|
2000
|
|
|
Ez genuen bertako
|
egoera
sozial, politiko, linguistiko nahiz kulturalaren berri euren ahotik jasotzerik izan. Kontaktu jakinik gabe joan ginen eta ez autoaren EH pegatinak, ez nahi gabe ere egunero tokatzen zen kamiseta erreibindikatiboak, ez zuten inor hurbilarazi, uxatu akaso...
|
|
|
Nafarroako euskaldun gehienak abailduta sentitzen gara azken garaiotan eta baditugu honela egoteko arrazoiak; izan ere, oraindik txikiak izanik eta botere gutxidunak, eraso handia jasotzen ari baikara, zorigaiztoko
|
egoera
sozial eta politiko bati probetxua atereaz, erdal kultura eta irakaskuntzaren munduaren eragile sozial batzuen aldetik eta zenbait alderdi politiko eta Instituzioetatik.
|
|
|
anorexia, gai politikoak, langile mugimendua... Hartara, bi maitaleen arteko istorioaz gain, garai bateko
|
egoera
sozial eta politikoaren alderdi bat ere islatuko da liburuan. Sinesgarritasuna eta egiantzekotasuna irudikatzeko asmoz, noski, gertaera guztiak herri ezagunetan kokatu ditu:
|
|
|
Kultur identitatea ez da berez identitate nazionalaren isla, ezta ere, maila absolutuan bederen? helburu politikoak dituen asmakizun arbitrario hutsa; historia bere izaera dinamikoan ulerturik, korapilatsuak diren
|
egoera
sozial eta politikoei zentzua emateko beharrarengatik sortzen dela esan genezake. Eta eskuartean dugun gai honek zuzen zuzenean jotzen du Estatuak eta subiranotasunak osatzen duten gure gaiaren hezurraren atea:
|
|
2001
|
|
|
Ezkerreko guztion apustua da demokrazia finkatzea eta indartzea, eta horren alderdi batek nazio alorrekoa izan du jakina, autodeterminazioa eskuratuz eta autodeterminazioa herrigintzarekin lotuz. Bigarren gauza inportantea
|
egoera
sozialari dagozkion helburu horietan elkarlanerako gune bat lortzea da. Ordu murrizketaren aldeko borroka horretan, sindikatuetatik, partiduetatik, instituzioetatik aritzea, eta baita sozialgintzan, gizarte soldatarekiko lan komuna aurrera eramatea eta bultzatzea.
|
|
|
Egia da, saltsa maltsa handia da. Biolentzia handia, gatazka iturri diren
|
egoera
sozialak, kontrolatzen ez ditugun klabeak... zaila da hori guztia konpontzeko oreka puntu bat bilatzea. Baina berrehun eta piko milioi pertsona dagoen merkatu bat ere badago, eta hor egonkortasuna bilatzea ezinbestekoa da.
|
|
|
Nobela honi dagokionez, idazleak interpretaziorako uzten dituen arrastoak euskal irakurleari semantikoki indartsuegiak gertatu zaizkio. Teknikaren alderditik narratzaileak egindako saio objektiboa, pertsonaiaren beraren ezaugarriek eta azaltzen den
|
egoera
sozialaren pisuak ezabatu egin dute. Horregatik, ihesa ETAko militante batena izateak eta nobelan komentarioen bidez suma daitekeen garaiko giro politikoak euskal irakurle askorentzat" nobela nazionala" bilakatzea eragin zuen.
|
|
|
testu-liburuak eskuratzeko laguntza programak antolatuak dituzte,
|
egoera
sozial, pertsonal edo ekonomikoak direla medio, kaltetutzat har daitezkeen kolektiboetako kideentzat.
|
|
|
Oro har eredu hori enpirikoki baieztatzen bada ere, emaitza kontrajarriaklortu dira.
|
Egoera
sozialak eragina du beti, baina egoera ezberdinetan ez beti moduedo zentzu berean. Horrela, Clement eta Kruidener (1983) autoreek egoera sozialezberdinetan 2Hren jabekuntzan lortutako gaitasuna esplikatzeko orientaziomotibazionalak ezberdinak zirela aurkitu zuten; eta Clement eta Noels (1992) autoreek ere testuinguru ezberdinetan (unibertsitatean, prentsaren aurrean, gizabanakoen arteko harremanetan, mundu publikoan, pribatuan, eta abar) motibazio motaezberdinak erabiltzen zirela aurkitu zuten.
|
|
|
aipatzen. Eskola horretan esplizituki esaten da (Tajfel, 1972) prozesu eta portaera psikosozialak
|
egoera
sozial edo sozioestrukturaletangertatzen direla, eta modu horretan aztertu behar direla. Horregatik, Eskola horretanbereziki kontuan hartzen den aplikazio maila taldeartekoa da, hasieratik (Tajfel, 1972).
|
|
|
Ukipen egoeran dauden hizkuntzak nola ikasten diren ulertzeko, sare sozialaerabili ohi da. Elebitasun prozesua nola gertatzen den aztertzeko, gehienbat elebitasun aditibo/ sustraktibo motak azaltzeko?,
|
egoera
sozialen eta prozesu psikosozialen arteko zubi moduan aztertu ohi da gizabanakoen sare soziala (Hamers etaBlanc, 1983). Euskararen jabekuntzan duen eragina ere Cenoz eta Valencia (1993) ikertzaileek frogatu dute, bizitasun etnolinguistikoarekin eta motibazioarekinerlazionatuz.
|
|
|
Euskararen
|
egoera
soziala XX. mendean
|
|
|
XX. mende hasieran euskarak
|
egoera
sozial zaila bizi zuen Euskal Herrian.Desartikulazio politiko, sozial, ekonomiko eta kulturala zegoen. Batetik, euskallurraldeak ez zeuden beren artean elkarturik eta, bestetik, instituzio espainiar etafrantsesekiko menpekotasun egoeran zeuden.
|
|
|
Zinez, ez dut uste gaurko euskararen
|
egoera
sozial mugatu eta ahula zuzen uler daitekeenik kontuan hartu gabe urte luzeetako elebakartasun ofiziala, hizkuntz zapalkuntza gutxi edo gehiago ezkutua, eta euskararen aurkako irudikapen sozial negatiboen ezarpena (euskara, baserri giroaren eta atzerapenaren ikur). Hori dena ahantzi gabe, ez dugu deus askorik aurreratzen euskaldun askok eta askok aspaldiko denboretatik euskarari buruz erakutsi izan duten utzikeriaren edo zabarkeriaren aitzakia edo estalgarri gisa erabili nahi badugu.
|
|
2002
|
|
|
Necochea 80.000 biztanleko Argentinako hiri txikia da. Bertako
|
egoera
sozialak ez du zer ikusirik Buenos Aires erraldoiarekin, baina duela gutxi, hiriaren kanpoaldean lehen txabolak agertzen hasi dira. Intendente peronista du udalerriak.
|
|
|
Hendaia eta Donibane Lohizune herrietan, kasu, ikasle aktiboen herenak euskaraz ikasten baitu.
|
Egoera
soziala aldatuz joan da eskualde honetan, eta, inoiz baino indar gehiagoz, egungo euskararen iraupenak hiru sareen arteko elkarlana eskatzen du.
|
|
|
Zentzu honetan, EAri ez zaio bere diskurtsoa ahalbidetzen uzten, gure mezua ez da garbiki iristen, gure proposamenak desitxuratuak eta okertuak azaltzen dira.
|
Egoera
sozial honetan ezin diegu gure mezua eta planteamendua garbi azaldu herritarrei, hitz batez, gure arrazoinamenduak agertu. Zaila da kontsulta bat egitea.
|
|
|
Maiatzaren 13ko hauteskundeetan eman ziren emaitzekin
|
egoera
soziala apur bat gozatu zen. Bazirudien etapa berri bat zabalduko zela, baina, berriz ere, mutur batekoen zein bestekoen betiko erasoek politika berezko duen bidetik joatea oztopatzen dute zeharo.
|
|
|
RAMOS. Zalantzarik ez
|
egoera
sozialak eragina du horretan baina, horrez gain, norberaren garapen linguistikoa ere hor da. Iruñerrian, adibidez, zaila da benetan irakaskuntzaren bidez euskalduntzen diren gaztetxoen erabilera ez formala lortzea, erraztasunez eroso komunikatzen ez direlako.
|
|
|
Autorearen hurrengo eleberria, Ur uherrak, tamaina eta asmo literario handiagoko obra da. Gaztelaniazko edizioaren kontrazalean esaten zaigun bezala, bi pertsonaien topaketa Billie, neska beltza, bere
|
egoera
sozial eta familiarrarengatik baztertua, eta Jazinto bertsolari zaharra, zapuztua eta alkoholismoak joa da eleberri honen abiapuntua. Biok aurrera egiten saiatzen dira Epaltzak iaiotasunez marraztutako nafar herrixka bateko giro etsai itogarrian.
|
|
|
Honako hau oinarrizko data da. Haren ondoren,
|
egoera
soziala oso larri bilakatu zen. Horrela erakusten digu Juan GraciaCarcamo k, Bizkaia aztergai hartuta8 Arloteak, eskaleak eta behartsuak bihurtuzituen protagonista.
|
|
|
Horren ondorioz, kontsumorako estilo desberdinak hauta ditzake pertsona berberak. Edo beste hitz batzuetan, orain arte ez bezala,
|
egoera
sozial bereko lagunek arras bereizten diren janzkera, pertsonaren irudia, etxebizitza, etab. hauta
|
|
|
Kultura unibertso semantikoa da, kultura bakoitzak bere erreferenteak dauzka,
|
egoera
sozial orokorrak horrelaxe bideraturik; kultura bakoitza hizkuntza baten bitartezko mundu baten irudikazioa da. Ulertarazlea eraikitzen berebiziko rola betetzen duen aztura komunikatua da kultura.
|
|
2003
|
|
|
Gertatzen dena da, ijitoei erreparatzen dietenean, beti hartzen dutela ijito «nabarmen» hori, miserian bizi den ijito hori eta errespetu guztia diot ijito horri. Baina hori
|
egoera
sozial bat da, ez ijito kultura.
|
|
|
Inglesez ordea, euskaraz gertatzen dan bezela, bakoitza bere hizkera moduz mintzatzen da, eskola ta liburu batasuna eginda egon arren, eta hizkera modu honek gauza bi adierazten digu: hizlaria nongoa dan eta bere familiaren
|
egokera
soziala, ez nongoa dan bakarrik euskaraz bezela. Hau aspalditik eraman da inglesez literaturara, ezta gaurko moda igeskor bat, Inglaterra eta literatura guztian agertzen da egunoro.
|
|
2004
|
|
|
|
Egoera
soziala dela eta edo osasuna dela eta, oinarrizko beharrizanak betetzeko laguntza behar dutenentzako zerbitzua da: jaten ematen diete, beren burua garbitzen laguntzen diete, etxeko lanak egiten, konpainia ematen diete etxean nahiz kanpoan eta abar.
|
|
|
Baina, hori aitorturik, euskararen auzia soziolinguistikaren alorrean sartzen denean, maiz halako irudipen gazi gozoa izaten dut ene baitan: adarra jotzen ari ote zaizkigu euskaltzain batzuk euskararen
|
egoera
soziala ahotan hartzen dutenean. Euskaltzainburua, guztien buru dutela, noski; honen iritziak aditzekoak izaten baitira gehienetan.
|
|
|
Egitura soziolinguistiko normalizatuan bizi den hiztunak badu zertaz baliatu, zer garatu, nondik elikatu. Aitzitik,
|
egoera
sozial diglosikoan bizi denak ez dauka maiz zer bereganatu erdaraz adierazi ohi duen horixe bera modu adierazkorrean ekoizteko. Hizkuntza sistema soziala da, ez hiztegietan eta gramatiketan bildurik dagoen zeinu sistema formala.
|
|
|
Izan ere, ez dugu behin ere ahantzi behar, guztiok bezala, bere argi eta itzalekin, bere garaiko semea genuela Sabino ere, eta horrexegatik, bera zu zen epaitzeko orduan, garai hartako
|
egoera
sozial, kultural eta ideologikoa na hitaez kontuan hartu beharra daukagula.
|
|
|
«Ogia irabazten» zuena soilik senarra zenaren irudia apurtzen da beraz. Ikus daiteke
|
egoera
sozialen analisia egiteko, baloreen, ideologien ikuspegitik errealitatean jaso zenera jauzi egin behar dela, hau egiten ez bada historia desitxuratu egingo baita.
|
|
|
Inolako zalantzarik gabe beharrezkoa den egitasmoa da Hitza rena, eta gaur egungo
|
egoera
soziala ikusita, euskararen aldeko edozein egitasmok laguntza publikoa behar duela iruditzen zait.
|
|
2005
|
|
|
Berlingo harresia bertan behera uztea erabaki zutenetik hamar urtera egileak Ekialdeko Europan barrena egindako bidaia aitzakia harturik, bisitatutako herri eta nazioen historiaren eta egungo
|
egoera
sozial eta politikoaren gainean gogoeta eginez idatzi du Asier Blasek liburu hau. IV. Aramaioko Sagitario Saria, Bidaiari Handien Literatur Lehiaketa, irabazi zuen Gaueko expresoak idazlanaren jarraian osatu du Blasek Atzoko eta gaurko harresiak.
|
|
|
Ezetz horrek dio NON berriari indar gehien ematen. Sustraitzen da azkarki, jende gehienaren
|
egoera
soziala dela eta.
|
|
|
Egilea bera agertzen da narratzaile. Sasoiko
|
egoera
sozial eta politikoaren gaia dakar ipuin honek.
|
|
|
Horregatik, bilduma honetan fikzioa eta gertaeren errealitatea nahastera joko du. Errealitate horrek, jakina, Euskal Herriko
|
egoera
sozial eta politikoarekin badu zerikusi zuzena (gerra zibila, iheslariak, borroka armatua...), ahaztu gabe gai jakin batzuekiko hipokresia soziala (sexua, harreman libreak...). Beraz, ipuin hauetan kondaira, anekdota, pasadizo eta zenbait fantasia ere tartekatuko dira.
|
|
|
Extremadurako Juntak harrera gailu bat prestatu du, Extremadurako Osasun Zerbitzuko talde batek eta inguruko osasun langileek osatua. Ebakuatutako pertsonen
|
egoera
soziala eta sanitarioa ebaluatzen ari dira. 112 Larrialdietako eta Larrialdietako Zentroak irekita dauka zenbakia, suteen eta errepideen egoeraren berri emateko.
|
|
2006
|
|
|
Ezagutzen baldin badute ere, liburuetan irakurrita ezagutuko dute, baina ez herri boliviarraren bizipenetik bertatik. Eta gero hitz egiten dute, beren erara, herriaren egoera ekonomikoaz, edo berdin herriaren
|
egoera
sozialaz, baina ezagutu gabe ari dira hizketan.
|
|
|
Sindikatuak mobilizazioa deitu zuen, kontzentrazio bat osatu zen, eta guk futbol zelaiko gazte bezala mobilizazio hori babestu behar genuela pentsatu genuen, «hau oso larria da, goazen gu ere». Niretzat hori izan zen gure herriko
|
egoera
sozial, politiko eta kulturala ulertzeko abiapuntua.
|
|
|
Eta orain ikusten dut haur horiek heldu bihurtu direla, eta bizitzan arrakasta izan dutela. Hernaniko Portu auzoa eredugarria da horretan, hain
|
egoera
sozial eta kultural ezberdinak armonia osoan nahasten dira, eta orain dela hirurogei urte marjinatua izan zitekeen jendea orain ia auzoko zentro bihurtu da. Oso pauso humano politak dira, eta beti gogoratuko dut pauso horien hasieran ni han egon nintzela.
|
|
|
Hala ere, azken ideia horrekin erlazionatuta, emakumeok izan ditzakegun kontraesanen gaia gaineratu nahi nuke. Esanliteke Mendebaldeko hainbat emakume, emakumeentzako
|
egoera
sozial berriekinpozik egoteaz gain, gertatzen ari diren aldaketez eta aldaketa horiek iragartzenduten etorkizunaz ez daudela oso ziur, ez direla fio, eta batzuetan zaila egitenzaiela/ zaigula mundu berdintzaile eta alternatibo hori irudikatzea. Egoera zalantzakor hauetan errazago sortzen dira kontraesanak eta ideia atzerakoiak.
|
|
|
programa (Miranda, Rosello eta Soriano, 1998). Haur hiperaktibo erasokorrek bortxazko portaerak erakusten dituzte
|
egoera
sozialen aurrean. Programahonen hasieran haserrea kontrolatzen irakasten zaie, ondoren autoinstrukzioenlaguntzaz egoera aztertzeko.
|
|
|
Materialismoari jarraiki, interes unibertsalaren eta partikularraren arteko kointzidentzia ez da interes egoisten arteko sintesi harmoniko bidez lortzen.
|
Egoera
sozialaren gainditze dialektikoa beharrezkoa da. Horretarako, gizarteak benetako subjektu gisa jokatu du, eta kointzidentzia hori ekintza historikoaren bidez lortu.
|
|
|
Oso kezkagarritzat jotzen dugu gaur egun bizi dugun
|
egoera
soziala, PNV eta boterean finkaturiko enpresariek Euskal Herrietan ezarri duten politika eskuindar merkantilista jasangaitza bihurtu baita. Gure eskualdea ez dago errealitate horretatik kanpo, batez ere hirigintzan emandako pausoek gure herrien etorkizuna bahituta utziko dute.
|
|
|
Titululazioa lortzeko lau ikasturte egin behar dira, eta honelako gaiak lantzen dituzte: Historia Unibertsala, Artearen Historia, Gaur Egungo
|
Egoera
Sozial eta Kulturalak, Geografia eta Ekologia eta Euskal Kultura. Gainera, hautazko ikasgai ugari ere eskaintzen dira, hala nola, Informatika, Europako Batasuna, Zuzenbidea eta zenbait hizkuntza.
|
|
|
Ikasle asko
|
egoera
sozial baztertuan eta desberdintasun sozialeko baldintzetan bizi dira, eta eskolak bere eremuan egoera hori gainditzen saiatu behar du. Pertsona guztiak berdintasunezko planoan ezartzeko, honako hauek egitea komeni da:
|
|
|
|
Egoera
soziala eta soziolinguistikoa
|
|
2007
|
|
|
Hots, arestian aipatu diren norbanakoen hizkuntza gaitasuna zein motibazioa
|
egoera
sozialetan biltzen diren solaskideenak dira eta, aldi berean, dimentsio makrosozialean ezarritako baldintzen eragina izango dute, gutxi asko, beren hizkuntza jardunean. Nolako baldintzak izan hizkuntza batek jardungunetan —maila makrozozial—, halako aukerak herritarrek —norberaren gaitasuna eta motibazioa tartean— hizkuntza hori erabiltzeko.
|
|
|
M. Vazquez Montalban ere ohartua zegoen elebitasun sozialaren nora ezaz: «Izan ere, hizkuntz bizikidetzaz dihardut eta ez elebitasunaz, azken hau, edohirueletasuna?
|
egoera
soziala baita eta bizikidetza egoera eta jarrera kulturala»2.
|
|
|
Osasun Laguntzaren Agiria (DAS) Ildo beretik, osasun laguntza errazago jasotzeko, Madrilgo Erkidegoko Osasun Saila Osasun Arretarako Dokumentua (DAS) bidaltzen hasi zen maiatzean. Ekimen hori Erkidegoak garatutako Gizarte Bazterketaren aurkako Planaren parte da, eta “eskualdean bizi diren eta
|
egoera
sozial ahulean dauden pertsonei zuzenduta dago, nazionalitatea edozein izanda ere, eta, beraz, ezin dute Osasun Txartel Indibiduala emateko behar den dokumentazioa eskuratu”, azaldu du Sailak. Zuzeneko Sarbidearen bidez, osasun arreta jarraitua eta gainerako herritarren baldintza “berdinetan” eskura daiteke.
|
|
|
Nafarroako Gobernuko eskola eta lanbide irakaskuntzaren zuzendari nagusiak baimena eman du Nafarroako ikastetxe pribatuei unitate itunduengatik 2007ko laugarren bihilekoan dagozkien diru kopuruak ordaintzeko, bestelako gastuak kontzeptuagatik, eta behar den kasuetan, hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleei eta
|
egoera
sozial edo kultural ahulean daudenei laguntzeko.
|
|
|
68.475,44 euroko gastua itunpeko ikastetxeetan hezkuntza premia bereziak dituzten ikasleei edo
|
egoera
sozial edo kultural ahulean daudenei laguntzeko, bestelako gastuak kontzeptuagatik.
|
|
|
Bestelako gastuak
|
egoera
sozial edo kultural ahulean dauden ikasleei laguntzeko.
|
|
|
Elizatik zetorren mugimendu hura emankorra izan zen uneko egoeraren azterketa espiritual eta sozialari ekinez, horretaz zenbait hausnarketa burutuz eta batez ere
|
egoera
sozial hori aldatzeko asmoz zenbait neurri praktikan jarriz. Horrela izan zen hasieran auzi sozialari begira HOAC (Ekintza Katolikoaren Langile Anaitasuna) eta gero JOC (Gaztedi Langile Katolikoa) eta VOJ (Langile Gazte Abangoardia) mugimendu apostolikoen jarduera, langileria berri horri identitate puntu bat emanez.
|
|
|
Horrela izan zen hasieran auzi sozialari begira HOAC (Ekintza Katolikoaren Langile Anaitasuna) eta gero JOC (Gaztedi Langile Katolikoa) eta VOJ (Langile Gazte Abangoardia) mugimendu apostolikoen jarduera, langileria berri horri identitate puntu bat emanez.
|
Egoera
sozial hartan parte hartzea ez zen izan unean uneko gauza bat, prozesu luze baten emaitza baizik; baina azpimarratzekoa da mugimendu apostoliko horiek 1950eko hamarkadan hartu zutela konpromiso soziala, eta horren frogarik argiena da urte haietako grebetan parte hartu izana.
|
|
|
Sufrimendua, premia eta ardura, arriskuaren gizartean, geroan askotan agertuko diren
|
egoera
sozialak izango dira. Erreparatu besterik ez dago azken txosten zientifikoen arabera klima aldaketak eragingo dituen kostaldetako eszenatoki berriei.
|
|
2008
|
|
|
18 Hala ere, denetariko iritziak daude gai honen inguruan: " euskararen kasuan, bere
|
egoera
sozialarengatik, errentagarritasun ekonomikoak berekin dakar nola edo halako errentagarritasun kulturala ere: beste hizkuntza batean inolako ekarpen kulturalik ez duten liburu komertzialek guri, euskararen kasuan, hainbat hutsune betetzen lagun diezagukete, eta irakurleria zabaltzen".
|
|
|
Uste al duzu euskaraz hizkuntzak bizi duen
|
egoera
sozialarengatik beste hizkuntza batean inolako ekarpen kulturalik ez duten liburu komertzialek guri errentagarritasun kulturala ekar diezaguketela (edo onuragarriak direla). Besterik gehitu nahi al duzu?
|
|
|
" aniztasuna, bide berriak eta klasikoak jorratzea, transzendentzia pixka bat kentzea egiten dugun literaturari, beste lurraldetako literaturan egiten den bezala. Baina horretarako agian
|
egoera
soziala ere aldatu litzateke, egonkortu eta normalizatu, euskararen mesederako".
|
|
|
XX. mendean, Literatur Teoriaren arloan, ordura artekoak baino marko landu eta osoagoak proposatu ziren literatura aztertzeko eta definitzeko, eta teoria berriek hura ulertzeko modua irauli egin zuten. XX. mendea nolabait laburbiltzeko, esan daiteke hasierako hamarkadetan garatutako literatur teoriek baztertu egin zituztela igorlearengan edo
|
egoera
sozialean oinarritutako azterketak; haien ordez, testuaren (mezuaren) azterketa lehenetsi zuten. Joera horretan gehien nabarmendu ziren literatur mugimenduak formalismoa eta estrukturalismoa ditugu.
|
|
|
Bi arrazoi azpimarratuko nituzke ideia horren alde. Demokrata kontsekuenteak garenez, ezin dugu arraza, sexua, jatorria edota
|
egoera
soziala dela medio, inongo diskriminaziorik onartu. Gainera, ezkerrekoak garenez, langile klasea, populazioaren zatirik handiena, askapen nazional eta sozialaren prozesu bikoitzaren topagune izan dadin nahi dugu?.
|
|
|
Ikerketa metodo kuasi esperimentalaren helburua, esperimentuarenaren antzekoa izango da, fenomenoei azalpen kausala ematea, hain zuzen. Hala ere, metodo esperimentalarekin alderatuz gero, ikertzaileak ezin ditu aldagai independenteak berak nahi dituen bezala kontrolatu eta manipulatu, eta, ondorioz, kasu askotan,
|
egoera
sozialetara mugatzen dira; inguru naturalean egindako esperimentuak izan ohi dira.
|
|
|
ELA sindikatuko idazkari nagusi Jose Elorrietak, berriz, «ingurune doktrina» erabiltzearen ondorioz sortu den
|
egoera
sozial eta politikoaren «larriak» azpimarratu du.
|
|
|
Bakoitzak bere herrialdearen berri ere eman behar izan zien gainerako gazteei. Han aritu ziren altsasuar gazteak Euskal Herriko paisaia, kultura, historia,
|
egoera
soziala eta gatazkaren berri ematen. Harrituta gelditu ziren Europako gazteek uste baino gehiago zekitelako Euskal Herriari buruz.
|
|
|
Hizkuntzen arteko harreman horiek hizkuntz politika aproposak, inteligentzia eta esperimentazioa eskatzen dute, jakinik euskararen tratamendua ere oso ezberdina dela lurralde eta administrazio bietan eta bere
|
egoera
sozialak osasun sintoma oso ezberdinak bizi dituela. Hezkuntza datu batzuk emate aldera, egun 18.000 inguruko atzerri ikasleria dago, itunpekoan %35 eta publikoan %65 Ereduka, %41 A ereduan matrikulatua, %29 ereduan eta %30 ereduan.
|
|
|
...baldekoak ez diren herrialde eta eskualdeetako immigrazioa, nahiz eta Euskal Herriko biztanleria guztiaren portzentaje txikia izan, oso agerikoa da euskal gizartean; bai errazago hautematen direlako (kasu askotan bestelako fisionomia ezaugarriak dituzte), bai diferentzialtasunagatik (iritsi berri horietako askok orain arte ezagutzen ez genituen beste kultura, hizkuntza eta erlijio batzuk dituzte),
|
egoera
sozialarengatik eta eskubideengatik (Espainiako eta Frantziako Estatuen lege murriztaileen eta arrazisten ondorioz, bereziki, eta Europako Batasunaren legeen ondorioz, orokorrean, enplegua kolokan dute eta erasanerrazak dira) baita politikaren eta komunikabideen arloetan askotan aipatzen direlako ere30.
|
|
|
Argentina eta Marokotik edo Ekuadorretik etortzea gauza berbera ez den bezalaxe, eta are gehiago, Rif-etik etortzea lehen kasuari dagokionez, edo kitxua komunitatetik etortzea, bigarrenari dagokionez. Komunitate horien artean hizkuntza, erlijioeta identitate desberdintasunak izateaz gain,
|
egoera
sozial eta ekonomiko desberdinetakoak dira, edo hezkuntzaeta enplegu maila desberdinetakoak.
|
|
|
Euskararen" oreka hauskorra" adierazteko zirkuko ikuskizunen erak erabili zituzten bertan eta ongi asmatu zuten ideia horrekin: batetik, maiz, pailazo zirikatzaile modura ibili behar izaten baitu euskal hiztun askok saltoki eta zerbitzuguneetan euskaraz bizi nahian, eta, bestetik, euskararen
|
egoera
sozial eta politikoa alanbre gaineko ekilibristaren oreka bezain labainkorra baita.
|
|
|
Hegelen filosofia sortzen da harreman estu batekin, benetako filosofia guztiak bezala, garaiko
|
egoera
sozial eta kulturalarekin, eta egoera horrek sortzen dituen arazoei erantzuna eman nahian. Hegelen lana garatu zen garaia oso konplexua da, eta azpimarratu nahi ditugu garrantzitsuenak izan daitezkeen gertakizunak:
|
|
2009
|
|
|
Urte hartatik aurrera bertsoek uneko
|
egoera
sozial eta politiko gordinari gehiago erreparatuko zioten: 1977an jarri zitzaizkion euskara batuari, borroka armatuari, euskaldunen arteko batasunari, alderdi politiko gehiegi izateari, gudaritzari...
|
|
|
Gainera bospasei urtez bulego berean lan egiten genuen lan lekuak xuhur baitziren fakultate zaharrean. Liburu potolo bat behar litzateke kondatzeko euskaren irakaskuntza eta
|
egoera
soziala aztertzeko bizi izan ditugun bilera formalak eta eguneroko elkarrizketa informalak: programak, ikasleen erreakzioak, gertakari politikoak denak ziren aipagai, maizenik lasaiki, batzuetan sukar gehiagorekin.
|
|
|
Nahasmendu hori gainditzeko modurik onena era progresiboan jokatzea da, eta beldurren bat azaleratu dezakeen
|
egoera
sozial oro saihestea.
|
|
|
Bestalde, eremu frankoak langile merkeak behar baditu Haiti erabiltzen du. Haitik bizi zuen ezegonkortasun
|
egoera
sozial eta ekonomikoak milaka pertsona etsitu eskaintzen ditu ezeren truke lan egiteko prest. Dolar eta erdiren trukean langile batek hamabi ordu inguru lan egin behar ditu, jateko nahikoa ematen ez dien soldata baten truke.
|
|
|
Bestalde, eremu frankoak langile merkeak behar baditu Haiti erabiltzen du. Haitik bizi zuen ezegonkortasun
|
egoera
sozial eta ekonomikoak milaka pertsona etsitu eskaintzen ditu ezeren truke lan egiteko prest. Dolar eta erdiren trukean langile batek hamabi ordu inguru lan egin behar ditu, jateko nahikoa ematen ez dien soldata baten truke.
|
|
|
Horietan jorratu dituen gaiak honako hauexek dira: laborantza, ekonomia,
|
egoera
soziala, politika, historia, kultura.
|
|
|
Eragiletza eta
|
egoera
soziala: erabiltzaileak pantaila zehatz honetansartzeko aukera du.
|
|
|
Aplikazio hau zenbait gizabanakok Gerra Zibilean eta frankismo garaian aurreraeramandako ekintza sozialen eta haien
|
egoera
sozialaren inguruko informazioakudeatzeko erreminta informatikoa da1 Erreminta honen bitartez ekintza sozialhorien inguruko daturik garrantzitsuenak jasotzeko garaian jarraitu beharrekoprotokolo bat ezarri nahi da. Horretarako, eremu ezberdinak adierazi eta bildu nahiden informazioa zein den zehazten da.
|
|
|
16.2.2 Datuak erregistratzeko menua. Erabiltzaileak datuen bilketarakoeremu ezberdinak ikusiko ditu bertan eta datuak horietako zeinetan sartu nahi dituen aukera dezake (datu pertsonalak, eragiletza eta
|
egoera
soziala eta dokumentazioa).
|
|
|
Eragiletza eta
|
egoera
soziala: erabiltzaileari pantaila zehatz honetansartzeko aukera ematen dio.
|
|
|
Eragiletza eta
|
egoera
soziala: erabiltzaileak pantaila zehatz honetansartzeko aukera dauka.
|
|
|
Eragiletza eta
|
egoera
soziala: erabiltzaileak pantaila zehatz honetansartzeko aukera du.
|
|
|
Erakunde sindikalen sorburua alde batera utzita, aipatu beharrekoa da 1931n, parte hartze eta politizazio orokorra ahalbidetu zuen aldaketa politikoari esker, sindikalismoa
|
egoera
soziala dinamizatzeko elementu aparta izan zela. Hain zuzenere, UGTko erakunde sindikalek 1931 baino lehenagoko eskarmentua zuten, eta, horri esker, beste irizpide batzuekin (nekazariek zerabiltzatenez bestelakoak) neurtu ahal izan zituzten egoera politiko berria eta gizarte aldaketarako aukerak, eta lehenengo biurteko erreformatzaileko gobernuetan langileen ordezkari sozialistek zuten jarduera politikoa kontuan hartzen zuten.
|
|
|
Mutismo selektiboa. Nahaste honetan
|
egoera
sozial konkretuetan hitz egitekoezintasuna dago, nahiz eta beste egoera batzuetan gaitasuna egokia izan.
|
|
|
Alde batetik, diskurtso menderatzailea erreproduzitzen duten narratiben elaborazioa aztertzen da. Bestetik,
|
egoera
sozialaren esanahiari buelta eman eta aurrera eramandako migrazio prozesuari zentzua ematen dioten alternatibak aztertzen dira ere bai. Azkenengo horietan norberaren taldearen alderdi positiboak indartuko lirateke, edota identitatea birdefinituko litzateke beste kategoria berrien bitartez.
|
|
|
12 urteko haurrekin beste esperimentu bat egin zen. Telebista britainiarreko ohiko pertsonaia bat erakutsi zieten, pertsona bihozgabe baten eredu tipikoa,
|
egoera
sozialen irakurketa oso desegokiak egiten dituena. Adinekoek telebista ikusten dutenean bezala, estudioko haurrek besteen lotsaren lehen sentimenduak erakutsi zituzten.
|
|
|
Eta gauzak deskribatzeko, hau da, laginaren aukeraketa egiterakoan, erreferentziazko eredu bat izatea erabilgarria da oso. Gure lagina 2009 urteko
|
egoera
sozial, ekonomiko eta arkitektonikoa da eta erreferentzia, aldiz, 1979 urtea. Bien arteko tartean, belaunaldi baten eraldaketa topatzen dugu, eta hiru hamarkadak busti dituzten aldaketa politikoak, gorakada ekonomikoak, lurraldearen urbanizazio basatia eta arkitektura industriaren aldaketa izugarria.
|
|
|
Duela bi urte jarri zen martxan Pirinioen Garapenerako Plan Estrategikoa. Ordea, Pirinioen
|
egoera
sozialak eta ekonomikoak hobera egiteko plan zehatza eskatzen du Pirinioak Bizirik plataformak.
|
|
|
deitzea gehitxo iruditzen zait. Bestalde, artearen bidez
|
egoera
soziala salatzea ez dut uste funtzio arrunta izan denik XIX. mendeko pintore errealistek egin arte.
|
|
|
Bistan dago, halaber, eskolaren ahalegina behar beharrezkoa bai, baina aski eza dela hizkuntzaren bizi indarra areagotzeko, hartarako ezinbestekoa baita eskolatik haratago ere Unescok bere atlasean kontuan hartzen dituen esparru ugarietan ere indartsu izatea, edo batez ere esparru horietan izatea indartsu. Horrek guztiorrek agerian uzten du herri aginteen jarduera guztiz erabakigarria dela eremu urriko hizkuntzen
|
egoera
soziala hobetu ahal izateko, eta Iparraldean, Nafarroan eta Euskal Autonomia Erkidegoan tokian tokiko herri aginteek garatu dituzten hizkuntza politikak lurralde bakoitzeko bilakaeraren giltzarri nagusi izan direla. Zenbat eta handiagoa izan euskarari emandako babes ofizial eta legezkoa, zenbat eta sustatzaileagoa izan herri aginteen hizkuntza politika, orduan eta nabarmenago egin du hobera euskarak, alde handiarekin egin ere.
|
|
|
kaltetutako pertsonak, nahi izanez gero, atera daitezke sistema sozio-ekonomiko honek sortzen dakien infernutik. Norbanakoak irten daitezke
|
egoera
sozial kaxkarretik euren esfortzu eta inteligentziarekin, bereziki norbanakorik gaituenak.
|
|
|
Eta hortik zera ondorioztatzen da: euskaldunek ez dutela zalantzarik euskara dutela zazpi lurraldeetako hizkuntza komuna, eta gure herrialde gehienetan, aldiz, hizkuntzaren
|
egoera
sozialak lehengoratzen zaila dirudien atzerakada eta diglosia prozesua bizi duela.
|
|
2010
|
|
|
Udazkena bukatu da, eta, neguarekin batera, eguberrietan gara. Munduaren egunerokotasunean bizi diren
|
egoera
sozialei arreta gehiago ematen diegu egunotan. Besteenganako sentibera izate horrek gure enpatia gehitzea dakar, eta baita lotura emozional bat ezartzeko probabilitatea ere.
|
|
|
Ipar Euskal Herriaren
|
egoera
soziala, ekonomikoa eta demografikoa aztertzerakoan, aurreiritziak eta hautemateak nagusi dira, maiz ez baitago estadistika fidagarririk. Hori dela eta, ñabarduraz betetako azterketa zuhur bat egitea komeni da.
|
|
|
Baina aztertu dugun errealitateak garbi erakusten du euskararen gizarte egoera ezin dela irizpide geografiko hutsez azaldu. Hau da, zatikatze geografikoak ez dio hizkuntzaren
|
egoera
sozialari erantzuten. gazteen euskararekiko bizipenak hizkuntza eremu geografikoen arabera baino, ingurune soziolinguistikoen eta harreman sareen arabera azal daitezke. eta sare harremanetan euskaraz gehiagotan egiteko. baina haien adierazpenak irakurrita, ondoko galdera honek asaldatzen nau: non dago hizkuntzaren gozamena?
|
|
|
familia euskaldun ez osoak (guraso bat bakarra euskalduna dutenak, kasu) eta familia euskaldunberrituak (kide euskaldunak azken belaunaldian baizik ez dituztenak). eremu erdaldun (du) etako gazte euskaldun gehienek aurreko familia heterogeneo tipologia bietariko bat izan dute. hori horrela, euskara nekez izan da familiakoen arteko erabilera hizkuntza nagusia, hainbatetan ohikoa izan bada ere. gainera, ingurune erdaldunetan bizi dira eta horrek eraginda, adin berekoen artean erdara izan da komunikaziorako gizarte araua. hala bada, familiak eta auzo edo gizarte ingurune hurbilak (eskola barne) batera jokatzen dute haurren hizkuntza sozializazioan. batera, baina ez indar beraz. haurtzaroaz geroztik ingurunea gailentzen zaio etxekoari, gazteak egiten dituen hautuak direla medio. euskararen erabilera soziala handia denean, ingurune euskaldunaren eragina familia bidezko transmisioaren hutsunea berdintzera iritsi daiteke eta, eskola lagun, haurren euskarazko sozializazioa ahalbidetu. inguru erdaldunetan aldiz, haurren euskararekiko bizipenak eskolari lotuta egon dira eta etxeko erabilerak ―euskarak etxeko harremanetan lekua izan duen kasuetan― ezin izan ohi du haur gaztetxoen adinkideekiko erabilera, erdaraz ezarria, euskarara erakarri. hori gertatu ezean, gazteen ezagutzaren eta erabileraren artean dagoen arroilak urratzen segituko du. ondorioa garbi dago: ...haritik, bada alderdi bat egoera makroaren azalpena kuestionatzen duena. legez ezarritako hizkuntza eremuak egoteak eremu horien barneko homogeneotasun irudia sortu du, eremuen berezko koherentzia sendotu nahi duen ideologia. baina aztertu dugun errealitateak garbi erakusten du euskararen gizarte egoera ezin dela irizpide geografiko hutsez azaldu. hau da, zatikatze geografikoak ez dio hizkuntzaren
|
egoera
sozialari erantzuten. gazteen euskararekiko bizipenak hizkuntza eremu geografikoen arabera baino, ingurune soziolinguistikoen eta harreman sareen arabera azal daitezke. adibidez, tafallan, legez eremu ez euskaldunean, euskara (ere) lehen hizkuntza duten gazteak badira. inguru soziolinguistiko hurbilak eta harreman sozialak dira erabakigarriak eta egun nafarroan horiek ez zaizkio ezein zatikatze g...
|
|
|
Duela lau urte hasi ziren berezailtasun fisikoak eta ordutik aldarte depresiboa izan du. Etxean denbora gehiagogelditzen hasi zen, harremanak eta
|
egoera
sozialak saihesten zituen eta bereauzoko eta komunitateko ekitaldietan parte hartzeari utzi zion. Haren alabakesfortzu handia egin behar zuen Julita etxetik irten zedin.
|
|
|
Zama kontzeptuak familiarengan adineko pertsonaren zainketarekin zerikusiadu. Hain zuzen ere, zaintzaileari zainketa prozesuak bere osasun psikologikoan, baldintza sozioekonomikoan eta
|
egoera
sozialean eragiten dizkion ondorioei egitendie erreferentzia. Zama kontzeptua ikerketa gerontologikoan agertu zenetik, zaintza prozesuarekin eta haren ondorioekin erlazionatua izan da.
|
|
|
Egoitza gaixoaren ohiko etxe bilakatzen da hainbat arrazoirengatik, besteakbeste, beraien osasun egoera kaxkarra dela medio,
|
egoera
sozial ahula izateagatikedo ohiko ingurunean bizi ezinagatik. Egoitzetan pertsona bakoitzak bere logelaizaten du, nahiz eta askotan konpartitua izan.
|
|
|
Giacosa irakasleak, Italiako Poliklinika di Monzako Gastroenterologia Saileko buruak, “prebentzio dieta” deritzonaren defendatzaile handienetako bat denez, minbizia saihesteko fruta eta barazkiak kontsumitu beharra defendatzen du. Ikerketek erakutsi dutenez, zenbait
|
egoera
sozial, ingurumeneko eta geografikotan frutek eta barazkiek eragin handia izan dezakete minbizi mota askoren kontra, batez ere biriketako, ahoko, esofagoko, urdaileko eta hesteetako tumoreetan. Naranjak, baratxuriak, brokolia, kolifloreak, errepoloak eta Bruselako azak dira onuragarrienak, irakasleak esan zuenez.
|
|
|
Baina laguntza hori ahalik eta modurik onenean bideratu behar da, espero diren emaitzak lortzeko. Espainiako Boluntarioen Plataformak gogorarazten du boluntarioak “kolektibo behartsuen, baztertuen edo baztertuen
|
egoera
sozialarekiko sentsibilizatuta dauden pertsonak direla”. Sentimendu “altruista eta solidarioengatik” mugitzen dira, eta erakunde bati laguntzen diote.
|
|
|
i a walsh Ikasi proiektua “Ikasi proiektuak” ikasleen beharrei erantzuten die, ikasleen urritasunen arabera “Ikasi proiektua”, Hezkuntza Ministerioaren eta autonomia erkidegoen artean bultzatua “Internet ikasgelan” hitzarmenaren bidez, hezkuntza premiak dituzten ikasleen gaitasun fisikoak, afektiboak, kognitiboak eta komunikaziokoak finkatu eta garatu nahi ditu. Erantzun zehatzak ematen ditu, urritasunen arabera, ikasteko zailtasunak,
|
egoera
sozial txarra edo ezgaitasuna. Ez dira hezkuntza etapa edo ziklo jakin baterako unitate didaktikoak, baizik eta alderdi orokorrak indartzera bideratutako jarduerak, gerora ikasten laguntzeko eta autonomia pertsonalarekin, arazoak konpontzearekin eta erabakiak hartzearekin zerikusia duten eguneroko bizitzako egoeretan laguntzeko.
|