|
2000
|
|
|
Iparraldeko egungo
|
egoera
politiko sozialaz zer iritzi duzu?
|
|
|
Zentzu honetan, 1997ko martxoan «Euskararen Unibertsoa»k deituta egin ziren jardunaldiei esker, hurbilpen handia eman zen euskalgintzan eta bilgune handi bat eratu zen bertan, Kontseilua hain zuzen. Bestalde, arestian esan bezala orduko eta gaur egungo
|
egoera
politiko eta sozialen arteko aldaketak nabarmenak izan dira. Aldaketok, Euskal Herriaren normalizazioa bilatzen badute, hizkuntz normalizazioa barne dela, ez ote dauka, bada, euskalgintzak horretan zeresanik?
|
|
|
Hala ere, nahiz eta
|
egoera
politiko berriak poza sortu eta Kontseilua gauzatzen ari den plangintza estrategikoak aurrerapenak ekarriko dituen, ezin dugu esan euskalgintzako elkarteen artean euskararekiko ikuspuntu ezberdinik ez dagoenik, eta horrek ez gaitu ikaratu behar, aldiz, eztabaida puntuak zehaztu eta euskalgintzaren hausnarketa zabala egitera bultzatu behar gaitu.
|
|
|
Oraingo aurrekontuak onak dira, eta horrekin iraun daiteke, besterik ez bada prorrogak eginez. Kontuan izan behar da azken 30 urteetan bizi izan ez dugun
|
egoera
politikoaren aurrean gaudela, bakea hurbil izan dugula eta bakea lortzeak herri honetan izugarrizko iraultza suposatzen duela. Orduan, herritarrek ere ulertu behar dute une garrantzitsua bizi dugula eta arazoei denbora eman behar zaiela.
|
|
|
Horiek egoera aldarazi zuten, euskal gizartearen gehiengoa presoen eskubideen alde jarriz. Artean, alderdi politikoek dinamika honek harrapatuta ikusi dute beren burua, baita
|
egoera
politikoaren menpe ere. Presoen aldeko aste honek berraktibazioa ekarri du eta baldintza politiko hobeak sortuko dituela espero dugu
|
|
|
Lekukoa hartu eta treguaren etenaren berri astebetera ezagutu genuen. Atentatuak hasi ahala,
|
egoera
politikoa oso zaila bilakatu da eraberritze prozesu batean diharduen EA bezalako alderdi batentzat. Esaterako, Gasteizko Gobernuan egonik aurrera eraman nahi genuen hainbat ekimen eramaten eragozten digu indarkeriak berriz ere.
|
|
|
" Gurera etorritako etorkin gehienek, euskara ez dela beharrezkoa ikusirik, bizkarra eman diote gure hizkuntzari, horrek euskaldunengan sortzen duen etsipenarekin, elkarbizitza kaltetzeraino. Gainera, oraingo
|
egoera
politiko petrala dela eta, abertzaleei etorkinak baztertu nahi izatea leporatu izan zaie. Errealitatea zeharo bestelakoa da baina, euskaldunek harrera beroa egin baitiete beti kanpotarrei, herri honen eraikuntzan parte har dezaten" gehitzen du Cesar Martinezek.
|
|
|
Gaurko euskal
|
egoera
politikoa nahasi samar antzematen da: iragana nahasia da, zeren eta, oro har, euskal gizartean oso zabalduta baitago inpresio oker bat, PNV eta Ezker Abertzalearen arteko elkarlana eta prozesu politikoaren iturburua ETAren aldebakarrekoan datzala uste izan baita, eta ez da hartzen kontuan, ordea, jeltzaleen eta erakunde armatuaren arteko hitzarmena, esaterako.
|
|
|
honetako batzordekidea den Josetxo Fagoaga eta Errenterian EHko zinegotzia den Gerardo Carrerekin bildu gara. Nazio Batzarraz eta egungo
|
egoera
politikoaz jardun dugu. Trantsizio politikotzat jo izana den garai korapilatsu batean burutuko duzue Zutiken 3 Batzar Nagusia.
|
|
|
Egungo
|
egoera
politikoa, ordukoa ez bezala, partikularitate batek markatuta dago. Gaur egungo trantsizioa, baldin gauzatzen bada, bi ikur edo adierazpide kontrajarrien artean emango litzateke.
|
|
|
Hegoaldean borroka armatuak ekartzen dituen ondorioengatik izigarrizko kritikak jasaiten dituen unean, Iparraldean abertzaletasunaren indartzeko borroka armatuaren baliogarritasuna azpimarratzen du. Baieztapen honek behar luke beste oihartzun bat ukan,
|
egoera
politikoak desberdinak baitira. Erakunde honentzat departamenduaren aldeko desmartxa porrot baten aitzinean dela uler daiteke azterketan; Frantziak ez duela inongo urratsik eman, nahiz eta eskakizun hori eskasa izan.
|
|
|
Erreflexio bat dago ez
|
egoera
politikoari buruz, baizik egoera politiko honetan poesiak bete dezakeen funtzioa zer nolakoa litzakeen. Metaliteraturatik dagoena ez da nik metaliteratura egiteagatik, eta politikatik dagoena, ez da politika egiteagatik.
|
|
|
Erreflexio bat dago ez egoera politikoari buruz, baizik
|
egoera
politiko honetan poesiak bete dezakeen funtzioa zer nolakoa litzakeen. Metaliteraturatik dagoena ez da nik metaliteratura egiteagatik, eta politikatik dagoena, ez da politika egiteagatik.
|
|
|
Eta gero bakoitzak esan duenaren erantzukizun guztia hartu, guztia. Zeren gauza batek bestearekin harremana duenez, denak denarekin du lotura (hizkuntzak
|
egoera
politikoarekin, legeriak erakundeen legitimazioarekin, hauek epaileekin, torturarekin, atentatuekin, irizpide etikoekin, erantzukizunen zehaztapenarekin.... eta ikusten duzue honek luze jotzen duela). Estatuaren pentsamendu bakarra euskarara itzulirik hizkuntzaren normalizazioari bere ekarpena egin nahi dionak hor konpon, baina komeni da desberdintzea zer den ikuspegi linguistikotik landutako irakurketa orokorra eta zer den barkamen eske ibiltzeko behar infinitoaren sindromea.
|
|
|
2\. ETA erakundearen jardun anker basatiak Espainiar Inperioaren defendatzaileen estrategiei eta haren lorien nostalgiko eta malenkoniatsuei ezin egokiera aproposagoa eman die aurrean aipatu sentipen eta erreakzio horiek areagotu eta manipulatzeko, eta une honetan itotzen gaituen
|
egoera
politikoa ezartzeko. Ezin kendu dugun zama jasangaitza dugu non izugarrizko presio mediatiko baten bidez, jardunbide etiko guzietatik kanpo, berez ezberdina dena bereiztu nahi izan gabe, nahas mahas handienean, euskara eta euskaldun oro deabrutu, susmopean jarri eta kondenatu egiten baitu.
|
|
|
|
Egoera
politiko honek eta Instituzioen norabide berriak hiritarren iritzi eta pentsamoldeetan lekua eta isla aurkitzen duten neurrian, egoera gero eta zailagoa eta jasangaitzagoa bilakatuko zaigu euskaltzaleoi.
|
|
|
Psikologia aldetik euskaltzaleongan, oro har, nabari dira orain arte sentitu ez diren ziurgabetasun, zalantza eta asaldatzeak.
|
Egoera
politikoak gainditu egiten gaitu eta desilusio sakon bat jabetzen ari da, poliki poliki, geure asmo eta gogoez. Futbol partidan bi talde aurkarien menpe, inolako babesik eta defentsarik gabe dagoen pilotaren sindromea.
|
|
|
Iduritzen zait presio guzti hau, hasiera batean, zuzendua egon dela heldu den eskola ikasturteari begira. Erasoa orokortu eta haundiagotu egin da ondoren,
|
egoera
politikoa gero eta aldekoagoa izan duten neurrian. Matrikulazioaren azken datuek asaldatu dute zenbait gizarte sektore, batez ere lehen aipatu dudan unibertsitateko hura eta bi alderdi politiko nagusien agintariak; eta, geroztik, haurrak euskarazko ereduetan ez matrikulatzeko etengabeko kanpaina batean egoten dira batzuk.
|
|
|
Horretarako nortasunareneraikitze prozesuak baino, nortasunaren adierazle diren elementu zenbait hartukoditut kontuan, batik bat, agiri ofizialak eta haien inguruan sortutako eztabaidak etaproposamenak. Gai honetarako, Euskal Herria ikerketa eremu ezin hobea dugu; batetik, gaur egun ezagutzen dugun
|
egoera
politiko eta administratiboa dela medio, biestatu egituratan banatua izateagatik, estatu bakoitzaren antzekotasun eta ñabardurak azaleratzen direlako; eta bestetik, azken mende luze honetan zehar gauzatzen ariden euskal naziogintzak adibide interesgarriak gorpuztu dituelako. Hiru izango dira, beraz, lan honen ardatz nagusiak:
|
|
|
Kopuru zehatzak ematea oso zaila baldin bada ere, batik bat kasu gehienetan bi nazionalitateak atxiki edota beste bat eskatzea norberaren erabakia delako, kasuaren arabera, nahiko ohikoakdira Lapurdi eta Nafarroa banatzen dituen mugaldean. Garai batean
|
egoera
politikoa zela medio, eta ondoren arrazoi ekonomikoak tarteko, askoz arruntagoa da jatorriz nazionalitate espainiarra izaki frantsesa ere eskuratzeko prozedura egin dutenpertsonekin topo egitea, mugaren bi aldeetan. Honi frantses egitea deritzote (Leizaola, 1999).
|
|
|
XIX. mendetik datorren nazio estatua, gaur egun normaltzat eta, naturaltzat, hartzen den
|
egoera
politiko, betiraunkorra, ren eraikuntza soziala da. Beraz, egoera, naturalaren?
|
|
|
Alde horretatik Euskararen Unibertsoak eginiko Euskararen normalkuntzaren. Plangintza Orokor baten Proposamenak? ere zalantzak suspertzen dizkio Txillardegiri, Kataluniakoa eredutzat harturik hemengo
|
egoera
politiko soziala ahazten ote duenedo: Ez da ideia desegokia Kataluniaren bidea orpoz orpo ezagutzea eta jarraitzea.Beharbada ohar hau egin genezake(...):
|
|
|
Beraz, musikaren inguruan gertatzen diren fenomeno sozio-kulturalen interpretazioan pragmatika, semiotika eta komunikazioaren teoriek egindako ekarpenzientifikoak geure egingo ditugu. Euskal Herrian bizi dugun
|
egoera
politikoan kulturaren izaeraz hainbeste adierazpen desegoki egiten direnean eta euskal kulturari buruzhorrenbeste balioztapen interesatu eta ez zientifiko irakurri, ikusi eta entzuten direnean.Horregatik, derrigorrezkoa da guretzat ekarpen hau lehenbailehen egitea. Jakinbidehauen guztien irizpideez (gure egoerari egokituta) baliatuko gara, fenomeno musikaleninguruan sortzen diren komunikazio eta errepresentazio sozialen jokoak aztertzeko.
|
|
|
Hain zuzen, horrexegatik aipatu dugu kulturaren kapital politikoaren garrantzia; izan ere, kultura bakoitzaren egoera zuzenean loturik baitago bere etnia edota nazioaren
|
egoera
politikoarekin. Hala, Estatu nazioarekin bat egiten ez duten nazioek horren pareko kultur garapena baldin badute, asimilazioari aurre egiteko egoera hobean egongo dira.
|
|
|
Beste
|
egoera
politikoan sortuak izan arren, oinarrizko irakaskuntza arautu zuen 1825eko. Plan y Reglamento de Escuelas Primeras Letras del Reino, delakoak eta bigarren mailakoa arautu zuen 1826ko. Reglamento general de Latinidad y Colegios de Humanidades?
|
|
|
Gizon jatorra zen, eta hantxe ibili ginen kontuak esaten. Euskal Herriari buruz aritu zitzaidan, hizkuntza zahar bat ere ba omen dugula gogorarazi zidan, eta gure
|
egoera
politikoak baduela antzik beraienarekin. Gero geografiaren atala etorri zen eta" Saint Sebastien" aipatu zidan, eta oraindik gehiago zirraratu ninduen" Biarritz" bat.
|
|
|
gatazkak leuntzeko eta elkarrengana hurbiltzeko saio txikia ezagutu genuen. Baina bertan bizi dugun
|
egoera
politikoak agerian utzi ditu kulturgileen arteko ezberdintasunak. Bakealdian azaltzen ez den hori, gordin gordin azaltzen da gatazkaldian.
|
|
|
Askotarikoak dira idazleek aukeraturiko gaiak. Iraganak eta historiak presentzia handia dute oraindik ere, eta baita, nolabait, herrian bizi dugun
|
egoera
politikoak ere (askotan zeharka azaldua). Gaiak, ordea, dibertsifikatuz doaz, idazleen jatorria, adina eta erreferente kulturala ugalduz doazen neurri berean.
|
|
|
Zaitegiren Euskal Herrira itzultzeko erabakia, nolabait, garai berrien iragarpen bezala ere azter daiteke. Erabaki horren atzean justifikazio pertsonalak izan arren —Zaitegiren ama bakarrik bizi zen Arrasaten eta honi laguntzeko gogoa azaldu zuen idazleak—,
|
egoera
politikoaren aldaketa txiki batzuen inpresioa ere sor zitekeen, zabaltze eskas batena. Hori ikusirik, Zaitegik bultzada berri bat eman nahi izan zion bere proiektuari, berez irakurlego potentzial nagusia aurkitzen zen ingurura hurbilduz.
|
|
|
Ohar bedi, hala ere, pertsonaren egoerari buruzko proiektu guztietan egoera zibila soil soilean arakatu dugula, gizakien
|
egoera
politikoa konstituzioak zehazten baitu. Atzerritarrak ere aintzat hartu ditugu, beren beregi arautzeko noraino izan daitezkeen, gai zibiletan, frantsesen parekoak eta noraino, ostera, horiengandik banatuak.
|
|
|
Horren legeak ezin hutsgabekoak izan, noraino eta jasanezinak suertatzeraino hartzaile dituzten gizakientzat. Herriaren ordezkotza du legegileak; hortaz, herri horren ohiturak, aiurria,
|
egoera
politikoa eta erlijiosoa ezagutu behar ditu.
|
|
|
Legeak dibortziorako ahalmena uzten die herritar guztiei, dibortzioaren aurkako iritzia duten senar emazteak ukitu gabe. Lege hori, gure erregimenaren ondorioa eta emaitza da, alegia, Frantziako
|
egoera
politiko eta erlijiosoaren ekarri zuzenekoa.
|
|
|
Urteek, ordea, hutsean utzi zuten nire ilusio hura, eta Lauaxeta ezagutu nuenerako errutinak guztiz bereganatua ninduen. Distantzia eta soraiotasun handiz bizi nituen Egunkaria ren gorabeherak, eta baita inguruko
|
egoera
politikoa ere: ETAren atentatuak, presoen sakabanaketa, torturak, etakide batzuen heriotza ilunak, alderdi abertzaleen arteko ika mika eta ezinikusiak, noizean behin hauteskundeak...
|
|
2001
|
|
|
Hortik etorriko da gure literaturaren bizirautea. Gertatzen da, baina, bizi dugun
|
egoera
politikoagatik, batzuek ez dutela onartzen euskaldunok eskubide batzuk ditugula egunero normal bizitzeko. (...) Eta horrela den bitartean, militantismoa beharrezkoa izango da.
|
|
|
E uskal Herriak bizi duen
|
egoera
politiko larriak, PPren Gobernua egiten ari den abertzaleen aurkako erasoaldiak, besteak beste, euskal langileen etengabeko lanbide prestakuntzaren finantzaketa kaltetzen du, kasu honetan EAEn bizi diren langileena. Lehengo urtean Madrileko Gobernuak Hobetuzi zegozkion 3.500 milioi pezeta (140 milioi libera) utzi zituen ordaindu gabe, eta aurten ere berdin gertatuko ote denaren kezka dago, iazkoaz gainera eskatu diren 6.000 milioi pezetei (249 milioi libera) dagokienez.
|
|
|
Agintean dagoena dagoela, guk garbi daukagu zer eskatu behar diogun,
|
egoera
politikoa alde batera utzita. Euskaltzalea izan gabe ere euskararen normalizazioa eskatu behar diogu.
|
|
|
Letra batzuk momentu jakin batean eginak dira eta orain aldatuko nituzke, eta beste batzuk ez. Baina inguruko
|
egoera
politikoa isladatzen dute nabarmen. Nire kasuan adibidez, hustu behar bat zen, eta batzuetan erraten dut auskalo letra horiek garatu izan ez banitu, nire gelan hip hopa egiten, agian amaituko ez ote nukeen gartzelan zerbait erretzeagatik.
|
|
|
Ez dira ez, polizia ero edo basati batzu.
|
Egoera
politiko zehatz baten aurrean beraien ugazaben beharrei erantzuten dizkieten langileak besterik ez dira. Gaur egun, Espainiako Estatuan torturaren beharra nabaria da.
|
|
|
Txapelketa nagusiak goraldi iragankor bat ekarriko du, baina laster itzuliko da maila berdintsura.
|
Egoera
politikoak zerikusi handia daukala uste dut(...).
|
|
|
BORROKA ideologikoa, klabe nazionalean, azaleratuta dago hemengo
|
egoera
politikoan, esan bezala, haragi bizian gainera.
|
|
|
Oinetakoa ala faxismoa. " Bastayaka" manipulatu izan dute gure hiru euskal herrialdetako
|
egoera
politikoa eta soziala, biktima eta borreroen artekoa bailitzan legokeen hemengo elkarbizitza gatazkatsua. Ez zioten aukera xumeena ere eman Lizarra Garaziri, haren aurkako estrategiak soilki Ajuria Enea konkistatzeraino eramango zituelakoan urrezko karrozan.
|
|
|
Kanpamenduetan erbesteratuta bizi den jendeak nola bizi du
|
egoera
politikoa?
|
|
|
Ekonomiak politikan eragiten du eta alderantziz. Euskal Herriko
|
egoera
politikoak ez du proiektu komunak garatzen lagun tzen, antza denez.
|
|
|
Orduko
|
egoera
politikoa askoz hobeagoa zen orain daukaguna baino, dudarik gabe. Baina, gauzak diren modukoak dira.
|
|
|
Baina, gauzak diren modukoak dira. 2001eko uztailan gaude, lehendakari aukeratu berria,
|
egoera
politiko zail batean. Ordea, behar den perspektibatik begiratzen badugu, azken bi urteotan gertatu dena gertatu izan ez balitz, egungo gobernuak ez lituzke izango gaur egun dituen helburuak.
|
|
|
Federico Arteaga egileak euskararen sustraiak eta euskal arbasoen oinarriak aztertzen ditu hasiera batetan, historia zaharrean omen datza ondorengo" abertzalekeria" eta. Ondoren karlistadek sortu zituzten
|
egoera
politikoak eta abertzaletasuna aipatzen ditu. Bigarren partean, ETAren ideologia, antolaketa, teknika terrorista azaltzen ditu, Burgoseko auziaz bukatzeko.
|
|
|
Eta hemen berriz ateratzen zaigu egoera guztia desitxuratzen duen osagaia: ETAren biolentzia, hori gabe Nafarroako
|
egoera
politikoa oso bestelakoa litzateke eta. Nik lasai asko negoziatu dezaket gobernu programa bat modu baketsuan Euskadiren independentzia defendatzen duen alderdi batekin.
|
|
|
KEPA:
|
Egoera
politikoa horrelakoa da, eta kirolean ere nabaritu egiten da
|
|
|
ZUZEN. Egia da,
|
egoera
politikoak gauzak zailtzen ditu. Su etena zegoenean errazagoa zen eta orain zailagoa.
|
|
|
Mezua zabaltzeko ere zailtasun handiagoak dituzu. Baina guk argi dugu,
|
egoera
politikoaren osagarri izan gaitezke. Guk gizarteari begira lan egiten dugu, argi eta garbi bide zibila hartu dugu; eskubide batzuk urratzen dira, baina guk ez dugu eskubiderik urratuko eta Estatuari exijituko diogu eskubide horiek betetzea, eta gizarte osoa kutsatu nahi dugu zeregin horretan.
|
|
|
Estrategia mailan, autodeterminazioaren alde dauden indarren batuketa; eta taktika mailan, arerio artean egin daitekeen akordioa, normalkuntza demokratikoa eta bakegintzaren bidean sakontzeko. Soberania eta independentziaren aldarrikapenak ideologia mailako helburu bateratzaile gisa utzi behar dira,
|
egoera
politiko honetan soberania taktika mailara jaisteko asmoa gatazka etengabe luzatzearen oinarria ezezik, beste jokabide batzuei lehentasuna emateko bidea ere izan daiteke.
|
|
|
SENIDEAK eta Gureak elkarteek bat egin dute eta aurrerantzean Etxerat deituko da euskal preso politikoen senitartekoak biltzen dituen erakundea. Erakunde berriaren ordezkarien esanetan, Etxeratek ez du Euskal Herrian bizi den
|
egoera
politikoaren diagnosi bakar bat, erakundeak pentsamendu desberdinetako jendea biltzen duelako; dena den, gatazkaren irtenbidea elkarrizketan dagoela azpimarratu zuten eta ez bide polizialetan. Karmen Galdeano abokatua izango da erakundearen lehendakari berria.
|
|
|
Martin Duque k protectorado tributario hitzekin definitzen du
|
egoera
politiko berria: ik. (1999):
|
|
|
hil zuten, bainaarrakasta honek ez zuen iraun. Enekotarren familiak,
|
egoera
politikoa orekatzeko, Kordobako laguntza eskatu zuen, eta bere nagusitasuna inposatu. Garbi dago frankoen ekintzaren ondorioz barneko gatazka piztu zela.
|
|
|
|
Egoera
politikoaren eragina
|
|
|
Iaz idazleen manifestuei buruz mintzatu nintzen,
|
egoera
politiko baten erakusgarri, eta aurten beste gertakari politiko baten eraginaz mintzatu beharra dugu. Hiru lurraldetan maiatzaren 13an izandako hauteskundeek efektua izan dute gizartean oro har, eta kulturgintzan ere bai, zeharka.
|
|
|
Euskalgintza ez da
|
egoera
politiko gatazkatsu honen erruduna ez eragilea, izatekotan biktima da, erakunde batzuek erasoaren ondorioak pairatu behar izan dituztelako. Aldi berean euskararen normalizazioaren alde neurri eraginkorrak hartzeko garaian, batzuek egoera gatazkatsu eta tamalgarri hori aitzakiatzat hartzen dute prozesu horretan ezer gutxi egiteko.
|
|
|
Urtetan era bateko edo besteko mugak jarri ondoren, ez dute lortu euskararen aldeko herri gogoak atzera egiterik, horregatik orain saiatzen ari diren bidea, euskara eta euskararen alde lanean ari diren hainbat talde eta erakunde kriminalizatzea da, inolako oinarririk ez duten adierazpenak eta konnotazio jakin batzuk atxikirik. Kriminalizazioarena da euskara erasotzeko aurkitu duten argudio salgarriena eta zuzenena
|
egoera
politiko nahasi honetan.
|
|
|
Dudarik gabe, gaur egungo
|
egoera
politikoak, gizarte zati batek euskara eta abertzaletasuna lotzean (lotze horrek dakartzan konnotazio gutxiesgarri guztiekin), euskararen kontrako jarrera atzerakoi hauek bultzatu eta sustatzen ditu.
|
|
|
Berriro diot ezin dela euskara eta bere kultura abertzaletasunarekin nahastu, baina gaur egun nahaspilatzen ari da eta oraingo
|
egoera
politikoan, jakina, badute hori egiteko aukera. Baina irekiko zaizkie begiak, ikusiko dute herriak erantzungo duela eta baieztatuko da ez dela gauza bera abertzaletasuna eta euskaltzaletasuna.
|
|
|
Ziur nago
|
egoera
politikoa lasaituko den neurrian hizkuntz mapa eta bilakaera gero eta positiboagoa izango dela euskararentzat eta Nafarroako eta Euskal Herri osoko euskaldunontzat.°
|
|
2002
|
|
|
Hori da benetako paradoxa, ez nahi izatea Batasunarekin ezer hitzartu eta, azkenean, EHrekin egindako aurrekontu batzuekin aritu beharra. Abertzaleen arteko harremanean zenbait urrats emateko aukera galdu bide da aurrekontuen saltsa maltsa honetan; EAJ eta Batasunaren arteko harremanen maila eta
|
egoera
politikoa zein den kontuan hartuta, begi bistakoa zen Jaurlaritzak ez zuela onartuko Batasunak egindako proposamena. Baina politikan horren ohikoak diren eszenatokiaz bestaldeko elkarren arteko zenbait konpromisok, horren beharrezkoa den harremanen berbideratzearen abiapuntua ekar zezakeen.
|
|
|
Guadalupe Echevarria komisarioetako baten esanetan, kanpoko eragin hori da hautatutako artisten lanen oinarrietako bat. Eta hala ere Euskal Herriko
|
egoera
politikoa eta soziala beste oinarrietako bat dela dio.
|
|
|
Izan ere, faxistek fusilatu zuten bere aitona eta horren eragina ez du sekula erabat gainditu, ez bere familia abertzaleak, ez berak ere. Dena dela, bada bere ihesean,
|
egoera
politikoaz aparteko arrazoi garrantzitsu bat, bere buruari ere garbi aitortzera ausartzen ez dena: maitasun harremanetan izan dituen bi porrot gogoangarriren arrazoi samina.
|
|
|
Artean, Donostia hiri zaila eta gaiztoa gobernatzeko egoera berezia bizi duen alkatea naiz, PP gobernukide izaki. PPrekin diferentziak handiak ditut politika orokorrean, baina, zoritxarrez,
|
egoera
politikoa dela-eta, gobernatzeko beste aukerarik izan ez duen alkate bat naiz.
|
|
|
Baina, noizbehinka ona izaten da geure etxetik atera eta begiratzea zer egiten duten beste tokietan. Gehienbat, besteen ispiluan begiratze horrek geure
|
egoera
politikoa bere onetik noraino aterata dagoen erakusten digulako. Galizian, sozialistek (PSG) eta nazionalistek (BNG) koalizioak dituzte hainbat diputazio eta udaletan, eta ez dirudi abertzale izatea edo ez izatea oztopo nagusia bihurtu denik elkarrekin lan egiteko.
|
|
|
Gure gogoeta hauxe da: ETAk su etena bertan behera utzi zuenetik, abertzaletasunak eta
|
egoera
politiko sozialak okerrera egin dute. Ezker abertzalea eta abertzaletasuna oro har ez dira indartu.
|
|
|
Laster etorriko ziren lehen atentatuak, eta
|
egoera
politiko osoa blokatuko zuen korapiloak harrapatu zuen Udalbitza ere. 2000ko martxoaren 28an bere Batzorde Iraunkorrak Adierazpen bat eztabaidatu eta onartu zuen, EAJ eta EAko kideen botoekin eta EHkoen abstentzioarekin.
|
|
|
Herri honek esana du konponbide bakarra elkarrizketa dela, eta bai alde baten bai bestearen erasoak elkarrizketa horren aurkakoak direla.
|
Egoera
politiko latza datorrela uste dut, eta gure zeregina da hoztasunean eta gure printzipioei eutsiz, halako jarrerak salatu eta agerian uztea. Azkenean, hauteskundeen bidez, herriak esango du bere posizioa zein den.
|
|
|
Balore demokratikoen aurka doan lege bat bezala ikusi behar da. Ez du ezer konponduko, aitzitik, are gehiago zailduko du
|
egoera
politikoa eta herri honen normalizazioa lortzetik urrunduko gaitu. Iragan garaietara itzultzen ari gara.
|
|
|
Baina egun arazo honez gain badugu beste bat:
|
egoera
politikoa asko gogortu da, estatuaren errepresioa Batasunaren kontra zuzendua dago batez ere… horrek egoera asko konplikatzen du. Oso garbi izan behar dugu, errepresioa Batasunaren kontra badoa, gizarte osoaren kontra doala.
|
|
|
Arabako politikara itzuliz, ABBko lehendakaria izendatzean bertako Foru Aldundia eta Gasteizko Udala berreskuratzea helburu duzula esan zenuen. Egungo
|
egoera
politikoan instituzio horiek eskuragarriak ikusten dituzu?
|
|
|
Hau da, Alderdi Politikoen Legea eta Batasunaren legez kanpo uzteko asmoa aniztasunari egindako erasoa da, eta bere hirugarren puntuaren arabera ezin dugu akordio politiko batera iritsi pluraltasun horren aurka dagoenarekin. Beraz, Batasuna edo edozein alderdi politiko legez kanpo uzten duen legea sostengatu dutenekin ezinezkoa izango dugu akordiorik lortzea oraingo
|
egoera
politikoa mantentzen den bitartean
|
|
|
Ondorio horien sakontzean datoz hipotesi desberdinak, eta hauek era guztietakoak dira, hartzen diren betaurrekoen arabera. Euskal gizartean, dena den, PPk eta PSOEk ordezkatzen duten gizarte sektorean izan ezik eta hor ere neurtzekoa litzateke boto emaileek uste dutena, argi dago neurri hauek
|
egoera
politikoa biziki korapilatuko dutela, irtenbiderik eskaini gabe eta elkar bizitza kaskartuz. Hortik aurrera balizko eszenatoki desberdinei buruz dauden hipotesiak ugariak dira.
|
|
|
Bidegurutze aldi honetan subiranozaleok dugun erronka nagusia zera da, zelan gauzatu eta saretu zazpi herrialdeetako abertzale jatorren lan asko eta askotarikoa uztartuko duen mugimendu politiko eraginkorra. Gaurko
|
egoera
politiko larriak tamaina bereko erantzuna behar badu ere gehiago kezkatzen nau gerora begira mantendu beharreko erabateko konfrontazio politiko eraginkorrerako derrigorrezko dugun mugimendu hori gaurkoz behintzat ez izanak. Horretara nire gogoeta.
|
|
|
Galizian, kezkati dabiltza irakurle militantea desagertzen ari delako. Euskadin,
|
egoera
politikoak maizegi kriminalizatzen ditu hizkuntza eta kultura propioa, halako eran non, antzina ez dela Unai Elorriagari eman zioten sari Nazionalaren kasuan gertatu den moduan, aski baita estatuarekin kontaktu ñimiñoena izatea, egiten den literatura bikaina ezkutatzea jomuga duten jarrera gaitzespenezkoak eta erdi faxistak azaleratzeko. Herri katalanetan, berriz, estabilitate batera iritsi gara, baina sarri egoera horrek berak ixten dizkio ateak ustekabeari.
|
|
|
Uriarte gotzainak erdibanatu egin zituen erruak, batzuen intrantsijentzia eta besteen inmobilismoa, esan zuen. ETAren munduak hemengo
|
egoera
politikoaren perspektiba errealista falta izan zuen. Eta, dudarik gabe, Aznar ikaratu egin zuelako hemen gehiengo instituzional berriak sortzeko posibilitateak.
|
|
|
Ni ez naiz IKren izenean mintzatzeko inor. IKk alabaina, Iparraldeko
|
egoera
politikoaren araberako erabaki bat hartzen jakin izan du, alta, aldian aldiko erabakia da, eta geroak erranen du erabaki hori behin betirako atxikiko duen.
|
|
|
Ildo bertsuari jarraitu zion urte batzuk beranduago argitara emandako Hamalau (Elkarlanean, 1992) ipuin bildumarekin. Bertan, 14 narrazio agertzen dira, sexua eta euskal
|
egoera
politikoa direlarik beren ardatz tematiko nagusiak.
|
|
|
Lehenengoak, haurren ingurunea, auzunea eta jolasak aurkezten dizkigu. Bigarrenean, neskekiko harremanak dira kontagai, eta, hirugarrenean, orduko
|
egoera
politikoak (ETAren ingurukoak, Francoren heriotza, Gernikako arbola...) haurrengan duen eragina. Oroitzapenak eta fikzioa uztartuz, estilo xume eta samurra konbinatuz," haurtzaroa denon aberria da" (ik.
|
|
|
Aberats eta pobreen arteko desberdintasunak, langile eta nekazarien bizitza baldintza eskasen salaketa... dira eleberriotan kausi ditzakegun gaiak. Horiekin batera,
|
egoera
politikoaren salaketa ere burutu ohi du askotan mota honetako eleberriak (ad: Peru Leartzakon gatazka existentzialista ez ezik, euskal gatazka politikoa ere garrantziko gaia da).
|
|
|
Tel Quel talde frantziarreko kideen poetikekin erabateko sintonian idatzitako antinobela honek agerian uzten du hizkuntza izakiak garela, eta eleberriko orrietan transkribatutako hitz jario etengabearen atzean ez dagoela ezer. 1972an idatzitako eleberri honetan garai hartako
|
egoera
politiko aztoratua eta Frantziako 68ko maiatza berriro bizitzen ari zen gazteriaren eztabaida erlijioso moralak islatzen ditu Urkizuk.
|
|
|
Itxaro Bordaren ondoko nobelak, batez ere haren polizia trilogia, narratiba aldetik lortuagoak dira, eta kritika sozial eta politikoa agertzen dute, gaurkotasun kutsu nabarmenarekin batera. Horregatik uste dugu I. Bordaren azken eleberri hauek gehiago hurbiltzen direla nobela beltzaren generora, krimen bat askatzearekin batera euskal gizartearen gatazka nagusien argazkia ere egin nahi baita (bertako
|
egoera
politikoa, euskara, intsumisioa, industrializazioa...). Lehenago ere aipatu dugun legez, autore honen nobelen ezaugarrietako bat pertsonaia nagusia, detektibea, emakumezkoa izatea da.
|
|
|
Arrainak ura baino eleberrian amodiozko istorio bat dugu, berriro ere, kontagai. Baina oraingo honetan askozaz ere ahulagoa da euskal
|
egoera
politiko itogarriak istorioan duen garrantzi eta pisua. 40 urte inguru dituen Simon Azkue ginekologo ospetsua da eleberri honetako protagonista narratzailea.
|
|
|
izenekoegoitza ederra, aurton lehen aldiz magistergo bat eskaintzea ahalbidetu diona.Baina aurrera eginen badu, oraindik are urrats ausartagoak egin ditu, euskaldun jendeak demokrazia honetan ghettoan sartzeko joerari aurkakotasunsendoz erantzunen bazaio, alegia, beharbada gure unibertsoa sortzen eta osatzenutzi bai, baina erdaldunena den unibertso nagusia ezertan ere inarrosi eta eragingabe. Arazoan sartu gabe ere, gogora ditzagun euskararen eginkizuna etapresentzia, aitzakiak aitzakia, Donostiako Udako Ikastaroak direlakoetan (hutsarenhurrengo ez, baina kasik), edota azken urteotako
|
egoera
politiko latzeanEuskaldunon Egunkariaren eragin indarra, egunkari horretan hainbat eta hainbatproposamen eta gogoeta argi eskaini baitira.
|
|
|
Irakasle horiek erdal irakasle hutsaren, zentralitatea? ezarri dute unibertsitate berriaren eraikuntzaren oinarrian, iragana eta
|
egoera
politiko eta kulturala lagungarri dutela?. Unibertsitatean, oro har, funtzionamendu arrunta, erdara hutsean?
|
|
|
Beste hiruprobintzien presentzia, ikuspuntu demografikotik, nahiko orekatua baldin bada ere, Erresuma Zaharrak bizitasun esanguratsua azaltzen du. Bertan dauden unibertsitateen arteko lehia, batetik, eta
|
egoera
politikoa, bestetik, izan daitezke sormen iturri horren abiapuntua. Badago, dena den, azpimarratu beharreko beste datu bat: ikuspegi orokorreko tesien urritasuna.
|
|
|
Talde horren kide bakoitzak 500 libera (76 euro) jarri zituen proiektua aurrera eraman ahal izateko. Luzien Etxezaharreta kazetariak, irratiaren sortzailea zenak, hogeigarren urteurrenean azaldu zuen legez,
|
egoera
politikoa egokia zen horrelako egitasmoa aurrera eramateko, François Mitterrand gobernu frantsesera heldu izanak euskararen eta euskaldunen errekonozimendurako aukera berriak zabaltzen zituelakoan7 Lehenengo asmoa Ipar Euskal Herri osorako emisora izatearena izan zen arren, legeak eta bitartekariak zirela medio, Lapurdiko emisora bihurtu zen Gure Irratia. Gainera, 1982an Behe Nafarroan eta Zuberoan emandegi bana sortu ziren, eskualde horietan ziren premiei erantzuteko.
|
|
|
Eta gaur egungo euskal literaturan aurki daitekeen beste umore mota bat, aurrekoekin harremanetan dagoena, umore beltza da, hots, egoera tragiko edo dramatikoez trufatzen dena (zoritxarrak exorzizatzeko oso bide normala, bestalde); ez da harritzekoa, gurea bezalako
|
egoera
politiko batean, umore mota hau sortzea. Izan ere, euskaraz argitaratu den atzerriko umore beltzaren bilduma bakarra (Hamahiru ate, 1985) Joseba Sarrionandiak eta Mitxel Sarasketak itzuli eta aukeratu zuten... haiek biak kartzelan zeudela (ezin ironikoagoa dena, azken batean).
|
|
|
Nire hipotesia hau da: gure
|
egoera
politiko petralak behartzen gaituela, nolabait, umore mota horretara. Alde batetik, zaila zaigu, samina hedatzen delarik, umore alaiaz baliatzea.
|
|
|
•
|
Egoera
politiko gatazkatsuak nahasi eta zaildu egiten du hizkuntz normalizazio prozesua.
|
|
|
Euskadiko unibertsitate desberdinetako kideon arteko harremanak ezarri, sendotu, eta unibertsitateagintarien arteko erakunde harremanak halabeharrezkoakegingo dituzten behe mailako ekimenak bultzatu behar dira. Horrela, apurka eta azpitik, unibertsitarioon arteko lankidetza sareak sortuko dira eta,
|
egoera
politikoak ahalbidetzen duenean, erakundetu ahal izango dira harreman horiek. Hori egin ezean, beste ehun bat urte jarrai dezakegu asmo eta helburu potoloak irudikatzen, hitz ederrak esaten, baina ezertxo ere ez da lortuko, inora ez gara iritsiko.
|
|
|
|
Egoera
politikoak eta antolaketa administratibo juridikoak, nola ez, eragiten dute prozesuan. Hori begien bistakoa da, zaila da oso.
|
|
|
Hegoaldeko etorkizuneko gazteek ordea Euskal Unibertsitatearen premia dute. Baikorra badirudi ere, euskal hiztunen hazkundeak egungo
|
egoera
politiko krispatuarekin bukatuko duela uste dut. Nafarroako kasuan argi eta garbi agertzen zaigu.
|
|
|
3. Euskal Unibertsitateak espirituz publikoa luke izan, baina arestian aipatu dudan bezala
|
egoera
politikoaren aferak bide hau eragozten du. Proiekturik hoberenahe rrialde guztiak bateratuko lituzkeen Unibertsitate publiko bat izango litzateke, baina hau, tamalez, ezinezkoa da.
|
|
|
Bi dira aukera hori eragozten duten faktoreak: bata Euskal Herriak bizi duen
|
egoera
politikoa, oinarrizko adostasuna ezinezko egiten duena eguneroko bizitzaren gai gehienetan. Bigarrena, une honetan Eusko Jaurlaritza osatzen duten alderdien jarrera eta ahalmena.
|
|
|
Unibe rtsitate publikoak ikasle guztiei, bai euskaldunei bai erdaldunei, beraien hizkuntz eskubideen murrizketarik gabe, zerbitzu osoa eta berdina eskaini behar diela kontuan izanda, euskal campusaren aldeko hautua izango litzateke bidezkoena. Baina gaurko baldintza juridikoak eta
|
egoera
politikoa kontuan izanda, oso zaila iruditzen zait, ia ezinezkoa ez esateagatik. Halaz ere, bertan behera utzi ezinezkoa eta etengabe landu beharreko errebindikazioa izan behar duela pentsatzen dut.
|
|
2003
|
|
|
Niretzat preso sozialak preso politikoak dira. Sozialak deituak diren presoak
|
egoera
politiko konkretu baten ondorioa dira, kartzelako egoera kanpoko egoera basatiaren ondorioa da. Gizarte eta sistema politiko honek ekoizten duen «kaka» kontzentratzen da kartzelan.
|
|
|
Gizarte eta sistema politiko honek ekoizten duen «kaka» kontzentratzen da kartzelan. Preso sozialak ez daude kartzelan arrazoi politiko konkretu batengatik, baina
|
egoera
politikoaren ondorio zuzena dira. Niretzat «soziala» adjektiboa ez da mespretxuzkoa.
|
|
|
Lehenengoz, lehendakariaren proposamenak eztabaida sustatzen duela azpimarratu nahi nuke. Hori berez oso positiboa da hain kutsatua eta blokeatua dagoen euskal
|
egoera
politikoan, non krisiaren muturrek, Batasuna eta PP alegia, euskal gizartea eskatzen ari zaigun akordioa oztopatzen duten; Batasunaren kasuan, hala bizitza eta beste hainbat funtsezko eskubideekiko nola ETA berarekiko ere jokatzen duen paperaren bidez; PPri dagokionez, eskubide eta askatasun zibilekiko duen jarrera atzerakoi eta erasokorren bidez. Esaterako, «Egunkaria»ren itxierak suposatu due...
|