|
2017
|
|
|
Adinaren arabera doitu ondoren, ez zen ezberdintasunik ageri bihotzekoen arrisku faktoreen artean.
|
Emakume
gutxiagok jaso zuten tratamenduren bat(% 91,5 vs% 95,3; p= 0,002), atzerapenak handiagoak izan ziren emakumeetan (LHM LAIK 107 min vs 95 min; LHM fibrinolisia 35 min vs 30 min). Hilgarritasun tasan ez zen ezberdintasunik ikusi.
|
|
|
Adinaren arabera doitu ondoren, ez zen ezberdintasunik ageri bihotzekoen arrisku faktoreen artean. Emakume gutxiagok jaso zuten tratamenduren bat(% 91,5 vs% 95,3; p= 0,002), atzerapenak handiagoak izan ziren
|
emakumeetan
(LHM LAIK 107 min vs 95 min; LHM fibrinolisia 35 min vs 30 min). Hilgarritasun tasan ez zen ezberdintasunik ikusi.
|
|
|
Hilgarritasun tasan ez zen ezberdintasunik ikusi. Sareak eragina izan zuen tratamenduaren kalitatea neurtzen duten denboretan, murrizketak
|
emakumeengan
nabarmenagoak izan zirelarik (LHM LAIK 22 min; LHM fibrinolisia 2,5 min). Emakumeen hilgarritasun tasa% 10etik% 6,4ra jaitsi zen, ez, ordea gizonezkoena(% 2,2 vs 2,2).
|
|
|
Sareak eragina izan zuen tratamenduaren kalitatea neurtzen duten denboretan, murrizketak emakumeengan nabarmenagoak izan zirelarik (LHM LAIK 22 min; LHM fibrinolisia 2,5 min).
|
Emakumeen
hilgarritasun tasa% 10etik% 6,4ra jaitsi zen, ez, ordea gizonezkoena(% 2,2 vs 2,2). Gizonekin alderatuta MIA jasaten duten emakumek aukera gutxiago dute tratamendu egokia behar den denboran jasotzeko.
|
|
|
Emakumeen hilgarritasun tasa% 10etik% 6,4ra jaitsi zen, ez, ordea gizonezkoena(% 2,2 vs 2,2). Gizonekin alderatuta MIA jasaten duten
|
emakumek
aukera gutxiago dute tratamendu egokia behar den denboran jasotzeko. BIHOTZEZ sarearen eraginez tratamenduraino doazen denbora tarteak eta heriotza tasa nabarmen murriztu dira emakumeen artean.
|
|
|
Gizonekin alderatuta MIA jasaten duten emakumek aukera gutxiago dute tratamendu egokia behar den denboran jasotzeko. BIHOTZEZ sarearen eraginez tratamenduraino doazen denbora tarteak eta heriotza tasa nabarmen murriztu dira
|
emakumeen artean
.
|
|
|
Gako hitzak: STISKA, Sarea,
|
Emakumeak
, bihotzekoa, heriotza tasa.
|
|
|
STISKA sareek MIAren heriotza tasan duen onura ezaguna da. Hala eta guztiz ere, ezer gutxi dakigu sare horiek duten eraginari buruz IA jasaten duten
|
emakumeen
heriotza tasan eta bihotzekoa artatzeko prozesuan (4, 5). Ikerketa honen helburua da MIA jasaten duten gizonezkoen eta emakumezkoen arreta antzekoa den jakitea, lehen harreman medikotik (LHM) itxitako arteria zabaldu arte.?
|
|
|
Guztira bi epeetan 913 gaixo artatu ziren, 234
|
emakume
eta 639 gizon. Emakumeen batez besteko adina gizonezkoena baino 10 urte zaharragoa izan zen.
|
|
|
Guztira bi epeetan 913 gaixo artatu ziren, 234 emakume eta 639 gizon.
|
Emakumeen
batez besteko adina gizonezkoena baino 10 urte zaharragoa izan zen. Laginaren ezaugarri kliniko gordinei dagokienez (ikus 1 taula), erretzaileen portzentajea altuagoa zen gizonezkoen artean(% 25 vs% 39' 6; p= 0,009); ez, ordea, hipertentsioarena(% 64,1 vs% 49,4; p= 0,046).
|
|
|
Bihotzekoa jasaten duten
|
emakumeen
iskemia denbora luzeagoa izan zen: 217 (145) vs 170 (115) min. Sintomak hasi eta LHMra doan tartean ageri ziren atzerapen nagusiak, emakumezkoen artean mediana 108 min (50) izan zen eta 77 min (40) gizonezkoen artean (p= 0,00) (ikus 2 taula).
|
|
|
217 (145) vs 170 (115) min. Sintomak hasi eta LHMra doan tartean ageri ziren atzerapen nagusiak, emakumezkoen artean mediana 108 min (50) izan zen eta 77 min (40) gizonezkoen artean (p= 0,00) (ikus 2 taula). LHMan itxitako arteria zabaltzeko LAIKa erabaki zenean,
|
emakumeek
atzerapen luzeagoak izan zituzten gizonezkoek baino (107 min vs 95 min, p= 0,012). Erregresio lineal anizkoitzean ikusi zen esangura mantentzen zutela diferentzia horiek adinarekiko doitu ondoren.
|
|
|
Ospitalizazio garaiko
|
emakumeen
hilgarritasun tasa globala gizonezkoena halako hiru da(% 8,5 vs% 2,4 (p= 0,000)). Gizonekin alderatuta, emakumeen hilgarritasun tasa altuagoa da jasotzen duten tratamendua edozein delarik ere:
|
|
|
Ospitalizazio garaiko emakumeen hilgarritasun tasa globala gizonezkoena halako hiru da(% 8,5 vs% 2,4 (p= 0,000)). Gizonekin alderatuta,
|
emakumeen
hilgarritasun tasa altuagoa da jasotzen duten tratamendua edozein delarik ere: % 6,5 vs% 3,1 (p= 0,049) LAIKaren kasuan eta% 5,7 vs% 1,8 (p= 0,185) fibrinolisiaren kasuan.
|
|
|
Artatutako
|
emakume
kopurua eta, ondorioz, osatzen duten portzentajea handitu egin da epe batetik bestera(% 22 vs% 30,4; p= 0,002). Tratamendurik jaso ez duten emakumeen portzentajea aldatu ez den arren(% 8 vs% 9), LAIKa jaso dutenena% 74 izatetik% 78,4 izatera pasa da.
|
|
|
Artatutako emakume kopurua eta, ondorioz, osatzen duten portzentajea handitu egin da epe batetik bestera(% 22 vs% 30,4; p= 0,002). Tratamendurik jaso ez duten
|
emakumeen
portzentajea aldatu ez den arren(% 8 vs% 9), LAIKa jaso dutenena% 74 izatetik% 78,4 izatera pasa da. Bestalde, nahiz eta sintomak hasi eta LHMra doan tartean hobekuntzarik eman ez, sarearen kalitatea neurtzen duten parametro guztien hobekuntza ikusi da:
|
|
|
LHM fibrinolisia 37, 5min vs 35min (p= 0,954); LHM LAIK 123min vs 101min (p= 0,004). Garai honetan STISKA jasaten duten
|
emakumeen
hilgarritasun tasa ia erdira jaitsi da(% 10 vs% 6,7 (ik 2 irudia).? –
|
|
|
Gaur egun, EUSTATek kaleratutako datuen arabera (6), EAEn zirkulazio aparatuko gaitzek heriotza gehiago sortzen dituzte
|
emakumeen artean
gizonen artean baino (3080 vs 2708 pertsona). Igoera mundu zabalean ageri da (7), esaterako, AEBn urtero 6,6 milioi emakumek jasaten dute bihotz hodietako gaixotasunen bat, emakumeen artean heriotza eta morbilitate kausa nagusia delarik.
|
|
|
Gaur egun, EUSTATek kaleratutako datuen arabera (6), EAEn zirkulazio aparatuko gaitzek heriotza gehiago sortzen dituzte emakumeen artean gizonen artean baino (3080 vs 2708 pertsona). Igoera mundu zabalean ageri da (7), esaterako, AEBn urtero 6,6 milioi
|
emakumek
jasaten dute bihotz hodietako gaixotasunen bat, emakumeen artean heriotza eta morbilitate kausa nagusia delarik. Emakumearen adina dena dela ere, AEBn IAren lehenengo urtean emakume gehiago hilko dira gizonezkoak baino(% 26 vs% 19); lehenengo 5 urteetan hil edo bihotz gutxiegitasuna, edo iktusa jasango duten emakumeen kopurua ere handiagoa izango da(% 47 vs% 36).
|
|
|
Gaur egun, EUSTATek kaleratutako datuen arabera (6), EAEn zirkulazio aparatuko gaitzek heriotza gehiago sortzen dituzte emakumeen artean gizonen artean baino (3080 vs 2708 pertsona). Igoera mundu zabalean ageri da (7), esaterako, AEBn urtero 6,6 milioi emakumek jasaten dute bihotz hodietako gaixotasunen bat,
|
emakumeen artean
heriotza eta morbilitate kausa nagusia delarik. Emakumearen adina dena dela ere, AEBn IAren lehenengo urtean emakume gehiago hilko dira gizonezkoak baino(% 26 vs% 19); lehenengo 5 urteetan hil edo bihotz gutxiegitasuna, edo iktusa jasango duten emakumeen kopurua ere handiagoa izango da(% 47 vs% 36).
|
|
|
Igoera mundu zabalean ageri da (7), esaterako, AEBn urtero 6,6 milioi emakumek jasaten dute bihotz hodietako gaixotasunen bat, emakumeen artean heriotza eta morbilitate kausa nagusia delarik.
|
Emakumearen
adina dena dela ere, AEBn IAren lehenengo urtean emakume gehiago hilko dira gizonezkoak baino(% 26 vs% 19); lehenengo 5 urteetan hil edo bihotz gutxiegitasuna, edo iktusa jasango duten emakumeen kopurua ere handiagoa izango da(% 47 vs% 36).
|
|
|
Igoera mundu zabalean ageri da (7), esaterako, AEBn urtero 6,6 milioi emakumek jasaten dute bihotz hodietako gaixotasunen bat, emakumeen artean heriotza eta morbilitate kausa nagusia delarik. Emakumearen adina dena dela ere, AEBn IAren lehenengo urtean
|
emakume
gehiago hilko dira gizonezkoak baino(% 26 vs% 19); lehenengo 5 urteetan hil edo bihotz gutxiegitasuna, edo iktusa jasango duten emakumeen kopurua ere handiagoa izango da(% 47 vs% 36).
|
|
|
Igoera mundu zabalean ageri da (7), esaterako, AEBn urtero 6,6 milioi emakumek jasaten dute bihotz hodietako gaixotasunen bat, emakumeen artean heriotza eta morbilitate kausa nagusia delarik. Emakumearen adina dena dela ere, AEBn IAren lehenengo urtean emakume gehiago hilko dira gizonezkoak baino(% 26 vs% 19); lehenengo 5 urteetan hil edo bihotz gutxiegitasuna, edo iktusa jasango duten
|
emakumeen
kopurua ere handiagoa izango da(% 47 vs% 36).
|
|
|
Bihotzekoak edo MIAk zirkulazio aparatuko gaixotasunen parte dira eta ez dira salbuespen,
|
emakume
gehiago hil ziren bihotzekoak jota EAEn aztertutako epeetan. Klasikoki MIAk gizonezkoen gaitza direla pentsatu bada ere, gaur egun, EAEn STISKAen herena osatzen dute emakumeek.?
|
|
|
Bihotzekoak edo MIAk zirkulazio aparatuko gaixotasunen parte dira eta ez dira salbuespen, emakume gehiago hil ziren bihotzekoak jota EAEn aztertutako epeetan. Klasikoki MIAk gizonezkoen gaitza direla pentsatu bada ere, gaur egun, EAEn STISKAen herena osatzen dute
|
emakumeek
.? –
|
|
|
Bihotzekoa jasaten duten emakumezkoak gizonezkoak baino zazpi bat urte zaharragoak izaten dira,
|
emakumeen
batez besteko adina 67,9 urteen artean egoten da (8, 9); 71,6 urte da emakumeen batez besteko adina gure ikerketan. Adin diferentzia hori estrogenoek endotelioa babesten dutelako dela uste da.
|
|
|
Bihotzekoa jasaten duten emakumezkoak gizonezkoak baino zazpi bat urte zaharragoak izaten dira, emakumeen batez besteko adina 67,9 urteen artean egoten da (8, 9); 71,6 urte da
|
emakumeen
batez besteko adina gure ikerketan. Adin diferentzia hori estrogenoek endotelioa babesten dutelako dela uste da.
|
|
|
Bihotzekoen arrisku faktoreak berdinak izaten dira gizonezko zein emakumezkoentzat. Arrisku faktore klasikoen artean gure datuen arabera,
|
emakumeen artean
hipertentsio kasu gehiago zeuden gizonezkoen artean baino. Nahiz eta gure datuetan ikusitako diferentzia hori adinaren ondorioa izan, literaturak dio hipertentsioak lotura estuagoa duela MIArekin emakumeen kasuan:
|
|
|
Arrisku faktore klasikoen artean gure datuen arabera, emakumeen artean hipertentsio kasu gehiago zeuden gizonezkoen artean baino. Nahiz eta gure datuetan ikusitako diferentzia hori adinaren ondorioa izan, literaturak dio hipertentsioak lotura estuagoa duela MIArekin
|
emakumeen
kasuan: populazioari egotzitako arriskua% 36koa da emakumeen artean, hau da, hipertentsioa kontrolatuko balitz, STISKA arriskua% 36 gutxituko litzateke (12).?
|
|
|
Nahiz eta gure datuetan ikusitako diferentzia hori adinaren ondorioa izan, literaturak dio hipertentsioak lotura estuagoa duela MIArekin emakumeen kasuan: populazioari egotzitako arriskua% 36koa da
|
emakumeen artean
, hau da, hipertentsioa kontrolatuko balitz, STISKA arriskua% 36 gutxituko litzateke (12).? –
|
|
|
Tabakoa da saihestu daitekeen arrisku faktore garrantzitsuena. Nahiz eta erretzaileen portzentajea populazioan jaisten ari den, Espainiako Estatistikako Institutuaren arabera, 30 eta 40 urteen arteko
|
emakumeen artean
tabako kontsumoak igotzen jarraitzen du (13). Zoritxarrez, tabakoak 55 urtetik beherakoen STISKA arriskua 7 bider handitzen du (14), beraz, hurrengo urteetan emakume gazteen artean IA kopurua areagotu daiteke.
|
|
|
Nahiz eta erretzaileen portzentajea populazioan jaisten ari den, Espainiako Estatistikako Institutuaren arabera, 30 eta 40 urteen arteko emakumeen artean tabako kontsumoak igotzen jarraitzen du (13). Zoritxarrez, tabakoak 55 urtetik beherakoen STISKA arriskua 7 bider handitzen du (14), beraz, hurrengo urteetan
|
emakume
gazteen artean IA kopurua areagotu daiteke.
|
|
|
Iskemia denborak, hau da, sintomak hasi eta arteria zabaldu arte doan denborak, erlazio zuzena du bihotzekoek eragindako heriotza eta desgaitasunekin. Zenbait ikerketak (4, 5, 8, 9) erakutsi digute iskemia denborak luzeagoak izaten direla
|
emakumeen artean
, besteak beste, beranduago jartzen baitira harremanetan osasun sistemarekin. Gure ikerketan sintomak hasi eta LHMrako tartea 110 (56,5) minutukoa da emakumeen artean eta 77 (40) minutukoa gizonezkoen artean.
|
|
|
Zenbait ikerketak (4, 5, 8, 9) erakutsi digute iskemia denborak luzeagoak izaten direla emakumeen artean, besteak beste, beranduago jartzen baitira harremanetan osasun sistemarekin. Gure ikerketan sintomak hasi eta LHMrako tartea 110 (56,5) minutukoa da
|
emakumeen artean
eta 77 (40) minutukoa gizonezkoen artean. Iskemia denbora zenbat eta luzeagoa izan, orduan eta ondorio larriagoak izango ditu IAk bihotzean.
|
|
|
Iskemia denbora zenbat eta luzeagoa izan, orduan eta ondorio larriagoak izango ditu IAk bihotzean. Iskemia denbora luze hori izan daiteke
|
emakumeek
egoera hemodinamiko kaxkarragoarekin aurkeztearen arduraduna; izan ere, emakumezko gutxiago azaldu zen KILLIP 1 egoeran ospitalean(% 89,3 vs% 94,4). Zaila da atzerapen horren arrazoia zein den jakitea, IAk jasandako emakumeen artean egindako ikerketa batek dioenaren arabera, arrazoi nagusiak hauek dira:
|
|
|
Iskemia denbora luze hori izan daiteke emakumeek egoera hemodinamiko kaxkarragoarekin aurkeztearen arduraduna; izan ere, emakumezko gutxiago azaldu zen KILLIP 1 egoeran ospitalean(% 89,3 vs% 94,4). Zaila da atzerapen horren arrazoia zein den jakitea, IAk jasandako
|
emakumeen artean
egindako ikerketa batek dioenaren arabera, arrazoi nagusiak hauek dira: sintomak bihotzekoarenak ez zirela pentsatzea eta azkenean IA ez bazen, hipokondriakotzat hartzearen beldurra (15).
|
|
|
|
Emakumeek
atzerapen handiagoarekin jasotzen dute tratamendua. LHM LAIKarako tartea 105,5 (80) minutu luzatzen da, eta 35 (27) minutu fibrinolisiaren kasuan.
|
|
|
Bestalde, jasotzen duten tratamendua ere desberdina da gizonezkoen eta emakumezkoen artean. Arteria zabaltzeko tratamendurik jasotzen ez duten
|
emakumeen
portzentajea bikoitza da
|
|
|
Hala eta guztiz ere, horrek guztiak ez du eraginik ospitalizazio garaiko hilgarritasun tasan. Ospitalizazio garaiko
|
emakumeen
hilgarritasun tasa gordina gizonezkoena halako hiru den arren(% 8,5 vs% 2,4). Jasotako tratamenduaren arabera aztertzen badugu, emakumeen hilgarritasun tasa gordina altuagoa da tratamendua edozein delarik ere:
|
|
|
Ospitalizazio garaiko emakumeen hilgarritasun tasa gordina gizonezkoena halako hiru den arren(% 8,5 vs% 2,4). Jasotako tratamenduaren arabera aztertzen badugu,
|
emakumeen
hilgarritasun tasa gordina altuagoa da tratamendua edozein delarik ere: % 6,5 vs% 3,1 LAIKaren kasuan eta% 5,7 vs% 1,8 fibrinolisiaren kasuan.?
|
|
|
Ikerketa ezberdinek hilgarritasun tasak adinarekin doitu ondoren ondorio ezberdinak atera dituzte, hala nola van der Meerek argitaratutako metaanalisiaren (9) arabera, sexua konfusio faktorea den bitartean, American Heart Associationek 2016an ateratako adierazpenean dio adinaren eta sexuaren artean interakzioa dagoela. Gure ikerketan ikusitakoaren arabera, adinak modifikatzaile gisa jokatzen du, ondorioz ezin dezakegu esan ezberdintasunik dagoenik bihotzekoa jasaten duten
|
emakumeen
eta gizonezkoen hilgarritasun tasan.
|
|
|
BIHOTZEZ sarea ezarri zenetik LAIK bidez artatzen diren gaixoen kopurua handitu egin da, baita MIA jasaten duten
|
emakumeen
kopurua ere. Geroz eta emakume gehiago artatzen dira bai zenbaki absolutuetan baita erlatiboetan ere, gaur egun bihotzekoa jasaten dutenen herena dira emakumeak.
|
|
|
BIHOTZEZ sarea ezarri zenetik LAIK bidez artatzen diren gaixoen kopurua handitu egin da, baita MIA jasaten duten emakumeen kopurua ere. Geroz eta
|
emakume
gehiago artatzen dira bai zenbaki absolutuetan baita erlatiboetan ere, gaur egun bihotzekoa jasaten dutenen herena dira emakumeak. Gorakada hori izan daiteke sareak MIAren diagnosiaren inguruko sentsibilitatea hobetu duelako, emakumeen artean batez ere.
|
|
|
BIHOTZEZ sarea ezarri zenetik LAIK bidez artatzen diren gaixoen kopurua handitu egin da, baita MIA jasaten duten emakumeen kopurua ere. Geroz eta emakume gehiago artatzen dira bai zenbaki absolutuetan baita erlatiboetan ere, gaur egun bihotzekoa jasaten dutenen herena dira
|
emakumeak
. Gorakada hori izan daiteke sareak MIAren diagnosiaren inguruko sentsibilitatea hobetu duelako, emakumeen artean batez ere.
|
|
|
Geroz eta emakume gehiago artatzen dira bai zenbaki absolutuetan baita erlatiboetan ere, gaur egun bihotzekoa jasaten dutenen herena dira emakumeak. Gorakada hori izan daiteke sareak MIAren diagnosiaren inguruko sentsibilitatea hobetu duelako,
|
emakumeen artean
batez ere.
|
|
|
Ikerketa askok erakutsi dute ezen MIA jasaten duten
|
emakumeek
aukera gutxiago dutela kardiologiako giden arabera artatuak izateko, kateterismo bat egiteko eta behar den denboran arteria zabaltzeko (8). Emakumezkoek iskemia denbora luzeagoak izaten dituzte (17), batetik sintomak hasi eta LHMrako tarte luzeagoa izaten dutelako, eta, bestetik, LHMtik tratamendua jaso arteko epea ere luzeagoa delako.
|
|
|
Emakumezkoek iskemia denbora luzeagoak izaten dituzte (17), batetik sintomak hasi eta LHMrako tarte luzeagoa izaten dutelako, eta, bestetik, LHMtik tratamendua jaso arteko epea ere luzeagoa delako. Oro har, angiografia koronarioa ez da horren maiz erabiltzen
|
emakumeengan
, horien arriskua ez baita behar bezala baloratua izaten, heriotza tasa altuagoak izan arren (18).? –
|
|
|
Ikerketa honek EAEko
|
emakumeak
salbuespena ez direla erakusten digu; izan ere, gizonekin alderatuta emakume gutxiagok jaso dute arteria zabaltzeko tratamenduren bat(% 91,5 vs% 95,3); gainera, jasotzen dutenek beranduago jaso dute (iskemia denbora 217 (145) vs 170 (115) min.). Nahiz eta atzerapen horren zatirik handiena MIA jasaten duen emakumeari dagokion (sintomak LHM 108 min (55) emakumeen artean, 77 min (41) gizonezkoen art... Izan ere, behin osasun sistemarekin kontaktuan jarri ostean, emakumezkoek atzerapen handiagoarekin jasotzen dute itxitako arteria zabaltzeko tratamendua:
|
|
|
Ikerketa honek EAEko emakumeak salbuespena ez direla erakusten digu; izan ere, gizonekin alderatuta
|
emakume
gutxiagok jaso dute arteria zabaltzeko tratamenduren bat(% 91,5 vs% 95,3); gainera, jasotzen dutenek beranduago jaso dute (iskemia denbora 217 (145) vs 170 (115) min.). Nahiz eta atzerapen horren zatirik handiena MIA jasaten duen emakumeari dagokion (sintomak LHM 108 min (55) emakumeen artean, 77 min (41) gizonezkoen artean), ez da arduradun bakarra. Izan ere, behin osasun sistemarekin kontaktuan jarri ostean, emakumezkoek atzerapen handiagoarekin jasotzen dute itxitako arteria zabaltzeko tratamendua:
|
|
|
Ikerketa honek EAEko emakumeak salbuespena ez direla erakusten digu; izan ere, gizonekin alderatuta emakume gutxiagok jaso dute arteria zabaltzeko tratamenduren bat(% 91,5 vs% 95,3); gainera, jasotzen dutenek beranduago jaso dute (iskemia denbora 217 (145) vs 170 (115) min.). Nahiz eta atzerapen horren zatirik handiena MIA jasaten duen
|
emakumeari
dagokion (sintomak LHM 108 min (55) emakumeen artean, 77 min (41) gizonezkoen artean), ez da arduradun bakarra. Izan ere, behin osasun sistemarekin kontaktuan jarri ostean, emakumezkoek atzerapen handiagoarekin jasotzen dute itxitako arteria zabaltzeko tratamendua:
|
|
|
Ikerketa honek EAEko emakumeak salbuespena ez direla erakusten digu; izan ere, gizonekin alderatuta emakume gutxiagok jaso dute arteria zabaltzeko tratamenduren bat(% 91,5 vs% 95,3); gainera, jasotzen dutenek beranduago jaso dute (iskemia denbora 217 (145) vs 170 (115) min.). Nahiz eta atzerapen horren zatirik handiena MIA jasaten duen emakumeari dagokion (sintomak LHM 108 min (55)
|
emakumeen artean
, 77 min (41) gizonezkoen artean), ez da arduradun bakarra. Izan ere, behin osasun sistemarekin kontaktuan jarri ostean, emakumezkoek atzerapen handiagoarekin jasotzen dute itxitako arteria zabaltzeko tratamendua:
|
|
|
Sarea ezartzeak,
|
emakume
gehiago artatzeaz gain, beste ondorio on batzuk ere izan ditu, besteak beste, Europako Kardiologia Elkarteak ezartzen dituen kalitate irizpide guztietan hobekuntzak ikusi dira, IA jasaten duten emakume zein gizonen artean. 1 irudian ikus daitekeenez, denbora murrizketa nabarmenagoa izan da emakumeen artean, LAIKari dagokionez batez ere.
|
|
|
Sarea ezartzeak, emakume gehiago artatzeaz gain, beste ondorio on batzuk ere izan ditu, besteak beste, Europako Kardiologia Elkarteak ezartzen dituen kalitate irizpide guztietan hobekuntzak ikusi dira, IA jasaten duten
|
emakume
zein gizonen artean. 1 irudian ikus daitekeenez, denbora murrizketa nabarmenagoa izan da emakumeen artean, LAIKari dagokionez batez ere.
|
|
|
Sarea ezartzeak, emakume gehiago artatzeaz gain, beste ondorio on batzuk ere izan ditu, besteak beste, Europako Kardiologia Elkarteak ezartzen dituen kalitate irizpide guztietan hobekuntzak ikusi dira, IA jasaten duten emakume zein gizonen artean. 1 irudian ikus daitekeenez, denbora murrizketa nabarmenagoa izan da
|
emakumeen artean
, LAIKari dagokionez batez ere. LHMtik LAIKarako tartea batez beste 22 minutu murriztu da.?
|
|
|
Sarearen funtzionamendua balioztatzeko sortu zen BIHOTZEZ datu basea, ondorioz, baliteke ikerketa honetan aztertu ez diren konfusio faktore gehiago egotea. Gauza jakina da
|
emakumeen
bihotz hodietako gaixotasunek ezaugarri bereziak dituztela. MIA jasaten duten emakumeen% 7% 32k ez du estutasunik koronarioetan, MIAren arrazoia ateroma plakaren haustura, ultzerazioa, erosioa, espasmoa edo disekzioa izan daiteke (8).
|
|
|
Gauza jakina da emakumeen bihotz hodietako gaixotasunek ezaugarri bereziak dituztela. MIA jasaten duten
|
emakumeen
% 7% 32k ez du estutasunik koronarioetan, MIAren arrazoia ateroma plakaren haustura, ultzerazioa, erosioa, espasmoa edo disekzioa izan daiteke (8). Circulationaldizkariak bere azken zenbakian plazaratutako gai horri buruzko azterketak dio ezen, oro har, gaixo horiek bihotz hodietako gertakizun bat izateko arrisku handiagoa dutela, hala nola SKA, bihotz gutxiegitasuna eta iktusa (22).
|
|
|
Gizonekin alderatuta MIA jasaten duten
|
emakumek
aukera gutxiago dute tratamendu egokia behar den denboran jasotzeko.
|
|
|
BIHOTZEZ sareak izan du bere eragina:
|
emakume
gehiago artatzen dira eta tratamenduraino doazen denbora tarteak nabarmen murriztu dira emakumeen artean. Hala eta guztiz ere, oraindik ere bada non hobetu.
|
|
|
BIHOTZEZ sareak izan du bere eragina: emakume gehiago artatzen dira eta tratamenduraino doazen denbora tarteak nabarmen murriztu dira
|
emakumeen artean
. Hala eta guztiz ere, oraindik ere bada non hobetu.
|
|
|
Erlazio zuzena dago sareen eta MIAen hilgarritasun tasaren artean. Ezer gutxi dakigu, ordea, sareek MIA jasaten duten
|
emakumeengan
duten eraginaz. EAEn sarea 2012an sortu zen, BIHOTZEZ.
|
|
|
EAEn sarea 2012an sortu zen, BIHOTZEZ. EAEn 2012ko apiriletik 2013ko urrira eta 2014ko apiriletik 2015ko urrira jazo diren MIAk aztertu dira artatzeko orduan gizon eta
|
emakumeen artean
diferentziarik dagoen ikusteko eta sarearen eragina aztertzeko. Horretarako aztertu dira hilgarritasun tasa eta sarearen kalitatea neurtzen duten denborak:
|
|
|
sintomak hasi eta lehen harreman medikorakoa (LHM), LHM eta lehentasunezko azaleko interbentzio koronariorakoa (LHM LAIK) eta LHM eta fibrinolisirakoa (LHM fibrinolisia). 913 MIA jaso ziren, 234
|
emakume
eta 639 gizon. Emakumeen batez besteko adina 10 urte zaharragoa zen.
|
|
|
913 MIA jaso ziren, 234 emakume eta 639 gizon.
|
Emakumeen
batez besteko adina 10 urte zaharragoa zen. Adinaren arabera doitu ondoren, ez zen ezberdintasunik ageri bihotzekoen arrisku faktoreen artean.
|
|
|
2012ko otsailetik eta 2014ko otsaila bitartean 42 kasu jakinarazi dira; 23 (%55) haurdunaldiarekin lotuta, 14
|
emakume
haurdun eta 9 jaioberri. 14 haurdun horietatik 8 hiru taldekatzetan bildu dira eta gainontzekoak kasu esporadikoak izan dira (1 eta 2 irudiak).
|
|
|
Jaioberriek meningoenzefalitisa garatu eta, ondorioz, Donostia Ospitaleko Jaioberrien Unitatean ospitaleratuta egon beharra izan zuten. Bi
|
emakumeak
herri berekoak ziren, Tolosa, eta galdeketa epidemiologikoak ez zuen arriskuko elikagairik identifikatu. Elkarren artean antzeko zuten ezaugarri bakarra harategi bereko bezeroak izatea izan zen.
|
|
|
3 haurdun biltzen zituen, Elgoibar, Azpeitia eta Eibarko bizilagun zirenak. 3
|
emakume
horietatik bik erditze goiztiarrak izan zituzten.
|
|
|
Azken urteotan, Gipuzkoan, listeriosiaren intzidentziaren igoera esanguratsua atzeman da. Arrisku taldeen artean, haurdun dauden
|
emakumeak
aurkitzen dira. Transmisio bide ohikoena helduetan, kutsatutako elikagaien bidezkoa da, eta fetuaren eta jaioberrien kasuan, berriz, transmisio bertikala (plazenta edo erditze kanalean zehar).
|
|
|
Gipuzkoan, 2006ko maiatzean jarri zen martxan proiektua.
|
Emakumeak
haurdunaldiko kontrolaren lehen ekografia egitean sartzen dira kohortean. Lagin biologikoak (odola, gernua, ilea, plazenta, eta abar) jasotzeaz gain, zenbait (orokorra, gaixotasunak, dieta, lana, ingurugiroa, eta abar) betetzen dira, batetik, airean, ingurugiroan eta kontsumoko uretan aurkitzen diren kutsatzaileen balorazioa egiteko, eta, bestetik, dieta bidez jasotako kutsatzaileen estimazioa ateratzeko.
|
|
|
16 urtetik gorakoa izatea, erreferentziazko ospitalean datuak emateko prest egotea, gaztelaniaz edo euskaraz komunikatzeko gai izatea, haurdunaldiak fetu bakarrekoak izatea eta lagundutako ugalketa programarik egin ez izana. Hasierako momentuan aukeratutako
|
emakumeen
% 56k onartu zuten parte hartzea (kohorte guztiak kontuan harturik). Gipuzkoako kohortearen kasuan (gure lagina), parte hartze ezaren arrazoiak jaso ziren:
|
|
|
2 Taula: Tabakoaren esposizioa haurdunaldian INMA Gipuzkoako
|
emakumeengan
;
|
|
|
Bide beretik joanda baina metodologia desberdin bat erabiliz, haurdunaldian zeharreko tabakoaren eta ADHNaren arteko erlazioa faktore genetikoak bezalako nahasketa faktoreen menpe zegoela azaldu nahian, genetikoki erlazioa zuten eta genetikoki erlaziorik ez zuten ama haurrak aztertu zituen ikerketa batek (4). Hori egin ahal izateko, lagunduriko ugalketa bidez haurdun geratutako
|
emakume
talde bat (amarenak ez ziren obozitoekin ernaldutako fetuak lortuz) eta modu naturalean haurdun geratutako beste emakume talde bat elkarrekin konparatu zituzten. Ikerketa modu horretan egitean guztiz baztertzen da genetikak izan dezakeen eragina haurrak ADHNa garatzeko unean.
|
|
|
Bide beretik joanda baina metodologia desberdin bat erabiliz, haurdunaldian zeharreko tabakoaren eta ADHNaren arteko erlazioa faktore genetikoak bezalako nahasketa faktoreen menpe zegoela azaldu nahian, genetikoki erlazioa zuten eta genetikoki erlaziorik ez zuten ama haurrak aztertu zituen ikerketa batek (4). Hori egin ahal izateko, lagunduriko ugalketa bidez haurdun geratutako emakume talde bat (amarenak ez ziren obozitoekin ernaldutako fetuak lortuz) eta modu naturalean haurdun geratutako beste
|
emakume
talde bat elkarrekin konparatu zituzten. Ikerketa modu horretan egitean guztiz baztertzen da genetikak izan dezakeen eragina haurrak ADHNa garatzeko unean.
|
|
|
Aipatu bezala, konkordantzia ona dago eta gernuko kotinina mailaren artean.
|
Emakume
haurdunen% 3k ez zuen tabako aztura aitortzen eta gernuko kotinina maila altua erakusten zuen; eta datu hori baxua da beste ikerketekin alderatuz gero (14). Horretaz gain, aldagai sozioekonomikoak hartu dira kontuan.?
|
|
|
Badirudi ikerketa honek ez duela nahiko potentziarik izan lotura hori berresteko. Alde batetik,
|
emakume
gutxik aitortu zuten tabakoa erretzen zutela eta 32 astean erretzen zutenen artean gehienez egunean 12 zigarro erretzen zituztela aitortu zuten. Tabakoarekin OR altuagoak sumatu dira arreta defizitarekin, hiperaktibitatearekin edo inpultsibitatearekin baino.?
|
|
|
Haurdunaldian tabako kontsumoarekin lotu izan da hainbat ikerketatan, baina lotura kausal hori ondo finkatu gabe dago gaur egun. Ikerketa honen helburua zera da:
|
emakume
haurdunen tabako aztura eta haien haurdunalditik jaiotako 4 urteko umeen ADHNa ikertzea. ADHNari buruzko 323 umeren informazioa jaso zen.
|
|
2018
|
|
|
Bi bider ohikoagoa da depresioaren diagnosia
|
emakumeengan
gizonezkoetan baino, eta, ondorioz, baita farmako antidepresiboen erabilera ere. Hala ere, estresarekin lotutako nahasteen eta haien tratamenduaren inguruko ikerketa gehienak animalia arretan egiten dira, eta ikerketetako emaitzak gizon nahiz emakumeetara orokortzen dira gero.
|
|
|
Bi bider ohikoagoa da depresioaren diagnosia emakumeengan gizonezkoetan baino, eta, ondorioz, baita farmako antidepresiboen erabilera ere. Hala ere, estresarekin lotutako nahasteen eta haien tratamenduaren inguruko ikerketa gehienak animalia arretan egiten dira, eta ikerketetako emaitzak gizon nahiz
|
emakumeetara
orokortzen dira gero. Ildo horretatik, antsietatearen eta depresioaren aurkako tratamenduen eraginkortasuna sexuaren araberakoa da, berezitasun biologikoak izaki.
|
|
|
Depresioa XXI. mendeko buru nahasterik ohikoena da, eta munduan 359 milioi pertsona inguruk pairatzen dutela estimatzen da. Jasaten duenari eragiten dion kalte handia dela-eta, gaur egun, munduko ezgaitasun kausa% 20
|
emakumeetan
eta% 7 gizonezkoetan, hain zuzen (2). Datu horiek, faktore sozialez gain, sexu ezberdintasun biologikoek azal ditzakete.
|
|
|
Hain zuzen ere, zenbait datu base eta aldizkariren arabera, neurozientziaren eta biomedikuntzaren alorrean argitaratzen diren artikulu guztien artean, laurdenak soilik erabiltzen ditu subjektu emeak (4,5). Baina ar eta emeen fisiologia ezberdina da, eta arretan jasotako emaitzak
|
emakumeei
orokortzea ez da egokia. Izan ere, farmako antidepresiboak emakumeengan ez dira gizonezkoengan bezain eraginkorrak (6) eta, oro har, emakumeek farmakoen ondorio kaltegarriak jasateko% 50 aukera handiagoa dute (7).
|
|
|
Baina ar eta emeen fisiologia ezberdina da, eta arretan jasotako emaitzak emakumeei orokortzea ez da egokia. Izan ere, farmako antidepresiboak
|
emakumeengan
ez dira gizonezkoengan bezain eraginkorrak (6) eta, oro har, emakumeek farmakoen ondorio kaltegarriak jasateko% 50 aukera handiagoa dute (7).
|
|
|
Baina ar eta emeen fisiologia ezberdina da, eta arretan jasotako emaitzak emakumeei orokortzea ez da egokia. Izan ere, farmako antidepresiboak emakumeengan ez dira gizonezkoengan bezain eraginkorrak (6) eta, oro har,
|
emakumeek
farmakoen ondorio kaltegarriak jasateko% 50 aukera handiagoa dute (7).
|
|
|
Parte hartzaileen% 1,8k ez zuen gosaltzen, batez ere gizonezko gazteek, nahiz eta autore batzuen ustetan ez gosaltzeko ohitura
|
emakume
gazteen artean zabalduago dagoen (23). Gainera kontuan izan behar dugu gosaria beharrezko otordua dela, eguneko energiaren% 20 bertan ahoratu bailitzateke (23).
|
|
|
Ikerketa honetan, ostera, adin ertainekoak izan ziren lo ordu gutxien egiten zutenak. Loaren kalitateari dagokionez,
|
emakumeak
izan ziren kalitate txarragoa zutela adierazi zutenak, eta hori bat dator beste autore batzuek diotenarekin, esaten baitute emakumezkoek loaren alterazio gehiago izaten dituztela edo loaren falta handiagoa dutela gizonek baino (29).? –
|
|
|
Horietatik% 50i ondorio minimoak eragingo dizkio,% 35ek ezgaitasun motaren bat pairatuko du eta% 14 hilko da (2,3). Emakumezkoen artean lehenengo heriotza kausa da eta 2 heriotza globala gizon eta
|
emakumeen artean
. Lan egiten duten biztanleen artean ezgaitasuna eragin dezakeen arrazoi nagusia da (4).?
|
|
|
Amaren aurre GMIaren arabera, pisu irabazteko gomendioak desberdinak dira: 12,5 kg haurdun dauden pisu baxuko
|
emakumeentzat
, 11,5 kg pisu egokidunentzat, 7 kg gainpisua dutenentzat eta 5 kg obesitatea dutenentzat (10).
|
|
|
Gaur egungo obesitatearen banaketa soziala ez da lehengo berdina, baina oraindik desberdintasun nabariak daude maila sozioekonomiko desberdina dutenen artean. Errenta baxuko herrialdeetan adin ertaineko helduak(
|
emakumeak
batik bat) kalterik handiena jasaten dutenak. Errenta altuagoko herrialdeetan, aldiz, adin guztietan obesitateak antzera eragiten die bi sexuei, baina maila sozioekonomiko baxukoen artean obesitatearen prebalentzia altuagoa da (5).
|
|
|
Proiektu horren xehetasun metodologikoak aurretik publikatuak izan dira (6). Haurdun zeuden
|
emakumeak
2006ko maiatza eta 2008ko urtarrila artean sartu ziren proiektu honetan, haurdunaldiko lehen hiruhilekoko (12 asteak) kontsultan, euren erreferentziazko zentroetan. Ondoren, 3 hiruhilekoan; haurra jaiotzean; 1, 4 eta 7 urteetan jarraipena egin zitzaien, galdeketak, miaketa fisikoak edo bestelako proga osagarriak eginez aldiro.
|
|
|
Kono baginalek ZPMen errehabilitazioak eskaintzen dituen emaitza berberak dituzte (1 EM), baina zeharkako efektuak aurkez ditzakete eta paziente batzuetan ezegokiak suertatu; beraz, ZPMen errehabilitazioa gomendatzen da paziente guztietan lehen tratamendu bezala, eta konoak ondo toleratzen dituzten
|
emakumeetan
hasierako tratamendua izan daitezke (B GG). EGI arin moderatua eta jokaera egokia duten emakumeetan eraginkorragoak dira (3 EM) (11).
|
|
|
Kono baginalek ZPMen errehabilitazioak eskaintzen dituen emaitza berberak dituzte (1 EM), baina zeharkako efektuak aurkez ditzakete eta paziente batzuetan ezegokiak suertatu; beraz, ZPMen errehabilitazioa gomendatzen da paziente guztietan lehen tratamendu bezala, eta konoak ondo toleratzen dituzten emakumeetan hasierako tratamendua izan daitezke (B GG). EGI arin moderatua eta jokaera egokia duten
|
emakumeetan
eraginkorragoak dira (3 EM) (11).
|
|
|
Konoak eta biofeedback a erabilgarriak dira
|
emakumeek
ez dituztenean beren ZPMak zuzen identifikatzen.
|
|
|
Tratamendu kontserbatzaileak huts egiten duenean, PGIa daukaten
|
emakumeetan
egokia da. Halere, paziente batzuek zuzenean tratamendu farmakologikoarekin hasi nahi dute, eta hala egin dezakete; botikak tratamendu kontserbatzailearekin elkartuz gero, edozein neurri bere aldetik erabilita baino eraginkortasun handiagoa lortzen da dena den.
|
|
|
Hipertentsio larri ez kontrolatua daukaten
|
emakumeetan
kontraindikatua dago (180/ 110 mmHg zifrak edo handiagoak) eta tentsio arteriala igo dezake, beraz horren kontrola egin behar da tratamenduaren aurretik eta horretan zehar.
|
|
|
Tratamenduarekiko atxikidurari dagokionez, 21.996 pazientedun ikerketa batek(
|
emakumez
eta gizonez osatua) urtebeteren buruan tratamenduaren iraunkortasuna mirabegronen kasuan handiagoa zela frogatu zuen antimuskarinikoekin konparatuta (15).
|
|
|
Bai PGIaren bai EGIaren kasuan, menopausian atrofia genitala daukaten
|
emakumeetan
onuragarria izan daiteke; bagina bidez administratzen dira estrogenoak eta 3 hilabete edo gehiago eman ditzake pazienteak onura sentitu arte. Xurgapen sistemikoa baxua da eta 7 urtetan zeharkako ikerketa batek ez zuen arrisku kardiobaskular edota minbizien handipenik behatu estrogeno topikorik erabiltzen ez zuten emakumeekin alderatuta (16).
|
|
|
Bai PGIaren bai EGIaren kasuan, menopausian atrofia genitala daukaten emakumeetan onuragarria izan daiteke; bagina bidez administratzen dira estrogenoak eta 3 hilabete edo gehiago eman ditzake pazienteak onura sentitu arte. Xurgapen sistemikoa baxua da eta 7 urtetan zeharkako ikerketa batek ez zuen arrisku kardiobaskular edota minbizien handipenik behatu estrogeno topikorik erabiltzen ez zuten
|
emakumeekin
alderatuta (16).
|
|
|
|
Emakumeak
ez badu bigarren farmako bat probatu nahi, edota hobe, 2 saiakera eta konbinazioa probatu ondoren, hobekuntza nahikorik ez badu nabari, bigarren mailako tratamendua eskain diezaiokegu. Horretarako unitate espezializatu batera bidaliko dugu, eta bertako proba diagnostikoek esango dute tratamendu hauek ondo letozkiokeen ala ez.
|
|
|
8.600
|
emakume
daniarrekin eginiko 5 urteko kohorte, ikerketa baten, obturatzailean zeharreko xingolekin berrebakuntzaren behar bikoitza deskribatu zen (20); ondorengo ikerketa batek% 6ko tasa argitaratu zuen pubis atzeko xingolari dagokionez,% 9rekin alderatuta obturatzailean zeharrekoan.
|
|
|
Bestalde, beste ikerketa bateko
|
emakumeen
% 29k berriz agertutako PGIa deskribatu zuen kirurgiaren ostean, tratamendu farmakologikoa behar izan zuena, eta% 4k hustuketa disfuntzio iraunkorra.
|
|
|
Prolapsoa duten
|
emakumeetan
, esfortzu proba prolapso hori zuzendu ostean egin behar da, prolapsoak berak GIa ezkutatzen duen jakiteko.
|
|
|
GIa duten
|
emakume
guztietan egin behar da, infekzioa eta hematuria baztertzeko (zeinak patologia organikoaren susmoan jarriko gaituen). Analisi sistematiko bat egiten da, eta asaldurekin badago, urokultiboa.
|