|
2002
|
|
|
Menopausia izanik, estrogenoen produkzioa gelditzean,
|
emakumeak
adin bereko gizonezkoaren aldean, hezurrak hausteko eta osteoporosia nozitzeko arrisku handiagoa du.
|
|
|
Espainiako emakumeek, batez beste, 26 hilabete itxaron behar dute ospitale publikoetan ugalketa lagunduaren tratamendua egiteko, unitate guztietako espezialistek egindako txostenaren arabera, osasun administrazioari neurriak har ditzan eskatzeko. Azterketa Osasun Ministeriora bidali da, eta, haren arabera, Osasun Sistema Nazionaleko laguntza bidezko ugalketa zerbitzuak “ez dira aski, argi eta garbi”, eta giza baliabide eta baliabide material gehiago eskatzen dira; izan ere, bikote batek ez luke sei hilabete baino gehiago itxaron behar, eta
|
emakumearen
adinarekin ugalketa pronostikoa okertu egiten da. In vitro ernalketa (FIV) eta espermatozoideen mikroinjekzio zitoplasmatikoa (ICSI) egiten duten laguntza bidezko ugalketako unitate publiko guztiek hartu dute parte txosten horretan, eta 2000 urteko datuei buruzkoa da, nahiz eta uste den ordutik egindako aldaketek ez dutela funtsean aldatzen lagundutako ugalketaren egoera.
|
|
2003
|
|
|
horiexek izan behar zuten andrazko guztien bereizgarriak. Oro har,
|
emakumeak
adin txikikotzat (haurraren estatusetik hurbilago daude gizonarenetik baino) eta gizonaren, aita, neba edo senarraren, jabegotzat hartuak izan dira.
|
|
2004
|
|
|
Kanpainak bularreko minbiziaren detekzio goiztiarraren garrantzia azpimarratzen du, tratamendu kirurgiko edo farmakologiko agresiboak saihesteko. Miguel Martinen arabera, 50 urtetik beherako emakumeen kasuan, minbiziak gora egiteko arrazoiak izan daitezke, adibidez, elikadura edo lehen umea izateko
|
emakumearen
adinean gora egitea.
|
|
2005
|
|
|
Bizialdi honetantxe eta
|
emakumearen
adina kontuan izaki, bikote harremana (horrelakorik balego) bilakatzen ari den era edo bikotekidearen gabezia bizitzen ari den modua ere aintzat hartu da.
|
|
|
Ezkonsari moduan eman beharreko ondasunen ugazaba
|
emakume
adin nagusikoa bada eta horrek ondasun horien gaineko xedapen askea badu, senarrak ez du zertan bete aurreko lerrokadan ezarritako betebeharra, emazteak uko egin ahal diolako betepen hori eskatzeari, baina kasu horretan, notarioak beraren eskubidearen berri eman behar dio emazte horri, 249 artikuluaren ariora.
|
|
|
Ekimen hori aitzindaria da munduan, eta “in vitro ernalketa” tratamendua egin duten eta beren produkzio nahia bete duten paziente osasuntsuetatik datozen enbrioiei irtenbidea eman nahi die. Gero, enbrioi horiek “osasun psikofisiko betean eta ugalketa adinean dagoen edozein
|
emakume
adinez nagusik” har ditzake, eta, horren barruan, “seme alabak dituzten bikoteak, seme alabak izan nahi dituzten gizonezko bikotekiderik gabeko emakumeak eta, jakina, antzutasun arazoak dituzten bikoteak” sartzen dira. Tratamenduak 2.250 euro balio du, eta “erraza eta minik gabea” da.
|
|
|
Ez soilik herriko kale nagusiaren farolapean pasa den –eta lerro hau bukatzerako jada iluntasunean desagertu den– mozkorraren alderokako ibilera da amiltze eta erortze aukera gertagarri baten zantzua. Ez soilik paperezko haizagailuari eragin eta lepoa panparroi gorantz begira duen nobleziako
|
emakume
adinean sartuaren indioilartasuna zaio bere morroiari mespretxuaren ikur, makurtu eta makurrarazleen arteko abezedario gestual bateko ikur. Ez soilik oinez ikasi berri duen umeari eskua eta magalak eskaintzen dizkion amaren irribarre hori zaio definitibo; ez da suminduraz beteta egurrezko mahaia kolpatu eta mahai gaineko botila eta tabernaren erroak nahiz tabernariaren ahots kordak tenk jartzen dituen esku zarta nabarmenegi horren kontua bakarrik.
|
|
2006
|
|
|
Tratamendua endometriosiaren hedaduraren, sortarazten duen minaren, eragindako
|
emakumearen
adinaren eta haurdun geratzeko bere asmoaren araberakoa izango denez, biziki konplexua izan daiteke.
|
|
2007
|
|
|
Aitzitik, 40 urtetik gorako bikoteen kasuan, ernalezintasunaren kausarik probableenak emakumeari eragiten dio; izan ere, emakumearen obulutegiek kalitatea galtzen dute denborak aurrera egin ahala, eta, ondorioz, haurdunaldia lortzeko eraginkortasuna galtzen dute. “Enbrioi gehienek irregulartasunak dituzte kromosometan; ugalkortasun arazorik ez duten bikote gazteetan gertatzen da hori, baina maizago agertzen da esterilen artean eta
|
emakumearen
adinean. 35 urterekin, enbrioien %40 akastunak dira, 38 urterekin %65 eta 41ekin %80”, azaldu zuen.
|
|
|
Ebidentzia hori azaltzeko, baliteke emakumeen bihotza prestatuta egotea haurdunaldian izaten den bolumen eta presio gainkarga jasateko. Haurdunaldia eta bihotza KT duten
|
emakumeak
adinez nagusiak dira, gaixotasun gehiago dituzte, gutxiegi diagnostikatuta daude eta gizonak baino okerrago tratatzen dira. Emakumeen bihotzak aldaketa handiak izaten ditu haurdunaldian eta erditzean, maila anatomikoan eta fisiologikoan.
|
|
2008
|
|
|
Bazegoen bere hitz egiteko moduan sumindura bat,
|
emakumeen kontra
adina bere buruaren kontra bideratzen zuena.
|
|
|
Holandako zientzialariek hormona bat aurkitu dute,
|
emakumeen
adin emankorra aurresateko gai dena
|
|
|
Hortaz, emakumeak %9 gehiago bizi dira gizonekin alderatuta. Eustat en arabera,
|
emakumeen
adin muga bereziki da nabarmentzekoa, mundu osoan japoniarrek bakarrik baitute handiagoa.
|
|
2009
|
|
|
Plos Medicinen argitaratu berri den azterlan suediar batek psikosi puerperalaren garapenean zerikusia duten beste arrisku faktore batzuk aurkitu nahi izan ditu. Stockholmeko Karolinska Instituteko ikerlarien arabera, erditu eta 90 egunera psikosia garatzeko arriskua areagotu egiten da
|
emakumeen
adinean aurrera egin ahala: 35 urtetik gorakoek, haien arabera, 19 urte edo gutxiago dituztenen probabilitate bikoitza dute.
|
|
|
Buenaventura Coroleu SEFko lehendakariak esan zuenez, “jardunari, haurdunaldi indizeen eraginkortasunari eta haurdunaldi anizkoitzaren ondoriozko konplikazio murrizketari dagokienez, herrialde liderra gara”. TRA bat egiten duen
|
emakumearen
adinak gero eta handiagoa izan arren, eta horrek eragina izan luke errendimenduan eta haurdunaldi tasetan, zikloen eraginkortasuna zertxobait handitu da, eta horrek esan nahi du tratamenduak gero eta eraginkorragoak direla. “In vitro” ernalketa tratamendua edo esperma mikroinjekziokoa egiten duten pazienteen %80 30 eta 40 urte bitartekoak dira, eta obozitoak hartzen dituzten emakumeen %55, 7 40 baino gehiagokoak.
|
|
|
Beraz, emakumeek mailaz igotzeko aukera gutxiago dituzte 30 urte bitarte dituztenean, prestakuntza duten
|
emakumeek
adin tarte horretan izaten dituztelako seme alabak. Enpresek haien gaitasuna eta dedikazio profesionala murriztu daitezkeela aurreikusten dute.
|
|
2010
|
|
|
eraginareninguruan ikerketak egin dira. Hormona horien papera garrantzitsua da garunekofuntzionamenduan eta
|
emakumeengan
adinarekin estrogenoak gutxitu egiten direnez, estrogenoaren tratamendu farmakologikoa Alzheimer gaixotasunaren prebentziorako baliagarria izan daitekeela pentsatu da. Ikerketa batzuetan, estrogenoekinburututako tratamenduak dementzia bat pairatzeko probabilitatea% 29 murriztenduela ondorioztatu da, ikerketa horiek soslai handiak dituzten arren.
|
|
2011
|
|
|
Inongo zentzurik ez duen horrelako zerbait gertatzeko arrazoien bila hasi, eta ez nuen taxuzko erantzunik aurkitzen. Nire iritzia da gaur egun emakume gehienen artean aski zabaldua dagoela mamografia proba baliagarria dela bularreko minbiziak garaiz atzemateko, eta proba hori
|
emakumeen
adin tarte gero eta zabalagoan hedatu izanak zerikusi handia duela bularreko minbiziak jota dauden emakumeen biziraupen tasan. Azken hamarkadan %27 gehitu da tasa hori, eta prebentzioak (ez abusatu koipeez, jaitsi pisua behar izanez gero, egin ariketa modu erregularrean, bularra eman zure seme alabei) izan duen garrantzia baztertu gabe ere, detekzio goiztiarrak ezinbesteko papera jokatzen du gaur egun osasun politika guztietan.
|
|
|
Eskolara bidean, zaintzailearen eskutik helduta doa haurra, eta neskameari seme alabarik duen galdetzen dio.
|
Emakumeak
adin bereko alaba bat duela erantzutean, haurrak zera erantzuten dio: Zeinen ondo, horrela, zure alabak nire seme alabak ere zainduko ditu.
|
|
|
Arraina maiz kontsumitzeak
|
emakumeen
adinari lotutako makula endekapena garatzeko arriskua murrizten du.
|
|
|
Arrainean dauden gantz azidoak maiz hartuz gero,
|
emakumeen
adinari lotutako makula endekapena garatzeko arriskua txikiagoa da. Harvardeko Medikuntza Eskolak eta Brighameko Ospitaleak eta Bostongo Emakumeek egindako azterketa baten emaitza da aurkikuntza.
|
|
|
Obuluen dohaintzak jasotzen dituzten 40 urtetik gorako emakumeek zazpi aldiz biderkatzen dituzte haurdun geratzeko aukerak Espainiako legeriak emailearen eta obozitoaren hartzailearen anonimatua bermatzen du. Jasotzen duenak, eman duen
|
emakumearen
adina eta odol taldea bakarrik ezagutu ahal izango ditu, eta, obulu emaileei ordaindu behar ez zaiela —esperma emaileei bezala— ezartzen badu ere, gaiari buruzko klinikek eta erakundeek ekarpen ekonomikoa egiten diete dohaintza emaileei, “konpentsazio” gisa, lekualdatzeengatik eta eragindako eragozpenengatik. Obulazioa tratatzea garestia da:
|
|
2012
|
|
|
bi urte, batez beste. Denbora asko, batez ere kontuan hartzen bada ugalkortasun arazoen arrazoi nagusia ama izatea erabakitzen duten
|
emakumeen
adinak gora egitea dela. Espainian 180 erakunde pribatu daude, eta lagundutako ugalketa teknikak eskaintzen dituzten 37 zentro publiko baino ez Datu batzuk oso adierazgarriak dira:
|
|
|
Teknika horretan, espermatozoidea obuluan sartzen da mikroorratz baten bidez. Tratamendu honen gutxieneko prezioa 4.500 eurokoa da. Metodo horren abantailak haren eraginkortasuna dira (espezialistek %60z hitz egiten dute, nahiz eta hori
|
emakumearen
adinaren araberakoa den), eta espermatozoideak gorde egin daitezkeela. Horri esker, lehenengo saiakeran haurdunaldia lortzen ez bada, bigarrenaren kostua txikiagoa izango da.
|
|
|
(bio) gizon (bio)
|
emakumeen
adin piramideen
|
|
2013
|
|
|
Irudia: Mike Baird Menopausiari buruzko aurkikuntza berri bat izan liteke
|
emakumeen
adin emankorra iragartzeko tresna ahaltsua. Danimarkako ikertzaile talde batek aurkitu zuen ama bat klimara sartzen ari dela, eta modu genetikoan lotuta dagoela bere alaben erreserba obarikoarekin eta, beraz, emankortasunarekin.
|
|
|
Talde goiztiarrean jarri ziren emakumeak 45 urte bete baino lehen menopausian sartu ziren emakumeak; talde «arruntean», 46 eta 54 urte bitarteko menopausia izan zuten amak; eta, azkenik, «berantiarra», 55 urtetik aurrera beren amek klimaterioa hasi zuten. Ama izan nahi duten
|
emakumeen
adin aurreratua da herrialde garatuetan ugalkortasun arazoak areagotzeko arrazoi nagusia Gero, Kopenhageko Unibertsitateko zientzialariek alaben obulutegietako obuluen kopurua estimatu zuten, eta folikulu antralen zenbaketa ekografikoa egin zuten, barruan obuluak dituztenak, eta mulleriarraren kontrako hormona kontzentrazioa kuantifikatu zuten, obuluen erreserbarako hurbilketa bat.... Ikertzaileek ikusi zuten folikulu antralen kopurua eta hormonaren mailak azkarrago gutxitzen zirela menopausia goiztiarra zuten amen taldean, beste bi taldeei dagokienez.
|
|
|
Hori baliagarria da 35 urteko emakume batentzat eta lau asteko haurdun daudenentzat, EROSKI CONSUMErek duela gutxi egindako ikerketaren arabera hamar konpainia aztertzen baititu. Prezioa zehazten duten faktore nagusiak
|
emakumearen
adina eta bizileku hiria dira. Diferentzia zenbatekoaren% 30 izan daiteke.
|
|
2014
|
|
|
Eta 2017tik aurrera, funtzioek neonitoak gaindituko dituzte. Gizonek eta emakumeek etxean egiten duten banaketa desorekatuak haurdunaldi kopurua murrizten du, ikerketa batek dioenez Krisi ekonomikoa eta
|
emakumeak
adin beranduago amatasunera iristeagatik ugalkortasun arazoak dira jaiotza tasaren beherakada hori azaltzen duten arrazoietako batzuk. Baina ez bakarrak.
|
|
2016
|
|
|
Berdin da nola deitzen diogun, ez dugu eztabaida teorikoetan sartu nahi. Gure historia honetako nor zentral hori, istorioko muina eta gunea, esan dezagun behingoz, andrazko bat da,
|
emakume
adin mugagaitzeko bat, ez oso zahar ez oso gaztea, hor nonbait berrogei bat urtekoa, bizkorregi ajaturiko emakume gazteagoa ala urteen joanari ongi eusten dion dama adintsuagoa ote den jakin ez badezakegu ere. Zertan gabiltza, ordea, irakurlea nahastu nahian?
|
|
|
Hona hemen:
|
Emakumearen
adina. Emakumeak urteak bete ahala ugalkortasuna murriztu egiten da, baina haurdunaldi anizkoitza izateko aukerak handiagoak dira.
|
|
|
Apustua handiagoa eta itsuagoa da. Eta berdintasuna behar da, halaber, azpi atal guztien artean, zeren hauen arteko ezberdintasunak baleude eta Ako emakumeak ez balu Fko
|
emakumeak
adina balioko gizarte barnean maila sozialak sortu direlako, katea eteteko arrisku larrian jarriko litzateke, ordainaren kontzeptuaren oinarrian dagoen balio oreka galduko litzatekeelako.
|
|
|
Uste dut
|
emakumeek
adin horretan bide galtzen dutela.
|
|
2017
|
|
|
Gizonen artean, bestalde, ez dago alde handirik: Italian 9 ordu egiten dituzte astean, Espainian 10 eta Dinamarkan, aldiz, 12 Suedian bakarrik egiten dute gizonek
|
emakumeek
adina ordaindu gabeko lan: 21 ordu astean (Esping Andersen, 1999:
|
|
|
Igoera mundu zabalean ageri da (7), esaterako, AEBn urtero 6,6 milioi emakumek jasaten dute bihotz hodietako gaixotasunen bat, emakumeen artean heriotza eta morbilitate kausa nagusia delarik.
|
Emakumearen
adina dena dela ere, AEBn IAren lehenengo urtean emakume gehiago hilko dira gizonezkoak baino(% 26 vs% 19); lehenengo 5 urteetan hil edo bihotz gutxiegitasuna, edo iktusa jasango duten emakumeen kopurua ere handiagoa izango da(% 47 vs% 36).
|
|
|
Horregatik, ez du tratamendu medikorik behar, eta ezin da saihestu. Badira herentzia genetikoarekin zerikusia duten arrisku faktoreak, edo haurdunaldiaren unean
|
emakumearen
adin altua (35 urtetik aurrera). Baina, José María Borrel ek azaltzen duenez, Down Sindromearen Espainiako Federazioko kidea, Down España izenez ezaguna, «gehienetan kasualitatea da».
|
|
|
Zifra hori jaitsi egiten da adinarekin, eta% 10era iristen da 40 urterekin. 2
|
Emakumearen
adinak eragina du haurdunaldia lortzeko. Bai, garrantzitsua da, baina ez bakarra; izan ere, ernalezintasunaren arrazoiak anitzak dira. 35 urtetik aurrera, obozitoen (obuluak edo gameto femeninoak) kalitatea ez ezik espermatozoideak ere gutxitu egiten dira, abiadura txikiagoan bada ere.
|
|
2018
|
|
|
Publikoari dagokionez ere nabarmena da:
|
emakume
adina gizon dago, adin aniztasuna handia da, gustuak gero eta anitzagoak dira, etxean nahiz hurbilekoen artean, nahiz bestelako guneetan zaletu direnek osatzen dute publikoa.
|
|
2019
|
|
|
Alde horretatik, gauzak aldatzen ari direla uste du, gizonezkoek ardura gehiago hartzen dituztela etxean eta euren seme alaben zaintzari dagokionez. " Ez nuke esango familia guztietan gizonek
|
emakumeek
adina egiten dutenik, baina, oro har, garai bateko gizonezkoek baino askoz gehiago egiten dute gaur egungoek, eta zoragarria iruditzen zait hori". Bere seme alaben etxean ikusten du hori.
|
|
|
Uste dena baino gehiagotan ematen da abusu emozionala, eta edozein giza harremanetan eman badaiteke ere, abusu emozionalen biktimak botere gutxien dutenak izaten dira, hots, haurrak eta emakumeak (M. T Loring 1994). Abusu emozionalak jasaten dituzten gizonak ere badira, baina estatistikoki askoz gutxiago, eta ez dute haur eta
|
emakumeek
adina beldur sentsaziorik pairatzen eta ez dira haiek adina adoregabetzen eta desesperatzen (Evans 1992). Jorge Corsik eta Luis Boninok (2003) adierazi zuten moduan, indarkeriaren erabilera modu ezberdinean esleitzen zaie kulturalki gizonei eta emakumeei, eta horregatik, gatazka egoeretan aski naturalizatua dago gizonak abusura jotzea.
|
|
|
Begira, berezia izango naiz agian, baina lasterketetako araudi guztiak irakurtzen ditut, eta eskerrak, aldatu beharreko gauza batzuen berri izan dudalako. Adibidez, behin, lasterketa bateko mailetan,
|
emakumeen
adin muga 50 urtekoa zen, eta gizonena 55ekoa. Esan nien antolatzaileei jartzeko emakumeena gizonen pare.
|
|
|
Ezkontza, zeinak Montaigneren arabera, hozte guti? eskaintzen baitio emakumeari, gero eta erremedio kaskarragoa da
|
emakumea
adinean aurrera joan ahala; askotan, emakumeak helduaroan ordaindu behar izaten ditu gaztetako erresistentziak eta hoztasuna; azkenean desiraren sukarra sentitzen hasten denerako, senarra ohiturik dago haren indiferentziara: moldatua da horretara.
|
|
|
gizasemeari ordaintzean, tresna bihurtzen dute hura, eta horrek modua ematen die erdeinuzko utzikeriaz tratatzeko. Dena dela,
|
emakumeek
adinean pixka bat aurreratuak izan behar dute hain gordinki bereizteko erotismoa eta sentimendua, zeren neska nerabeengan sakona baita, ikusi dugun bezala, bi elementu horien batasuna. Gizon askok ere ez dute sekula onartzen hala bereiztea haragia eta kontzientzia.
|
|
2020
|
|
|
Bartzelonako Udalak La Llavor (Hazia) izeneko inklusio zentroa inauguratu berri du, etxebizitza eta gizarte bazterketa pairatzen duten eta bakarrik dauden
|
emakume
adinez nagusientzat. Nola ikusten duzu egitasmoa?
|
|
|
Gizonen artean, bestalde, ez dago alde handirik: Italian 9 ordu egiten dituzte astean, Espainian 10 eta Danimarkan, aldiz, 12 Suedian bakarrik egiten dute gizonek
|
emakumeek
adina ordaindu gabeko lan: 21 ordu astean (Etxeberria, 2016).
|
|
2021
|
|
|
"
|
Emakumeok
adin batera iritsita ez badugu bikotekiderik bakarrik gaude"
|
|
|
|
Emakumeok
adin batera iritsita ez badugu bikotekiderik bakarrik gaude. Baina ez dut inoiz entzun harreman sentimental iraunkor bako gizonei buruz bakarrik daudenik.
|
|
|
Eta amaitzeko, orain bai, esan liburu honetakoak idaztean gogora nire bizitzako
|
emakume
adinez nagusiagoak etorri izan zaizkidala behin eta berriro. Halako izen handirik gabekoak.
|
|
|
Hau, gazte, bikote prototipikoaren eta jatorrizko bekatuaren ondorioen narrazioa da, eta horregatik dago ermita aurpegi maskulinoz eta femeninoz betea, bizargabeak batzuk, bizardunak beste batzuk: gizonaren eta
|
emakumearen
adinak irudikatzen dituzte. Bekatu egin eta zigortzen dituzten arte.
|
|
2022
|
|
|
«Jendeak gero eta beranduago lortzen badu lan normal bat, gero eta beranduago badoa gurasoen etxetik, orduan eta beranduago hasiko da umeak izaten». Hain justu ere, etengabe ari da igaro urteotan gora haurrak izaten dituzten
|
emakumeen
adina. 30 urtean, ia lau urte atzeratu da Hegoaldean ama izateko batez besteko adina:
|
|
|
Alleyne jaunaren bulegorainoko bide guztian aditzen zen perfume heze sarkor hura. Judu itxurako
|
emakume
adin ertaineko bat zen Delacour andereñoa. Esaten zuten harekin edo haren diruarekin maitemindurik zegoela Alleyne jauna.
|
|
2023
|
|
|
Emozioei lotutako hormona Emakume batek, ugalkortasun etapan, ohikoa du estradiol maila (estrogenoaren forma nagusia) 30 mirakulu izatea mililitro bakoitzeko (pg/ ml) eta, menopausiaren ondoren, 0 pg/ ml. Perimenopausian,
|
emakumearen
adinari ez dagozkion maila altuak ikus daitezke (45), eta periodoa behin betiko erretiratzearen azken urteekin eta zenbait aldaketa emozional agertzearekin lotutako gorabeherak adierazten dituzte. Aipagarria da Pascual García Alfaro, Dexeus Mujer Menopausia Unitateko ginekologoa, “kalkulatzen da emakumeen% 75ek sintoma emozional arinak izan ditzaketela uneren batean bere hilekoaren zikloan”.
|
|
|
Bai karbohidratoen kopuruagatik eta kalitateagatik, bai proteinengatik, ezin da falta dieta osasungarri batean bizitzako etapa guztietan: haurren adinean, mantenugai dentsitate handiagatik; nerabezaroan, burdin kopuruagatik;
|
emakumearen
adin emankorrean, azido folikoagatik (bitamina giltzarria haurdunaldian), eta adineko pertsonengan, bere zuntzagatik eta konposatu biobaskularrengatik.
|
|
|
Sexuari dagokionean, 513 emakume(% 35) izan dira, eta 952 gizon(% 65).
|
Emakumeen
adina gizonena baino handiagoa da (63,25 ± 17,12 Vs 61,46 ±15, 59 urte, p 0,05). Gizonetan nabarmen gehiago ematen diren diagnostikoak politraumatismoa(% 81,7 Vs% 18,3), shock septikoa(% 61,8 Vs% 38,3), arnas gutxiegitasuna(% 61,4 Vs% 38,4), biriketako tronboenbolismoa(% 63,8 Vs% 36,2), blokeo aurikulo bentrikularra(% 60 Vs% 40) eta bihotz biriken geldialdia(% 74,5 Vs 25,5) dira.
|