|
2000
|
|
|
Bi ziren niretzako gauzarik txarrenak: jendilaje haren tartean egon beharra bata, eta bestea ez nekiela noiz arte egongo nintzen
|
egoera
hartan. Gaur kartzela batean aurkitu daitezke preso politikoak, lagunarterako jende jatorra dena.
|
|
|
Han lagun izan zituen emaztea eta semea, ezarri zioten zigorra eramangarriagoa gerta zedin. Alabaina, hamalau hilabeteko alaba Eibarren utzi behar izan zuten
|
egoera
hartan umearentzat bizi baldintza onik ematen ez zelako. Herritxo honetan berak horrenbeste miresten zuen naturarekin gozatu ahal izan zuen bere osotasunean eta egoera gogorrenetan ere alde ona ikusteko gaitasunaren adierazgarri dira Juan San Martini igorritako eskutitz batetik jasotako berbak:
|
|
|
Horregatik oraindik ez dugu ulertu ETA nola demontre erori izan den PPren estrategiaren menpe. PP eta ETA dira
|
egoera
hura pikutara joan izanaren erantzuleak. Zentzu horretan, EHri argi esan diogu ETAren morrontzatik libratu behar duela.
|
|
|
SU ETENAREN amaiera duela urtebete iragarri izanak gogoeta ekarri du klase politikoan. Zer egin liteke
|
egoera
hartara itzultzeko. PP eta PSE EEk hauteskundeen gurutzadarekin jarraitzen dute, hori bai, azkenotan intentsitate maila txikiz.
|
|
|
Eta, nola ura, irakiten duenean, lehertzen den mila burbuiletan, zeinak egin orduko desegiten diren bertze mila burbuila sortzeko, hala lehertzen eta berritzen zitzaizkidan neuri galderak burmuinetan. Eta aitak, bere aldetik, ez zuen deus ere erraiten
|
egoera
haren aitzinean. Eta amak irri egiten zidan, baina irri hark ez zuen nehongo kezkarik edo buruhausterik gordetzen eta bai adierazten sosegua eta bozkariorako deia eta gonbita, irri hartarik ezkutuko garaiti batez mintzo balitzait bezala.
|
|
|
Hogei urte gehiegi dira, izan ere, semerik ikusi gabe... Eta okerrena izan zen ezen, Pedro Italiarat joan zenetik zazpi urte baizik iragan ez zirenean, bat batean hil zitzaidala senarra, baita handik gutirat Pedroren bertze anaia ere, Timoteo —izan ditzala Jainkoak biak ere zeruan—, eta semeari skribatu niola itzultzeko, zeren
|
egoera
hark ez baitzuen jada zentzurik, etxean bakarrik geratu nintzelako eta Pedro zelako, Timoteo hil ondoren, gure etxearen eta gure ondasunen heredero legitimoa. Eta hark ihardetsi zidan:
|
|
|
on eta adiskide; desditxak, haboro: diren gaitzak oro", zeren eta Goruki bainuen
|
egoera
hartan neure ditxa bakarra, ona zelako eta adiskide nuelako, baina zinez ziren, aldi berean, desditxak eta gaitzak hagitzez ere gehiago... zeren eta oihanaren bertzaldean igurikitzen ari zitzaiguna ere ez baitzen nolanahikoa izan.
|
|
|
Baina, neure senak erabaki adimendutsu hartarat bulkatu baninduen ere,
|
egoera
hark ez zuen luze iraun, ondikotz.
|
|
|
Izan ere, Italian urte luzeetan nehor ere ez eta deus ere ez izan ondoren, norbait eta zerbait izaiten hasi zen Pedro Huizi, orduko Urbiainen. Eta
|
egoera
hark halako segurantza eta bere buruarekiko fidantzia eman zizkion. Eta halako bizinahia eta irrinahia ere bai, aspaldiko partez.
|
|
|
Beraz, anaiak garbi izan zuen hatsarretik buru izaiteko eta nagusi izaiteko jaio zela, eta piramidearen gailurrean egoiteko... Eta ni, berriz,
|
egoera
haren aitzinean, inkomodaturik sentitzen nintzen anitzetan. Baina, nola zuhaitz berekoak baikinen, bertzalde, hala, sentimendu horrek elkartzen gintuen, batik bat bertze etxe edo bertze jauregietako jendearen aitzinean, hala nola Ezpeldoiko jauregirat joaiten ginenean.
|
|
|
Trena bortizki binbilikatzen zen, musker neurriz kanpoko edo hautsi bat bailitzan, eta agureak zeinak, ahalkez edo nik asmatu ezin izan nuen beste ezein gizabide zela medio, bere izena sekula ez baitzidan adierazi horzdurari eutsi behar izan zion bizpahiru alditan, oso denbora epe laburrean.
|
Egoera
hura desatsegina izanik ere, lagun egin ginen. Bion arteko harremana adeitsua izan zen, aurkez aurke baikeunden, eta adierazi zidan maisua zela eta alargun liberala.
|
|
|
denak, luze. Eta orduan pentsatu zuen, gosal  tzen ari zelarik, hura haluzinazio baten ondorio besterik ezin zitekeela izan, eta hala izanik ere edo, hain zuzen, halaxe zelako, ez zuela askorik iraungo, ezin zezakeela askorik iraun, eta gehiegikerien sareetan ez erortzeko ahalegin guztiak egin behar zituela, eta
|
egoera
hura ahalik eta modurik naturalenean eraman. Eta zein zen modurik naturalena?
|
|
|
Lagun guztien begiratuak neuri so zirela iruditzen zitzaidan, eta euli bat nerabilen inguruan. Migelen babesa ona banuen ere, ezin nuen
|
egoera
hari zerion gorrotoa jasan. Ni beldurtia?
|
|
|
Eguerdiaren giro lasaia puskatzen zuen errainaren abestiak, eta baserriari hegaletik zihoakion ibai isilak festa bero batean aska  tzen zituen ibai hondoan zituen damu eta nahigabe guztiak.
|
Egoera
hark aitortu ezinezko grinak sortzen omen zizkion agureari. Ez nion ezer ulertzen.
|
|
|
Hamabost hamasei urteko gorputzez jantzita zeuden nire hamar urteak, eta beldur nion
|
egoera
hari. Beldur, egoerari hamabost urteko mutil batek bezala erantzuteko kemenik izango ez nuelako.
|
|
|
Hala ere, denek onartzen zuten osaba Andoniren jokabidea. Amonak ere, gabon esaten zien, atea danbatekoz ixten zutenean, gabon besterik ez, eta ez zen egokia ni
|
egoera
hura zalantzan jartzen hastea.
|
|
|
alde batetik, ibilbide negatibo bat, filosofiarena alegia, horren historiaren baitan pentsamenduaren diskurtsoa kutsu metafisikoz apainduta agertzea ez zutelako batere gustukoa, bere jitea ulergaitz bihurtzen baitzen ez gutxitan. Vienako Zirkuluaren helburua
|
egoera
hura eraldatzea izango zen, eta jarduera horretan soilik tesi eta teoria zehatz batzuk gordeko zituzten, harrezkero bere aurrekari lez onartuak. Bestaldetik, ikuspegi baikorrago batean, XIX. mende amaieran eta XX.eko hasieran natur zientzietan, matematikan eta logikan izandako iraultzak aintzakotzat hartuko zituzten serioski.
|
|
|
Partaideek talde lanean jarduten zuten eta ez zen onartzen inolako gidari edo maisuren inposaketarik, ezta Schlickena ere, honek inoiz ez baitzuen gogoeten ildorik bideratu40 Alta, onartu behar da Zirkuluko izen batzuk gakoak zirela mugimendua ongi ulertzeko. Bide teoriko nabarmenenak difinitu zituzten sinadurak ziren horiek; egun,
|
egoera
hura hobe uler dezagun, berariaz kontuan hartu behar dira. Batik bat, Schlick, Carnap eta Neurathi buruz ari gara, Reichenbachekin batera —hau Berlinen—, laurak izan baitziren enpirismo logikoari identitate ezaugarri ahaztezinak erantsi zizkiotenak.
|
|
|
Herrerara iritsi nintzenerako, lagunak batzarrak egiten ari ziren
|
egoera
hari aurre egiteko moduren bat prestatu nahian. Ez zen gauza erraza, erabat setiatuta geundelako, kartzeleroak harro eta garaile ageri zirelako, itomena gainditu ezinik genbiltzalako, gose grebez izan ezik beste borroka eratan esperientziarik ez geneukalako, eta beste hainbat arrazoirengatik.
|
|
|
Esango nuke, gaur egun, hamabost urte geroago, garaipen haren etekinak dastatzen ari garela neurri batean, bai maila pertsonalean txapeo hartan parte hartu genuenon artean, baita kolektibo moduan ere. Lehenagoko Puertoko egonaldiaren ondoren, hango suntsipenaren ondoren, eta Herreran bertan aurreneko aldian geneukan
|
egoera
hura kontuan hartuta, gure indarra eta sendotasuna erakutsi genizkien txapeoez eta grebez. Kolektiboaren ahalmena erakutsi genion etsaiari.
|
|
2001
|
|
|
Ni ez naiz oso konszientea, inbasio
|
egoera
hartan astirik ere ez nuen kultura eta paisaia hark sortu zidan inpresioaz jabetzeko. Zu inbasio bat bizitzen ari zarenean eta egunero bonbardatzen zaituztenean napalm eta fosforo zuriarekin, eta jendea euliak bezala hiltzen ari denean, eta ikusten duzunean Marokoren helburu bakarra dela herri hori desagertaraztea... astirik ere ez inpresioak barneratzeko!
|
|
|
Haren esanetan, bakea eta akordioa justiziaren gainean eraiki behar dira, ez bestela. Baina amnistia onartu egin zen, Mandela jakintsuak
|
egoera
hartan beste irtenbiderik ikusten ez omen zuelako. Erabaki horren truke, 300 urtean gutxiengo zuriak agintzen egon ondoren, agintea, beren borondatez?
|
|
|
Oroitzapenen kutxan Ama, begira oihartzunen soinu atsegina irribarre eta milaka jolasen artean.
|
Egoera
hari bukaera eman nahi ez zion itxaropena zoriontasunez beteriko itzal argitsuez elikatua, oroitzapenak indartzean esperantza sendotuz. Gauak kolorez jazten zituen algarak, zuhaitzak, txantxangorriz, urmael tristeak, lumaia zuridun ahatez eta etxe haietako hormak, doinu atseginen oihartzunez.
|
|
|
Sufritu egiten nuen
|
egoera
harekin, Aitzol han izan arren berarekin nahi bezala egon ezinagatik. Neure buruari egozten nion dena dela horren errua, neure lanaren ordutegi petralari.
|
|
|
Nik ordea, lehen ere esan dut, Ingalaterrara joan nahi nuen. Eta
|
egoera
hartan gehiago. Ezerk ez ninduen lotzen.
|
|
|
Nik, baina, ezin nuen
|
egoera
hura eraman. Tabernako lan errutinarioa, gauetako nekea eta mozkor lerdetsuekin etengabe borrokatzea jasaten laguntzen zidan gauza bakarra Aitzolenganako sentitzen nuen maitasuna baitzen.
|
|
|
Eta gramatikak bost axola zion bezala, beste guztiak ere bost axola zion eta edozer egiteko kapaz zen edo ezer egin gabe geratzeko kapaz ere berdin. Maite zuen
|
egoera
hura gainera, berehala hartuko zuelako loak eta berdin ziolako beste guztiak. Eta hura eskailera piloa.
|
|
|
absurdoa, beldurgarria, sinestezina... Haiek, ordea, Schlumberger en iritzira, ez zuten ongi azaltzen
|
egoera
hura, ez, behintzat, bete betean...
|
|
|
Baina, ustez hitz neurrikoa izan zuenean, beldurrez beterik ohartu zen
|
egoera
hura, zirraragarria izateaz gainera, guztiz absurdoa zela, eta, beraz, sinestezina; eta jabetu zen, era berean, larrialdi hartatik ez zuela libratuko izenlagun baten gorabeherak, plangintza burutsu ongi taxuturiko batek baizik, zeinak, gauzak zuzen joanez gero, emango baitzion egoera bideratzen hasteko aukera, edo, txarrenera jota, larrialdi neurriak hartzeko beta.
|
|
|
Bakardade izugarri hartan, ordea, zail egin zitzaion Schlumberger ri zernahitan hastea, eta, berriz ere, nahi gabe eta indar ezkutu batek hartara bultzaturik,
|
egoera
haren zio izan zitezkeen hitz irudiak inguratu zitzaizkion garunera, trumilka: Konplota, Estatu Kolpea, Traizioa, Holokaustoa, Inbasioa, Izurrite Biblikoa, Ihes Erabatekoa, Apokalipsia...
|
|
|
Hiru egunez eta lau gauez atsedenean behera lerratu nintzen, jadanik itsuski txikitua neukan gasna puska bakean utziz. Uste dut mozkor kimiko
|
egoera
hartan egin nuela lehen aldiko, kitatuko ez ninduen" Azken Eskualdunaren Ehorzketa" haren ametsa. Goiz nabar haietan hatsa bahitua, antsiaz hanpatua eta izerditan iratzartzen nintzen, karriketan herrestan elekide bila ibiltzen hasteko irrikaz.
|
|
2002
|
|
|
Hau da, aldian aldian, argia piztu eta itzaltzen da, erasoaldiek hor jarraitzen dute, ez, agian, iazko maiatzaren aurretik bezala, baina PPk planteatu duen Alderdi Politikoen Legeak orduko eszenatokira eramango gaitu. PP orduko
|
egoera
hartara itzultzeko bere politika burutzen ari da eta lortzeko bidean dago. ETAren biolentziak eta PPren politikak elkar elikatzen dute, beren estrategiak dinamika belikoaren aldekoak dira, iazko maiatzaren aurreko egoerara itzultzearen aldekoak.
|
|
|
Supituki, betileen artetik lerratu zen malko lodi bat itxuri zitzaion masailean. Alabak ez zituen sekulan amaren begiak bustirik ikusi; ezin zuen gehiago jasan
|
egoera
hura. Gizon gaiztoa duela ordu laurden bat bezelaxe zegoen.
|
|
|
Ez da ezer gertatuko onartzen baduzu, Yael, jarraitu zuen. Oso urduri jarria nintzen jada, eta ez nekien nola erreakzionatu niretzat erabat berria zen
|
egoera
haren aurrean. Nolatan susmatu du homosexuala naizela?, pentsatu nuen nire baitan.
|
|
|
|
Egoera
hartan, ordea, aukera ezin hobea aurkeztu zitzaidan, inoiz ere planteatu ez nuena. Hain zuzen ere, udako oporretan Nafarroako herrixka batera joan nintzenean gertatu zen.
|
|
|
Izanere, nik neuk lagun guztiei banaka kontatuko niela erabakitzearekin batera, berriro ere hasierako kezkak azaleratu baitzitzaizkidan burura. Dena den, oraingoan Sergioren laguntza morala nuen, eta horrek nolabait
|
egoera
hura leundu zuen. Adibidez, lehenengo neskengan konfiatzeko gomendatu zidan honek, hauek agian hobeto ulertuko zutela argudiatuz.
|
|
|
Beraz, ama alaben artean errespetu itxurako bat zegoen, beldurrean eta eskarmentuan oinarrituagoa, benetako estimuan eta maitasunean baino. Eta
|
egoera
hura noiznahi leher zitekeen berriro, nola gertatu baitzen, antza, goiz hartan.
|
|
|
Sara eta biok marrazten ari ginen historiaren lerroak, baina, izan behar zuen noizbait bere inflexio puntua.
|
Egoera
hark egin behar zuen, halako batean, argitzera. Sarak jarri zion zedarria.
|
|
|
|
Egoera
hartan Sara zoriontsua zen, oro har; baita oso zoriontsua ere, hainbatetan. Maite maite baitzuen Sergio, eta Sergiok bera ere bai, itxuraz.
|
|
|
Egun batean, ordea, Sergio Tatianarekin oheratu zenetik urtebetera edo, ez zuen
|
egoera
hura jasan. Izan ere, dendan zegoela, azken orduan, istilu bat izan zuen erosle batekin, bueltak ongi eman gaizki eman zizkiola.
|
|
|
Baina Sergio ere urduri aurkitu zuen, bezperan huts egin zion labea konpondu nahi eta ezinean zebilela.
|
Egoera
hartan zeuden, bada, biak, Sara Sergiori atsoarekin gertatua kontatzen hasi zitzaionean. Baina Sergiok ez zion kasu handirik egiten, edo hala iruditu zitzaion Sarari behintzat.
|
|
|
Biharamunean, izaki ikusezin bat izatea desiratu zuen. Zeren bere
|
egoera
hark bi atal baitzituen, eta lehenengoa baizik ez baitzen bete. Esan nahi baita bere buruari aitortua besteei aitortzea falta zitzaiola:
|
|
|
Kexu nabaritzen nuen bakoitzean, lasaigarriak ematen nizkion, jakina. Egun batean, buru buruan sartu zitzaidan zergatik ez nion bukaera ematen
|
egoera
hari, ni ere alabarekin joanez beste mundura. Istantean atera zitzaizkidan protestan, ordea, anbulatorioko gaixoak –Eladio, Zesareo eta hitz eta pitz egiten zuen atso andaluza–, haiek guztiak ene buruaz jabetu balira bezala:
|
|
|
Hura sustoa! Ez nuen uste gauzak
|
egoera
hartara iritsiko zirenik, baina pentsatzeko modukoa ere bazen, bestalde. Izan ere, nornahik jakin zezakeen Sararen berri:
|
|
|
Edo halaxe egokitu zen molde hartara, hobeki. Zeren, Sararen ikuspuntutik, ez baitzegoen
|
egoera
hartara guztiz ohitzerik. Hargatik zen beldur, amaren zurruntasuna eta aitaren isiltasuna etsai zituelako.
|
|
|
|
Egoera
hartan edozer gauza emango nukeen, pentsamendu ilun haiek aienatuz semeari nola hitz egin jakitearren. Baina ez nuen hitzekin asmatzen.
|
|
|
Errepidea odaiertzean galtzen zen hari zuzen luze baten antzo agertzen zitzaigun, inolako bihurgunerik gabe, eta kilometroak eta kilometroak egin zitezkeen bolantea ukitu barik.
|
Egoera
hartan oinak azeleragailua sobera zanpatzeko joera zuen, eta zaila zen tentazioari itzuri egitea, gainerako bidaideen oihu asaldatuak gorabehera.
|
|
|
Eztarriko soinurik meharrena egin barik Mentxuk aginduko zizkiokeen gauza guztiak, hurrenez hurren, zintzo betetzeko prest zegoela zirudien. Andrea ez zegoen ezusteak sortutako amenzaletasun
|
egoera
hura pasatzen uzteko. Uhalari eginiko tiraldi arin batez kendu zion sorbaldatik eskegita zeroan zakutoa eta idazmahaiko aulkian jesartzeko eskatu zion.
|
|
|
Gentleman Jim filmeko fotograma iruditzen zitzaion
|
egoera
hura, mutikoa Errol Flynn izateko gazteegia bazen ere. Bizkarraren alde bietara boxeo eskunarruak zeroatzan dingilizka eta aski patetikoa zeritzon aurpegian zirriborratutako segurtasun keinuari.
|
|
|
Aspaldi esana zuen Frente Popularren gobernu ahulegiak ateak zabaltzen zizkiola inboluzio bati. Ministerioetan inork jaramon pittin bat egin balio, ez ziratekeen
|
egoera
hartara helduko. Atzeranzko aldaketa sudur aurrean zegoen.
|
|
2003
|
|
|
Zoritxarrez, ez zen aprobetxatu garai hura, eta, tregua hautsi ondoren, benetakoa izan zen berriro zatitze politikoa nahiz sindikala. Inori ez zaio ahaztu
|
egoera
hura, eta baztertu ere inork ez du baztertzen. Are gehiago, gizartea Lizarra Garaziko Itunaren antzeko zerbaiten eske dago.
|
|
|
|
Egoera
hartan, Jose Antonio Ibarra bere sozioekin garatu ezin izan zuen proiektu bati buruz mintzatu ohi zen. Beste leku batzuetan bilatu zuen erantzuna, eta proiektu horretarako kide izan zitekeenetako bati honela idatzi zion:
|
|
|
Duela urte gutxi batzuk arte, Iparraldean hainbat kontserbategi zegoen; Donibane Lohizunen eta Ziburun, batez ere.
|
Egoera
hark arrantzarako merkatu ziurra suposatzen zuen. Gaur egun, kontserbategi guztiak desagertuak dira eta, ondorioz, haietako enplegua ere suntsitu da.
|
|
|
J. M. S. Rousseauren obran agertzen den kontraesanik handienetakoa da hori. Bere garaiko gizartea inmoraltzat jo zuen, eta gizartea
|
egoera
hartatik ateratzeko bidea hain zuzen inmoraltzat jotzen zuen gizarte hartan bertan aurkitu nahi izan zuen.
|
|
|
Arantxak, neba arreben eskuetan, atseginak alde guztietatik iritsirik buru barruan zerbait apurtuko zitzaiolakoan, mamarro erraldoi baten amaraunean sentitzen zen, haren ziztadaren pozoia liluraturik eta gorputz adar guztiak indargeturik. Eta ez zuen argi bereizten
|
egoera
hartatik askatu nahi zuenentz. Egia esan, guztia zelan hasi zen eta bera zelan iritsi zen puntu hartaraino ere ezin zehaztu zuen.
|
|
|
Edo agian ez. Ez zen beharrezkoa umea izatea
|
egoera
haren aurrean negar egiteko. Berak ere egingo bide zukeen bere begiak horretarako baleude.
|
|
|
Eta guztiz normaltzat hartuko zuen Matiasek
|
egoera
hura, gizona langa batetik eskegita egon izan ez balitz. Ez zegoen, jakina, lepotik eskegita; lepotik eskegita dagoen pertsonak arazo handiak izaten baititu kantatzeko.
|
|
|
Korapiloa askatzeko, negar egin luke, baina Nekanek ez du negar eginen. Izan ere,
|
egoera
hura behin baino gehiagotan imajinatu izan du: egunero auskalo zenbat aldiz, Txominek etxetik alde egiteko erabakia hartu zuenetik.
|
|
|
Eta haiek guztiak berehala aurkitu ditu. Izan ere, askotan imajinatu izan du
|
egoera
hura, askotan eskatu izan baitio Jesusen Bihotzari semea etxera itzultzeko grazia, edo bisitaren bat egitekoa, hori gutxienez...
|
|
|
Askotan damutu zaio ikasketak garaiz utzi ez izana, Danik egin zuen bezala. Nola esan,
|
egoera
hartan, bere orduko kezka bakarra ekonomikaseko bigarren maila gainditzea zela. Aspaldiko gorabeherak dira horiek, ordea.
|
|
|
Eta araztasun horren guztiaren zaindari nagusiak baserritarrak izan dira, beraiena baita lanbiderik zaharrena eta duinena, Jainkoak Adani emana, eta behar den bezalako bizimodu kristaua eramateko egokiena. Jatorrizko
|
egoera
hartatik hurbilen daudenak izanik, baserritarrei zuzenduko diete esentzia horiek garbi atxikitzeko betebeharra, inguratzen dituen ustelkeria eta endekatzearen aurrean.
|
|
|
Azkenerako, pisutsua eta luzea egin zen
|
egoera
hura, eta Muñagorrik proposatutako" Bakea eta Foruak" izeneko konponbidea onartu zen gerrari amaiera emateko. 1839ko Bergarako Akordioan, Esparterok Gorteetara foruak gordetzeko eta moldatzeko proposamena eramango zuela hitz eman zuen, eta urriko legeak hala bermatu zituen foruak," sin perjuicio de la unidad constitucional de la monarquÃa".
|
|
|
Lehenagoko egoeragatik kexu ginen; orain lehenagoko hura zela ohartu, eta ontzat emanen genuke. Kontent ginateke genuen
|
egoera
hura iraunaraztearekin; egokitzapena egiten ez dugu jakin.
|
|
|
Epaitzeko, bada, gizartea gaurko egoeran gordetzen duten legeen espiritua eta ohitura, premiazkoa da horren nondik norakoak zehaztea, oinarri direla lehen bi lege horiek. Horien bidez idoroko da besteen ordena, eta batzuen eta besteen arteko loturak; jarraian, ikusi behar da zein modutan esku hartu duen Jainkoak egun ageriko zaigun
|
egoeran
hura bizirauteko, batez ere, gizabanakoen artean, gizabanako horiek lehen lege ezinbesteko horien espirituarekin bat etorri ez eta Jainkoak euskarri nahi zituen lege sustraiak ahultzen dituztela.
|
|
|
Ulertu nuen. Bruno Mendiguren zen Jaurlaritzaren izenean kazetariekin harremanak lantzen zituena eta, argi zegoen
|
egoera
hartan nire premiarik ez zuena. Lehendakaritzan itxarotea erabakita, Carltonera jo nuen.
|
|
|
Hantxe ziren beste hainbat ontzi, gerrakoak baino askoz txikiagoak. Baina
|
egoera
hartan besteak bezain baliagarriak. Ihes egitekoak baitziren, etsaiari aurre egiteko barik.
|
|
|
Alderdi Komunistarena. Eta banekien partidu komunistakoa zena baina, zotz!,
|
egoera
hartan ikustea itxaroten nuen azkena zen.
|
|
|
–Horixe, bai, traidorea. Faxistek faxistatzat zuten hura, eta
|
egoera
hartan inongo faxista batek egingo ez zuen zeozer egin nahirik harrapatu zuten.
|
|
|
Ez zuten
|
egoera
hartan balio, ez. Bai gero, ostera.
|
|
2004
|
|
|
Gracia Carcamo historialariak nabarmentzen du gauza ugari dakizkigula euskal arrantzaleen Ternuako kanpainez baina oso gutxi XVI. eta XVII. mendeetako euskal kostaldeko arrantza jardueraz. Jakina da XVI. mende bukaeran krisialdi latza izan zela eta susmoa da hurrengo mendean buelta eman zitzaiola
|
egoera
hari. Badakigu garai hartako arrantza jardueran gehienbat bi kanpaina handi nagusitzen zirela:
|
|
|
|
Egoera
hartan, orduan zeuden aipatu ditudan bi egunkariek esaten zutena ematen nuen aditzera. Egunkariek kontatzen zutena eta kontatzen ez zutena aditzera ematen hasi nintzen, poliki poliki.
|
|
|
Bereziak eta legez kanpokoak ziren, baina ohikoak. Martuteneko espetxean zegoen preso baten eskariz asko zeuden
|
egoera
hartan baina M.P.G. izeneko bat bakarrik ausartu zen Donostiako bederatzi abokatuk Valencia Remon gobernadorearen kontrako salaketa sartu genuen. Artemio Zarcok bazeukan beste kasu bat antzekoa S.Z. abizenak zituen eta salaketari erantsi genizkien Irungo Aberri Eguneko espetxeratuak ere.
|
|
|
Hausturazko epaiketen historian gertakizun bat aipatu nahi nuke. ETAk Meliton Manzanas komisarioa hil ondorengo Salbuespen
|
Egoera
hartan hilabete batzuk etxetik kanpo eman nituen, aita ere orduan espetxeratu zuten, eta handik laster gertatu zen Lazkaoko alkate frankistari etxea erretzeaz akusatuta zeudenen kontrako auzi militarra. Famatua izan zen garai hartan, eta manifestaldi gogorrak izan ziren hura zela eta, horietako bat Loiolako kuartelen barruraino sartu zen.
|
|
|
Indarkeriazko heriotzaren zantzuak badaude, baimena eten egingo da, agintari judizial eskudunaren irizpidearen arabera, eginbideen
|
egoerak
hura ahalbidetu arte.
|
|
|
Aldiz, aurrerabidearen urratsak nabarmendu nahi dituenak, euskaldun moduan bizitzeko helburua baino areago, atzera begira egindako balioztapena dauka gogoan. Duela zenbait urte hala geunden, halako lekuan eta halako moduan, eta orain, berriz,
|
egoera
harekiko erreferentzian, aldera ezinezko egokieran hautematen du euskaldungoaren egoera. Horiek horrela, non oinarritu behar genuke azterbide hori zuzentzeko?
|
|
|
Are gehiago, euskaltzaleen artean bertan ere ez dira izan gutxi orain arte, eta gaur bertan ere uste baino gehiago harrapatuko genituzke sarea jaurtiko bagenu. Kulturaren izaera biziari muzin eginda, euskararen
|
egoera
haren soiltasun larrutuan bere onera ekarri nahi dutenek, onik onenean, kulturaren dimentsio erdi folklorikoa onartuko dizute. Ez, ordea, kultura bizitzaren zainetan barrena doan uste, sinesmen eta balio sistemen gidari eta praxi moduan.
|
|
|
Aita besotik hartu eta atzera begira jarri dute, beste gizonek inguratuta dutela beren armekin. Aginduak ematen dituen gizonarekin, buruzagiarekin, joan naiz ni,
|
egoera
hura ikusirik.
|
|
|
Unea gerturatzen ari zela ikusten nuen, eta egun hartan, taula gainean nengoenean, hauxe da unea, pentsatu nuen.
|
Egoera
hartan botatako bertsoa izan zen. Artista sentsazioek eraman behar dutela uste dut.
|
|
|
Estutasunak lausotuta, ez zen ohartu bezperan Josebarekin zegoen neska bera zela. Bost axola,
|
egoera
hartan.
|
|
|
Ostiraleko afarira Bilboko bulegoko kideak ere joango ziren galdetu zion. Patrik, harrituta, baiezkoa egin zion buruaz eta,
|
egoera
hartan zein galdera egin behar zen pentsatzen zegoela, Mila komunetik atera zen korrika.
|
|
|
Behin edo behin, nire esturari eta nire angustiari ihes egiteko edo, amona Sinforosaz oroitu eta elizaren batean sartzen nintzen, baina bisita haietan ere Jainkoaren ausentzia besterik ez nuen neureganatzen;
|
egoera
hartan, liburuekin bakarrik lortzen nuen, maila batean, denboraren joana atseginago egitea –garaitsu hartan irakurri nuen Henry Millerren Trópico de Cáncer–: besteen bizipenak, baina –ez Bukowskyrenak, ez Henry Millerrenak berarenak, ez Saderenak, ez beste inorenak– ez zitzaizkidan aski, eta berandu gabe ulertu nuen nik neuk bilatu behar nituela neureak.
|
|
|
Baina
|
egoera
hartan, ni ez nengoen emakumeetarako eta, galtzontziloak erregalatuta, agurtu egin nuen.
|
|
|
Sarritan ibiltzen nintzen haien zelatan, zer esaten ote zuten. Bai bainekien gaizki konpontzen zirela beren artean, eta
|
egoera
hark areagotu egiten baitzuen nire jakin mina. Noiznahi bana zitezkeen, izan ere, koadrilako hainbat lagun edo ikastetxeko hainbat ikaskideren gurasoak bezala.
|
|
|
O. jaunaren ahalmen horrek aldeko iritziak eta jarrerak piztu zituen, baina baita kontrakoak ere, haiek mirespen puntu batek eragindakoak, eta hauek inbidiak. Eta nola psikiatrak ahulgune bat baitzuen –bere iragana, inortxok ere ez zekiena–, bide luzea egin zezakeen bekaitzak
|
egoera
hartan. Edo, bestela esanda, O. jaunaren iragana hutsune bat zen, nornahik zernahirekin bete zezakeena.
|
|
|
Asperkeria. Eta, elurtean harrapatuta gelditu nintzenean bezala, halaxe gertatu zitzaidan
|
egoera
hartan. Egun batean, haranean gora eta behera ibiltzeaz eta abioi eroriari begiratzeaz aspertuta, Balantzategi ondoko kanposantura joango nintzen hiru gurutzeen aurrean etzateko; hurrengoan, pentsu zakuen Chevrolet kamioiari itxoin eta korrika apustu moduko bat egingo nion Balantzategiraino.
|
|
|
Dudarik gabe, La Vacheren barruko ahots hura ari zen hizketan. Nireari ez zitzaion
|
egoera
hura batere gustatzen.
|
|
|
Baina esanak esan, eta haserreak haserre, ukuiluko behi gehienak ez zeuden beren kontura bizitzeko prest, eta
|
egoera
hark ezin zuen iraun. Ni seguru nengoen horretaz.
|
|
|
Aitzitik, inoiz baino belar gehiago geneukan apirileko euriaren ondotik ateratako eguzkiarekin.
|
Egoera
hartan, eta egia esateko, kosta egiten zitzaidan Setatsuaren esanak aintzat hartzea:
|
|
2005
|
|
|
Esperientzia handiko gizona zen, bai, aurkezlea, baina
|
egoera
hartan, hasieran, deseroso sentitu zen; gero, bere ingurura begiratu zuen, balizko zelatarien zelatan balego bezala, bera berrogei urte inguruko gizona baitzen, ororen buruan, eta neska hamahiru hamalau urte ingurukoa; eta, azkenik, so azkar batez goitik behera so egiten ziola, esan zion:
|
|
|
Hasieran, bai, gauzak ongi joan zitzaizkien: alde batetik,
|
egoera
hura guztiz berria zitzaielako, ur begian dagoen ura bezalakoa, freskoa eta gardena, epeltzeko eta zikintzeko denborarik gabekoa; bestetik, amona bihotz bihotzez zegoen Anbrosioz maitemindua: ez hau komunista zelako, amonak amesten zuen bezala, aita fusilatua gogoan, baina sozialista zen gutxienez; eta gizonak gorputz hura zuen, bestalde, indartsua bezain gihartsua, amona lehen begiratutik liluratuta utzi zuena, sinetsia baitzegoen egunik gogorrenetan beharreko babesa eta aterpea emango ziola.
|
|
|
|
Egoera
hartan, ez zuen, ez, pentsatzeko astirik, baina neka neka arraio bukatu zuèn egun haietako batean, hasperen egin eta, hasperenarekin batera, pentsamendu bat sartu zitzaion buruan:
|
|
|
Marko juridikoari dagokionez, gerra karlistatik eta 1879ko azaroraino garantia konstituzionalak etenda egon ziren. Ondorioz gobernadore zibilek gogorki mugatu zuten adierazpen askatasuna, batez ere iritzi foruzaleak jazarriz24 Konstituzio garantien etete
|
egoera
hartan, kultur aldizkari bat, kausa euskaltzalearen alde jarduteko era bat zen, zentsura politikoaren arazoa ekidinez. Hola bada Revista de las Provincias Euskaras oztopo legalik gabe atera ahal izan zen.
|
|
|
–Beno, normalean osagilea izaten da, autopsia nola egiten den jakingo duena –lagundu nahi izan zuen poliziak, baina ez zegoen zereginik. Ezin nion ezetzik esan arrebari, ez
|
egoera
hartan.
|
|
|
|
Egoera
hura berria zen.
|
|
|
Egun hartatik aurrera, Juliok ez zuen nire beste poemarik irakurri ozenki, eta ez zidan eskurik erantsi beste inoiz, baina, hari zegokionez, hilik nengoela zirudien, ez zidan-eta gehiago hitzik zuzendu, oso egoera behartuetan aginduren bat hotz eta motz adierazteko izan ezik. Handik hara, altzari bat gehiago bihurtu nintzen ikasgelan; alde batetik, mesedegarri gertatu zitzaidan hori, halaxe amaitu baitziren isekak eta irainak; baina, bestetik,
|
egoera
hura, noski, ez zen batere erosoa niretzat, eta ez zidan batere laguntzen ikasketetan; areago, ni jakin minez eta ikasteko gogoz beteriko haurra izanik. Egoera hartan prestatu nuen batxilergora sartzeko proba; bai eta erraz igartzeko moduko emaitza atera ere.
|
|
|
Handik hara, altzari bat gehiago bihurtu nintzen ikasgelan; alde batetik, mesedegarri gertatu zitzaidan hori, halaxe amaitu baitziren isekak eta irainak; baina, bestetik, egoera hura, noski, ez zen batere erosoa niretzat, eta ez zidan batere laguntzen ikasketetan; areago, ni jakin minez eta ikasteko gogoz beteriko haurra izanik.
|
Egoera
hartan prestatu nuen batxilergora sartzeko proba; bai eta erraz igartzeko moduko emaitza atera ere.
|
|
|
Beste mutil batekin oheratua zela bota izan balit, seguru asko ahotik sua zeridala hitz egingo nion, eta tximistak harturik alde egingo nuen handik, bera kai muturrean bakarrik utzita.
|
Egoera
hartan, ordea, sentimena galdurik bezala nengoen, ez harriturik, ez haserre, ez ezer; inguruko harriak baino hotzago.
|
|
|
Buruari bueltaka ibili nintzen, eta pentsatu nuen izan zitekeela psikiatrarena baino irtenbide hoberik; bazirela, beharbada, beste aukera batzuk, sendagai kimikoetatik kanpo, medikuntza alternatiboan. Pentsatu nuen, berebat, erlijio batean sartzeak (Idoia nuen buruan, Indiara joana), ez modu arrazionalistan, nire maistrak budismoa bizi zuen bezala, baizik eta modu mistiko batean, fede bati erabat atxikirik, goitik behera alda ziezaiokeela barrua, eta
|
egoera
hartatik irteten lagundu. Haatik, burutazio hura ere alde batera utzi nuen, Adela adimentsuegia eta intelektualegia baitzen begiak itxita ezein federi atxikitzeko.
|
|
|
Argazkia ateratzeagatik. Lekuko garrantzitsua izan nahi zuen mukizuak, eta ohartuta berari ez zitzaiola ikurrinarena bururatu, ohartuta berak, nolabait azaltzearren,
|
egoera
hartan ez zuela lan historikorik; ohartuta –hala interpretatu nahi nuen– argazkilariak ez ziola berari inola ere erreparatuko; are gehiago: ohartuta argazki honetatik kanpo geldi zitekeela, orduan hamar urte gehiago zituela erabakiko zuen hantxe.
|
|
|
Horretarako adinean daude, ihardetsi dio lankideak. Ez da
|
egoera
hartan iruzkinik egokiena, baina ez du gazteak besterik esaten asmatzen. Ezin du burutik uxatu lankidearen alaba ezagutu zuen gauean, masturbatzen zen bitartean bera izan zuela gogoan.
|