|
2000
|
|
|
Historian zehar beti izan dira euskaldunak alderdiotan. Eta Ipar Euskal Herrian bezala, horien guztien gaur egungo isiltasun eta kontzientzia faltak ematen du
|
zer
pentsa (abertzaleon ardura bera ere ahaztu gabe). Areago historian zenbait eskualdetan euskal kontzientzia izan duten sozialisten kasuan.
|
|
|
Hala ere, eta honekin batera esan behar da," betiko izenek" ere erronkari eutsi diotela (Izagirre, Urretabizkaia, Lertxundi, Irigoien, Txiliku, Igerabide). Pozgarria da ikustea orain 20, 25 eta 30 urte hasi ziren haiek
|
zer
nolako lan interesgarriak ari diren argitaratzen.
|
|
|
Orain artikulu presatuak jasotzen ditugu, gosea kendu ere egiten ez digutenak. Ez dakit
|
zer
den hobea.
|
|
|
N egoterik erakundeek
|
zer
erabakitzen duten ikusi arte.
|
|
|
Izan ere, hauek, Asiako, Amerikako eta Afrikako herri jatorren gaineko zapalketa eta lapurreta lotsagarria justifikatzeko, haiek behe mailako arrazatzat jotzen zituzten, psikikoki eta hizkuntzaz ere atzeratutzat, horrela haien nortasuna, kultura eta hizkuntza desegiteko eta asimilatzeko ahalegina, ezjakintasunaren eta basakeriaren aurkako gurutzada berria balitz bezala aurkeztuz. ...izateria osoaren epaile bihurtzen zuten beren burua, beren kultura industrialetik beren hizkuntza propioak gehiegi goretsiz, munduko gainerako herrien kultur emaitza nabarmenak eta hizkuntz aberastasunak itsuki gutxiesten zituzten bitartean, zaku ilun horretan txinera, japoniera, arabiera, persiera, hindia, swahilia, kitxua, nawatla, tagaloga, suomiera, bretoiera, galesera, katalana, galegoa8, eta
|
zer
esanik ez, gure euskara ere sarturik.
|
|
|
Hortxe ditugu, alde batetik, Galileoren astronomi aurkikuntzen eliz kondena biribila —oraintsu, laurehun urte geroago, Vatikanoak, eskuzabaltasun handia erakutsiz, hura amnistiatu digun arren— edo Darwinen eboluzio teoriaren gaitzespena, arrazoi bertsuengatik gertatua. Ezagunak dira, halaber,
|
zer
nolako hondamen kalteak ekarri zizkioten SESBaren ekonomiari Trofim D. Lysenkok nekazaritzan eta abel hazkuntzan eskala handitan eginiko esperimentuek, mitxurinismoaren urratsei jarraikiz, marxismoaren postulatuak biologiari aplikatuz hobekuntza genetikoak erdietsi nahi izan zituenean. Eta ez dira ahanztekoak, halaber, gure egunotan emakumeek herri askotan fundamentalismo erlijiosoaren ideologiagatik oraindik pairatzen dituzten legezko bereizkeria lotsagarriak.
|
|
|
Gertakari hauek gogoeta eragin eta geure izpiritu kritikoa zorroztu ligukete, ongi baino hobeki salatzen baitute
|
zer
nolako harreman arriskugarria ezar daitekeen zientzien —batez ere giza zientzien— eta talde nagusien interes ekonomiko politikoen artean, zientzi ikerketen objektibotasunaren eta legeen berdintasunaren kaltean.
|
|
|
8 Galegoaren kasua oso argigarria da. Berez, portugalera eta galiziera hizkuntza beraren bi dialekto hurbil izan arren, —elkarrengandik hagitzez hurbilagoak, esaterako, bizkaiera eta gipuzkera baino—, bistan da lehenengoari aspaldiko ofizialtasunak
|
zer
nolako prestigio eta garapen kulturala ekarri dion, bigarrenak oraintsu arteko lege babesik ezagatik, bazterkeria nabarmena pairatu behar izan duen bitartean.
|
|
|
Arazoa baina, honetan datza: ez dela garbi ikusten
|
zer
arrazoiz galarazi behar zaion herri edo hizkuntza bati gainerako guztiek darabiltzaten baliabideak eskuratzea.
|
|
|
Kale honen beste aldean
|
zer
dago
|
|
|
Kronika hau idazten ari naizelarik ez dut oraindik Juan Luis Zabalaren eleberri berria mesanotxeratu, baina Agur, Euzkadi izenekoaren gaia edo hipotesia benetan zait erakargarri:
|
zer
gertatuko litzateke Lauaxeta gaur egungo garaietan berpiztuko balitz. Abiapuntuan, Koldo Izagirreren Iparra gi rre rides again ipuin gogoangarria edo Joseba Sarrionandiak Sabino Arana gaur egungo garaietan Iurreta ondoko trenbidean kokatzen zueneko narrazio zoragarri hura dakarzkigu gogora, Galdu arte nobelak suposatu zuen mugarriko erreferentzietatik aldenduz idatzitako liburuak.
|
|
|
Giro nolabait hotzago honetan, euskal panoramak motel samar segitzen du sarean. Ekimen publiko batzuk iragartzen dira, baina ez dakigu oso ondo
|
zer
emango duten. EAEko Hezkuntza sailburuak Internetera konektatutako ordenadorez bete nahi ditu ikastetxeak.
|
|
|
Beste ekimen batzuek itxura hobea daukate, hala nola euskara teknologia berrien esparruan sustatzeko Gipuzkoako Foru Aldundiak egindako dirulaguntza publiko batzuen deialdiak. Ikusiko dugu
|
zer
irtengo den hortik: ez zen diru askorik banatzeko, baina apur bat bada ere, diru horrek akaso lagunduko du ideia majoak aurrera ateratzen.
|
|
|
Baina inplikazio larriak ditu: Irun.org enpresa pribatu batena bada,
|
zer
gertatzen da Irungo Udalak webgunea beste norbaitekin egitea merkeagoa edo komenigarriagoa dela iruditzen bazaio. Ba, bueno, akaso bukatuko du informatika enpresa horrekin duen kontratua beste norbaitekin kontratu hobea sinatzeko, baina domeinuari agur esan dio:
|
|
|
Buru belarri ekin zioten lanari eta lan setati honen adierazle gisa aipatu behar da nabigatzaile propioa sortzera ausartu zirela. Laster ohartu ziren ekimenak ez zuela etorkizunik, besteak beste, mundu mailako erraldoien aurka ez zutelako
|
zer
eginik.
|
|
|
Bere ikuskera antropologikotik, liberalismoak estatuaren abstentzionismoa merkatu soziokulturalean aldarrikatzen du. Jarrera hori liberalismo beraren premisekin
|
zer
neurritan datorren bat aztertuko dugu, arreta berezia jarriz multikulturalak diren gizarteetan.
|
|
|
edozein egitasmo edota harremanen aurrean, gizabanakoak bere" autodeterminazio" eskubideari eusten diola. Hau da, ni ak helburu oro osatu, aztertu eta berrikus dezake bere ingurunetik etengabean jasotzen duen informazio, adibide edota argudioen eraginpean, bera baita bere bizitzarekin
|
zer
egin eta berau nola gidatu erabaki dezakeen bakarra1 Goian aipaturiko liberalen arabera, beraz, autonomoak eta gure buruaren jabeak garen gizakion bizimodu on jakin batekiko leialtasuna jarrera kontingentea da, ez berezkoa (constit utive) (Larmore, 1990: 343).
|
|
|
Autodeterminazioak, zentzu honetan, merezi duten eta hutsalak diren bizitzen artean erabakitzeko ahalbidetzen gaitu gizakiok. Kontrako jokabidea hartzea, hau da, bizimodu onaren ideia zehatz bat bultzatzea eta kanpotik gizabanakoei ezartzea(" ongi komunaren politika" bat bultzatzea, Taylorren —1997— hitzetan), autodeterminazio printzipioaren kontrakoa izango litzateke, inork ez baitaki gizabanakoak berak baino hobeto
|
zer
den bere onerako eta zer bere kalterako, zer den baliotsua eta zer garrantzirik gabekoa, zer komeni zaion eta zer ekidin behar duen.
|
|
|
Autodeterminazioak, zentzu honetan, merezi duten eta hutsalak diren bizitzen artean erabakitzeko ahalbidetzen gaitu gizakiok. Kontrako jokabidea hartzea, hau da, bizimodu onaren ideia zehatz bat bultzatzea eta kanpotik gizabanakoei ezartzea(" ongi komunaren politika" bat bultzatzea, Taylorren —1997— hitzetan), autodeterminazio printzipioaren kontrakoa izango litzateke, inork ez baitaki gizabanakoak berak baino hobeto zer den bere onerako eta
|
zer
bere kalterako, zer den baliotsua eta zer garrantzirik gabekoa, zer komeni zaion eta zer ekidin behar duen.
|
|
|
Autodeterminazioak, zentzu honetan, merezi duten eta hutsalak diren bizitzen artean erabakitzeko ahalbidetzen gaitu gizakiok. Kontrako jokabidea hartzea, hau da, bizimodu onaren ideia zehatz bat bultzatzea eta kanpotik gizabanakoei ezartzea(" ongi komunaren politika" bat bultzatzea, Taylorren —1997— hitzetan), autodeterminazio printzipioaren kontrakoa izango litzateke, inork ez baitaki gizabanakoak berak baino hobeto zer den bere onerako eta zer bere kalterako,
|
zer
den baliotsua eta zer garrantzirik gabekoa, zer komeni zaion eta zer ekidin behar duen.
|
|
|
Autodeterminazioak, zentzu honetan, merezi duten eta hutsalak diren bizitzen artean erabakitzeko ahalbidetzen gaitu gizakiok. Kontrako jokabidea hartzea, hau da, bizimodu onaren ideia zehatz bat bultzatzea eta kanpotik gizabanakoei ezartzea(" ongi komunaren politika" bat bultzatzea, Taylorren —1997— hitzetan), autodeterminazio printzipioaren kontrakoa izango litzateke, inork ez baitaki gizabanakoak berak baino hobeto zer den bere onerako eta zer bere kalterako, zer den baliotsua eta
|
zer
garrantzirik gabekoa, zer komeni zaion eta zer ekidin behar duen.
|
|
|
Autodeterminazioak, zentzu honetan, merezi duten eta hutsalak diren bizitzen artean erabakitzeko ahalbidetzen gaitu gizakiok. ...o jokabidea hartzea, hau da, bizimodu onaren ideia zehatz bat bultzatzea eta kanpotik gizabanakoei ezartzea(" ongi komunaren politika" bat bultzatzea, Taylorren —1997— hitzetan), autodeterminazio printzipioaren kontrakoa izango litzateke, inork ez baitaki gizabanakoak berak baino hobeto zer den bere onerako eta zer bere kalterako, zer den baliotsua eta zer garrantzirik gabekoa,
|
zer
komeni zaion eta zer ekidin behar duen.
|
|
|
Autodeterminazioak, zentzu honetan, merezi duten eta hutsalak diren bizitzen artean erabakitzeko ahalbidetzen gaitu gizakiok. ...hau da, bizimodu onaren ideia zehatz bat bultzatzea eta kanpotik gizabanakoei ezartzea(" ongi komunaren politika" bat bultzatzea, Taylorren —1997— hitzetan), autodeterminazio printzipioaren kontrakoa izango litzateke, inork ez baitaki gizabanakoak berak baino hobeto zer den bere onerako eta zer bere kalterako, zer den baliotsua eta zer garrantzirik gabekoa, zer komeni zaion eta
|
zer
ekidin behar duen.
|
|
|
Ikuspegi" atomista" (Taylor, 1997) honen arabera, isolaturik aurkitzen den, hots, aurresoziala den eta lotura komunitariorik ez duen gizabanakoak, giza harremanetan sartu aurretik, nortasun finko eta erabat osatua dauka. Nor den,
|
zer
bizimodu jarraitu nahi duen, bere balio eta nahiak zeintzuk diren, bere bizitzan desiragarri eta arbuiagarri diren helburuak —galdera horien guztien erantzuna aldez aurretik ezagutzen du, gainerako gizartekideekin nortasun osatze horretaz" negoziatu" behar ez duelarik3 Liberalismoaren kritiko hauentzat, aldiz, ni a praktika sozial eta kultural jakin batzuetan" uztarturik"... Hauxe da, funtsean, zenbait autore komunitaristek defendatzen duten" tesi sozialaren" mamia (Taylor, 1997).
|
|
|
• Nola gauzatu daiteke defentsa hori?;
|
zer
nolako tresnak erabil daitezke defentsa hori praktikara eramateko?
|
|
|
Aurkeztutako eskema eta beraren hamar adierazleak irakurketa bikoitz baten bidez aplikatzen dira: ...ehen irakurketa sinkronikoa da, adierazle guzti guztiak fase kronologiko bakoitzean metatzen baititu; horren bidez, kanpo politikaren unez uneko egoera ezagut daiteke (eragiketa horretatik datoz kapitulu bakoitzeko ondorioak); 2) bigarren irakurketa diakronikoa da, adierazleak bereizi eta fase kronologiko bakoitzari banan banan aplikatzen baitizkio; horren bidez, adierazle bakoitzak denboran zehar
|
zer
nolako garapena izan zuen ikus daiteke (bigarren irakurketa horren emaitzak tesiaren amaierako ondorioen zati dira).
|
|
|
Aipatu gizontxoen propaganda zitala dala bide askatasun ederrean erne anaitasun ori ondatu nai izan digute, eta beren xedea iristeko gure aldizkariaren eriotza ere bide makurrenez iritxi nahi izan dute. Gure zuzendari maiteak
|
zer
esanik aski izango ditu, nunbait, gai oni buruz.10
|
|
|
Minari eta denborari buruzko
|
zer
edo zer erantzun nahi
|
|
|
Minari eta denborari buruzko zer edo
|
zer
erantzun nahi
|
|
|
Zer egin dezaket udako arratsalde gorri batean eguzkiak nere leihoari beldurra badio eta zu ez bazaude? ...nau derrepentean hostoak isiltzen badira lau kanpai hots entzuten diren bitartean hiru tanta lehor eta epel bat haize hilaren gainetik nora jo dezaket kalean topatuko ez bazaitut gauzak nahiko gaizki ez doazen bitartean tanta epel eskas bat atsoen pauso azkarrak berotzeko nola jakingo dut arbolak bizirik ote dauden soinurik egiten ez badute sirenen hotsa itzaltzeko. gauza ez badira nork esango dit
|
zer
gertatzen zaidan lehenengo malkoa oraindik sortu ez denean zeinen eskuak astinduko ditu betazaletan ezkutatu diren kanpaiak non babestuko naiz zure besoak urruti badaude nondik sortuko da elektrizidadea udak baimenik ematen ez badu hiru kanpai ergel eta laugarren bat zeinen arnasak berpiztuko ditu adarrak ni ere uda bihurtu naizenean zer egin dezaket udako usainak sortzen duen izerdi motelak bere...
|
|
|
Zer egin dezaket udako arratsalde gorri batean eguzkiak nere leihoari beldurra badio eta zu ez bazaude? ...te sirenen hotsa itzaltzeko. gauza ez badira nork esango dit zer gertatzen zaidan lehenengo malkoa oraindik sortu ez denean zeinen eskuak astinduko ditu betazaletan ezkutatu diren kanpaiak non babestuko naiz zure besoak urruti badaude nondik sortuko da elektrizidadea udak baimenik ematen ez badu hiru kanpai ergel eta laugarren bat zeinen arnasak berpiztuko ditu adarrak ni ere uda bihurtu naizenean
|
zer
egin dezaket udako usainak sortzen duen izerdi motelak bereganatzen
|
|
|
[banau malko behar zuten urak abuztuak itotzen baditu nork aseguratuko dit ez dudala sekula santan trapuzko lorez egindako sonbrerorik eramango lau kanpai asper eta bigun bat
|
zer
egingo dut
|
|
|
Eta hori horrela delako izan liteke testu bat esangura anitzekoa, eta are interpretazio kontrajarriak ere onartzen dituena. Eta,
|
zer
esanik ez, horregatik doa poeta bere ikuspuntua aldatuz (geometria osatzen du), ondorioz bere estiloa ere aldatzen duela: nork esango zukeen 1978 hartan, Atxagak honelakoak idatziko zituela?
|
|
|
Pago besoak, eguzki aterpe, oroiketari eman diote; joan mendeak gaztearoa il zuten. Biar...
|
zer
ote?
|
|
|
Informazioaren kopurua gero eta handiagoa bada ere eta informazio iturriak gero eta anitzagoak izan arren, gure beharrak gero eta zehatzagoak eta espezialagoak ere badiBiblinleka ra. Liburutegi batera inguratzen garenean, ez gara joaten
|
zer
dagoen ikustera, baizik eta —adibide bat aipatzearren— informatikako programa bati buruzko liburu jakin bat aurkitzera, edo galdetzera programa horri buruzko libururik ba ote dagoen. Edo beste adibide bat:
|
|
|
Hasian hasi, ingurukoa oinarri: non jarri eta zertarako erabili (herri, auzo, unibertsitate, ikerketa zentroak...),
|
zer
eduki eta nola erabili (liburuak, ikus entzunezkoak, aldizkariak, egunkariak eta bestelako euskarriak) eta norentzat jardun (jende xehea, espezialistak, jendarteko zabala...).
|
|
|
Biblioteka ez da biltegia, bibliotekariak bihurtu dira garrantzitsuak eta zerbitzu legez, laguntzeko daude, informazioa eta bibliotekako jakituria zabaltzeko. Beraz bezeroak erakartzeko toki alai eta interesgarriak bihurtu dira, eta bertan
|
zer
hartu zer ikasi, geure kezka eta premiak asetzeko adina eduki luke. Norberaren bibliotekaren luzapena dugu, baina laguntzailea, bibliotekaria, bitarteko.
|
|
|
Biblioteka ez da biltegia, bibliotekariak bihurtu dira garrantzitsuak eta zerbitzu legez, laguntzeko daude, informazioa eta bibliotekako jakituria zabaltzeko. Beraz bezeroak erakartzeko toki alai eta interesgarriak bihurtu dira, eta bertan zer hartu
|
zer
ikasi, geure kezka eta premiak asetzeko adina eduki luke. Norberaren bibliotekaren luzapena dugu, baina laguntzailea, bibliotekaria, bitarteko.
|
|
|
Bibliotekari eta dokumentalistak, egun, benetako bilatzaileak gara. Guk dakigu
|
zer
dagoen sarean, bere erabilera nola antolatuta dagoen, kalitatezkoa den edo ez... Ezagutzaren kudeatzaileak garenez, informazio egokia nola optimizatu, eta erabili ahal izateko sarbidea nola erraztu jakin dugu.
|
|
|
Hemen biak gertatu dira: erakusketa itxi, pornografikoa dela aitzakiatzat hartuz (eta
|
zer
–Nork esan du pornografia ez dela objektu artistikoa?), eta, ondoren, isil isilik gelditu mundu guztia.
|
|
|
Ez da denbora gehiegi pasako izen handiko artistaren batek, gure mugetatik kanpo, polemika sutsuren bat sortzen duen arte. Zain nago orduan
|
zer
entzun! Nor ausartuko da hemen, gurean, ezer esatera?
|
|
|
Auskalo arrazoia zein zen! Lizarrako Museoan bertako betiko fondoa ikustera joaten denak, hala ere, ulertuko dit
|
zer
esan nahi dudan.
|
|
|
Utziko bagenu begiz jotako argazki haren kontua, utziko bagenu askoren mirespena jaso duen filme horren tristezia, antzerkiaren maskara jantziko bagenu...
|
zer
aurkituko genuke azken egun hauetako kronikan. Ba, esaterako, Euskal Aktoreen Batasunak antolaturiko festa erraldoiaren oihartzun nagia.
|
|
|
Euskal liburu bakarra ere ez dut. Pentsa ezazu
|
zer
galera den niretzat".
|
|
|
25 urte JAKINen (Orain eta Hemen). 28 zk. (1983), 153 Eta
|
zer
dio gaur Euskaltzaindiak? (Orain eta Hemen).
|
|
|
41 zk. (1986), 104 Diskurtso berria mintzaira zaharraren baitatik. 42/ 43 zk. (1987), 119 Koldo Mitxelena hil da. 45 zk. (1987), 165 Miranderen kritika Iraultza Frantsesari. 52 zk. (1989), 69 Miranderen kritika Iraultza Frantsesari (II). 53 zk. (1989), 81 Doktoreak honoris causa Euskal Herriko Unibertsitatean. 54 zk. (1989), 231 Nietzsche, Junger: anekdota baten esanahi paradigmatikoak. 56 zk. (1990), 149 Politikatik
|
zer
itxaron kulturan. 58 zk. (1990), 169 Beste anekdota bat: Euskadiko PK eta Errepublika Baltikoak. 60 zk. (1990), 77 Karlos Santamariari omenalditxo gisa. 61 zk. (1990), 87 Arestiren tintazko bataioaz. 62 zk. (1991), 129 Filosofia pertsonalistaren maisu bat:
|
|
|
BELOKI, Jose Ramon Gazteriak
|
zer
espero komunismotik? 22 zk. (1966), 56 Komunismoa 50 urtez gero. 23 zk. (1966), 11" Ama Lur" eta gogoeta bat (Nota laburrak).
|
|
|
" Euskal Herria" liburua. 34 zk. (1985), 219 NATO: ezezkoaren ondoren
|
zer
–38 zk. (1986), 5 Nazio Galegoa. 39 zk. (1986), 5 Bibliografia. 39 zk. (1986), 85 35 urte bete dira, eta bagoaz aurrera. 55 zk. (1989), 5 Aurkibideak:
|
|
|
MINTEGI, Laura Emakume literatura:
|
zer
da eta zertan da. 45 zk. (1987), 7 Euskal kultura 1994. 85 zk. (1994), 46 Euskal kultura 1995. 91 zk. (1995), 45 Euskal kultura 1996. 97 zk. (1996), 46 Euskal kultura 1997. 103 zk. (1997), 68 Euskal kultura 1998. 109 zk. (1998), 47 Euskal kultura 1999. 115 zk. (1999), 43
|
|
|
2 zk. (1977), 95 DEIA, Euskal Herriko lehen egunkaria (Orain eta Hemen). 3 zk. (1977), 84 Gerra aurreko euskal" herese" bat. 4 zk. (1977), 74 Preautonomia bai, eta gero
|
zer
–(Orain eta Hemen).
|
|
|
MINTEGI, Laura Emakume literatura:
|
zer
da eta zertan da. 45 zk. (1987), 7
|
|
|
12 zk. (1979), 118 Pesimismoa negoziaketari buruz (Orain eta Hemen). 28 zk. (1983), 146" Jabier Bilbao", edo anonimato zurituaren oraingo inbentuak. 33 zk. (1984), 125 Politikatik
|
zer
itxaron kulturan. 58 zk. (1990), 169
|
|
|
edo umore beltza Gernikan (Orain eta Hemen). 17/ 18 zk. (1981), 150 Preautonomia bai, eta gero
|
zer
–(Orain eta Hemen).
|
|
|
ZUZENDARITZA Editoriala. 27/ 28 zk. (1967), 1 Estremismoen pizkundea (NPD) Alemania-ko politikan. 30 zk. (1968), 46 NATO: ezezkoaren ondoren
|
zer
–38 zk. (1986), 5
|
|
|
AZURMENDI, Joxe Eta
|
zer
dio gaur Euskaltzaindiak? (Orain eta Hemen).
|
|
|
BELOKI, Jose Ramon Gazteriak
|
zer
espero komunismotik? 22 zk. (1966), 56 Komunismoa 50 urtez gero. 23 zk. (1966), 11
|
|
2001
|
|
|
...iunean, era honetako obra zibilek kulturgintzarekin baino zerikusi zuzenagoa ez ote duten gure denbora hauetako ekonomia neoliberalaren joko engainagarria rekin, alegia merkatuari bere kasa jokatzen utzi behar zaiola esan, baina diru publikoaren kutxatik ordaintzen dela porlanaren ekoizpena, eta gutxienekoa dela zertarako balia, lehen azpiegitura hidraulikoa, orain kultur ekipamendua, gero auskalo
|
zer
, garrantzia duena eraikuntzaren sektorea eta honen hornigaiena ez dadila geldi. Inbertsio produktiboa esaten diote horri.
|
|
|
Eztabaida daiteke gero,
|
zer
doakion gaurko nafar jendeari konkista ala adostasuneko hitzarmena izateak, baina abiapuntuan gauzak diren moduan jarri behar dira, eta konstatazioa egin.
|
|
|
Au rrera begira
|
zer
–Pazientzia eta lana dira gako hitzak.
|
|
|
Gure naziogintzaren bidean azken hogei urte autonomikootan egindakoa, askotxo izanik ere, neurri handiz oraindik behin behineko egoeran aurkitzen da, erabat sendotu eta gotortu gabe, eta, horregatik, hezkuntzan edota hizkuntz politikan aurkako jokabideak praktikan jarriz gero, beldur izatekoa zen ez ote zitzaigun orain arteko lan guztia goitik behera amilduko, kolokan dagoen karta gaztelu bat bezala. Aurretikorik ere bazen, aski baikenuen Nafarroan gertatuari begiratzea, Autonomia Erkidegoan ere
|
zer
jazo zekigukeen konturatzeko.
|
|
|
noski, bakarra, hemengo lan baldintzak, bizimodu, osasun eta gizarte zerbitzuen kalitate onak ere berea eragin baitute, udaldian beren jatorrizko autonomietara joatendi renean argi ikusi ohi dutenez. Baina edonola ere, Bizkaialdean behintzat, garbi nabari da
|
zer
nolako harrotasunaz presentatzen dituzten etorkinek beren seme alabak edo ilobak" euskaraz ondo dakitela" azalduz, berek euskara ikasteko izan ez zuten aukera, beren ondorengoengan behintzat konplitu dela ikusiz.
|
|
|
Horrela uler daiteke, adibidez, Bizkaiko museoetan, bai eta Enkartazioetan ere, idazki guztiak bizkaieraz ipintzea; Zornotzako jendea alfabetatzeko eta herriko berriak emateko omen den aldikaria Arkalaz izen aberranteaz bataiatzea, bizkaitar gehienek horrek
|
zer
esan nahi duen jakin ez arren, guk hori normalean" alkarregaz" esaten dugulako; bizkaieran euskara batuak ere onartzen duen forma bat dagoenean (ditu eta dauz, zituen eta ebazan, kanta tzen eta kantetan), sistematikoki aldenduena eta dialektalena erabiltzea; Balmasedan, Barakaldon edo Bilbon dauden euskaldun gehienak de facto euskara ikasitakoak direnean, bertoko berriakEgunkari a n dia...
|
|
|
Hortxe dituzue, adibidez, Odon Elorza, Ramon Etxezarreta, Mario Onaindia, Jesus Egiguren, Ramon Jauregi... eta horiek euskaltzaleak dira, beti izan dira federalismoa ren aldekoak, eta alderdian aldaketa sakonak egin nahi lituzkete. Bada hortik
|
zer
espero.
|
|
|
Izan ere,
|
zer
nolako federalismoaz mintzatuko zaizkigu nongura autodeterminatzeko eskubidearen aurka eta Euskal Autonomia Erkidegoak —aspaldion Euskal Herriaz mintzatzea bekatua omen, Francoren garaian Euzkadiz egitea bezala— ezin duela eskumen handiagorik izan hortik aho beroz eta erdi mehatxuka esaten diguten horiek. PSE EEk horrelako buruzagiak errotik aldatu eta beren afiliatuen baitan bestelako mezuak ereiten ez dituen artean, jai dugu.
|
|
|
laguntzak murriztu edo ukatzea. Eta gizarte integratu eta elebiduna izan dezagun, Alonso ren iritziz,
|
zer
hobeDeredua kendu eta haurrekeuskaraz eta espainieraz ikastea baino! Lotsarik ez!
|
|
|
Alez ale, emanaldien informazioa emateaz gain, arte eszenikoetako lan berrien aipamenak, elkarrizketak, azterlanak eta beste gai asko jorratuz jantziz joan da Elorrioko inguru emankorrean argia ikusi zuen aldizkari hau. Eta, horrela, lau urte luzetan, nahitaezko errefe rentzia bilakatu da Euskal Herrian eszena gainean
|
zer
egiten den jakin nahi duen ororentzat. Esparru honetan zulo handia zegoen eta oso zaila zirudien era honetako informazioa ematen duen aldizkariak aurrera egiterik izateak, baina hileroko hitzordua txukun baino txukunago betetzen ari da.
|
|
|
Eraso euskara eta euskal kulturaren aurka: lohitu,
|
zer
edo zer geratuko da eta
|
|
|
Eraso euskara eta euskal kulturaren aurka: lohitu, zer edo
|
zer
geratuko da eta
|
|
|
Jatorrizko hizkuntza txikian idazten zen, bai, baina begirada itzulpenean jarrita zegoen. Formatua, egitura eta hizkera arintzen ziren, eta"
|
zer
" esan baino, ardura berria zen" nola" esan" noraino" heltzeko, testua hemen eta ahalik eta urrunen ulergarria izan zedin. Polisemia saihestu, hitz bakoitzari esanahi bakarra erantsi eta edononulertzeko moduko errefe renteak bilatu.
|
|
|
Agian, sentimendu hunkigarrienek eta latzenek ere tamaina txikianazte rtuta transzendentzia galtzen dutelako. Inmanentzia
|
zer
den irakatsi digu.
|
|
|
Gero, horren hurrengo, bi egunetan aritu dira gramatika eta literaturzaleak, Lafitte zenaren ohorez, Ipar Euskal Herriko Baionan. Orotara, bost egun eta anitz kontu, euskararena
|
zer
, non eta nola egoki hausnartzeko, Euskaltzaindiaren XV. Biltzarrean.
|
|
|
Aurkikunde nabari horien aldean, horra, hizlari baten ahoan, terminologia baterako zantzu biziak. Entzule ipurterreak, hala ere, beti kezkati, terminologia hitza aipatu ahala
|
zer
esan nahi den horren beldur, izu laborria sortzeko modukoak baitira askoren usteak, euskararen termin ologia euren berezko edukitzaren esparruan sartzen baitute horiek. Adostasun hitza gutxiegitan entzuna, adostasunate rminologia ren alor bakoitzean zer landu behar den zehazteko eta zer nolako moldea erabili behar den ere baterajo rratzeko.
|
|
|
Entzule ipurterreak, hala ere, beti kezkati, terminologia hitza aipatu ahala zer esan nahi den horren beldur, izu laborria sortzeko modukoak baitira askoren usteak, euskararen termin ologia euren berezko edukitzaren esparruan sartzen baitute horiek. Adostasun hitza gutxiegitan entzuna, adostasunate rminologia ren alor bakoitzean
|
zer
landu behar den zehazteko eta zer nolako moldea erabili behar den ere baterajo rratzeko. Dekretu bidezko terminologia baten alde lan egiten dutenak ere, ez gutxi, gure euskalgintza honetan.
|
|
|
Entzule ipurterreak, hala ere, beti kezkati, terminologia hitza aipatu ahala zer esan nahi den horren beldur, izu laborria sortzeko modukoak baitira askoren usteak, euskararen termin ologia euren berezko edukitzaren esparruan sartzen baitute horiek. Adostasun hitza gutxiegitan entzuna, adostasunate rminologia ren alor bakoitzean zer landu behar den zehazteko eta
|
zer
nolako moldea erabili behar den ere baterajo rratzeko. Dekretu bidezko terminologia baten alde lan egiten dutenak ere, ez gutxi, gure euskalgintza honetan.
|
|
|
Nahi badugu Frantzia zuti dadin, sar gaiten, gure zaharrek atchiki duten, bide ertchi eta chuchenean. Duela urthea,
|
zer
oren dorpheak, zer egun ilhunak! Iduritzen zaukun lurpean sarthuak ginela, indarrik gabe, argirik gabe, itsu batzu bezala.
|
|
|
Nahi badugu Frantzia zuti dadin, sar gaiten, gure zaharrek atchiki duten, bide ertchi eta chuchenean. Duela urthea, zer oren dorpheak,
|
zer
egun ilhunak! Iduritzen zaukun lurpean sarthuak ginela, indarrik gabe, argirik gabe, itsu batzu bezala.
|
|
|
Baina gure aztergai nagusira etorriz,
|
zer
jokaera izan zuen Aintzina k ordu hartan nagusi zen petainzaletasunaren aurrean?
|
|
|
Behin behineko ondorio erkinok beste galdera bat dakarkidate burura: Aintzin a-k ereindakotik,
|
zer
hartzendu eta zer baztertzen Enbata mugimenduak handik hogei bat urtera, bestelako une historikoan. Beste azterlan baterako gaia.
|
|
|
Behin behineko ondorio erkinok beste galdera bat dakarkidate burura: Aintzin a-k ereindakotik, zer hartzendu eta
|
zer
baztertzen Enbata mugimenduak handik hogei bat urtera, bestelako une historikoan. Beste azterlan baterako gaia.
|
|
|
Ondoko egunetan nork duen Frantzian manatuko, nork duen oraiko gerla irabaziko,
|
zer
litaken hobe, nik ez dakit; eta ez niz bakharra, nahiz askok jakinarena egiten duten...
|
|
|
IBAN ZALDUA aur egungo Euskal Herrian kritika egitea kasik ezinezkoa dela iruditzen zait. Ez dakit inoiz posible izan den, baina polemika eta erreakzio batzuek (nik edo beste zenbaitek egindako kritiken aurkakoek, alegia)
|
zer
pentsatu eman didate. Artikulu honetan euskal kultur produktuen kritikaren zailtasunez jardungo naiz, beraz (kritikaz hitz egiten dudanean kritika positiboez eta negatiboez ari naizelarik, noski).
|
|
|
Pentsatzen dut arazoa patxada handiagoz hartzeko nahikoa denbora igaro ote den. Baina (hein batean behintzat) nire lan bat polemikaren iturburuan zegoela kontsideratuz,
|
zer
edo zer idatz nezakeela pentsatu dut. Hauxe da emaitza.
|
|
|
Pentsatzen dut arazoa patxada handiagoz hartzeko nahikoa denbora igaro ote den. Baina (hein batean behintzat) nire lan bat polemikaren iturburuan zegoela kontsideratuz, zer edo
|
zer
idatz nezakeela pentsatu dut. Hauxe da emaitza.
|
|
|
Beste kontu bat da unibertsitateko irakasleen hizkuntza gaitasunarena; J. Zabaletak ironiaz aipatzen zuenez, Entziklopedian parte hartu zuten historialari euskaldunen lana erdaraz hartzeko argudio gisa," ez gara atzo goizean jaioak(...) eta badakigu
|
zer
testu etorri ohi zaigun unibertsitateko irakasleen aldetik, zuzendu, itzuli edo ahal duguna egiteko". Tamalez, neurri batean, arrazoi du.
|
|
|
Nola, irakasle horietako batzuentzat, euskara konkurrentzia akademikoa saihesteko tresnabaino ez den, eta eskoletan erabili beharreko hizkuntza deserosoa (eta ozta ozta, gelako atea zeharkatu eta berehala gaztelaniaz hasten direlako). Eta horrek guztiak
|
zer
ondorio dituen euskara zientifikoaren bilakaerarako. Baina euskararekin lotutako kontuak ez dira salbuespen, unibertsitatea ren ohiko funtzionamenduaren logikan arruntak baizik.
|
|
|
Ekinbide pribatuak (arlo publikotik dirulaguntzaren bat ere jasotzen duen ekinbide pribatu horrek) bultzadatxoak eta pizgarriak ematea gauzak hobetzeko (beste) bide bat izan daiteke. Itzulpenak egiten jarraitu da,
|
zer
esanik ez, baina ikerlari euskaldunen sorkuntza lanentzat gune gehiago ireki tzea ez da sekula soberan egongo. Ez arlo publikoan, ez eta pribatuan ere.
|
|
|
Eta hemen nobela historikoaren arazo handienetako batzuekin topo egiten dugu. Nik ez dakit oso ondo
|
zer
ote den nobela historikoa, baina susmatzen dut irakurlea garai historiko zehatz batera eraman nahi duen fikziozko obra legez (eta are gehiago garaiko lekuko batek lehen pertsonan idazten badu) ahalegin handia egin behar duela irakurleak garai horretan murgildurik dagoela sinets dezan. Hori lortzeko, dudarik gabe, bide anitz dago, baina Txillardegik aukeratutakoek kale egiten dute, neurribatean behintzat.
|
|
|
Gogoan dut Pako Aristik Sautre la ETBko literatur saioko aurreneko denboraldiko" Solasa" sailari zuzendu zion komentario adeitsua (Gar a, VI): horrela —zioen— ez da (euskarazko) irakurzaletasunik bultzatzen;" jendeari irakurtzeko gogoak kentzeko edo
|
zer
ez duen irakurri behar esateko ez zegoela telebista programa bat sortu beharrik". Ez nago ados:
|
|
|
Ez nago ados: besteak beste, sail horretan parteha rtzen genuen hiru rok ez genuelako esaten
|
zer
irakurribehar zen edo zer ez: liburu baten gainean eztabaidatzen genuen, besterik ez.
|
|
|
Ez nago ados: besteak beste, sail horretan parteha rtzen genuen hiru rok ez genuelako esaten zer irakurribehar zen edo
|
zer
ez: liburu baten gainean eztabaidatzen genuen, besterik ez.
|
|
|
Frantsesa ren Legearen (Charter of the French language) arabera, euren erreserbetan cree zko hezkuntza jasotzeko eskubidea dute (87 atala). Eskubidea dute, halaber, ingelesa eta frantsesa
|
zer
propo rtziotan sartzen duten erabakitzeko (88 atala). Gaur egungo curriculumak hiru hizkuntzak lantzen ditu(" 1997 Annual Report of the CreeSchoolBoard", Interneten).
|
|
|
" Esan Europako jendeari
|
zer
ikusi duzuen Quebecen!"
|
|
|
Esan Europako jendeari
|
zer
ikusi duzuen Quebecen!", eskatu zigun John Pashagameskum ek 1999ko irailaren 8an elkarri agur esan genionean, eta horixe da artikulu honen helburua. Quebec hainbat tokitako mugimendu abertzaleen eta hizkuntza biziberritzeko ahaleginen eredu moduan agertu ohi da.
|
|
|
Apaiz berri zinela, Valentzia, Ategorrieta, Xabier, atzera Ategorrieta eta atzera Xabier izan dituzu bizileku (edo egoitza nagusi, behintzat). Esaiguzu, laburlabur,
|
zer
izan diren zuretzat leku horiek.
|
|
|
Beharbada izango duzu gogoan beste sermoilari ren baten sermoiren bat, bereziki hunkitu zintuena. Eta zu zeu,
|
zer
moduzko sermoilaria izan zara?
|
|
|
Zuretzat ere bai? Kontaiguzu
|
zer
buruhauste izan zenituen sailari hasiera emateko. Gerora zer izango zen ere imaginatuko zenuen hasterako:
|
|
|
Kontaiguzu zer buruhauste izan zenituen sailari hasiera emateko. Gerora
|
zer
izango zen ere imaginatuko zenuen hasterako: hainbesteraino iritsiko zinenik amesten zenuen, edo egitasmo apalagoa izan zen hasieran?
|
|
|
Indiara misiolari joateko eskabidea ere egin omen zenuen behin edo behin. Baiezkoa eman izan balizute,
|
zer
izango ote zen gaur Zavalaren lana eta Zavala bera?
|
|
|
Aztertu eta bildu, izan ere, lan baten bi alderdiak dira. Azte rtzea
|
zer
da, bada. Bestek argitaratutako lanetan sartu, be re langelatik atera gabe fitxa batzuk hartu, komentario batzuk prestatu eta horiek hitzaldi batean esan?
|
|
|
Txi rrita ren aipamenak bestelako kontuak ekarri dizkio, antza, gogora, eta oraingo honetan gordin hitz egin digu. Kritikatzen hasita, badu Zavalak ere
|
zer
kritikatua.
|