ezartzeagatik ez dugu emaitza hoberik eskuratuko.
|
|
|
Aurreko puntuan esandakoa aplikatzeko, jakina, irakasle trebeak
|
behar dira
eskoletan. Espezialista adituek dioten hori eguneroko jardunean aplikatzen jakingo dutenak eta hartan saiatuko direnak.
|
|
|
Lan-inguramendu horretan era malgu eta aldakorrean jardun ahal izateko prestatu
|
behar du
eskolak gazte-jendea. Gaztelaniazko, ingelesezko eta, zenbaitetan, euskarazko harreman-sareetan txertatu eta interaktuatzeko prestatzen du eskolak, dagoeneko, bertako gazte-jendea.
|
|
|
Eta Euskal Herriak
|
behar zuen
eskola hura zehazteko asmoz, ikastolen mugimenduaren baitan abiaturiko gogoeta eta eztabaida prozesuak 1990eko hastapenetan Euskal Eskola proiektua lantzera eta I. Batzar Nazionala egitera eraman zuen.
|
|
|
–Kanpotik ez digute konponduko hau. Beraz, talde bezala izan
|
behar dugu
eskola eredu bat oso garbia, eta horrekin negoziatuko dugu??.
|
|
|
Baina honek ere pragmatismo bati erantzuten zion. Umeak
|
behar ziren
eskola eredu berri hura martxan jartzeko, eta hastapenetan ume gutxi zirenez, denak elkarrekin egoten ziren ikastolan.
|
|
|
–Dagokion ikasturtea ekin aurretik hasten dira horri buruzko negoziazioak; apirilean, zehazki. Eta Hezkuntza Nazionalak kudeatu
|
behar ditu
eskola publikoen zein pribatuen beharrak?.
|
|
|
ALIZIA.-Ez, noski, baina bukatu dugu bazkaria. Eta Naiak oraintxe joan
|
behar du
eskolara.
|
|
|
e) Modu aktiboan jarraitu
|
behar da
eskola-sistema garatzen, irakaskuntzako ziklo guztietan, beken sistema egokia ezarri behar da, eta irakasleen baldintza materialak etengabe hobetu behar dira.
|
|
|
Hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleek berariazko laguntza pedagogikoak
|
behar dituzte
eskola curriculumetan ezarritako gaitasunak lortzeko. Gaur egun, informazioaren eta komunikazioaren teknologiak (IKT) baliabide iturri garrantzitsua dira, ikasle horiek prestakuntza behar bezala garatzea galarazten duten arlo instrumentaletan dituzten eskakizunetara egokituak.
|
|
|
Sortzen-Ikasbatuaz-ek agerraldian nabarmendu zuenez," herrietako eskolek aberastu egiten dute gure herria bera". Azaldu zutenez" gure herriek nahi eta
|
behar dituzten
eskolak dira: herrietako egunerokotasunean murgilduta daudenak, herria eta eskolaren arteko ekimenak bultzatzen dituztenak, ateak herriari zabaltzen dizkiotenak..." Eskola publikoak" herritarron zerbitzura egon behar" direla nabarmendu zuen Sortzen-Ikasbatuaz-ek.
|
|
|
Espainiako gobernuak aldizka oroitarazten zuen erdararen nagusitasuna bermatu
|
behar zela
eskoletan, irakasleak mehatxatzen dituen agindu honek erakusten duen bezala:
|
|
2011
|
|
|
Beraz, datu hau arestian esandakoari gehitzen badiogu, badirudi kalea, aisialdia, lagunartea eta eskolaz kanpoko ekintzak, eskola bera baino eraginkorragoak bilakatzen direla erabileran eragiteko orduan. Hauek izan
|
behar dute
eskolaren jarraipena eta eskolakoa osatzen dutenak. Kaleak edo lagunarteak, adibidez, euskara modu ez-formalean erabiltzeko aukera ematen dute eta indartu beharreko esparruak izango dira hizkuntzaren normalizazioa lortu nahi bada.
|
|
|
gizarte-bizitzako esparru gehienak (administrazioa, komunikabideak, baita lan-esparrua ere) euskaraz dakiten eta euskaraz funtzionatuko duten hiritar euskaldun gazteez hornituko ditugu, eta kitto". kontua da paradigma hori martxan dugula 40 urte inguru, eta ondorioak ikusten hasteko ordua iritsia dela aspaldi. ...z da soziolinguistikazko ezagutza handirik erakusten. horrela jokatuz gero, gure artean hain maiz gertatzen den gisa, hizkuntza horrek ez die balio izango gazteei beren lagunekin eta auzoko ezagunekin jarduteko, salerosketan eta kaleko joan-etorrietan erabiltzeko, euskarazko lagunarte berriak osatzeko eta, bere garaian, gizarte horretan aurrera egiteko. hori guztia lortuko bada, oso bestela jokatu
|
behar du
eskolak: euskaraz diharduen eguneroko bizimoduarekin konektatu behar ditu gazteok. horretarako, berriz, euskarazko ingurumen eta bizimodu arrunt horretan txertatu behar dira haurrak eskolara joan aurretik, eskola-urteetan eta eskolatik irten ondoan.
|
|
|
Mundu itxia bihurtzeko arrisku handia dute eskolek (beren agintariak, beren arauak, beren aurrekontuak, beren zigor-ordainak,..). Lan-mundu isolatua bihurtzeko arriskua dute. gizartearen eguneroko bizimodu arruntetik isolatzen diren neurrian, ahuldutako hizkuntza indarberritzeko duten ahalmena ere kamustu egiten zaie eskolei, gesaldu eta, azkenean, ezabatu. euskarazko auzogintza osasuntsu eta gizarte-osaera arnas zabaleko batean txertatu
|
behar dira
eskolak, ahuldutako hizkuntza indarberritzeko orduan berariazko ekarpen sendorik egingo badute206 eskolen ekarpena ohargarria izan liteke euskaraz ondo (hainbatean, ez hain gutxi) dakiten belaunaldi berriak sortzeko edo indartzeko orduan. Baita euskalgintzaren motiboak eta bideak, irismenak eta helburuak, argitzen saiatzeko
|
|
|
Bigarren hezkuntza ere, partez edo osoz, euskaraz egiten dute hainbatean (unibertsitateikasketak ere bai, hainbatek). eskolak hor ere dituen ahuldadeak ez gara errepikatzen hasiko: haurrek loturik ikusi eta sentitu
|
behar dituzte
eskola eta herri-bizitza.
|
|
|
Ez da ahaztu
|
behar
eskolaren zeregin gizarteratzailea; gizartean aniztasuna baldin badago, hezkuntza-zentroetan ere egon behar du. Haurrek beren hezkuntza-prozesua bukatzen dutenean, bizitza normalizatu bat egin nahi badute, komunitatearekin erlazionatu beharko dute; lana egiteaz gain eta familiarekin erlazionatzeaz gain, atera egingo dira, supermerkatuan erosketak egingo dituzte, osasun-zentroetara joango dira edo oporretara joango dira.
|
|
|
Baina gerraostean 1966 urtera arte Euskaltzaindiak ez zuen benetan eskua sartu kontu horretan. Urte horretan alde batetik, Nikolas Altzolaren ekimenez, eskoletako liburuen batzorde bat sortu zen358 Batzorde horrek aztertu
|
behar zuen
eskola-testuliburuen egoera zein zen359, zein testu behar ziren eta abar. Laster hasi zen Euskaltzaindia materiala prestatzen.
|
|
|
Serra eta Vilaren (2005) iritziz, etorkinen eta hizkuntza-aniztasunaren gaian hezkuntza-sistemak esku artean daukan auzia garrantzitsua da eta proposamen berritzaileak eskatzen ditu. Izan ere, gogoan izan
|
behar da
eskolako hizkuntzen ikaskuntza giltzarria dela eskola-arrakasta lortzeko.
|
|
|
hizkuntza inguru sozialarekin harremanean eta elkarrekintzan ikasten dela kontuan hartuta, ikasle etorkin asko eta askoren kasuan, eskola da hizkuntza ikasteko inguru eta gune nagusia eta, ondorioz, bertan bermatu behar dira elkarrekintzarako aukerak. Elkarrekintza horietan ikaslearen parte-hartzea bideratu
|
behar du
eskolak. Horretarako, garrantzitsua da eskolan bertan ikasle etorri berrien eta jatorriz bertakoen arteko harreman-sareak handitzea.
|
|
|
Hizkuntzen arteko konparazioa baliatu: lehen puntuan aipatu dugu ikasle etorkinak etxetik dakarren hizkuntzari lekua egin
|
behar zaiola
eskolan, nahiz eta ez den eskolan ikasi beharreko hizkuntzetako bat. Helburu hori lortzeko beste modu bat izan daiteke eskolan ikasi beharreko hizkuntzen eta etorkinen jatorrizko hizkuntzen arteko antzekotasun eta ezberdintasunak baliatzea.
|
|
|
Hezikomunikazioa eskola-curriculumean nola txertatu behar den gaiaren inguruan, ez dago erabateko adostasunik. Aditu gehientsuenak bat datoz esatean diziplina sartu egin
|
behar dela
eskola-curriculumean zehar-lerroko irakasgai modura (Masterman, 1993; Kaplún, 1998; Aparici, 1994; García Mantilla, 1996; Orozco, 1998). Beste batzuek, berriz, defendatzen dute nahitaezko diziplina dela irakasgaia (Carlos Lomas, 2004).
|
|
2012
|
|
|
Zer espero dezakegu eskolatik? Zer eskatu
|
behar diogu
eskolari, hortaz. Hamaika galdera piztu zaizkit buruan.
|
|
|
6 Etxean eta auzoan jaso duten hizkuntza bizi hori hizkuntza idatziaren mundura, erregistro formalen lanketara, hizkuntza jasoaren baliabideetara eta kultura letratuaren esparrura bideratzen lagunduko
|
behar die
eskolak. Eskola, lehen ez bezala, arnasgune horien indargarri da orain, edo indargarri izan beharko luke.
|
|
|
Emakumezkoen adimena baino paradoxikoagorik ez dago: zaila da emakume bati ezer sartzea buruan, berak bere kabuz etsitzeko moduan jokatu behar da; oso bitxia da beren aurreiritziak ezabatzeko erabiltzen dituzten argudioen antolamendua; haien dialektika menperatuko baduzu, zeure buruan gain-azpi ipini
|
behar dituzu
eskolan ikasitako logika-arau guztiak. Hona hemen, adibide gisa, ohiko arrazoibidea:
|
|
|
Aurreko atalean esandakoaren arabera, ez dugu pentsatu
|
behar
eskolaren eginkizun garrantzitsuena kontzeptuak ikasteko lekua izatea denik, ezagutzak jasotzea bideratzen duten prozesu mentalak heltzen joateko lekua baizik.
|
|
|
Atariko tituluan, 1 artikuluaren 1 puntuan, espainiar guztiek nortasuna garatu ahal izateko eta gizartearentzako onuragarria den jarduera bat egitea ahalbidetuko dien hezkuntza jasotzeko eskubidea dutela aipatzen da. Lehen idazpuruko lehen kapituluan, ikastetxe publikoak, pribatuak eta pribatu kontzertatuak bereizten dira; bigarren idazpuruan ezartzen denez, Estatuaren eta autonomia-erkidegoen (eskumen osoak dituzte) erantzukizuna da, programazio orokorraren bidez, hezkuntza-premiak betetzea,
|
behar diren
eskola-postuak eskainita. Hirugarren eta laugarren idazpuruetan, ikastetxe publikoetako eta kontzertatuetako gobernu-organoak eta dagokien kontzertu-erregimena ezartzen dira.
|
|
|
Sektore zabal bat iritzi berekoa da: euskalkulturak pribilegiozko trataera
|
behar du
eskolan bizirik iraun nahi badu. Eta, jakina, jende sektore horren barruan, biziraupen hori nazio-estatu batek baino ez duelabermatuko uste izan dutenak asko izan dira; bestela esanda, gaztelaniaz etafrantsesez garatutako kulturek mendeetan izan dutenaz jabetu beharko luke euskalkulturak6.
|
|
|
Apurka-apurka, kultura-aniztasun horrek, erlijiozkoak barne? bestelakoarazoak azaleratuko ditu eta eztabaida handi bat garatu beharko da euskalgizartean, alegia, nolako lekua eman
|
behar zaien
eskolan atzerriko kulturei; edo, bestela esanda, nolako erantzukizuna duen administrazio politikoak talde kulturalenbiziraupenean. Jadanik, zenbait proposamen egiten ari dira kultura-aniztasunberria balioetsiz eta kulturen arteko bizikidetza bermatze aldera, elkarren aitortzahobesten dutenak.
|
|
|
Villasanteren asmoak, bahean iragazi baino lehen, ozen eta arrai aitor dezagun jaunhau euskara eta gure herriarekiko maitasunik aratz eta garbienak eraginda datorkigula.Eskerrak ere eman
|
behar dizkiegu
eskola berri honetako jaunei orain arteko euskalariguztiek baino argi eta klarkiago euskararen noraezekotasuna nabarmendu digutelako.Horiek euskara maila guztietarako nahi dute, eta Euskal Herriko muga guztietarako erebai. Alde horretatik goragarri ditugu.
|
|
|
Haurrek ikasteko errutina izan behar dute, eta 30 minutu eman
|
behar dituzte
eskolako lanetan, ikasitakoa ahaztu ez dezaten eta azken egunetako itoaldiak saihesteko.
|
|
|
" Ilusio handia egin zien proiekturako eurak kontuan hartu izana. Eman
|
behar zituzten
eskolak gogo handiz prestatu zituzten, eta oso pozik daude emakumeokin. Ondorioz, irakasleok ere boterea hartu dute".
|
|
2013
|
|
|
Gizartearen eguneroko bizimodu arruntetik isolatzen diren neurrian, ahuldutako hizkuntza indarberritzeko duten ahalmena ere kamustu egiten zaie eskolei, gesaldu eta, azkenean, ezabatu. Euskarazko auzogintza osasuntsu eta gizarte-osaera arnas zabaleko batean txertatu
|
behar dira
eskolak, ahuldutako hizkuntza indarberritzeko orduan berariazko ekarpen sendorik egingo badute. Euskarazko ingurumen arruntean txertatu behar dute gazte horiek beren jarduna eta, lehenengo edo beranduago, beraiek bezala euskaraz jarduten duten eta euskarazko bikote-bizitza eraiki nahi dutenekin elkartu, euskal familia bat sortuz.
|
|
|
Beraz, ez da bakarrik frantsesa guztiei erakutsi
|
behar zaiela
eskolan. Ez.
|
|
|
Musika zalea bada edo musika tresna bat jotzen bada, Kontserbatorioan edo musika-eskoletan ikasten saia daiteke. Haurtzaindegia, eskola baino lehen eta ondoren Lana eta familia bateratzeko zailtasuna eta enpresa askoren ordutegi zurrunak direla eta, beharrezkoa da gurasoek (batez ere, hiri handietan, aiton-amonen laguntzarik gabe) seme-alabak eskolan utzi
|
behar izatea
eskolak hasi aurretik, edo geroago jasotzea. Eskolaz kanpoko ordu horietarako, ikastetxe batzuetan haurtzaindegi zerbitzua dago, haurrak zaintzen dituena (Lehen Hezkuntzaraino ia beti), kuota bat ordainduta.
|