|
2000
|
|
|
Ideia horiek, gaur egungo gizartearen
|
egoeraz
gogoeta egiteko bidea bederen emango ahal digute. Hala nahi genuke eta hala bedi.
|
|
|
Foruen galeraren ondotik, hogeigarren mende hasierako
|
egoerak
eskatzen zuenaren arabera, garaiko iritziei buruzko galdera egin zuen Gipuzkoako Diputazioak Eibarko sozialisten Casa del Pueblora, eta honek beraien artean intelektual mailan burutza zeraman Toribio Etxebarriari eskatu zion gai horretaz zerbait presta zezala. Bi hitzaldi eman zituen 1918 urtean, La liga de naciones y el problema vasco izenburupean eta Eibarren bertan V. Fernández tipografian inprimatuak izan ziren.
|
|
|
7 Treviño hiriaren gobernu politikoa eta orainagoko
|
egoera
.
|
|
|
Europan zein Ameriketan, Estaturik gehienen konstituzioetan ez da inoiz jartzen hizkuntz ofizialtasunik. Baina, aitortu beharrekoa da, hedatuenek berez dutela indarrik gehien eta de facto agertzen direla besteak baino
|
egoera
hobean. Horren arabera, ez luke behar laguntza berezirik.
|
|
|
2 Ez zaio begiratuko gainera, pertsona zein herrialde edo lurraldetakoa den; ezta hango politikari, legeei edo nazioarteko
|
egoerari
, nahiz eta herri hori burujabea izan, besteren zainpeko lurraldea, autonomiarik gabea edo nola halako burujabetasun mugak dituena.
|
|
|
Bukatzeko, oroitu beharrekoa iruditzen zait, iragan otsailean Baionan aurkeztu nuen. Jagon Sailaren ardurapeko lehen lanari buruz? 2 txostenean azaldu nituela gure antolaketarako eta ekintzetarako zenbait aburu, eta kontuan hartu beharrezkotzat jotzen ditudala, orain hemen azaltzen dudanari ekintzarako lotura emateko. Euskaltzaindia ezin daiteke lo egon egungo
|
egoeraren aurrean
.
|
|
|
2 Orainagoko geografia eta
|
egoera
(XVIII. mende bukaerakoa noski).
|
|
|
Ba tipoa, Duncan deitzen dena, nirekin geratu zen denbora luzean, atzean bere lagunak ikusten nituen bitartean, mahaiaren borobilean guri begira. Gorroto ditut
|
egoera
horiek. Hala ere ez ginen bakarrik egon, Duncanen etorreratik hamar bat minutura taldeko beste bat batu zitzaigulako, Ralph.
|
|
|
Izan ere, famatua egin zen nire astakeria hura, eta orduan ze emakumek izango du nirekin juntatzeko balorea? Baina beno, kontua da pokerrean oso garai txarra ari nintzela pasatzen, eta Allis kabroi hori nire
|
egoeraz
aprobetxatu zela. Eta hala, herritar ugari biltzen zen gauero gure mahaiaren inguruan, partidak ikusteko irrikan.
|
|
|
Ezin azaltzeko modukoa. Besapeetatik izerdi ttantta apur batzuk sortzen zaizkit
|
egoera
horretan, ez da oso erromantikoa hori kontatzea baina; eta lepotik belaunetaraino luzatzen zaidan hozkirri bat sumatzen dut segituan. Desiatzen nago bihar goizean berriro hasteko.
|
|
|
Gizon jatorra zen, eta hantxe ibili ginen kontuak esaten. Euskal Herriari buruz aritu zitzaidan, hizkuntza zahar bat ere ba omen dugula gogorarazi zidan, eta gure
|
egoera
politikoak baduela antzik beraienarekin. Gero geografiaren atala etorri zen eta" Saint Sebastien" aipatu zidan, eta oraindik gehiago zirraratu ninduen" Biarritz" bat.
|
|
|
Jabi nire
|
egoeraz
konturatu da. Beharbada denak konturatu dira, baita Txema ere, baina Jabi etorri zait ondora, tabernako barran edatekoa eskatzen ari nintzela.
|
|
|
Ralphek eskatu dit, nire
|
egoera
zaila ikusita, guztia utzi eta berarekin joateko Derryra. Ezinezkoa da.
|
|
|
Isiltasuna zen azken hilabete bietan bere bizimoduaren jabe, Eiderren heriotzak bijilia sargoritsu batean murgildu zuenetik. Bakardadearen pisutik aldentzeko asmoz alerta
|
egoera
bat aukeratu zuen, eta egunak pasatzen zituen euliei begira. Lanean ere, nola ez, paperak eta boligrafoak aspertu egiten zitzaizkion esku artean, eta izerdiz bustitzen zituen erabili orduko.
|
|
|
Beno, bai, guretzat kolpe izugarria, ezta?, baina azkenean datu bat baino ez da izango istripu hau, puntu beltz batean hildako beste gidari bat. Horrela gertatu zen, eta bihar beste familia bati gertatuko zaio, eta ezin da pentsatu istripu horiek
|
egoera
psikologiko jakin batek sortu dituenik.
|
|
|
depresio batek suizidiora eraman zuen. Baina hori arrazoi bat aurkitu nahiaren barruan kokatzen da, eta normala zen, beraz, Maiteren
|
egoera
. Eider beste edonoiz hil balitz ere, post mortem analisia berdina izango zen bere amaren ikuspegitik:
|
|
|
Hegazkinera igotzerakoan nabaritu dut lehendabiziko atximurkada, eskaileretatik gora Sondikako lurra urruntzen zihoala. Aurreneko bi mailak lurrera begira igo baditut ere,
|
egoera
kursiegia zela iruditu zait, zentzua duen inork ez baitu atzera begira alde egiten. Eta horregatik burua altxatu eta gora egin dut begiekin, eta oraindik beste hamar maila edo ikusi ditut nire pausoaren zain, eta abioiko atea zabalik.
|
|
|
Gainera, pentsatu zuen, Eider horretara etorri zen hona, egun batzuez loturak apurtzera eta bera, benetako bera, izatera. Eta agian horrek
|
egoera
gogor samar batzuk ekarri zizkion, boteprontoan Eider damura eraman zutenak. Baina hori askatasuna bilatu nahiaren ordaina da, pentsatu zuen Txemak.
|
|
|
Zeren ez bainengoen ni sasoin hartan ipuinetarako, ez neure buruaren engainatzeko, eta zeren prestik eta gerturik bainengoen, halatan, ene jokamolde hartaz trufa zitezkeèn estudianteen soei eta haien erran merranei buru egiteko, baldin zirkunstantziek hartarat baninderamaten... Nahiz eta oraindanik aitortzen dizudan ezen ez zela halakorik gertatu, inguruan egokitu zitzaizkidan ikasle haietarik bat baino gehiago ene
|
egoera
bertsuan zegoelako, erran berri dizudan bezala, eta ohitura hura zutelako, beren burua zafratzekoa.
|
|
|
AITA Bartolomek familia oneko gizon ongi hazia eta ongi hezia zirudien, eta bere moduetan eta usantzetan ere, jendeari zor zion tratuaz denaz bezainbatean, halakoa zen... baina, aldi berean, gogorra eta hertsia zen, noiz eta erlijioneaz mintzatzen baitzen edo noiz eta bere sinestearen eta berak ikasi teologiaren zimenduak jokoan ikusten baitzituen; erran nahi baita ezen,
|
egoera
menerat zuen bitartean, igarri egiten zitzaiola zer kondizinotako gizona zen, baina guztiz aldatzen zela haren itxura egoerak bere menerat zuenean, begiak zorrozten, behakoa gogortzen eta ezpainak mutur iduriko batean aitzinatzen zituela. Ber tzenaz, gure aurkientza hartako anitz apez ez bezala, gizon jantzia zen... baina jantzi bakarrekoa.
|
|
|
...tzetan ere, jendeari zor zion tratuaz denaz bezainbatean, halakoa zen... baina, aldi berean, gogorra eta hertsia zen, noiz eta erlijioneaz mintzatzen baitzen edo noiz eta bere sinestearen eta berak ikasi teologiaren zimenduak jokoan ikusten baitzituen; erran nahi baita ezen, egoera menerat zuen bitartean, igarri egiten zitzaiola zer kondizinotako gizona zen, baina guztiz aldatzen zela haren itxura
|
egoerak
bere menerat zuenean, begiak zorrozten, behakoa gogortzen eta ezpainak mutur iduriko batean aitzinatzen zituela. Ber tzenaz, gure aurkientza hartako anitz apez ez bezala, gizon jantzia zen... baina jantzi bakarrekoa.
|
|
|
Eta amak irri zabal hura egin zidan, ezin uler daitekeena jakin gabe zein zen amaren orduko
|
egoera
, amak berak bere azken aitorrean adierazi zidana, zeren eta baitakizu zein den, etxeko auziaz denaz bezainbatean, etxeko jaun eta etxeko andereek izan ohi duten pentsamoldea, etxearen eta leinuaren irautea guztiaren gainetik jartzen dutela. Eta, hala, bada, iguriki zitekeenaren kontra, amak irri hura egin zidan, eta irriarekin baterat halaxe mintzatu zitzaidan:
|
|
|
Baina, liluraturik banengoen ere, hats har nezakeen oraino, uretan dagoen arrainak bezala. Zeren, eskola akabatuz gero etxerat nindoala —San Martín del Mercado ko Plazako ikasleen egoitza hartarat, non ediren bainituen enea bezalako
|
egoeran
zeudèn hainbat eta hainbat estudiante, apezteko edo ordenatzeko asmotan haiek ere, ordena batean zein bertzean, zeren, jesuitak Salamancan eraikitzen ari ziren edifizio bikain famatua, non baitzuten kolejioa, ez baitzen enetako tokia, han irakasten ziren gaiak, trivium a eta quadrivium a, Iruñako kolejioan ikasi nituenez gero—, sareetarik libratu nahian lehorrerat jauzi egiten duen arraina... Izan ere, nik uste nuen ezen jakintasunak —zinezko eta minezkoak— gorputz sendo eta gotor bat zuela eta, aldi berean, airosa, Burgosko katedralaren antzekoa.
|
|
|
Amak, aldiz, bere marmolezko maskara hartan gorde zituen, ohi bezala, bere sentimenduak, eta,
|
egoeraren
jabe egiten zela, erran zuen:
|
|
|
Eta ez zen aitarena izan lehen hitza, baina amarena. Zeren eta halakoa baitzen gure ama,
|
egoerarik
gaitzenei ere aterabideren bat edireiten ziena. Lurrikara batek, segurki, osabaren hitzek baino atsekabe eta nahigabe tipiagoa eraginen zion amari, baina, barrendik hautsia behar zuenak kanpotik bertze iduri bat emaiten zuela eta burua galdu gabe osaba Joanikoti mesprezuz behatzen ziola, erran zion:
|
|
|
Eta, nola ura, irakiten duenean, lehertzen den mila burbuiletan, zeinak egin orduko desegiten diren bertze mila burbuila sortzeko, hala lehertzen eta berritzen zitzaizkidan neuri galderak burmuinetan. Eta aitak, bere aldetik, ez zuen deus ere erraiten
|
egoera
haren aitzinean. Eta amak irri egiten zidan, baina irri hark ez zuen nehongo kezkarik edo buruhausterik gordetzen eta bai adierazten sosegua eta bozkariorako deia eta gonbita, irri hartarik ezkutuko garaiti batez mintzo balitzait bezala.
|
|
|
Hogei urte gehiegi dira, izan ere, semerik ikusi gabe... Eta okerrena izan zen ezen, Pedro Italiarat joan zenetik zazpi urte baizik iragan ez zirenean, bat batean hil zitzaidala senarra, baita handik gutirat Pedroren bertze anaia ere, Timoteo —izan ditzala Jainkoak biak ere zeruan—, eta semeari skribatu niola itzultzeko, zeren
|
egoera
hark ez baitzuen jada zentzurik, etxean bakarrik geratu nintzelako eta Pedro zelako, Timoteo hil ondoren, gure etxearen eta gure ondasunen heredero legitimoa. Eta hark ihardetsi zidan:
|
|
|
Eta hala igorri nion egun batean Maddaleni gutun hura —zeren bainekien ezen osaba Joanikotek irakurtzen irakatsi ziola—, non osaba Joanikoten heriotzarekin mehatxatzen bainuen, baldin honen dorretxetik alde egiten ez bazuen. Eta hura egin nuen eta are gehiago eginen nuen, baldin
|
egoerak
hala eskatu izan balit, zeren Jainkoa eta Erroma baitzeuden jokoan, Erroma eta Jainkoa, eta Jainkoaren borondatea baitzen Ha ren ohorearen izenean nork bere ohorea ere galtzea, baita hartarakotz betiko laguna salatu behar bazen ere, heresea zelako —eta, isilune baten ondotik hats hartzen zuela, erran zuen—: Gero, badakizu, aita hil zen, Mattin hil zen, eta zuk Iruñako jesuiten kolejiorako bidea hartu zenuen.
|
|
|
on eta adiskide; desditxak, haboro: diren gaitzak oro", zeren eta Goruki bainuen
|
egoera
hartan neure ditxa bakarra, ona zelako eta adiskide nuelako, baina zinez ziren, aldi berean, desditxak eta gaitzak hagitzez ere gehiago... zeren eta oihanaren bertzaldean igurikitzen ari zitzaiguna ere ez baitzen nolanahikoa izan.
|
|
|
Eta hurrengo galdegitea gaztelaniaz egin zidan, nola eginen baitzidan beti handik aitzina. Eta galdegite hura zen ene
|
egoerari buruzkoa
, zeren jakin nahi baitzuen zer egiten nuen nik Indietan eta zertarat etorri nintzen. Eta orduan asmatu nuen nola Nafarroan nengoela Antonio Ibarbia zeritzan kapitain ohi bat ezagutu nuen, El Doradoko mapa bat zuena, eta hargatik etorri nintzela harekin Indietarat, eta hargatik egin genuela Gorukik eta biok iragan berri genuèn oihan hartan barrena, baina ez genuela deus ere aurkitu ez irabazi... eta, are okerrago, zeren, batetik, kapitain ohia eritu eta sukar izugarri baten ondorez hil baitzen, eta zeren baitzirudien, bertzetik, ezen oihanean galdu ginela Santo Tomáserat itzultze asmotan ginenean, nahiz eta azkenean zorte apur bat ere izan genuen... edo zorte handia, hobeki, ez baitzen ahuntzaren gauerdiko eztula paraje haietan fama oneko bertze nafar bat ikustea, ezta gutiagorik ere...
|
|
|
Denbora hartan, aldiz, frantsesak zebiltzan inguru haietan nagusi... Eta frantsesak, orduan, nola, geunden
|
egoeran
egonik —mastak eta belak estatu negargarri hartan, eta bolbora ere urak galdurik—, ez baikenuen zer eginik, berehala nagusitu zitzaizkigun, gure galeoiko kapitainak bandera zuria mastaratzen zuela, itsas lapurren lehen kanoi hotsa entzun bezain fite.
|
|
|
Baina, neure senak erabaki adimendutsu hartarat bulkatu baninduen ere,
|
egoera
hark ez zuen luze iraun, ondikotz.
|
|
|
Izan ere, Italian urte luzeetan nehor ere ez eta deus ere ez izan ondoren, norbait eta zerbait izaiten hasi zen Pedro Huizi, orduko Urbiainen. Eta
|
egoera
hark halako segurantza eta bere buruarekiko fidantzia eman zizkion. Eta halako bizinahia eta irrinahia ere bai, aspaldiko partez.
|
|
|
Beraz, anaiak garbi izan zuen hatsarretik buru izaiteko eta nagusi izaiteko jaio zela, eta piramidearen gailurrean egoiteko... Eta ni, berriz,
|
egoera
haren aitzinean, inkomodaturik sentitzen nintzen anitzetan. Baina, nola zuhaitz berekoak baikinen, bertzalde, hala, sentimendu horrek elkartzen gintuen, batik bat bertze etxe edo bertze jauregietako jendearen aitzinean, hala nola Ezpeldoiko jauregirat joaiten ginenean.
|
|
|
Baina
|
egoera
orok muga bat du eta onargarri izan daitekeena onartezin bihurtzen da mugatik harat, nola berriro gertatu baitzitzaidan neuri, anaiarekin izan nuen bertze afera hartan, agertuko dizut nola...
|
|
|
Erraiten zuen Zizeronek: Consuetudo quasi altera natura, eta hala da, zeren ohiturek eta azturek noiznahi den alda bailezakete gure izatasuna eta bigarren izatasun bat osa, lehenengoaren eta etorkikoaren estalgarri eta ahanzgarri... baina zer erranen dizut nik, baldin
|
egoera
berrirat ohitzeko denborarik ere izan ez banuen, zeren eta anaiaren nagusitasuna buru bihotzez onartzen hasia nintzen puntuan gibela egin behar izan bainuen, noiz eta anaiak muga hura eta marra hura iragan baitzuen. Eta hura izan zen, halatan, ene gibelatzearen hobenduna, ez ni, zeren, noiz eta bihurtzen baita nagusiaren nagusitasuna nagusikeria eta haren harrotasuna harrokeria, orduan akabatzen baitira menekoaren esker onak eta mirespenak, eta hala egin zuen okerrera berriro anaiarekin nuen erlazioneak, hura Villagrandeko dukearen palaziorat joaiten hasi zenean, Espainiako handikien moduak eta moldeak ikasterat.
|
|
|
Segur nago ezen, bertze
|
egoera
batean, koadrorat hurbildu, eta, eskua belarrirat eramanik, haren kontra paratuko zela osaba Joanikot, idiaren balizko marrumen edo astoaren arrantzen aditzeko, baina osaba Joanikot ere arrai eta alegera zegoen lagunaren arrakastarekin, eta, Pedro Huiziren aldeko giroaren ez lardaskatzeko, han zeuden entzule guztiak bezala, irri egiterat mugatu zen hura ere.
|
|
|
Gose nintzen eta kapitainarekin hitz egin beharra nuen, osaba Joanikotek hartu erabakiaz mintzatzeko eta neure
|
egoerari
aterabide baten edireiteko, eta, hala, itxurak eta gehiegizko protokoloak bazterrerat utzirik, molderik sinple eta bakunenean ihardetsi nion:
|
|
|
Etxe hartarik jalgi nintzenean, portuan ainguraturik genuen untzirantz abiatu nintzen, ez Frantsesen Ostaturantz, lagunekin geratu bezala, artean ez bainengoen neure onean... eta goiti beheiti etsaminatu eta argitu nahi bainuen, bertzalde, neure
|
egoera
, eta imajinazinoa dantzan jarri, lagunek biharamunean egin ziezazkidaketen galdegiteei ahalik eta modurik airosenean buru egin ahal izaiteko. Harako bidean nindoala, azken hiruzpalau orenetan gertatuak ezin sinetsirik, arrai sentitu nintzen, amesgaizto hartarik libratu nintzelako, baina baita bentzuturik eta zapuzturik ere, edonor zapuzteko modukoak izan baitziren, zinez, azken ordu haietan neuri gertatuak...
|
|
|
Ezbaiune baten ondoan, Charlyren zenbakia markatu nuen. Ez zuen hartu, baina ahalik eta hitz zehatzenez baliatuz erantzungailuari eman nion neure
|
egoeraren
eta kokalekuaren berri. Lasaiago, nire iazko urtebetetzean Unaik erregalatutako oroitu nintzen.
|
|
|
Hitzari hitza nola hala lotuz, baitezpadako istripu batez zerbait azaltzera abiatu nintzen. Bulegariak segundo bat ere ez zuen egin, nire matelondoaren
|
egoeraz
zein axola guti zuen erakutsi gabe.
|
|
|
Bertzelako laguna nintzen, gure bizia normaltasunera bihurtu zenean. Unaik zazpi hilabete egitearekin itzuli zen Kristina lanera, bertze arropa denda batean, eta horrek gure diru
|
egoera
aisatu zuen puska. Erretzeari ere ekin zion berriz, usain jasangaitzeko tabako mentolatua.
|
|
|
Larunbat horretan berean, berriz, amarenean atzarri eta Unai lokartuak ohe gaineko ohiko jira bueltak galarazten zizkidalarik, adiskide minduarena egiteko prest nengoen, eta diosal ahalke aire baten ondoan, neska bakarrik harrapatzeko edozein paradaz baliatu neure arrazoiak —oraino ez nekizkienak— zehatz mehatz azaltzeko. Jatetxe italiarrean pizza jangaitzarekin deman ari nintzen bitartean, azkenik, aterabiderik zuzenena xelebrekeriaren baten laguntzaz
|
egoera
kargaz arintzea begitandu zitzaidan, anarterainoko" Edu" zirtolari, punttazale eta marmartsuarena antzeztuz. Ondikotz, denetariko aukerak aztertu eta gero, behin betikorik hautatu gabe nengoela azaldu zen, atetik, haren kamiseta tirantedun arrosa.
|
|
|
Zertarako egin behar nuen Edurne horren guztiaren jakitun? Hari zegokionez, nire bisaiaren
|
egoerak
baizik ez ninduen kezkatzen, ez bainintzen noski itxura oneko, oraindik ezabatu gabeko kolpe zaharrei berria gehituta. Matela guztia hanpaturik sumatzen nuen, eta orobat mindurik eskuak, ezker belauna eta gerruntzea.
|
|
|
Hura gabe larrialdi zerbitzuetara bidean izanen nintzatekeen. Josuk eta biok aspirinak baizik ez genituen etxean horrelako
|
egoerei
buru emateko. Bizi modernorako prestatuak gu.
|
|
|
Ahoz beheiti emateko eskatu zidan, eta haur bat bezain manukor izan nintzaion.
|
Egoera
berriak ez zuen eztitu, aitzitik baizik, galtzontziloen gaineko zalantza, baina nire erizaina atal horretako larruazalaren gainean haztaka hasi zenean, hatz zoli eta beratz horien ibileretan, ez bertze deusetan, kontzentratzera deliberatu nintzen. Alde zafratuan zanpatu zuenean, oihu egin nuen.
|
|
|
|
Egoerak
erabaki latzak eskatzen zituelakoan, Potzolorekin estreinatu nuen. Baita erantzun ere, niretako ezustean.
|
|
|
Zetazko zapi denboraz kanpoko batek inguratzen zion lepoa, eta ilajea —nirea baino usuagoa, adinak adin— gibelaldera orraztua zuen eta gogortzailez oratua. Neskatan nahi eta okerreko tokira iritsitako dibortziatu berri dotore ustearen irudi biribila, pentsatuko nuen haren
|
egoera
zibilaren berri ez banu.
|
|
|
Ez nintzaion egiten ari. Bigarren koka takadak ez zidan mintzamena itzuli, baina, whiskyaren eta zerbezaren laguntzaz, ez ongiezik ez bozkariorik gabeko
|
egoera
neutro batera igorri ninduen, eta hartan Volvoaren gidariaren purrustada ez zen irrati aparatu urrun bateko marmari monotonoa baizik: ez bada, hobe; bada, bego.
|
|
|
—Lagunaz gabeturiko etxe zurtz alkoholiko honen
|
egoera
negargarriak barneak urraturik, lanez arintzeko asmoa duzue. Ez nian inoiz amestuko horren bihozberak zinetenik!
|
|
|
|
Egoera
zibilak solas. Nirearen jakitun —ezkondua eta seme baten aita— egin berria nuen, ñabardurarik erantsi gabe:
|
|
|
Nahiago izan nuen neure buruari ez erantzun.
|
Egoerak
, dena dela, Kristinarekin begiz begi egitea eskatzen zuen eta horrela konplitu genuen gizalegea. Deus guti baketu ninduen haren irriñoa nirea bezain bortxatua zela ikusteak.
|
|
|
Aspaldiko partez, ordu erdi abantzu zuen nirekin bisaia ilundu gabe, eta ez nuen dena kakaztu nahi zapata takoidun triste eta aise ere prosaikoagoen kontura.
|
Egoeraren
latzagatik ere, eroso sentitzen nintzen whiskyak gure artera ekarritako giro bare, kasik adiskidetsuan.
|
|
|
Amak paper bat atera zuen mandarretik, kontu korronteen
|
egoera
azaltzeko banku baten ohiko gutunazalaren muturra.
|
|
|
—Zuek zeundeten bezala utziz gero, hi larrugorritan eta Soria osotara beztitua,
|
egoera
aldrebesegia irudikatuko zian, sinestezinegia. Bikote ezkonduen bitxikerien artean ez ohi duk izaten andrearen amorantearen larrutegira joatea, are gutiago amorante horrek harrapatzeko arriskua izaten ahal bada, ezta?
|
|
|
—Ez jauna —erantzun zion Potzolok bere buruari—
|
Egoerak
alderantzizkoa behar zian, arruntagoa: senarra, bi amoranteen harrapatzaile, halako topaketek ekartzen ohi dituzten ondorioekin:
|
|
|
Galdera erantzun gabe, zigarro bat piztu nuen. Nire
|
egoeran
, urdail birikei dinamita jaurtitzea adina zen, baina eskuak lanpetzeko manera ere bai. Ez nuen nahi berezko bizia har zezaten, Ana azaldu berriak akuilaturik.
|
|
|
—Ez nabilkizu atso teman. Zure hozkailu zaharren
|
egoera
pena emangarria salatzeko aukera eman nahi nizun.
|
|
|
Aita lanetako azterketa gainditu beharraren sukarpean nengoen horrela mintzatu nintzaiolarik baina, une hartan, egiazki murritzak ziren, aste horretako edozein egunetan" goizik" bukatzeko aukerak. Zuzendariordeak
|
egoera
aldatua zuen ordutegia nire esku utzirik.
|
|
|
|
Egoerak
agintzen zuelakoan, poza adierazteko hitz edo esaldiren baten bila abiatu nintzen. Lortu baino lehen, mutikoak berak moztu zidan.
|
|
|
Erredakziokoak aurreratzen hasi gabe, nire mina kanporatzeko bezperatik bilatzen ari nintzen aukera sukalde horretan berean nuen. Oztopo bakarra,
|
egoeraren
ezohikoa. Hamabi urte betez geroztik ez nuen solasaldi transzendenterik amarekin.
|
|
|
Orain gure semea, jogurt bat hartuta, bere lehengusu baten ohatzean omen zetzan galtzontziloa eta kamiseta jantzita, lo seko. Noskixeago ere, Marixak, deitu, ni jakinaren gainean jartzeko baizik ez omen zuen deitzen, eta ez konturik eskatzeko, ongi baitzekien, ederki jakin ere, nik ez nuela eskurik
|
egoera
malerus horretan —bai," malerus" erran zuen—, nire andre ohiak baizik, ematxar alaena, senar gaixoa — bai," gaixoa" erran zuen— aski ez, eta semea ere abandonatzeko birikak zituena.
|
|
|
Irribarrez ikusirik nuen lehenago, anaiarendako beti. Oraingo hau niretako zen, ordea, eta horrek anarteraino ohartu gabeko ñabardurak eransteaz gain —mazelen tolesdura liraina, ezpainen luzapen xarmanta—, halako irrealtasuna zekarkion
|
egoerari
. Igande goizean bi metro haratago elkarrekin izan genuen mokokaldiaren irudiak dantzan zebilzkidan gogoan, ezin aurkituz orduko mikatzaren eta oraingo gozoaren arteko lotunea neskaren begitartearen ortzadarrean.
|
|
|
Erarik xaloenean, zer eta so egiletzat salatu neure burua. Okerra zuzentzeko azalpen ezinezkoren baten bila abiatua, nire etorriak ez, baizik eta haren berezkotasunak oneratu zuen
|
egoera
.
|
|
|
—Gainera, ez haiz etxean gelditzen ahal. Amak sekulako lana izanen dik asteburu honetan, entzun nahi dioten guztiei bere
|
egoera
berriaren berri ematen. Eta hik ez duk bi egunetan bakar bakarrik etxean egon nahiko, ama kanpoan, mihia bihurritu beharrean dabilen bitartean, ezta?
|
|
|
gaur hondartzara, bihar mendira eta etzi auskalo nora. Kontua da gure aisialdiaz Kristina arduratu izan zela beti, eta ez naiz
|
egoera
berrietara aise egokitzen. Bertze nora jo asmatzeko patxadarik ezin harturik, horra ni, berriz ere, ene gaztetako deserrira.
|
|
|
—Ea hasten haizen heure
|
egoeraz
jabetzen. Nire jendeak morroi bat garbitu duten lekuan harrapatu hau, hirea ez den giltza batekin amarruz sartuta, eta hilaren ordenagailua, hilketa argitzeko ezinbertzekoa izan daitekeena, maneiatzen ari haizela.
|
|
|
Gorrotatzen ditut gisako
|
egoerak
. Lanbideak jende aunitz eta aunitzekin ezaupideak egiteko parada ematen dit, baina tratuak jarraipenik izan ezean, buruan errausten zaizkit izenak eta aurpegiak, bertze aurpegi eta izen berriek ordezkatuak, elkartu gaituen auzia nire interesen esparrutik desagertu bezain agudo.
|
|
|
Ahotsa lagun, aurpegi hori tokitzera abiatu nintzen azken aldian egokitutako giro, leku eta
|
egoeretan
. Hogeita hamasei orduko loaren ondoko argitasuna ez zen, menturaz, oraino arruntik ahuldu edo, bertzerik gabe, zorioneko nengoen.
|
|
|
Egin, igogailuan berean egin ez bagenuen, ez zaio saio faltari egotziko, emakumearen lankidetza ezari baizik: ezin hark
|
egoeraren
seriotasunak eskatzen zuen bezalako jarreran iraun, irri ajataka alkoholikoetan eztanda egin gabe. Giltzak eskuetatik kenduta, neronek ireki nuen etxeko atea, ez baitzen zerraileko zuloan haztatzeko gauza.
|
|
|
Ezaguna nuen; halako orduetan" Lisboan" gerizatzen diren andrakume beldurgarrietariko bat, oro ore eta margo. Neure
|
egoeragatik
ere —195 egun zertu gaberik! — pagatuta ere ez nintzaion arrimatuko. Tomasek, berriz, hura barrara orduko luzatu zion lehen irriñoa.
|
|
2001
|
|
|
Baina korapiloa egitea ezinezkoa zen niretzat.
|
Egoera
absurdoa iruditzen zitzaidan eta Antonioren begiradak are gehiago urduritzen ninduen.
|
|
|
Eta gortina zabaltzen zela igarri nuenean, kanpora atera nintzen neu ere alkandora zuria jantzita. Biok egin genuen topo ispiluaren aurrean eta,
|
egoerak
berak eraginda, irribarrea eskaini genion batak besteari. Berriz sartu ginen aldagelan, eta berriz atera beste arropa bat jantzita.
|
|
|
Sartzen utzi nion ia biluzik nengoela konturatu gabe, barruko arropa eta mantalarekin jantzita. Haren harridura aurpegia ikustean bakarrik jabetu nintzen
|
egoeraz
. Baina ez nintzen arrapaladan aterako ezkutatzera!
|
|
|
Senarrak lasai egoteko esaten zidan, hasieran guztiei egiten zaiela aldapa gora lan berria. Jendea ezagutu behar nuela,
|
egoera
eta gune berri batera ohitu eta, batez ere, ez zela berdina irratian edo egunkarian aritzea. Senarra sikologoa da eta arrazoi izango zuen baina...
|
|
|
Edo oroitzapena bera izan da agian bere kasa etorri zaidana.
|
Egoeraren
parekotasunagatik nahastuta edo. Izan ere, antzeko leku batean zoriontsu izan nintzen orain dela asko.
|
|
|
Sufritu egiten nuen
|
egoera
harekin, Aitzol han izan arren berarekin nahi bezala egon ezinagatik. Neure buruari egozten nion dena dela horren errua, neure lanaren ordutegi petralari.
|
|
|
Aitzol
|
egoera
zerbait makillatzen saiatu zen dena den. Tira, Miren, goazen kanpora, esan zidan, azalduko dizut.
|
|
|
Beti pailazoarena egiten dabilen tipo bat. Baina ni
|
egoera
bertsuan nago, pentsatu du Tasiok Fernandoren kezkak bereganatuz, eta hori ez ditudala 19 urte honek bezala. Baizik 27 dagoeneko.
|
|
|
Bai, tamalez. Seguruena ez bainengoke orain aurkitzen naizen
|
egoeran
, hasieratik buru gehiagorekin jokatu izan banu.
|
|
|
Nik ordea, lehen ere esan dut, Ingalaterrara joan nahi nuen. Eta
|
egoera
hartan gehiago. Ezerk ez ninduen lotzen.
|
|
|
Nik, baina, ezin nuen
|
egoera
hura eraman. Tabernako lan errutinarioa, gauetako nekea eta mozkor lerdetsuekin etengabe borrokatzea jasaten laguntzen zidan gauza bakarra Aitzolenganako sentitzen nuen maitasuna baitzen.
|
|
|
Bere pozerako, andrea baretzen hasi dela sumatu du Tasiok. Lasai, ez jarri horrela, esan dio bizkarrean kolpetxo batzuk emanez, ulertzen dut zure
|
egoera
.
|
|
|
Aitzol eta bionaren porrota. Eta nire
|
egoera
ulertu eta pixkanaka aurrera jotzen saiatu beharrean, minik ez zidala eman sinestarazi nion neure buruari. Ez nuela jada maite.
|
|
|
Armendarizen amarekin gertatutakoaren ostean,
|
egoera
berraztertu lukeela konturatu da Tasio. Bere barruan, ordea, ez du hausnarketa zuzen bat burutzeko indarrik topatzen.
|
|
|
Urte askotan funerarian lan egindako gizona. Hemen denoi iristen zaigu gure txanda, pentsatu dut berehala,
|
egoeraren
nolabaiteko ironiari ihes egin ezinik.
|
|
|
Baina horrelaxe da
|
egoera
denentzat. Zaila.
|
|
|
Azkena, laugarrena, ez da gainontzekoekin nahasten. Grazia apur bat egiten dio Tasiori
|
egoera
horrek. Baina baita pena ere.
|
|
|
Irratiz
|
egoeraren
berri eman eta anbulatoriora eramateko agindu digute. Arrillaga eta biok atzean joan gara berarekin.
|
|
|
Armendarizen ama ingresatu egin dute eroetxean. Eta gainera, bere
|
egoera
depresiboa dela eta, ez litzateke lekuko ona izango, azkenean behar duen informazioa ematea lortuta ere. Kabenlaputa, haserretu da, ezin diat ezer egin.
|
|
|
Eta gramatikak bost axola zion bezala, beste guztiak ere bost axola zion eta edozer egiteko kapaz zen edo ezer egin gabe geratzeko kapaz ere berdin. Maite zuen
|
egoera
hura gainera, berehala hartuko zuelako loak eta berdin ziolako beste guztiak. Eta hura eskailera piloa.
|
|
|
" Beroa ez da beroa soilik" pentsatzen zuen Mariak udan. " Beroa da pauso bat ematea eta izerditan hastea eta sofan esertzea, pentsatzeko indarrik gabe, edo nobela bateko lau orrialde irakurri ostean nekatzea eta uztea eta sukaldera joateko sofatik altxatzea eta berriro izerditan hastea." Uda da Marcosen diru
|
egoeraz
arduratu zen umearen bufanda.
|
|
|
Orduan atsoak geltoki ondoko zabortegi batera bota eta alde egin zuen.
|
Egoeraren
larria: bakar bakarrik, sukarrak erretzen, goseak eta ahuldua.
|
|
|
Indiaren independentziaren ondoren berehala hasi ziren azaltzen hinduen eta musulmanen arteko aspaldiko ezinikusiak eta hegigoa. Musulmanek argi ikusi zuten
|
egoera
larrian biziko zirela hinduen menpean.
|
|
|
Nazioan %12 izanagatik, gobernuko lanetan eta administrazioan musulmanak %3 baino gutxiago dira. Emakumeen
|
egoera
batez ere oso txarra da.
|
|
|
Horietako bat, Satyamurti deritzana, samadhi
|
egoeran
(liluraturik) astebetean lurperatua egoten zen, ur, janari eta haizerik gabe. Orain 102 urte dituela esaten du.
|
|
|
Askotan nagusiek jaten ere urri ematen dietela arranguratzen dira. Holako
|
egoeran
, ez da erraz zerbitzariei leialtasuna eskatzea.
|
|
|
Ondikozko
|
egoera
horrek ugaldu egin du lapurreta, prostituzioa, borrokak eta mafiakeria.
|
|
|
2000ko martxoan, munduko haurren
|
egoera
aztertzeko Manilan izan zen nazioarteko Konferentzian, jakintsuek hauxe esan zuten: 1999 urtean milioi bat emakume eta neskatila baino gehiago salduak izan zirela, prostituzioan lan egin zezaten.
|
|
|
Asian 1997an sortu zen diru larrialdia izan da
|
egoera
honen eragile. Krisiak batez ere emakumeei eragin die.
|