|
2000
|
|
|
Gerra zibilaren hasieran futbol partida oro bertan behera geratu ziren, baina Euskal Gobernuak hegazkin propio bat behar zuela eta, 1937ko hasieran ANV eta EAJ (berez Euzko Gudarostia izenez) alderdien arteko lagun arteko norgehiagoka batzuk antolatu ziren. Jendearen aldetik erantzuna ezin hobea izan zen eta 22.000
|
pertsonek
San Mames lehertzear jarri zuten. Anekdota moduan esan dezagun lehen partidan ANVk irabazi zuela, 7, eta bigarrenean EAJ k, 3 Hauez gain, Bizkaia eta Gipuzkoaren arteko lehia ere ezagutu genuen (1 gipuzkoarrentzat), eta denaren ondorioz euskal selekzioa eta bere bira historikoa martxan jarri zen.
|
|
|
Izan ere or bizi dira, nola ala, 2.500.000 palestinotar. Auetatik, milloi t' erdi
|
pertsonek
, mundu guziaren laguntzari esker jaten dute zerbait. Bere artekoak dira Feddayin ak ere, indarkeriaz berea zuten lurra berriz artu nai dutenak:
|
|
|
ZARAMAGAKO Agiria sinatu dute euskal kultura, zientzia, irakaskuntza eta gizarte alor desberdinetako ia 800
|
pertsonek
. Lizarra Garaziko izpiritua berreskuratu beharra aldarrika tzen dute eta horretarako, besteak beste, alderdi politikoei beraien arteko elkarrizketa bazterketarik gabe bultzatzeko, Espainiako Gobernuari presoen eskubideak errespetatzeko eta ETAri su eten luzea eta iraunkorra indarrean jar dezala.
|
|
|
Lizarra Garaziko izpiritua berreskuratu beharra aldarrika tzen dute eta horretarako, besteak beste, alderdi politikoei beraien arteko elkarrizketa bazterketarik gabe bultzatzeko, Espainiako Gobernuari presoen eskubideak errespetatzeko eta ETAri su eten luzea eta iraunkorra indarrean jar dezala. Idazki honen aurretik, euskal kulturako 140
|
pertsonek
," Isiltasuna ez da babesleku" izenburupean egindako idazkian, ETA salatzen zuten eta gizartean edozein aldaketa lortzeko indarrean dagoen legediatik abiatu beharra azpimarra tzen zuten, besteak beste.
|
|
|
Eroski Taldeak argitaratzen duen aldizkarian adierazten denez, igaro berri den urrian Espainiako Estatuan jadanik milioi eta erditik gora
|
pertsonek
zuten euskarri digitalen bat kontratatua. Hil horretan Canal Satelite Digitalek ia milioi bat abonatu zituen, eta Via Digitalek, berriz, 600.000 Kontutan izanik abonatu bakoitzak hilero eta gutxienez 3.700 pezeta (148 libera) ordaindu behar dituela negozioa begi bistakoa da.
|
|
|
a) Hedabideetan erabilitako hizkuntza,
|
pertsonek
elkar ulertzeko eremua definitzen baitu.
|
|
|
Beste eskemak bezala, Barne Eredu Eraginkorrek (BEE) irauteko joera dute, hau da, eskematizaturik dauden
|
pertsonek
errazago bilatzen eta gogoratzen duteeskemen edukiekin bat datorren informazioa; eta azkarrago prozesatzen, ebaluatzen eta aurresaten dute besteen portaera, eskemen zentzu berean doanean.
|
|
|
Pertsonaiak antzezten dituzten
|
pertsonek
interpretatutako rol jokoak elkarreragina sortzen du. Elkarreragin hori, maximo edo korapilo jakin bateraino aurrerakorra den eszenaren tentsio dramatikoarekin dago lotuta.
|
|
|
–Hizkuntza alfabetiko batez irakurtzen eta idazten dakiten
|
pertsonek
idazten den bezala mintzatzen dela uste ohi dute, hots, hizkera sortzen duen aparatuak hitzezko soinu indibidualak eta aldagaitzak sortzen dituela, idazmakinak letrak banan banan eta aldaketarik gabe inprimatzen dituen bezalaxe. Pertsona horien hizkuntza ingelesa bada, jakingo dute bai, ebakeraren eta ortografiaren arteko egokitzapena ez dela inola ere bikaina.
|
|
|
Luzaro aipatu da irratitiko albisteak aditzen dituzten
|
pertsonek
eskuarki ez dutela irakurtzeko ohitura handirik. Hortaz, irrati albistegiak hainbat jenderen bitarteko ia bakarra izan dira informaturik egoteko, eta horrelaxe dira oraindik ere.
|
|
|
metodorik onena entzuleari buruzko datu kuantitatiboak eta kualitatiboak ezagutzeko. Aukeratutako
|
pertsonek
–lagina, osotzen dute.
|
|
|
—Baina erran ez dizut, bada, ezen ez zaitudala amatzat...! Eta nola izanen zaitut amatzat, baldin nik gehien maite nituen
|
pertsonek
bizia galdu badute zure kulpagatik...?
|
|
|
Ez dakit nola hasi. Beharbada neure burua zuritzen has ninteke eta, esan, ezer baino lehen, Teresa bezala bakarrik bizi diren
|
pertsonek
, niretzat badutela misterio plus bat, erakargarriago egiten dituena. Eta beharbada Karmelorekin atzo hori gertatu zitzaidan.
|
|
|
Jakina denez, horien artean militarrek begi onez ikusten ez zituzten intelektual eta artista asko zeuden, besteak beste, Pio Baroja, Rafael Picavea, Isidoro de Fagoaga edo Jose Miguel de Barandiaranen mailako pertsonalitateak. Horrelako kolektiboen garrantzia azaltzeko, esan daiteke, ihes egiten zutenen artean hainbeste kazetari zeudenez, 1939 urtean Donibane Lohizuneko Argizabal baitan ospe handia lortuko zuen" kazetarien errepublika" deritzona sortu zela, hau da, hedabideekin lotura zuzena zeukaten zenbait
|
pertsonek
antolatutakoa.
|
|
|
" Zenbait arau ezarri ziren laguntza sua egin behar zuten pertsonei buruz. Batzuetan esaten zen langa bihurdikatzen zuen sokari eragiten zioten bi
|
pertsonek
anaiak izan behar zutela, edo gutxienez ponteko izen bera izan behar zutela".
|
|
|
nekazari, artzain eta mendizale askorekin geratzen gara berriketan, bidean atsedenaldi bat eginez; denda eta taberna askotan sartzen gara janariak, edariak, egunkariak eta beste hainbat gauza erostera; batzuetan autobusa edo trena hartzen dugu eta noizean behin auto stop egitea ere maite dugu. Zuen antzeko
|
pertsonek
ikusi egiten gaituzte, entzun egiten dute guk esaten duguna, ukitu ere egiten gaituzte batzuetan, zuen antzeko pertsonak gurekin mintzatzen dira.
|
|
2001
|
|
|
800 kiloko harria mugitzeko hiru pertsona behar badira, bi
|
pertsonek
ez dute harria mugituko, gau eta egun horretan arituta ere ez.
|
|
|
Argitxu Noblia da taldearen bultzatzailea. Orain arte, bertako 70
|
pertsonek
egin dute bat ekimenarekin. Nobliaren esanetan, joan den urrian Baionako Euskadi Irratia ren egoitza erre izan ostean inoiz baino argiago ikusi zuen bakearen alde jardun beharra.
|
|
|
" Fournier" Karta Museoa. Museo honek Felix Alfaro Fournierrek 1916tik bildu, mundu guztian zehar erosi eta hainbat
|
pertsonek
emandako karta bilduma biltzen du, munduko garrantzitsuena alegia. Garai askotako eta mundu osoko kartak ditugu ikusgai, bitxikeri askoren artean.
|
|
|
1980an Nafar Parlamentuan Foru Hobekuntzaren Eztabaidarako Oinarriak finkatzen ari zirenean, PSOEk euskararen ofizialtasuna defendatzen zuen Nafarroa osorako eta, egun bitxia badirudi ere, Victor Manuel Arbeloaren ahotik egiten zuen. Parlamentuak aginduta, zazpi
|
pertsonek
osatutako Batzordea joan zen Madrilera Foru Hobekuntza negoziatzera: 10 bilera egin ziren, baina negoziaketaren akta bakarra dago.
|
|
|
NAFARROAN egindako inkesta desberdinen arabera, bertako populazioaren %70etik gora Bardeetako poligonoaren aurka dago. Berriki, hiru mila bat
|
pertsonek
ere tiro poligonoaren aurkako manifestazioa egin dute Iruñean. Bitartean, UPN, PSN, CDN eta Bardeetako Juntak Espainiako Gobernuarekin negoziatu beharrekoaz ari dira behin eta berriz, akordio batera iritsi ondoren Espainiako Defentsa Ministerioaz hitz egiteko.
|
|
|
Herritarren ahotsa entzun dutela, herritarrek nahi duten protagonismoa ontzat hartzen dutela, eta beren frakaso politikoaren ondorioak beren gain hartzen dituztela ikusteko itxaropenik ez dut galdu. Botoa eman dieten
|
pertsonek
, eta aurrekoetan eman ondoren orain ukatu dieten pertsonek, gatazkak harrapatuta sofritzen daudenek, sufrimendu guztien justifikazio bakarra diren herria eta herritarrek, duintasunez tratuak izatea merezi baitute.
|
|
|
Herritarren ahotsa entzun dutela, herritarrek nahi duten protagonismoa ontzat hartzen dutela, eta beren frakaso politikoaren ondorioak beren gain hartzen dituztela ikusteko itxaropenik ez dut galdu. Botoa eman dieten pertsonek, eta aurrekoetan eman ondoren orain ukatu dieten
|
pertsonek
, gatazkak harrapatuta sofritzen daudenek, sufrimendu guztien justifikazio bakarra diren herria eta herritarrek, duintasunez tratuak izatea merezi baitute.
|
|
|
Uste dut
|
pertsonek
egiten dutela duin lanbidea, eta ez alderantziz. Nobel Saria jaso duelako inor ez da norbait, bere gizatasun maila da Nobel Sarira iritsi daitekeena.
|
|
|
Bestalde, euskal komunitatea hain txikia izateak bere abantailak ditu, nahikoa da pertsona talde txiki bat bere ahotsa entzunarazteko, eta sarritan joera ezberdinetako
|
pertsonek
elkar ezagutzen dute.
|
|
|
Emaitza horrek adierazten du Batasuna prozesuak ez zuela ezker abertzalea ordezkatu, ezta gutxiago ere. Batasuna prozesuan une batzuetan 4.000
|
pertsonek
parte hartu zuten gehienez, eta beste batzuetan 3.000 pertsonek. Esate baterako Aralarko jende askok ez genuen parte hartu; nik neuk ez nuen inoiz bozkatu.
|
|
|
Emaitza horrek adierazten du Batasuna prozesuak ez zuela ezker abertzalea ordezkatu, ezta gutxiago ere. Batasuna prozesuan une batzuetan 4.000 pertsonek parte hartu zuten gehienez, eta beste batzuetan 3.000
|
pertsonek
. Esate baterako Aralarko jende askok ez genuen parte hartu; nik neuk ez nuen inoiz bozkatu.
|
|
|
IRAGAN larunbatean milaka
|
pertsonek
autodeterminazio eskubidea aldarrikatu zuten Bilbon Batasunaren deiari erantzunez. Burujabetzaren mezuan horrenbeste oinarritu gabe, Batasunak autodeterminazio eskubidea bere mezu politikoaren ardatz egin du apurka azken hilabeteetan, eta larunbateko manifestazioa izan da orain arteko horren irudi garrantzitsuena.
|
|
|
Garai horietan bidean zehar edo aterpetxeetan parte hartzen duten
|
pertsonek
Bidearen benetako zentzuan parte hartzen dute; gainera, eguraldia ere egokia izaten da soroetan eta Galiziako gatainadietan zehar ibilaldi luzeak egiteko.
|
|
|
Halaber, garuneko hodietako istripuren bat (tronbosia, iskemia, enbolia) jasan duten adin handiko
|
pertsonek
bertigoak izan ditzakete.
|
|
|
Arnasa azkarregi hartu eta arnasketan ohikoa baino aire gehiago mugitzen duten
|
pertsonek
izaten duten hiperbentilazioak ere sarritan eragiten du zorabio sentsazio hori.
|
|
|
Ekarpen horiek ezinduak berak zein berarekin ahaidetasunezko zuzeneko loturarik duten
|
pertsonek
egin ditzakete, non eta ezindua bera bada onuradun.
|
|
|
da: 65 urtez gorako
|
pertsonek
egin eta beraiek bezalako jendeari zuzendutako honek, elikaduraz eta osasunaz aritu eta aholkuak emateaz gainera, beste hainbat gauza ere eskaintzen ditu.
|
|
|
NBE aren Batzar Nagusiak, pertsona zaharrek beren gizarteei egiten dieten aportazioa eta, herrialde batetik bestera ez ezik, herrialde berean adineko
|
pertsonek
bizi duten egoeren arteko desberdintasun eskerga halakotzat harturik, herrialde guztietan orain artekoan baino osasun egoera hobean bizi diren pertsona urtetsuak geroz eta ugariagoak direla eta geroz eta urte gehiago betetzen dituztela aitorturik, herrialde guztiei hurrengo printzipioak gogoan izatea aholkatzen duen karta hau onestea erabaki zuen:
|
|
|
Hala ere, zurrunga asko eta bortitza egiten duten
|
pertsonek
apnea gara dezakete azkenean eta SAOSarekin loturiko beste trastorno batzuk ere izaten dituzte eta, beraz, funtsezkoa da garaiz diagnostikatzea; sintomak egoki tratatzeak kasuen ia %100 sendatzea dakar.
|
|
|
Oinak hotzak dituzten
|
pertsonek
ur berotan sartu behar dituzte 4 minutuz, saunaran sartu aurretik (edo ondoren).
|
|
|
Bestetik, gantz ugari ugariak dauzkatenez, ez behazun xixku edota pankreaseko arazoak nozitzen dituzten
|
pertsonek
, ez gantza xurgatzean arazoak dauzkatenek ere, ez dituzte maiz kontsumitu behar fruitu sikurik gantzatsuenak, hala nola intxaurrak (edukiaren %59 dute gantza), hurrak (%54), almendrak (%53) edota pistatxoak (%52).
|
|
|
Bizitzaren aurrean jarrera positiboa duten
|
pertsonek
jarrera negatiboa erakusten dutenek bezala sufritzen eta jasaten dituzten gertaera desatseginak, baina desberdintasun batekin: lehenak eraginkorrak dira arazoak konpontzerakoan eta bigarrenak, berriz, errukitu eta blokeatu egiten dira.
|
|
|
Psikologia zientifikoak, Ellis, Beck, Mahoney edo Golfried autoreen eskutik, Berregituratze Kognitiboa sortu du,
|
pertsonek
egoera jakin batzuetan edo beste pertsona batzuen inguruan dituzten interpretazio edo pentsamendu okerrak identifikatu, aztertu eta aldatzea helburu duen teknika psikologikoa.
|
|
|
Ingurukoek euren ordenaren kanon konpultsiboak ez betetzea ere ezin dute jasan eta etxean bizi diren
|
pertsonek
helduak izan edo ez zorrotz bete dituzte mania hau duen pertsonak ezarritako ordena eta garbitasunari buruzko arauak.
|
|
|
Egia da, beste aldetik, hainbat aditibo ez dituztela hartu behar aldakuntza organiko edo intolerantzia jakin batzuk nozitzen dituzten
|
pertsonek
, hala nola zeliakoek.
|
|
|
Adopzioa egin nahi duten
|
pertsonek
, bizi diren autonomi erkidegoko (gizarte arazoetako edo adingabekoaren babespeneko) organo eskudunera jo behar dute, informazioa jaso eta nazioarteko adopzioa egiteko eskabidea aurkezteko.
|
|
|
Kasu horretan programakproposaturiko aldaketa, subjektuaren gertuko sarearen euskara maila lehenengoaldagai latentean ere sartzea izan da. Hori ere ulergarria da, izan ere subjektuarengertuko
|
pertsonek
duten euskararen ezagutza maila aldagai soziolinguistiko modura interpreta daiteke.
|
|
|
Euskararen erabilera orokorrean aldagai ezberdinek duten eragina ikusita, euskara erabilera altua dutenen perfil soziodemografikoa, soziolinguistikoazein psikosoziala egin da. Subjektu horiek Gipuzkoan eta euskaldunen proportzioa%40 baino gehiagokoa den herrietan jaio eta bizi dira; euskara dute lehen hizkuntza beren gurasoek ere, edo gutxienez horietako batek; gurasoak Euskal Herrian jaioak dituzte; euskararen erabilera altua dutenen artean, emakumezko gehiago daude gizonezkoak baino; subjektu horiek euskararen ezagutza maila altua dute, baita beren inguruko
|
pertsonek
ere (gertuko eta urrutiko sarea); euskararekikoeta euskaldunekiko jarrera positiboa erakusten dute; horrez gain, euskaldunei etaerdaldunei buruzko irudi ezberdina dute, euskaldunak oso taldekoiak ikusten dituzten bitartean, erdaldunak ez dituzte hain taldekoiak ikusten; euskararen bizitasun etnolinguistiko subjektiboari dagokionez, euskarri eta kontrol instituzionala etaestatusa baxutzat jotzen d...
|
|
|
ISTa baliagarria da; portaera horien adibideak ondorengoak izan daitezke: a) botereedo estatus altua duten
|
pertsonek
edo taldeek egiten duten diskriminazioa, edo b) botere gutxi edo estatus baxua duten pertsonek edo taldeek egitendituzten mobilizazio edo aldaketa sozialak.
|
|
|
ISTa baliagarria da; portaera horien adibideak ondorengoak izan daitezke: a) botereedo estatus altua duten pertsonek edo taldeek egiten duten diskriminazioa, edo b) botere gutxi edo estatus baxua duten
|
pertsonek
edo taldeek egitendituzten mobilizazio edo aldaketa sozialak.
|
|
|
Baina, hala ere, usaimenaren ezaugarri aipagarriena, dudarik gabe, usain desberdinak bereizteko dituen ahalmenean datza. Gaur egungo ikerkuntzak frogatu duenez,
|
pertsonek
50 usain primario baino gehiago bereiz ditzakegu. Ikusmen edo dastamenarekin erkatuz, egin daitezkeen konbinazio posible guztiak asma daitezke, eta beraz, usain ñabarduren kopurua ia ia mugagabea dela esan daiteke.
|
|
|
Diabetes Care aldizkariaren azken zenbakian argitaratutako azterlan baten arabera, 1 edo 2 motako diabetesa duten
|
pertsonek
joera handiagoa dute beren lankideek baino lanegunak galtzeko, eta, beraz, soldata txikiagoa dute, ehuneko 30 arte. 1989ko datuetan oinarrituta egindako lanaren arabera, diabetesak 3.7000 eta 8.700 dolar artean murriztu zituen AEBetako langileen urteko diru sarrerak.
|
|
|
Koagulatuta egoteagatik, mamia esne likidoa baino digestioxeagoa da, eta horregatik da bereziki gomendagarria urdail delikatua duten pertsonentzat. Bestalde, ez da komeni laktosarekiko intolerantzia, beherako akutua eta behi esnearen proteinarekiko alergia duten
|
pertsonek
jatea. Etiketatzea Ontzi eta etiketetan produktuaren izena, zein esne motatakoa den (ardi edo behi pasteurizatua), produktuaren kopuru garbia, iraungitze edo kontsumo data lehenetsia, kontserbazio baldintza bereziak eta fabrikazio lotea jarri behar dira.
|
|
|
Patata karbohidrato konplexuetan (almidoia) eta bestelako substantzia elikagarrietan aberatsa da, eta garrantzi handia du gure eguneroko elikaduran. Nutrizio arloko adituek egunero kontsumitzea gomendatzen dute, barazkiekin, entsaladekin, lekaleekin, pureekin… lehen plater gisa, edo, bigarrenen hornitze gisa, hori bai, ez beti frijituta, baizik eta lurrunetan, labean edo papillote eran, pure gisa… gantz, kaloria eta digestio hobeko pure gisa.Potasio kantitate handia dutenez, giltzurruna duten
|
pertsonek
, medikuak aginduta, mineral horretan dieta txikia behar badute, kontuan izan behar dute kontsumitu aurretik patatak 10 h baino gehiago beratzen utzi behar direla (ahal den guztietan ura aldatuz), potasioa uretara pasa dadin, eta ura beti bota da. Kalitate irizpideak erosketan, manipulazioan eta higienean:
|
|
|
Nerbio anorexiaren ezaugarri nagusia argaltzeko gogoa da, eta, batez ere, pisua galdu nahi duten emakume gazteei eragiten die, gorputz handiegia dutelako, nahiz eta dagoeneko nahiko argal egon daitezkeen. Bulimia asaldura bat da, eta, horren ondorioz, bulimia duten
|
pertsonek
modu konpultsiboan jaten dute lehenik eta behin, eta, ondoren, janaria deuseztatzen dute, bai okada induzitu, laxante, barau edo gehiegizko ariketen ondorioz. “Pertsona batzuk asaldu horietarako prest jaiotzen dira”, adierazi dute adituek, eta gaineratu dute “pertsona bakoitzak elikadura nahaste bat garatzeko duen modua bakarra dela, eta faktore genetikoen, familia faktoreen, nortasun faktoreen mende dagoela”.
|
|
|
Horregatik, bitamina hori duten elikagaiak dietan sartzea gomendatzen dute. “Egunean zehar bost fruta pieza edo entsalada txiki jatea da egokiena –esan duzu– Hala eginez gero, eguneroko errazio bakoitzak 45 urtetik gorako
|
pertsonek
4 urteko epean hiltzeko arriskua %20 murriztea lortuko luke”. Ikerketak azaltzen duenez, bost pieza horiek ez dira nahitaezkoak; nahikoa litzateke 15 urtetik gorako pertsona ororen dietan egunean gutxienez 60 miligramo (kiwi bat) sartzea onura hori lortzeko.
|
|
|
Eztiaren ezaugarri nagusia fruktosa eduki handia da, gibeleko glukogeno bihurtzen dena, eta prozesu horrek ez du intsulinarik behar. Hala ere, glukosa asko duenez, eztia diabetesa duten
|
pertsonek
kontrolatu beharreko elikagaitzat hartu behar da. Merkatuan dagoen ia ezti guztia berotu egin da, legamien bidezko kristalizazioa eta hartzidura saihesteko.Tenperatura horiek ez dira aski “Clostridium botulinum” en esporak suntsitzeko.
|
|
|
Azken horiek ekoizleen, fabrikatzaileen, merkatarien edo zerbitzu emaileen elkarteek erregistratutakoak dira, merkatuan produktuak edo zerbitzuak eta elkarteko kide ez direnak bereizteko. Legearen arabera, berme markak ezaugarri komunak ziurtatzen dituen ikurra edo bitartekoa dira, batez ere, markaren titularrak behar bezala baimendutako eta kontrolatutako
|
pertsonek
egindako edo banatutako produktuen edo zerbitzuen kalitatea, osagaiak eta jatorria; nazioarteko markak; horien esanahia nazioarteko marka baten babesa besterik ez da. Atzerrian, baita Espainian ere, erregistratutako marka baten esklusibotasuna nahi duenak Marken Nazioarteko Erregistroan inskribatu du.
|
|
|
Hala, edozein pertsonak izaten dituen ohiko umore aldaketak areagotu egiten dira, eta, ondorioz, kasuen erdietan gaixoa ospitale batean sartzen da. Arazo hori duten
|
pertsonek
, egun, aste edo hilabeteetan, ohiko jardueretan interesa galtzen dute, ez dira kontzentratzen, apatia handia izaten dute eta loaren eta gosearen asaldurak izaten dituzte. Nahasmendu horiek dituzten pertsonak hamar urte arte egon daitezke gaixotasunarekin bizitzen jakin gabe.
|
|
|
Arrozaren oskolak, zuntz osagaiez gain, fitosterolak ere baditu, odoleko kolesterol maila jaisteko gaitasun nabarmena dutenak. Beraz, kolesterol maila altua duten
|
pertsonek
, onura horiek lortzeko, oskolari eusten dion arroz integrala aukeratu dute.Arroz azalaren ezaugarri berezi bat silizio edukia da. Mikroelementu horrek atentzioa eman du hezur materialaren sintesirako eta eraketarako behar diren zelulak estimulatzeko duen gaitasunagatik eta kartilaginazko ehunen funtsezko substantzia eratzeko duen rolagatik, beharrezkoa baita kartilagoa eta elastina eratzeko (ehun kartilaginosoei beren propietate uzkurkorrak eta elastikoak ematen dizkieten proteinak).
|
|
|
Lezitina du, azido linoleikoa (gizakiarentzat funtsezkoa den gantz azidoa; hau da, elikaduratik hartu behar du nahitaez, organismoa ez baita kolesterolik sortzeko gai), kaloria gutxi ditu eta B12 bitaminaren kantitate oso txikia du. Eragozpen nagusia, tamaria bezala, sodio edukia da, eta hori kontuan hartu behar dute elikaduraren sodioa murriztu behar duten
|
pertsonek
(gehiago misoan, zereal hartzigarri bat, soja eta itsas gatza). Japonian miso mota asko egiten dira, baina Europan honako hauek erabili ohi dira:
|
|
|
Beste alderdi garrantzitsu bat, erikortasunaren (gaixotasun arrisku handiagoa) eta hilkortasunaren ikuspegitik, honako hau da: bihotzeko GMI 30 baino handiagoa duten
|
pertsonek
gaixotasun kardiobaskularrak izatea, diabetesa izateko arrisku handiagoa izatea (gehiegizko pisuak intsulinarekiko erresistentzia eragiten du, eta, beraz, intolerantzia hidrokarbonatua eragin dezake, baina ez dira denak diabetikoak, eta alderantziz, arteria masa handitu behar da) Frogatuta dago koipearen sabelaldeko banaketa arrisku kardiobaskularraren markatzaile sentikorragoa dela GMI bera bain... Gerria/ aldaka erlazioa edo indizea (maila berean eta aldakan neurtuak, hurrenez hurren) 0,95 baino handiagoa da gizonezkoan, eta 0,80 baino handiagoa emakumezkoan, arrisku kardiobaskularra eta Kontzejuaren Mellitus handiagoa izatearekin lotzen da.
|
|
|
Atzo Teruelgo La Puebla de Valverde herriko landetxe batean nahita askatutako 13.000 bisoi amerikar Ecologistas en Acción elkarteak “delitu ekologiko larritzat” jo du, Penintsulako espezie ez autoktonoa askatzeak ingurumenean izan dezakeen eraginagatik. Elkarte ekologistak baztertu egin zuen talde ekologista batek bisoiak askatzeko izan zezakeen inplikazioa; izan ere, asteartean landetxe horretako kaiolak ireki zituzten
|
pertsonek
erakutsi zuten horrek eragiten duen ingurumen inpaktua “ezjakintasun edo mespretxu larria” zela. “Zoritxarrez —gaineratu du—, ez da lehenengo aldia bisoi amerikarrak askatuak izan direla edo landetxe horietatik ihes egin dutela”; oso ugariak dira, eta dozenaka mila bisoi amerikar egoera txarrean daude, ekologisten arabera; gainera, “oso sistema mingarriak eta onartezinak erabiltzen dira haien heriotza eragiteko”.
|
|
|
Mediterraneoko dietak gutxitzeak konpentsatzen ditu, eta, beraz, ez du arriskurik sortzen. Hala ere, elikatze behar handiak dituzten
|
pertsonek
(mantenugai horiek murriztuta), hazkuntza aldian dauden haur eta nerabeek, haurdun dauden emakumeek eta bularreko amek eta digestio aparatuan asaldurak (maldigestioa eta malabsortzioa) dituzten pertsonek dutela kontrolatzea komeni da, elikagaietako zenbait mantenugai egoki aprobetxatzea galarazten baitute.
|
|
|
Mediterraneoko dietak gutxitzeak konpentsatzen ditu, eta, beraz, ez du arriskurik sortzen. Hala ere, elikatze behar handiak dituzten pertsonek (mantenugai horiek murriztuta), hazkuntza aldian dauden haur eta nerabeek, haurdun dauden emakumeek eta bularreko amek eta digestio aparatuan asaldurak (maldigestioa eta malabsortzioa) dituzten
|
pertsonek
dutela kontrolatzea komeni da, elikagaietako zenbait mantenugai egoki aprobetxatzea galarazten baitute.
|
|
|
Kataluniako zientzialari talde batek jakin du antsietate eta laxotasun artikularra (artikulazioen malgutasun handiagoa) duten
|
pertsonek
aldaera bat dutela beren genoman, eta hori gaixotasun horiek jasateko joera duen faktorea dela. Genetika Mediko eta Molekularraren Zentroko Genetika Psikiatrikoko Taldeko eta Bartzelonako Itsas Ospitaleko Psikiatriako Ikerketa Taldeko ikertzaileek egin dute aurkikuntza.
|
|
|
Gantz edukia eta bitamina (antioxidatzaile naturala) dituenez, arrisku kardiobaskularra duten pertsonei kontsumitzea gomendatzen zaie; baina kaloria asko dituenez, neurriz jan behar da gehiegizko pisua edo obesitatea izanez gero. Bestalde, potasio ekarpena oso handia da, eta, beraz, giltzurrun alterazio handiak dituzten
|
pertsonek
kiskali egin behar dute beren elikaduratik, potasioa kontrolatzen duen dieta egiten badute. Nola aukeratu:
|
|
|
Batzuetan, ehunka larba ager daitezke arrain bakoitzeko. Larba biziak arrain gordina edo behar bezain egosia kontsumitzen denean hartzen dituzte
|
pertsonek
. Horrek ultzerak eta gastroenteritisa eragingo dizkio kontsumitzaileari.
|
|
|
Nutrizio arloko laguntza ergogenikoei buruz iritzi kontrajarriak daude zenbait produktutan. Oro har, laguntza batzuk positiboak dira kirolarientzat, baina beste batzuk ez dira eraginkorrak eta are kaltegarriak ere, prestakuntzarik eta ezagutza medikorik gabeko
|
pertsonek
kontrolik gabe ematen baitituzte. Kontsumitzera joanez gero, kirol modalitaterako egokia den produktua aukeratu da, eta kirol jardueraren estadio desberdinetara egokituko da.
|
|
|
Jatorri eta osaera desberdineko irakasgaia izan daiteke. Izan ere, ez dira gauza bera materia fekalaren konposizioa, uretatik edo aireak edo sukaldeak erabiltzen dituzten
|
pertsonek
ekarritako hondakin mineralena. Zikinkeria horrek, gainera, bakterio kutsadura handia izan dezake berez, hala nola materia fekalaren edo beste hondakin solido batzuen kasuan, edo, bestela, kutsadura txikia, beste hondakin makroskopiko batzuekin gerta daitekeen bezala.
|
|
|
Legezkoa den puntu batetik, ez dago itzulketak eurotan emateko obligaziorik, eta, beraz, gerta daiteke pezetatan aldatzea eskatzen dutenak edo dendaren bat eurorik gabe geratu eta pezetak itzuli behar izatea, baina, inplikatutako sektore guztiek eta Administrazioak hartutako konpromisoaren arabera, dena eurotan egin behar da. Itxura guztien arabera, adineko
|
pertsonek
izango dute arazo gehien kalkuluak eurotan egiteko orduan, nahiz eta beren pentsioen nomina duela bi hilabetetik jasotzen duten diru berrian, haiek ohitzen has daitezen. Badaezpada, ez dute gomendatzen euro billeteak onartzea hurrengo bi asteetan, ofizialki indarrean sartu eta poltsiko partikularretan banatu aurretik, faltsutzeak gertatzeko arrisku handia baitago.
|
|
|
Autobusentzat edo antolatzaileentzat irekiko da. “Liteekeena da zenbait
|
pertsonek
lan egin eta bide horretatik igaro beharra izatea. Lasai egon daitezela, aurrez kudeatuko dugu hori.
|
|
|
Objektuek eta
|
pertsonek
ihes egiten diote, eta bere begien aurrean basamortu gorri bat uzten. Eta hitzak entzuten ditu, ulertu ezin dituen hitz eta keinu urrutikoak, haizeak higienikoki irensten dituen laborrizko hitzak.
|
|
|
Euskalgintzak bere diskurtso autonomo propio bat sortu eta plazaratu behar du. Gizarteakorain arte euskarari eta euskal kulturari erakutsi zion aldekotasun eta atxikimendua baliarazi behar ditu ideologia eta ikuspegi politiko desberdinetako
|
pertsonek
nahi eta erabiltzen dutela aldarrikatuz. Aniztasun eta kalitate mezuak etengabe indartu behar dira eta gizarte eragileen inplikazio eta konpromiso ahalik eta zabalena lortu behar dira.
|
|
|
Laburbilduz, justizia mantendu eta Platonen beldur handiena den gizarte zatiketaren handitzea agertu orduko ahalik eta azkarren ekidin). Lan hau arimaren alde suminkorra oso garatua duten
|
pertsonek
osatzen duten zaindari edo gerlarien gizarte klaseari dagokio. Hauek, curriculum intelektualaren ikasketa sakonarekin eta gimnasia ariketa guztiak lantzera ohiturik, haurtzarotik gorputz eta adimen prestakuntza bikaina izango dute; Platonek zaindariengan berak formulaturiko" mens sana in corpore sano" lema gorpuztua ikusiko du.
|
|
2002
|
|
|
ALDERDI sozialistak martxoaren 23 eta 24an egingo duen ezohiko kongresuari begira barne eztabaida gogorra bizi du. Eztabaidak ideien inguruan izaten ohi dira, baina ideiak
|
pertsonek
barreiatzen eta gauzatzen dituzte, horregatik da hain gaitza sarritan ideien eta pertsonen arteko eztabaida horiek bereiztea. Ideien eztabaidak lehentasuna behar duela aipatzen dute PSE EEn alde guztietatik, baina izenen dantza saihestezina da halakoetan, ikusi besterik ez bestela Redondo Terrerosen kudeaketa eta ildo politikoa babesteko sortzen ari diren sostengu zerrendak.
|
|
|
Egoeraren larria ikusita, Ondarearen Defentsarako Herri Ekimeneko sei
|
pertsonek
2001eko urrian prebarikazio salaketa jarri zuten Iruñeko Lurralde Auzitegian Yolanda Barcina alkatea, Juan Ramon Corpas eta Iruñeko udaleko beste lau pertsonen aurka. 1985eko Espainiako Ondare Historiko Artistikoaren Legean eta 1949ko Gazteluaren Defentsarako Legean oinarritu zen seikotea.
|
|
|
Nolanahi ere, zera azpimarratu nahi zuen artikuluaren egileak, daukaten adinerako izan ohi den ulermen gaitasuna baino gutxiago duten
|
pertsonek
" gizartean eta lantokian txertatu eta itsatsi" behar dutela, eta hori egitea ez zela batere erraza. Arrazoiak?
|
|
|
Galdatuak izan diren
|
pertsonek
gaiari buruzko gogoeta egina zuten engoitik. Alta, erantzun duten pertsona batzuek bai departamenduaren ideia errefusatzen dutenek bai desiratzen dutenek ez zekiten oso ongi departamendu baten lehentasunak zeintzuk diren.
|
|
|
Herri honetan, bakoitzak gauzak ikusten dituen arabera, partehartze politikoa bi modutan ulertzen da. Batzuek pentsatzen dute, bost, hamar, hogei
|
pertsonek
estrategia bat bultzatzen dutela eta gainerakoak haren atzetik goazela. Gero, ordea, errealitatea hor dago.
|
|
|
Aurrekoetan elkarrizketa guztiak jasotzen ziren, nahiz pertsona berak behin baino gehiagotan aritu. Errepikatzen duten
|
pertsonek
izan dezaketen gehiegizko pisua saihesteko, oraingoan neurri zuzentzaileak hartu dira. Errepikatzen duten pertsonei elkarrizketa kopurua mugatu egin zaie.
|
|
|
harresia gauetik egunera erortzen da eta berarekin batera beste hainbat gauza. Horrez gain,
|
pertsonek
oso ikuspegi historiko laburra dugu, guretzat 30 urte bizitzaren erdia izan liteke eta hizkuntza batentzat huskeria da. Beraz, joera ona den bitartean, gauzak ondo doaz.
|
|
|
Nahiko modu arinean hitz egin ere, ezen herri honetan hizkuntzalaritzan, soziolinguistikan, psikolinguistikan eta antzeko kontuetan munduan metro koadratuko dagoen" aditu" portzentajerik altuena izanik, egiten dena kritikatzeko amaigabeko hitz jarioa, indarrean diren hizkuntza politiken aurrean alternatiba eza desbideratzeko eta batzuen jarduera justifikatzeko asmoz lehenago beste batzuk egin ikerketak eta plan estrategikoak errepikatuz denbora eta diruak alferrik ematea, ohikoa baita. Gizartea aintzat egingarriak ez ezik eragingarriak diren neurri berriak proposatzeari dagokionez, ordea, basamortuan diren oasi kopurua murritza da oso, Eusko Jaurlaritzak bultzatutako Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia egiteko orduan kritiko agertu ohi diren askotariko eragileek zein
|
pertsonek
egin zituzten ekarpenetan nabarmen ikusi genuenez.
|
|
|
Epaimahaia hogeita hamar lagunek sukaldari ezagunak eta elkarte gastronomikoetako kideak, besteak beste osatua izanen da. Herri bazkaria antolatuta dago, eta 1.500
|
pertsonek
dastatuko dute marmitakoa.
|
|
|
Errudun sentimendu hori izaten duten
|
pertsonek
beren burua obligazioz betetzeko joera izaten dute, eurei ez dagozkienak izan arren.
|
|
|
Horretarako beharrezkoa da autokritika, gogoeta eginez eta maitasun eta konfiantzarik gehien erakusten diguten
|
pertsonek
egiten dizkiguten oharrak kontuan hartuta.
|
|
|
Matrimonioa galarazten duena ez da orientazio sexuala, izaera sexuala baizik: sexu bereko bi
|
pertsonek
ezin sor dezakete matrimonioa.
|
|
|
Espainiako Epaitegi Gorenak, 1992 urtean, izatezko bikoteak definitu zituen: ... egunez egun eta urtez urte mantendutako erregimen egonkorrean, kanpora begira eta publikoki garatu beharreko bizimoduan, bi
|
pertsonek
elkar harturik elkarrekin bizitzea da, etxe beraren baitan interes eta helburu komunak sor daitezen moduz... .
|
|
|
Legeztaturik ez dauden bikoteek nozitzen duten diskriminazioa ezabatzeko lehen urratsa, bikoteen erregistroak sortzea izan zelarik, horrelakoak berrehunetik gora dira egun Estatu espainiarrean: erregistro horietan, bi
|
pertsonek
(are sexu berekoak izaki) eman dezakete izena ezkontzaz bestelako lokarrien bitartez elkarturik bizi direnean.
|
|
|
Bada pertsona talde bat arrisku handikoa, era honetako lesioren bat izanez gero: zirkulazio arazoak dituzten diabetikoek bereziki zaindu behar dituzte oinak eta baita beheko gorputz adarretako arteriosklerosia eta odol fluxuaren arazoak dituzten
|
pertsonek
ere.
|
|
|
Jarrera itxiak izaten dituzte zailtasunak mehatxu gisa ikusten dituzten
|
pertsonek
, irtenbideei atea itxi, dramatikotasunean murgildu eta batez ere zailtasunak ikusten dituztenek.
|
|
|
Zentzurik gabe erosteko mendetasuna dutenek aitortzen dutenez, erosketa konpultsiborako joerari ez duten
|
pertsonek
baino bi aldiz gehiago ikusten dute telebista.
|
|
|
Zenbait
|
pertsonek
euskarazko klaseak ez zirela unibertsitatearen ardura argudiatu zuten arren, Joxe Azurmendirentzat, euskara irakastea, alfabetatzea, etab,. egin beharrezkoak baldin badira herrihonetan, Unibertsitateak beste edozein tokik bezain egokia dirudi horiek denak egiteko, ez behintzatdesegokiagoa, haren eginkizun propioei oposatzen ez zaien artean eta neurrian bederen?. (Azurmendi, 1983: 148).
|
|
|
Partaidetzako prozedurak martxan jartzearen garrantzia eta gizarteak erronka horietan borondate agerikoa argi eta garbi geratzen dira hausnarketa prozesuhorrekin. Aipaturiko hausnarketara gonbidatutako
|
pertsonek
gogo sendoa agertudute arduragai duten etorkizun horretan parte hartzeko.
|
|
|
Thompson ek harrapatzen dituenean, pobreziatik zein bazterkeriatik at daudenpertsona xumeak dira. Arras ongi erakutsiko digu txirotasuna nola sortzen den etagizartea osatzen duten
|
pertsonek
nola egiten dioten aurre. Gisa horretan, errukiarieta urkamendiari hirugarren osagai bat gehitzen dio:
|
|
|
Ikastoletako historiari buruzko lan hauek monografikoak izan ohi dira, ikastola bakoitzarenXXV. urteurrena betetzean prestatu izan dira eta ikastolarekin zerikusia izan duten
|
pertsonek
eginakizan ohi dira. Zer esanik ez, diren ikastolak baino gutxiago egin dira, baina sorta polita direlaukatzerik ez dago.
|
|
|
Gizarteko talde jakin batzuek egoera orotan dute, etsaiarekiko?,, ezezagunarekiko?,, atzerritarrarekiko?,, etorkinarekiko?, jarrera itxi garbi bat. Aldiz, beste herrialde batzuetan etorkinei ematen zaien tratuarekin hunkituta, edota telebista aurkezleak egindako adierazpenekin eta ikusitako irudiekin ardura erakusten duten
|
pertsonek
, etorkina hezur haragizkoa dela ohartzean, alegia, auzora heltzean, zer dela-eta jarrera eta portaera aldaketa ematen den frogatzeak sakonagoko hausnarketak behar ditu. Irakurketa global baten bidez aipatutako bi ideiak osagarriak egingo dituen irakurketa bat beharrezkoa da.
|
|
|
Munduan
|
pertsonek
bizitako esperientzietatik eratorritako esanahi kontingenteei, paradoxikoei edo kontradiktorioei erlijioak zentzua emateko aukera eskaini die,, azken esanahia? (Beriain, 1996:
|
|
|
Elgoibarko Zazpiki Irratia ere 1984an sortu zen; abenduan, hain zuzen ere. Irrati horren oinarrietan elgoibartarren eta euskararen alde lan egiteko asmoa jasotzen zen26 Ideologia desberdinetako
|
pertsonek
eta taldeek parte hartu dute bertan hasieratik; besteak beste, Gazte Asanbladak, Senideek, Talde Antimilitaristak, eta abarrek.
|
|
|
Aipatu bezala, parte hartu nahi duen orori irratiaren antolaketan aritzeko bidea eman nahi zaionez, esku hartze hori ahalbidetzen duen egitura Txolarre Irratiaren batzarra da. Irratia aurrera atera dadin ahalegintzen direnek eta irratsaioren bat egiten duten guztiek osatzen dute batzarra; hau da, irrati esatariek, kolaboratzaileek, herrietako ordezkariek eta saio askean parte hartzen duten taldeek eta
|
pertsonek
. Funtzio nagusiak honako hauek dira:
|
|
|
Batzarra baino partaide gutxiagok osatzen dute irratiaren talde eragilea. Emisorako langileek, programazioaren zuzendariak, laguntzaile esatariak eta publizitate komertzialak?, diruzainak, arlo teknikoko arduradunak eta erakundeekiko harremanak garatzen dituzten
|
pertsonek
osatzen dute talde eragilea, bere zeregin nagusia Txolarre Irratiaren egunez eguneko jarraipena egitea baita.
|
|
|
Oinarrian, komunikazioak izate anitzeko egitateak ordezkatzen dituzten zeinuen bitartez funtzionatzen du. Komunikazio berbak gogora ekartzen digu, gehienetan,
|
pertsonek
elkarri esangurak igortzearen prozesua. Prozesu hori ez da bakarrik berba lotura, zeren komunikazio prozesuan gizakiak era askotako seinaleak eta indizeak baitarabiltza esangurak igortzeko eta trukatzeko; gure artean, hala ere, ohikoena, berbaren bidez gauzatzen den hori da komunikazioa.
|
|
|
Hedabideek eurek ere
|
pertsonek
legez funtzionatzen dute: sinesmenen arabera.
|
|
|
Orduan, ura, arrantzako produktu batzuk eta landareak kutsatu egin daitezke, eta infekzioa pertsona osasuntsuei bideratu. Elikagai nagusiak Esan dugun bezala, infektatutako
|
pertsonek
ezabatuko dituzte, normalean, beren gorozkiekin, partikula asko. Hortik aurrera, ura izango da barreiatzeko lehen ibilgailua.
|