|
2001
|
|
|
3) Bigarren (menpeko) hizkuntzaren aldeko motibazioak sortu eta sendotzeko ere, erabakigarriagoak diruditeerrealitate hurbilaren baldintza objektiboek motibazio idealek baino: hizkuntzarekiko motibazio mailarik gorenekoa lortu ahal izateko, horretan eragina dutenbaldintza guztiak horren aldekoak behar dira izan; itxuraz azaleko motibazioakhizkuntza baztertuaren aldekoak badira ere,
|
egoera
diglosiko batek sakonekomotibazioak ahuldu egingo ditu eta, ondorioz, motibazioen eragina arinduko da; gizarte proiektuek bultzatu behar dituzte hizkuntzaren aldeko motibazioak; etaikasitako hizkuntzaren gaitasuna eta bere aldeko jarrerek tinko jarrai dezaten, gutxienez ingurune mota batek erabilera ugari ahalbidetu du.
|
|
2003
|
|
|
Utriusque Vasconiae argitaletxearen" Kritika Literarioa" deitu sailean Jon Kortazarek kaleratu duen" Diglosia eta euskal literatura" saioan, literaturarako hizkuntza bat aukeratzen denean hizkuntza horrek idazlearen lana baldintzatzen duen ala ez aztertzen da, Anton Figueroa ikerlari galiziarrak" Diglosia e texto" izenburuko saioan defendatzen dituen hipotesiak abiapuntu harturik. Anton Figueroak dioenez,
|
egoera
diglosiko batean bizi den hizkuntza txikian egiten den literaturak bederatzi ezaugarri ditu: Literaturaren eta testuaren arteko nahasketa; testua literaturaren historian; espazio eta denboraren forma tipologikoen desoreka; elementu folkloriko, etnografiko eta mitikoen garrantzia; filologizaziorako joera; hizkerarekiko ardura neurotikoa; igurikimen ortze mugaren falta; idazleen traiektoria falta; eta zentzu ludikoa eta zentzu epikoa aurrez aurre izatearena.
|
|
2004
|
|
|
–euskara erabiliz, erdal kultura egitea posible da?. Kulturaren egiteko nagusi bat gizataldearen oinarrizko kohesioa bermatzea baldin bada halako eta halako balio, helburu eta arau jakinen ildoan, hizkuntza
|
egoera
diglosiko batean gerta liteke hizkuntza menderatuaren eginkizuna kultura hegemonikoaren esanetara makurtzea. Ez naiz zuzen ari, ordea:
|
|
|
Azkenik, euskal nazio identitatearen esanahi jarrerak gailentzen zaizkion euskaldun berria daukagu, Arrietak egin berri digun erretratu roboteko ezaugarriz jantzia. Eskueran ditugun datuen arabera, mendeko hizkuntza
|
egoera
diglosiko batean egiazko hiztuna sortzeko unean identifikazio faktoreak dira eragilerik determinanteenak. Egia esan, ez da batere harritzekoa halaxe gertatzea:
|
|
2007
|
|
|
Horretarako hiztegi zabala eskuraraziz eta erabilera mailen arteko ezberdintasunak ulertaraziz.
|
Egoera
diglosiko batean, aldiz, helburua ezin da errepertorio jasoa bakarrik izan, bestela diglosia areagotzeko arriskua dago (egoera post kolonialistak) edo kontra diglosia bat abian jartzeko arriskua dago(" normalizazio" egoerak).
|
|
2009
|
|
|
Koska da, eta tragedia? gurea bezalako
|
egoera
diglosiko batean automatismoa beti dagoela gaztelaniaren alde, irakurtzen dugun guztiz gehiena gaztelaniaz baitago (ez naiz ari, jakina, eskola liburuez baino ez).
|
|
2011
|
|
|
eskualde bat? hizkuntza aldaera bat bederen konpartitzen duten hiztun guztiek60 osa al dezakete
|
egoera
diglosiko bat, hots, nola definitzen da diglosia hiztuntaldeen aurrez aurre, hiztun elkartearen baitan eta, bereziki, bere proiekzio fisiko territorialtzat har dezakegun hiztun herriari buruz61?
|
|
|
3 atalaren bukaeran, ikusi dugunez, zalbidek
|
egoera
diglosiko baten ezaugarriak deskribatzen ditu, eta hori da seguruenik bere artikuluaren ekarpen handiena maila teorikoaren ikuspuntutik: diglosiari buruzko eredu ezberdinak aztertu ondoren, aplikagarriena eta zientifikoena den definizio bat proposatzea.
|
|
|
" language shift" edo" language death" baten deskribapena litzateke. " Language shift" edo" language death" hori bada azterketa eremu bat Ipar Amerikako soziolinguisten artean baina diglosiarekin nahasten ez dena nahiz eta aitortu, noski, diglosia egoera apurtzen denean" language shift" etor litekeela. zalbide kritikoa agertzen da menderatuen ereduarekin eta Lüdi eta Suitzaren adibidea erabiliz (72 or.) zalantzan jartzen du
|
egoera
diglosiko bat derrigorrez gatazkatsua izan daitekeenik. Modu egokian konfliktua kontzeptuari orrialde batzuk eskaini die zalbidek eta kontzeptua zein
|
|
|
Maila epistemologikoan sartzea interesgarria litzateke baina luzeegia hemen xeheki azaltzeko (Joly: 2004, 290), hala ere laburbiltzeko aipa dezagun hemen menderatuen diglosian irudikapenek leku handi hartzen dutela eta menderatuen definizio moldearen arabera,
|
egoera
diglosiko bat gatazkatsua da ezin bestean: hizkuntzen banaketa funtzionalak eta errepresentazionalak menperatze fenomeno bat inplikatzen dute; eta horregatik, haien aburuz, diglosiak bi irtenbide bakarrik izan ditzake:
|
|
|
Fishmanen definizioan, bi barietate baino gehiago egon daitezke
|
egoera
diglosiko batean (bi, hiru...); eta, gainera, hizkuntza baten aldaerak ez ezik hizkuntza ezberdinak ere aurkitu daitezke egoera diglosiko baten banaketa funtzionalean:
|
|
|
Fishmanen definizioan, bi barietate baino gehiago egon daitezke egoera diglosiko batean (bi, hiru...); eta, gainera, hizkuntza baten aldaerak ez ezik hizkuntza ezberdinak ere aurkitu daitezke
|
egoera
diglosiko baten banaketa funtzionalean:
|
|
|
Fergusonen eta Fishmanen definizioak kontuan hartuta (Fergusonen ondoren garrantzia izan zuten Gumperz edota Fasolden definizioek ere, baina artikulu honen eremutik kanpora gelditzen dira eta gure argumentaziorako ez dute ezer funtsezkorik aldatzen), nekez uler daiteke Euskal Herriko egunkarietan eta diskurtsoan diglosia kontzeptuaz egiten den erabilera. Gure testuinguruan, diskurtso horietan,
|
egoera
diglosiko bat justiziarik gabeko egoera da sarri: gainditu litzatekeen egoera (ikus, adibidez, http:// lexikoaren).
|
|
|
Euskal Herrian diglosiaz hitz egiten denean, normalean erreferentzia egiten zaio katalanek kontzeptu horri buruz egin zuten definizioari. Definizio molde haren arabera,
|
egoera
diglosiko bat gatazkatsua da ezinbestean: hizkuntzen banaketa funtzionalak eta errepresentazionalak menperatze fenomeno bat inplikatzen dute; horregatik, haien aburuz, diglosiak bi irtenbide bakarrik izan ditzake:
|
|
2015
|
|
|
(...) Hizkuntzen artean bat dominantea eta besteak subordinatuak diren bitartean ez baitago normalizazioa lortzeko ezinbestekoa den berdintasunaren onarpenik. Horregatik subordinazio horrek irauten duen bitartean
|
egoera
diglosiko batera kondenatuak gaude erremediorik gabe. K. Mitxelenak esan ohi zuen bezala, diglosiazko purgatorioan bizitzera, alegia.?
|
|
2017
|
|
|
ezagutza, erabilera eta motibazioa (Sánchez Carrión, 1987). ...engorako bidean. euskal hiztunek ezezagunaren aurrean interakzio hizkuntza gaztelania erabiliko dute ezezaguna ez badute euskalduntzat identifikatzen (Martinez de luna eta Jausoro, 1998). izan ere, eaeko gizartean legitimitatea gaztelaniak du, hots, denek dakite gaztelania eta euskara batzuek baino ez. gizarteko aldagaiak dira hiztunak hizkuntza bat edo beste erabiltzera bultzatuko dituztenak eta,
|
egoera
diglosiko batean, indar horiek norberaren jarrerak eta borondateak baino sendoagoak dira. beraz, elebidunen kasuan, nahiz eta bi hizkuntza jakin, bakoitzaren jokaera linguistikoa ondorengo faktoreek baldintzatuko dute: hizkuntza bakoitzaren ezagupen maila, hizkuntza bakoitzak gizartean betetzen duen funtzioa, hizkuntza ordezkapenaren maiztasuna eta arrazoiak eta hizkuntza batek bestean duen interferentzia (Mackey, 1989).
|
|
2018
|
|
|
21) azpimarratzen duenez, hizkuntzen arteko interakzioan gizarte osoa da partaide, erabilera bera gizartearen osotasun agerpena da eta. Gizarteak erabakitzen du
|
egoera
diglosiko batean zein diren hizkuntza erabilera legitimoak, gizartea eratzen duten hegemonien eta harreman hierarkikoen arabera. Halatan, lotura zuzena dago hizkuntza erabileraren eta gizartea egituratzen duten botereen artean.
|
|
2019
|
|
|
Beraz, euskara minorizatuta eta
|
egoera
diglosiko batean dagoenez, jarrerak eta motibazioak norbanakoaren hizkuntzarekiko jokaera baldintzatuko dute. hori dela eta, bi barne eragile hauei erreparatuko zaie musikarien hizkuntza hautua aztertzeko. Azken batean, musikariek, gainontzeko herritarrek nola, beraien hizkuntzarekiko motibazio eta jarreren arabera egingo baitute hautu hori.
|
|
2020
|
|
|
Baldin eta Ipuin Herrialdea dela onartzen badugu, noski esan zuen Elenak barre txikiarekin, besoak zabalduz, Itxaro Bordak buruarekin ezetz adierazten zuela begi bazterrez ikusi ondoren. Hots, historia zartatu bat izateaz gain, adostasun nazional askoren faltan egoteaz gain, hiru lurralde administratibotan zatitua egoteaz gain, eta abar,
|
egoera
diglosiko bat daukagu jaun eta jabe. Eta irudipena daukat ipuina ondo hazten dela hizkuntzek talka egiten duten lurraldetan, hots, hizkuntzek talka egiten duten idazleengan.
|
|
2022
|
|
|
Euskal Herria Ipuin Herrialdea zergatik izan daitekeen eztabaidatzeko orduan, beste faktore batzuekin batera, hizkuntza egoerak zerikusia ez ote duen galdetzen nion neure buruari, besterik gabe. Baldin eta Ipuin Herrialdea dela onartzen badugu, noski –esan zuen Elenak barre txikiarekin, besoak zabalduz, Itxaro Bordak buruarekin ezetz adierazten zuela begi bazterrez ikusi ondoren– Hots, historia zartatu bat izateaz gain, adostasun nazional askoren faltan egoteaz gain, hiru lurralde administratibotan zatituta egoteaz gain eta abar,
|
egoera
diglosiko bat daukagu jaun eta jabe. Eta irudipena daukat ipuina ondo hazten dela hizkuntzek talka egiten duten lurraldeetan, hots, hizkuntzek talka egiten duten idazleengan.
|