|
2000
|
|
|
Zelan uztartzen da batuarekin, elkarren aurkari baino osagarri izateko? Maila guztietan baliagarri bada mendebaleko hizkera, zein da une, leku, egitura bakoitzean erabili
|
behar den
hizkuntza moldea?
|
|
|
Ez da kopia bat egitea, urruntzea da, atzera itzultzea. Oroitu
|
behar duzu
hizkuntzak oroitzen duena, jo behar duzu hizkuntzak oraindik lozorroan dituen amets batzuetara"
|
|
|
Ez da kopia bat egitea, urruntzea da, atzera itzultzea. Oroitu behar duzu hizkuntzak oroitzen duena, jo
|
behar duzu
hizkuntzak oraindik lozorroan dituen amets batzuetara"
|
|
|
ezaugarritzen dituzten faktorepsikosozialak kontuan izan gabe. 3) Hiztunaren kokapenari, hizkuntzaren eta hizkuntza zirkulatzen duen baldintza sozialen ikuspegi indibidualista eman izan zaio.Gure ustez, maila indibidualean gauzatzeaz aparte, maila historiko, kolektibo etaerrekurtsiboan ulertu
|
behar da
hizkuntzaren rola, horrela bakarrik uler baitaitezkehizkuntzak taldekidetzetarako betetzen dituen funtzio sinbolikoak.
|
|
2001
|
|
|
Hizkuntzaren ikuspegi dialektiko honek ondorio argiak ditu: 1) ikuspegidialektikoz uztartu
|
behar ditugu
hizkuntzaren alderdi objektiboa eta subjektiboa; 2) geureganatu egin behar ditugu azterketa formalaren emaitzak; 3) berreskuratu eginbehar ditugu ikuspegi formalaren gehiegikeriaz baztertutako errealitateak: a) hiztuna, b) esanahia, c) semantika, d) kultura, e) pragmatika, f) testua; 4) hitzbatean, berreskuratu egin behar dugu hizkuntza ekintza izateak esan nahi duenguztia.
|
|
|
1) ikuspegidialektikoz uztartu behar ditugu hizkuntzaren alderdi objektiboa eta subjektiboa; 2) geureganatu egin behar ditugu azterketa formalaren emaitzak; 3) berreskuratu eginbehar ditugu ikuspegi formalaren gehiegikeriaz baztertutako errealitateak: a) hiztuna, b) esanahia, c) semantika, d) kultura, e) pragmatika, f) testua; 4) hitzbatean, berreskuratu egin
|
behar dugu
hizkuntza ekintza izateak esan nahi duenguztia.
|
|
|
3) Bigarren (menpeko) hizkuntzaren aldeko motibazioak sortu eta sendotzeko ere, erabakigarriagoak diruditeerrealitate hurbilaren baldintza objektiboek motibazio idealek baino: hizkuntzarekiko motibazio-mailarik gorenekoa lortu ahal izateko, horretan eragina dutenbaldintza guztiak horren aldekoak behar dira izan; itxuraz azaleko motibazioakhizkuntza baztertuaren aldekoak badira ere, egoera diglosiko batek sakonekomotibazioak ahuldu egingo ditu eta, ondorioz, motibazioen eragina arinduko da; gizarte-proiektuek bultzatu
|
behar dituzte
hizkuntzaren aldeko motibazioak; etaikasitako hizkuntzaren gaitasuna eta bere aldeko jarrerek tinko jarrai dezaten, gutxienez ingurune-mota batek erabilera ugari ahalbidetu beharko du.
|
|
|
dekretuaren ondorio miresgarrietan40, ezta ofizialkidetasun nahiz ofizialtasunezko aitorpenetan ere. Gure herriak herri artean bere tokia behar duen bezala, hizkuntzak ere berea aurkitu
|
behar du
hizkuntza artean: handikeriazko menturarik gabe, iraupena eta hazkuntza41 segurtatzeko behar adinako tokia.
|
|
|
" Gure herriak herri artean bere tokia behar duen bezala, hizkuntzak ere berea aurkitu
|
behar du
hizkuntza artean: handikeriazko menturarik gabe, iraupena eta hazkuntza segurtatzeko behar adinako tokia".
|
|
|
" Gure herriak herri artean bere tokia behar duen bezala, hizkun  tzak ere berea aurkitu
|
behar du
hizkuntza artean: handikeriazko menturarik gabe, iraupena eta hazkuntza segurtatzeko behar adinako tokia.
|
|
|
Bizilegezko hizkuntza nahi zuen baten filosofiaren ispilua da Mitxelenak alor horietan guztietan jokatu zuen papera, eta Pedro Migel Etxenikek filosofia horixe zuen gogoan Mitxelenaren aipua hizpidera ekarri zuenean ere: " Gure herriak herri artean bere tokia behar duen bezala, gure hizkuntzak ere berea aurkitu
|
behar du
hizkuntza artean...".
|
|
|
Horrek ez du esan nahi salatubeha rrekoak salatu behar ez ditugunik. Tinko eta zorrotz eutsi
|
behar diogu
hizkuntz eskubideen defentsari, baina lubaki horretan geldirik eta ahul gotortuz gero aisa garaitukogaituzte.
|
|
|
Beraz, ez litzateke zergatik lotu
|
behar
hizkuntza eta abertzaletasuna. Herri guztien oinarrizko eskubideak, kulturalak zein linguistikoak, modu sakonean ezagutuko balira, beldurrak ezerezean geratuko lirateke.
|
|
|
3. Uste dut errealistak izan behar dugula eta onartu
|
behar da
Hizkuntz Politikak egun pairatzen duen egoera epe laburrera ez dela ikusten alda daitekeenik. Nafarroako legebiltzarrak gehiengo absolutuaz hizkuntz politikaren aldaketa hau berretsi du, beraz, nafarren gehiengoa ordezkatzen duen erabakia onartu behar da.
|
|
2002
|
|
|
n Zein da asmo hori gauzatu dadin gakoa? Nola jokatu
|
behar du
Hizkuntza Kontseiluak bitartekaritza horretan?
|
|
|
Literaturaz hitz egitean, sarritan, euskara herdoildua dagoela esaten dugu. Agian, ez dugu erreparatzen jendeak nola hitz egiten duen, esate baterako, baserrian bizi den pertsona batek izan dezake guk bilatzen dugun formula, eta guk, berriz, Axularrengan edo Leizarragarengan bilatzen dugu, baina, ziur aski, hurbilagoa daukagu erabili
|
behar dugun
hizkuntza.
|
|
|
Eta, nire ustez, ghettoaren aldekopolitika da zubi hori ezerezean gelditzeko arriskurik handiena dakarrena.Hemen ere, irakasle elebidunengan oinarritutako unibertsitatearen garapenaren esfortzua izan daiteke euskal unibertsitatearen sorkuntza abia dezakeena. Gainera, hizkuntza asko dituen mundu globalizatu batean, irakaskuntzak gero eta askotarikoagoa izan
|
behar du
hizkuntzaz, oinarrian dagoen izaera iraunkorra edukiko lukeen bertako hizkuntza ezarriz eta nazioarteko zenbait hizkuntza ere erabiliz.
|
|
|
Dakigunez, ikasle guztiak ez dira estrategikoak, eta estrategiak erabiltzendituztenek ere ez dituzte estrategia berdinak erabiltzen; horren ildotik ditugu hainbat autorek aztertutako ikaste-estiloak. Bestalde, hor ditugu ere ikaslearen usteakhizkuntza bat ikasteko teoriari buruz, pertsona gehienek uste dute badakitela zeregin
|
behar den
hizkuntza bat ikasteko?.
|
|
|
Zureahozko ingelesa ez da oso ona, baina ongi ezagutzen duzu hiztegi teknikoa etanahiko ahaztuta dituzu ingeles gramatikaren arauak. Nahiko urduri zaude.Zeintzuk dira erabili
|
behar dituzun
hizkuntza-estrategiak??
|
|
|
Laburbilduz, hizkuntza-ikasleek behar-beharrezkoa dute ikasi nahi duten hizkuntza horren laginak jasotzea eta prozesatzea tarteko hizkuntza garatzeko. Komunikazio-prozesuak abian jarri
|
behar dira
hizkuntza erabiltzen dutenean, hipotesiakegin ditzaten. Hipotesi horiek modu kontzientean egin ditzakete; baina, kasu askotan, inkontzientean egiten dituzte.
|
|
|
– Zertarako
|
behar dute
hizkuntza?
|
|
|
3 ZERTARAKO
|
BEHAR DUTE
HIZKUNTZA?
|
|
|
Helburuak zehazteko baloratu
|
behar dugu
hizkuntza zer egoeratan erabilikoduen, eta, ondorioz, egoera komunikatibo horri aurre egiteko zer behar duen: egiten dituen paper sozialak, zer gaiez hitz egingo duen, zer jardueratan hartuko duenparte, eta abar.
|
|
|
– Era berean, euskararen batasunerako prozesua hasita zegoen, eta euskaldunek ere ez zekiten batzuetan zein zen irratietan erabili
|
behar zuten
hizkuntza: batua ala norberaren euskalkia, literarioa ala mintzo naturala?
|
|
|
Baina ez, ordea, eman dezagun, irakasle guztiei bidaltzen zaien idazki ofizial bat bi hizkuntzetan jartzea. Ez pentsa, hain erraza den hori ez zen posible izaten betetzea batzuetan, nahiz ez naizen gauza izan, hori egin
|
behar duena
hizkuntza gaixotasunen batek joa ez bada behintzat, ezintasun horren gertatzeko arrazoia zein izan daitekeen jakiteko.
|
|
|
Euskadin egiten den ikerkuntzaz ari garelarik, gogoeta laburra egin nahi dut ikerkuntza horren emaitzak argitaratzeko orduan erabili
|
behar den
hizkuntzaz. Nire iritziz, argitaratuko diren emaitzen ustezko irakurleen hizkuntza da erabili behar dena, eta idazlea da hori zein den erabaki dezakeen bakarra.
|
|
|
Beste gauza bat da, ordea, zientzia eta jakintzaren zabalkuntza egiteko orduan erabili
|
behar den
hizkuntzarena. Hor nazio hizkuntzak erabili behar dira, adituak ez direnentzat idazten baitira lan horiek.
|
|
2003
|
|
|
Industriagintzako aroan bizi da une honetan Nafarroa eta burubidez gizarte hiritartua da herrietakoa ere. Ideia eta ohiturek ez dute garai bateko hesirik aurkitzen komunikabide oroko rren sarean. Hori dela-eta, begirada zabalez ikusi
|
behar da
hizkuntzaren arazoa behin-behineko egoera hertsian itsutu gabe.
|
|
|
Lege eta dekretuek zirrikiturik izaten dute, eta hauek horretan ez dira salbuespen; beraz, zirrikitu horiek bilatu, aurkitu eta hortik sartu beharko dugu guk, nahi eta
|
behar dugun
hizkuntz politika egitera Gobernuak markatzen digunari begira egon gabe. Legearen zirrikituak aprobetxatzeaz gain, intsumisioa zergatik ez?
|
|
2004
|
|
|
Azken batean, ahozkotasuna garatzeko bizi egin behar da, hau da, bizitzako eremu guztietan erabili
|
behar da
hizkuntza. Helburu hori lortu ahal izateko, ezinbestekoak izango dira plangintza sistematikoak garatu eta gauzatzea, eta ez ekintza bakartuak.
|
|
|
Construirla es la llave maestra de la salida a la situación?. Eta jarraitzen du esanaz euskaldun guztiok, formulazio politiko diferenteak alboratuz, batu egin
|
behar dugula
hizkuntzaren defentsan. Hitz ederrak dira.
|
|
|
Orokorra berezitasunez osatua dagoelako, burutik burura onartzekoa da Eusebio Osaren ondorengo proposamen hau. Inork ez luke inoren mirabe izan
|
behar
hizkuntza eta nortasun problema hauetan, orokortasuna bereizgarritasunaren aldarean gurtzeko, edo hau haren satelite soil bihurtzeko. Hortaz, nor bere eskuko:
|
|
|
Fishmanen gogaide, euskararen corpusa arautzeko bide liskartsu horietan euskararen ereduan eta kalitatean bertan baino areago euskara-aldaera horien sozializazio-ahalmenik ezean idoro dute euskaltzale batzuek benetako arazoa. Ez alegia begiz jo
|
behar genukeen
hizkuntza-moldean, molde hori gizarteratzeko orduan daukagun ahulezian baino.
|
|
|
–Galduaz doa hiztun euskaldunaren sortzeko ahalmena, dio Koldo Zuazok?, galduaz hizkuntzarekin jolasteko eta gozatzeko gaitasuna, eta hori galtzen denean, hizkuntza bera dago galbidean. Izan ere, sortze etengabean egon
|
behar du
hizkuntzak bizirik iraungo badu, eta ez da nahikoa telebista eta Euskaltzaindia izatea sortzaile; gutariko bakoitzak izan behar du uneoro asmatzaile. (...) Garbi dago kontua zein den:
|
|
|
Gizarte-arauen mekanismoetan determinaturik omen dago hizkuntzen erabilera. Legitimitate sozialaren indarrak ematen dio nonbait hiztunari erabili
|
behar duen
hizkuntzaren berri: testuinguru honetan hau, beste horretan hori, harako hartan biak txandaka eta abar.
|
|
|
Ikasle gehienentzat euskara ez da gizarte-bizitzaren harreman-sareetan erabili
|
behar den
hizkuntza. Ez dute gizarte-bizitzaren komunikazio-jardunekin lotzen.
|
|
|
Eta jakina, armarritzat harturik kontserba
|
behar zen
hizkuntza, egunero
|
|
|
Bi faktorek azalduko lukete zergatik hautatu zuen Pittok organo hori —hizkuntza—, eta ez beste bat bere ikerketak egiteko. Lehenik eta behin, listua egoteak “baldintza bikainak” sortzen ditu estimulu elektrikoak transmititzeko, eta egoera horri gehitu
|
behar zaio
hizkuntzara iristen den informazioa prozesatzeak garunaren zati handi bat hartzen duela. Kanadako ikertzailearen iritziz, “azterlanak erakusten du zentzuak birziklagarriak direla nolabait”.
|
|
2005
|
|
|
Urtxintxa Eskolaren izenean hitz egin digun Jaime Altunak aipatu du lehenxeago kontzientzia eta hizkuntzaren erabileraren arteko loturaren zalantza. Haurrak, gazteak euskararen balioaz jabetu
|
behar du
hizkuntza hori erabiltzeko. Daukan euskara maila daukala ere, ezin gozatu euskararekin?
|
|
|
Elebitasunean bezala, eleaniztasunean ere gauzak zehaztu egin behar dira, ez da oreka, inolaz ere, hitzarekin batera datorren gauza bat. Oreka hori edo zer nolako tratamendua izan
|
behar duten
hizkuntzek curriculumean, argi dago definitu behar dela gure hezkuntza sisteman, alegia, nolako hezkuntza sistema nahi dugun, zertarako eta zeri erantzuteko. Euskal Herriaren ikuspegitik argi dago hemen ardatza euskara dela eta horri erantzun behar zaio.
|
|
|
Eta orduan galdera izango litzateke: zein da ikastetxe bakoitzak
|
behar lukeen
hizkuntz proiektua eta behar dituen baliabideak, bere egoeraren arabera, ezarrita dauden helburuak lortzeko. Baina hizkuntza mailak zehaztearekin batera, maila horiek lortzen diren ala ez jakiteko ebaluazio probak prestatu beharko lirateke eta proba horiek gainditzea beharrezkotzat hartu derrigorrezko eskolaldia gainditu ahal izateko, beste edozein ikas arlorekin egiten den antzera.
|
|
|
Mota honetakoak dira Nazioarteko Sistemako unitateen laburtzapenak, elementu kimikoen ikurrak eta formulazioa, eta formula eta ekuazio matematiko eta fisikoak. Honelako ikurrek testu idatziak laburtzeko balio dute, baina irakurtzeko orduan deskodetu egin
|
behar dira
hizkuntza bakoitzean. Batzuetan idatzizko segidaren hurrenkera ez dator bat hizkuntza jakin bateko sintaxian dugun hitz-hurrenkerarekin eta irakurketa hizkuntzaren arabera egiten da:
|
|
|
«... Sakoneko eztabaida honakoa zen, ene ustez, alegia, ea hiztegigintza teknikoa filologo edo hizkuntzalarien lan hutsa den edota bertako espezialisten lana den. Ene iritzian, guztien arteko lankidetzan oinarritu behar bada ere, lehenengo pausoa eman
|
behar dutenak
hizkuntza praktikan erabiliko duten espezialistak dira, nahiz eta gero hizkuntzaren teknikariak direnen kritika eta gomendioak onartu behar dituzten. Eta puntu hau azpimarratu nahi nuke, gaur egunean ere behin eta berriro plazaratzen ari den eztabaida dinamikoa delako... > >.
|
|
|
Dena den metodo honek kritika handiak jaso ditu. Ez dago zertan pentsatu
|
behar
hizkuntzen oinarrizko hiztegia ratio konstanteetan aldatzen denik, eta gainera beste aldagai garrantzitsu batzuk ez ditu aintzat hartzen, hala nola, kulturaren iragazkortasuna, testuinguru historikoa, baldintzapen geografikoak, eta abar. Azken finean metodo hau jada bagenekiena esateko beste modu bat baino ez da.
|
|
|
Hirugarren atala," Bildung", hizkuntza eta hizkuntzak: gizabanakoen humanizazioa, formazioa edo heziketa(" Bildung"), aipatutako gizakiaren berezko linguistizitatea dela eta, ezinbestean planteatu
|
behar da
hizkuntzaren estudioaren eta hizkuntzen ikerketen ildotik. Zentzu honetan hitz egiten du berak" hizkuntzaren izaera formatiboaz", ze, egiaz, honi esker bakarrik eduki ahal dezake gizakiak bere garapen pertsonalerako behar dituen situazioen eta esperientzien aniztasuna.
|
|
2006
|
|
|
Neba-arreben arteko elkarrekintzek ere eragin garrantzitsua dute garapen sozioemozionalean lehen haurtzaroan zehar. Hau, neba-arreben artean emozioei buruzsarritan izaten diren elkarrizketei zor zaie, zeren horien bidez emozioen ezagutzasoziala eta emozioak deskribatzeko
|
behar den
hizkuntza konplexuagoa eraikitzeaerrazten baita. Horrek guztiak haurren heltze emozionala bultzatuko luke (Dunn, 2004).
|
|
|
lehor eta hotza, zurruna, antzinatarkotea. Zalu eta modernotzeko, bihurritu eta desartikulatu beharra dago, airostu, zehaztu, lexikoa berritu, sintaxia malgutu; hitz batean (euskararekin ezin omen dena) 347, irauli eta birfundatu egin
|
behar da
hizkuntza. Hala dio" La reforma del castellano" n:
|
|
2007
|
|
|
euskaraz ikasten dugu. Baina, ondoren, behar bat sortu
|
behar da
hizkuntza horretan hitz egiteko, eta, behar hori inguruak sortzen du.
|
|
|
Etxera egin omen du harrituta eta penatuta, ez du euskalgintzaren politizazioa gustuko. Ez omen dira nahasi
|
behar
hizkuntza eta politika. Eta ni horrek harritu nau, ogibidea politikan duen baten ahotik entzuteak hain zuzen.
|
|
|
Bestelakoa litzateke beti bere hizkuntzan egitea helburu duenarena. Valentziarrak azaldu zuenez, asmo hori burura eramateko ez da nahikoa hizkuntza gutxiagotuaren kontzientzia izatea, eguneroko hizkuntz gatazketan zerbait gehiago
|
behar da
hizkuntza dominatzaileak mendean har ez zaitzan. Hiztunak garbi izan behar du bere hizkuntzari eutsiko diola, kontuan izan behar du deseroso sentituko dela-muturrak ikusi beharko ditu, denbora galdu beharko du...-eta pentsatu behar du egoera horietan zer esango eta zer egingo duen.
|
|
|
Arraza, esandako hiru momentuak da: biologikoa, arimazkoa eta hizkuntzazkoa, lehenespen ordena horretantxe) 720. Arrazaren eban je lioak? 721 irakasten zuenez, bada, arraza historiak erantsiriko nahasduretatik garbitu eta indarberritu behar den legetxe, ikuzi
|
behar da
hizkuntza historiak itsatsi dion hainbat orban frantses eta latinotatik. < National> berba, herri edo nazio alemana bera izendatzeko hain zuzen, frantsesegiaz beste, batez ere latinoegia zen, eta katolikoegia hortaz722, izpiritu germaniar jatorreko inork sori izateko ahotan hartzea.
|
|
|
Kontzeptuok gaur egun ulertzeko, ulertu
|
behar da
hizkuntzaren zientzian, hain zuzen, Humboldt-ek ekidin nahi zuen huraxe agitu dela bitartean: hizkuntzaren «zientzia» bere metodoaren biktima bilakatuta dagoela alegia, batetik natur zientzien ereduaren eta bestetik filosofia eta hizkuntzalaritzaren dibortzioaren pean, are hizkuntzarekiko diziplinen beren banaketa akademikoaren interes kontrarioenean (filologia, linguistika eta literatur ikerketa guztiz zein bere aldetik, esaterako).
|
|
|
Humboldt-ek dioenez, gure ikusmodu arruntean hizkuntza osatzen duten hitzak eta arauak hizketa lotuan bakarrik dira izan benetan; horiek entitate bereizitzat erabiltzea ez da «gure azterketa zientifiko lardaskatzailearen produktu hila besterik». Energeia gisa hartu
|
behar da
hizkuntza, ez ergon gisa. Hizkuntza ez da zerbait gertujarria, etengabeko prozesua baizik:
|
|
|
latinak sua (ignis) bizidunen artean klasifikatu du, grekoak (pyr) bizigabeen artean; grekoak esklaboa (andrápodon) bizagabeen artean kokatu du, eta berdin latinak prostituta, lepatxuria (scortum), biak objektu salerosgarriak baitira; ilargia maskulinoa da alemanez, femininoa latinez; eguzkia maskulinoa da latinez, femininoa alemanez, neutroa errusieraz, etab.1361 «Esanahia per definitionem da hizkuntza partikularrekoa mugaketa adierazkizun posibleen artean»1362 Laburki: zenbat munduk egon
|
behar duen
hizkuntza guztietan berdin jasoa (unibertsal linguistiko hipotetikoak, formal soilak ez direnak), ez da teoria batek erantzun lezakeen galdea, a priori ezin esan daiteke. Alabaina, katramila nagusia hurrengo arazoan zentratzen da (4):
|
|
|
Zergatik da poesia hain arras bestelakoa Israelen eta Grezian? Zerbaitek esplikatu
|
behar du
hizkuntza ezberdinek literatura hain ezberdinak sortu izana (literatura frantses eta ingeles modernoak ere, esaterako). Humboldt-ek uste du, hizkuntza bakoitzak printzipioz jatorriaz gero bere-bere egitura edo forma naturala duela (hizkuntzaren organismoa esan ohi zuena, azkeneko aroan hizkuntzaren forma esaten du), eta hor ereinak daudela, hazian bezala?
|
|
|
Hizkuntza eta ahal intelektualak, euren etengabeko elkarreraginean, ezin dira bata-bestagandik banatu, eta patu historikoak ere agi denean ez dira hain zerikusgabekoak, nahiz eta guri harremana puntu guztietan argi ez agertu, herrien eta banakoen izaeragaz. Alabaina goratasun hark zerbaitetan antzemana izan ahal
|
behar du
hizkuntzan, eta hala guk(?) ikertzeko daukagu galdera, zertan datzan hori, ezen hizkuntza batek daukala besteen aldean bizi-printzipio bat bere baitatik indartsuago eta anizkoitzago ekoizketaria615.
|
|
|
Egoera horretara iristeko, baina, ez da nahikoa gizabanakoen borondate hutsa; aldiz, ezinbestekoa da justizian oinarritutako planifikazio linguistikoa, ze, finean, benetako hizkuntz askatasunak nahitaez oinarritu
|
behar du
hizkuntz berdintasunean. " Euskararen auzian", honela dio Isasik, askatasunaren aldeko diskurtsoa errazkeria da, eta askotan, zitalkeria.
|
|
|
Hain da jakina hezkuntza etiko-morala, bere osotasunean edo zatirik handienean, hizkuntzaren bitartekaritzari esker gauzatzen dela —adibidez aholkuak eta sariak emanez—, ezen ez baitugu batere beharrik horretaz hitz egiten jarraitzeko. Modu berean, ere, ez dugu zertan gehiago oinarritu
|
behar
hizkuntzaren bitartekaritzak bilakaera etiko-moralean betetzen duen papera. Azken batean, bilakaera horren noranzkoa —zeinaren arabera gizakia, bere portaera etiko-moralaz, haziz doan— espresio linguistikoen bidez zehazten da, hala nola, bertuteak eta bizioak izendatuz, baita ere portaeretan zein diren zuzenak eta zein okerrak adieraziz.
|
|
|
hizkuntzaren pedagogia, ikuspuntu horretatik, askoz ere gehiago da hizkuntza baten edo bestearen irakaskuntza baino, alegia, hura ez da didaktika linguistikoaren arazo tekniko, mekaniko, estrategiko edota metodologikoak kontsideratzearekin konformatzen. Hizkuntza, finean, ez da gizakiari itsasten zaion zerbait, baizik eta, egiaz, berorren nortasuna eta bilakaera pertsonala ahalbidetzen duen elementua; eta, horregatik, pedagogiak ezinbestean egin
|
behar du
hizkuntzaren sakoneko zeregin antropologikoaren inguruko galdera. Zentzu honetan, hizkuntzaren pedagogia hizkuntzaren bidezko hezkuntza da eta, bide batez, hizkuntzen irakaskuntza gizakiaren humanizaziorako bitarteko edo tresna.
|
|
|
Horren haritik uler dezakegu, ere, zergatik Lochek —" ikaskuntzaren eredu behavioristen" aurrean—" ikaskuntzaren eredu antropologikoa" hobesten duen130, eta baita ere zergatik Zabalzak —" irakaskuntzaren eredu teknologikoak" baino—" irakaskuntzaren eredu komunikatiboa" nahiago duen131 Xehetasun gehiagotan sartu gabe, eta bukatzeko, azpimarra dezagun honakoa: hizkuntza hezkuntza gauzatzen deneko forma da —ikas-irakas interakzio ororen posibilitate baldintza—, eta, horrenbestez, pedagogiak nahitaez hausnartu
|
behar du
hizkuntzaren zereginaz hezkuntzan.
|
|
2008
|
|
|
Rufino IraolaUdal Euskaltegiko zuzendariaZeintzuk dira Udal Euskaltegiaren helburuak. Helburua irakaskuntza den arren, euskaltegi honek erabilpenari heldu nahi dio. Euskara ikastea ez da nahikoa, jendea bultzatu
|
behar dugu
hizkuntza erabiltzera. Ikasleen artean azterketak egin ditugu jakiteko zein ingurutan bizi diren zeinekin hitz egin dezaketen jakiteko.
|
|
|
Pentsatzen dut hemen dagoela esperantza. Denbora hobeak edo okerragoak etorriko dira, baina beti mantendu
|
behar dugu
hizkuntzaren zuzia piztuta. Eta geroak esango du".
|
|
|
Aurreikuspenen arabera, hurrengo urteotan izugarri handituko da eskuko telefonoen kopurua. Beraz, sistemak garatu
|
behar dira
hizkuntza anitzetan zerbitzuak telefonoz emateko (negozioei buruzko informazioa, hirien egoerari buruzko datuak, helbideak, erosketak, erreserbak, eguraldia, telebistako programak, kirolak, jokoak...). Sistema horiek eragina izango dute munduko biztanleriaren frakzio handi batean.
|
|
|
A. Renteriaren aipamen latz horren atzean dena aztertzea lerroalde honen helburua litzateke. Era batez, Euskararen Erakunde Publikoaren (EEP, Office Public de la Langue Basque) eragina zein den ebaluatzeko goizegi da, egitura gaztea baita, jakinez urteak eta urteak
|
behar baitira
hizkuntza baten egoera aldatzeko24 2004ko uztailaren 9an sortutako hizkuntza politikarako egitura publikoak 2007an bete du hizkuntza politikarako proiektuaren lehen urtea.
|
|
|
Zalantzarik gabe, hainbat mailatako jardueren bidez egituratu
|
behar da
hizkuntza aldatzeko prozesuaren itzulgarritasuna eta, nagusiki, ardura politikoen eremutik. Egia da, halaber, prozesu hori ulertzeko eta prozesu horretan jarduteko mailarik baxuena hitz egiten duen pertsonaren maila dela.
|
|
|
–Euskara ez da gure hizkuntza bakarra, gaztelania eta frantsesa ere gure hizkuntza dira, hitz egin
|
behar ditugun
hizkuntzak dira biak?.
|
|
|
Hiztun natiboak izan ohi dira eredutzat hartu ohi direnak, eta hiztun berriak dira eredu horretara hurbiltzen ahalegintzen direnak. Euskal Herrian ere, beraz, herri euskaldunak izan
|
behar dira
hizkuntzaren gunea hemendik aurrera.
|
|
|
Ordua da honelako eho-desehotzeko penelopekeriei behin betiko amaiera ema-teko. Pentsatzen dut serioski planteatu
|
behar ditugula
hizkuntza batuaren eta dialek-toen funtzio-eremuak eta hauen banaketaren lerro nagusiak, batak besteen arloa zapal ez dezan eta guztien artean elkar osatzeko bide aberasgarria zabalik gera dadin. Era berean, euskara batuaren hasierako kontzepzioa bera berreskuratu beharra daukagu, euskaldunen elkargune eta gure arteko batasunaren ispilu izan dadin, batzuk beste-engandik ikasteko prest egonez, berdintasun egoeran, inoiz sentitu ditugun nagusi-menpeko arteko harreman latz eta deserosoak oro behin betiko uxatzeko.
|
|
|
Bestetik, urte haietan Oteiza bere hizkuntza plastiko formala definitzen saiatzen ari zen, aurreko artisten emaitzetan oinarritu
|
behar zuen
hizkuntza plastiko berria. Horregatik erabiltzen zuen reinvención hitza izenburuan.
|
|
|
Ziurtagiriak Bai lanpostu batean sartzeko, bai unibertsitateko edo graduatu ondoko ikasketak atzerriko erakunde akademiko batean jarraitzeko, gero eta maizago egiaztatu
|
behar da
hizkuntza baten ezagutza, titulu edo ziurtagiri jakin baten bidez. Titulu edo ziurtagiri horrek hautagaiaren hizkuntza-gaitasuna bermatzen du, batez ere ingelesa denean. Hainbat erakundek eskaintzen dituzte hizkuntza horretako ziurtagiriak, baina Espainian gehien erabiltzen eta ezagutzen dena Cambridgeko Unibertsitatea da.
|
|
|
Frantziako Kongresuak uztailaren 21ean hartu zuen erabakiaren ondorioz, Konstituzioak hizkuntza gutxituak Frantziako ondare direla aipatuko du hemendik aurrera. Hizkuntzen inguruan lanean ari diren hainbat erakundek eta elkartek legeztatzeko aukera izango badute ere (tartean Seaska edo Iparraldeko AEK), kontuan izan
|
behar da
hizkuntzak ondare gisa onartzeak ez dituela haien eskubideak aitortzen. Are gehiago, diputatuek eta senatariek adierazi dutenaren arabera, ez zaie ofizialtasunik aitortuko, eta Frantziak ez du Eskualde eta Hizkuntza Gutxituen Aldeko Europako Agiria (1992) berretsiko.
|
|
|
Herritarren eta agintarien babesa
|
behar ditu
hizkuntza batek irauteko, baita diru baliabideak ere, baina garrantzitsuena, agian, sentiberatasun edo kontzientzia publikoa sortzea da, Crystalen esanetan; galtzeko zorian dauden hizkuntzekiko sentiberatasuna. «Ez dut ezagutzen munduaren etorkizunagatik kezkatzen ez den inor.
|
|
|
Neurri horretan edozein enpresa, elkarte zein administraziok, dagokion lanari eusterako, aplikazio hori zaindu beharra dauka. Hartara gainera, euskaldunok, euskaltzaleok edota euskara arduradunok ez dugu jardun
|
beharko
hizkuntzaren komisario lanak egiten, eta dagozkigun gainerako zereginetan jarraitu ahal izango dugu. Horri normalizazioa deitzen zaio.
|
|
|
Euskaldunek «hizkuntza burujabetza» edukitzea berebizikoa da euskarak iraun dezan, EHEren ustez: «Euskaldunok erabaki
|
behar ditugu
hizkuntza politikak».
|
|
|
Eskaintza zabaltzen ari zela eta, euskara teknikariak eta udalak erabaki zuten musika euskaraz erakusteko mintegiak antolatzea, eskolako irakasleak laguntzeko. «Gehiengoa orain dela gutxi hasi gara euskararekin, eta laguntza
|
behar genuen
hizkuntza teknikoarekin», azaldu du Fermin Goñi musika eskolako zuzendari eta txistu irakasleak. Zailtasunak, izan ere, ez dira gutxi.
|
|
|
Etorkinek prozesu hori ulertzeko informazioa behar dute. Ondo azaldu
|
behar zaie
hizkuntzaren normalizazio prozesua, euskarak zein bide egin duen eta zein egin behar duen.
|
|
|
Argi dago, gainera, euskara ez dela asko entzuten haiek bizi diren auzo askotako kaleetan eta, beraz, ez dute hautematen erabat beharrezko moduan. Horri gehitu behar zaio txikiak ez diren umeen eskolatze prozesua nahiko zaila dela berez; hamar urte baino gehiagoko ume baten ibilbidea eskolan bada konplexua, eta are gehiago bertan ikasi
|
behar dituen
hizkuntzak bi baldin badira eta ez bat soilik. Gainera, familia askorentzat garrantzitsua umea eskolara eramatea da eta ez daukate ereduen edo beste aukeren kontzientzia argirik.
|
|
2009
|
|
|
Laugarren ardatza hizkuntzen kudeaketa enpresan txertatzea da. Hots, enpresei sinetsarazi
|
behar zaie
hizkuntza kudeaketa onak era bateko edo besteko etekina emango diola enpresari. Euskararen normalizazioa ez da gauzatuko" euskara gure kulturaren eta nortasunaren zati da" moduko diskurtsoarekin.
|
|
|
Enpresari, enpresariari, zuzendaritzari... Dena delakoari sinetsarazi
|
behar zaio
hizkuntzen kudeaketak-gure kasuan bereziki euskara txertatzeak-emaitzaren bat emango diola enpresari, etekinen bat aterako diola. Enpresariak irribarre egingo du euskararen ez-dakit-nolako maila lortua duela adierazten duen ziurtagiria jasotzen badu, zenbat eta kalitate ziurtagiri gehiago hobeto.
|
|
|
Baina katalanaren eta galegoaren atzean ez da orririk egongo: sistemak egingo du gaztelaniazko orria hartu, testua bereizi,
|
behar den
hizkuntzara itzuli, berriro orria sortu eta pantailan erakutsi... Eta hori guztia segundo pare batean!
|
|
|
Hizkuntza ezin da normalizatu herrialdean bertan bakarrik. Kanpoan ere normalizatu
|
behar da
hizkuntza.
|
|
|
Hizkuntza ezin da normalizatu herrialdean bertan bakarrik. Kanpoan ere normalizatu
|
behar da
hizkuntza. daukat, bizirik mantentzen duen jendea, kultura daukat, teknologia, eta globalizazioan egoteko borondatea. Hori dena baldin badaukat, kito." Bi urte eta erdi edo bost urte beharko dituzue.
|
|
|
7. " Ondorio nagusi gisa, nabarmendu
|
behar da
hizkuntza kultura-sistema konplexu bateko atal bat dela, eta harreman estua duela gizarte-antolaketarekin, gizarte-harreman funtzionalekin, eta belaunez belaun sozializazioeta kulturizazio-prozesuen bidez transmititzen diren balioekin, sinesmenekin, portaera-arauekin eta ezagutzarekin". (MORENO, 1998, 201).
|
|
|
irakaskuntza elebiduna gai al da bere kabuz hizkuntza jakin bat ordezkatzeko prozesua leheneratzeko? Eskolak garrantzi handia du ezagutzaren garapenean; horrez gain, erakunde horrek eragin handia du ikasleek garatu
|
behar duten
hizkuntza-jokabidean ere. Hori guztia hala izanik ere, familiak eta gizarteko beste hainbat sektorek ere izugarrizko ardura dute hizkuntza horrek galdutako eremuak berreskuratzeko orduan.
|
|
|
• Prozedurak: HKS osoaren eskuliburua eta 3 prozedura nagusi landu genituen, horien bidez langileek eguneroko jardueran kontuan izan
|
behar dituzten
hizkuntza-irizpideak jasota daude. Prozedura nagusi horiek sortzeko, Hizkuntza Politika Sailburuordetzak Lanhitz programaren baitan sortutako Erreferentzia Marko Estandarra — EME— hartu genuen oinarri.
|
|
|
Eta, beste hizkuntzekin konparatzeko, ikusi
|
behar da
hizkuntza bakoitza hiztun-kopuruaren arabera. Nik uste dut euskara nahiko gertu dagoela gehien hitz egiten diren hizkuntzetatik.
|
|
|
Azken batean, euskararen normalizazio bidean, ortografia, hiztegia, gramatika... bezalaxe, izenak ere arautu
|
behar dira
hizkuntzaren kalitatearen eta duintasunaren mesedetan. Gainera, alor honetan badu Onomastika batzordeak erantzukizun berezi bat, kontuan izan behar baita, bai EAEn bai Nafarroan, Euskaltzaindia dela erakunde aholkulari ofiziala hizkuntza gaietarako eta espresuki toponimiarako.
|
|
|
Ikasle bakoitzak gehienez ere hiru minutuko iraupena duen bideo bat eta “mezu labur eta argia” edo gehienez 100 karaktereko lema duen posterra bidal ditzake. Mezuak EBko 23 hizkuntza ofizialetako edozeinetan idatz daitezke, baina ingelesez, frantsesez edo alemanez bidaltzen ez badira, itzulpen bat erantsi
|
behar da
hizkuntza horietako edozeinetara. Ikasle bakoitzak bideo bat edo poster bat bidal dezake mezu labur batekin Ekainaren 30ean bukatuko da epea.
|
|
|
Sarritan neuk sortu
|
behar ditut
hizkuntzak lehendik daudenek asetzen ez nautenak idatzitako letra bakoitza hegaka aldegitean eta astitro pausatzeanloreen petaloetan loreen petaloetan loreen petaloetan
|
|
|
Katalanak izan
|
behar du
hizkuntza komuna, gizarte kohesiorako
|
|
|
Gizartearen inplikazioa behar da. Eskolak bermatu
|
behar duena
hizkuntzaren ezagutza da; gero dator erabilera. Ez da eskola gizartea aldatzen duena; gizarteak aldatzen du eskola.
|
|
|
Noski, katalanak izan
|
behar duelako
hizkuntza komuna, harremanetarako eta gizarte kohesiorako. Eta horrek ez du esan nahi beste hizkuntzak baztertzen direnik.
|
|
|
Sutan dagoen ontzi bat izango da jitoan eta noraezean dabilena. Horrela bada, hemen duzu zergatik hobetu
|
behar dugun
hizkuntza.
|
|
|
Atal honen hasierara aldatu ditugun Mitxelenaren hitzak burutik kendu ezinik ibili ohi gara hizkuntza politikaz dihardugunean: " Euskarak bere tokia aurkitu
|
behar du
hizkuntzen artean". Hain dira aproposak esku artean dugun langintzaren jomuga egoki finkatzeko!
|
|
|
Europa Batuaren identitateak bateratzailea izan beharko du, nahitaez, identitate ugarien bateratzailea, inola ez identitate ezberdinen suntsitzailea. Alde horretatik begiratuta, Europa batuaren eraikuntzak arreta berezia jarri
|
behar du
hizkuntza-pluraltasunaren sustapenean, kontuan hartuz hizkuntza bat galtzeak edo ahultzeak europar identitatearen puska bat galtzea edo ahultzea ekarriko duela beti.
|
|
|
Euskal gizartea gero eta elebidunagoa da, eta, ororen gainetik, gizartearen zerbitzura egotea dagokion administrazioak lehena izan
|
behar du
hizkuntza errealitate horretara egokitzen. Administrazioaren bezero ez ezik jabe ere badira herritarrak.
|
|
|
Mundua zuri ala beltz izatera eta mundutarrak adiskide ala etsai dikotomiaren arabera sailkatzera mugatzen dituen ikusmoldea da hori. Herritarrei desabantailak baino ez dakarzkien hizkuntzak aginteak debekatu eta esetsitakoak baino ez dira, haiek erabiltzeagatik zigorra jasan
|
behar baitute
hizkuntza haietako hiztunek, eta hori bada, bai, abantailarik eza ez ezik desabantaila garbia ere. Bistakoa da, ordea, ez dela horretaz ari Savater, besteak beste hizkuntza-zapalketa esplizituaren adibidea eta hiztun-erkidego bati akabera indarrez ematearena delako hori.
|
|
|
garamatzan ikusmoldea da. Bizi-arnasa hartzeko izaki bizidunok nahitaezkoa dugu airea; bada, modu berberean
|
behar dute
hizkuntzek erabilera, ezinbesteko oxigenoa dutelako. Eta hizkuntza bat erabilia izango bada ez da nahikoa debekatua eta esetsia ez izatea, ez da nahikoa baimendua eta onartua izatea, horiez gainera, herritarrek/ hiztunek balioztatua eta estimatua izan behar du.
|
|
|
Kontua ez baita ezer zokoratzea, guztientzako lekua egitea baizik. Kenketentzako lekurik gabea
|
behar du
hizkuntzen etxeak, batuketetarako baino ez da hizkuntzen etxe handia.
|
|
|
dekretuaren ondorio miresgarrietan, ezta ofizialkidetasun nahiz ofizialtasunezko aitorpenetan ere. Gure herriak herri artean bere tokia behar duen bezala, hizkuntzak ere berea aurkitu
|
behar du
hizkuntza artean: handikeriazko menturarik gabe, iraupena eta hazkuntza segurtatzeko behar adinako tokia.
|