|
2001
|
|
|
Stress hitza fisikan erabili zen lehen aldiz eta hogeita hamarreko hamarkadan hartu zuen Hans Seyle k,
|
pertsonarengan
eragina izaki, erreakzioak sortzen dituzten gorabehera eta gertaerak aipatzeko.
|
|
|
Gaixoak eta haren emazte edo lagun sentimentalek ebaluatu zuten eraginkortasuna”. “Erekzioaren disfuntzioa gaixotasun bat da, ez bakarrik erekzioa duen
|
pertsonari
eragiten diona, baita bere emazteari edo bikotekide sentimentalari ere”, adierazi du Udo Jonas irakasleak, Hannoverko (Alemania) Medikuntza Fakultateko Urologia Saileko buruak.
|
|
|
Hala ere, patologia horrek 65 urtetik gorakoetan duen eragina %30etik %35era bitartekoa da. Azterlan horretako datuen arabera, 20 urtetik gorako biztanleen %14, 8k lunbalgia du; beraz, kalkuluen arabera, 4,5 milioi espainiarrek jasaten dute aldaketa hori, eta 50 urte inguruko
|
pertsonei
eragiten die, batez ere. Era berean, lunbalgia kronikoa duten pertsonen prebalentzia %7, 7koa da eta 2.300.000 espainiarri eragiten die.
|
|
|
Marquések dei bat egin zien atzo biztanleei, oso kezkatuta egun hauetan izan diren berri eta builoekin, eta azaldu zuen legionella gunea ia itota zegoela, nahiz eta oraindik ez den jakin zein hozte dorrek eragin zuen epidemia. Bien bitartean, Murtziako guardiako epaitegiak eginbideak ireki ditu “osasun publikoaren alde”, ekainaren 28an agerraldia detektatu zenetik 632
|
pertsonari
eragin dien legionella epidemia horren inguruan. Epidemiak bi pertsonaren heriotza eragin du, eta kopuru ofizialen arabera, 237 kasutan legionellaren proba positiboa izan da.
|
|
|
Behin baino gehiagotan frogatu da urak garrantzia handia duela gaixotasunak transmititzeko. Hala nabaritu zen, adibidez, 90eko hamarkadan, Estatu Batuetan agerraldi bat aitortu zenean, Milwaukee-n 400.000
|
pertsonari
eragin ziela. Inplikatutako produktua ura eta agente etiologikoa izan ziren Cryptosporidiuma. Adibide argi horiez gain, beste mikroorganismo batzuk ere badaude, hala nola enterobakterioak (Escherichia coli, Salmonella eta Shigella, besteak beste), baziloak (horien artean patogenoak, hala nola Bacillus anthracis, ikatza edo antraxa) edo birusa (A hepatitisa eta Norwalk motako birusa).
|
|
|
Beste batzuetan, higienerik ezak, behien garbiketa eskasak, ingurumenak, jezteko sistemek, esne hodiek, eltzeek edo hozte sistemek eragiten dute kutsadura. Egoera txarrean dagoen esnea kontsumitzeagatik
|
pertsonengan
eragina izan dezaketen gaixotasunik aipagarrienak hauek dira: “Salmonella enteritidis”, “Salmonella typhymurium” eta “Salmonella enteritidis”, gastroenteritis akutua eragin dezaketenak.
|
|
2002
|
|
|
Erosketa adikzioa, adibidez, Europako biztanlegoaren %2tik %5erako portzentajeak sufritzen omen du. Milioika
|
pertsonei
eragiten dieten gaixotasunez ari gara beraz
|
|
|
Crohn en eritasuna gaztetan azaldu ohi da, 20 eta 30 urte bitartean, eta baita lehenago ere; sexu bietako
|
pertsonei
eragiten die eta, bitxia badirudi ere, eragin handiagoa izaten du judutarren artean.
|
|
|
Ezagunenen eta ohikoenen artean ondorengo hauek ditugu: artrosia, bi milioi pertsona baino gehiagok jasaten dutena eta kartilagoaren higaduragatik sortzen dena; artritis erreumatoidea, artikulazioak handitzea dakarrena, eta osteoporosia, gaitz honek bi milioi eta erdi
|
pertsonari
eragiten baitio eta gehienetan menopausia pasatu duten emakumeei.
|
|
|
Bazako (Granada) Oinarrizko Ospitale Orokorrean atzemandako sarna agerraldiak dagoeneko 35
|
pertsonari
eragin die, osasun zentroko langile guztiei eta horien familiakoei, gaixo bati izan ezik. Agerraldiaren jatorria barne medikuntzako gunea aldi baterako ixtea izan dela baieztatu da.
|
|
|
Gorotz inkontinentzia egoera fisiko, psikiko eta sozialki ezgaitzailea da, bi sexuetako
|
pertsonengan
eragin handia duena. Sintomak aldatu egin daitezke:
|
|
|
Egun horietan, 5.000 bat aditu elkartu dira Lisboan, arazo kardiobaskularren atzetik osteoporosiari buruzko datu berriak bateratzeko. Epidemia isila, patologia deritzona, mundu osoko 150 milioi
|
pertsonari
eragiten diena, oso infradiagnostizatuta dago. Hezur masa galtzen duten Europako emakumeen erdiak baino gutxiagok dakite gaixotasuna dutela.
|
|
|
Hospitalet eta Espluguesko legionella agerraldiak hamabi
|
pertsonari
eragiten die dagoeneko
|
|
|
Zistitis kronikoaren eta izaera arruntaren arteko aldea da, etiologia infekziosoa ez denez, ez dela antibiotikoekin tratatzen. Zistitis mota hori askoz ere ohikoagoa da emakumeetan, baina edozein adinetako eta sexuko
|
pertsonei
eragin diezaieke. Sintomatologia gernu maiztasunaren arabera definitzen da, eguneko 60 aldiz har dezakeena kasu larrietan, berehala pixa egin behar izatearen sentsazioa, eta, gainera, abdomenaren beheko aldean, uretra eta baginan senti daitekeen mina.
|
|
|
Maila horren azpitik jardunez gero, urtean 34.000 euroko gastua egitera behartzen du terapia. Horrez gain, GIBarekin lotutako gaixotasunei buruz ere hitz egin zen; hepatitisa, esaterako, bide parenteraletik kutsatu ziren
|
pertsonei
eragiten die, eta, orain, sendagileen erronka handia da. Hiesarekin lotutako 24 gaixotasunak desegin egiten dira ia 200 linfozito CD geratzen direnean.
|
|
|
Kataluniako Santa María de Palautordera herrian (Bartzelona) erregistratutako intoxikazio masiboak, ur kutsatua kontsumitzeagatik, bi ehundaka
|
pertsonari
eragin dienak, herri horretan erabiltzen diren ura hartzeko eta edateko ur bihurtzeko sistemetan akatsak daudela erakusten du. Aurreko egunetan izandako eurite bortitzak, errua ofizialki egotzi baitzitzaien, osasunean ondorio larriak dituen ingurumen arazo baten eragilea baino ez ziren izan.
|
|
|
Minusbaliotasunak aitortzeko, aitortzeko eta kalifikatzeko prozedura abenduaren 23ko 1971/ 1999 Errege Dekretuan jasota dago. Bertan baremo aplikagarriak ezartzen dira eta azterketa hori egiteko organo eskudunak zehazten dira, hau guztia,
|
pertsonari
eragiten dion minusbaliotasun mailaren balorazioa eta kalifikazioa Estatuko lurralde osoan uniformea izan dadin. Horrela, bermaturik geratzen da herritarrek ematen dituzten onurak, eskubide ekonomikoak eta zerbitzuak eskuratzeko aukera berdintasuna.
|
|
|
Zer egiten du parasitoak? Arraza, sexua edo adina bereizten ez duten
|
pertsonei
eragiten die. Ez du eraginik, halaber, erretzaileak edo edaleak izateak.
|
|
|
Unicefen zuzendariak goseteak mehatxatutako Afrikako hegoaldeko herrialdeetako egoera dramatikoa ere aztertu zuen. Egoera horrek hamahiru milioi
|
pertsonari
eragin diezaioke, horien erdiak haurrei. “Gure konpromiso eta ekintzei premiazko izaera eman behar diegu”, eskatu zuen.
|
|
|
La Vanguardiak dioenez, azken urteotan Txinan izan den pozoitze kasurik okerrenetako bat da. Iaz, intoxikazio mota horrek 146 pertsona hil zituen, eta 15.000 bat
|
pertsonari
eragin zien, kopuru ofizialen arabera. Inguru horretan bertan, duela urtebete inguru, antzeko eskandalu bat izan zen, inguru horretako denda batek giza kontsumorako egokiak ez ziren produktuekin pastelak egiten zituela jakin baitzen.
|
|
|
Gaitz horrek 240.000
|
pertsonari
eragiten die Espainian, eta urtero 2.400 kasu berri diagnostikatzen dira.
|
|
|
Urriaren 2tik 4ra, 300 espezialista baino gehiago elkartuko dira Palma de Mallorcan, epilepsien nazioarteko sailkapen berri bat egiteko, Espainiako Ligako XL. Urteko Batzarrean, Epilepsiaren aurka. Gaitz horrek 240.000
|
pertsonari
eragiten die Espainian, eta urtero 2.400 kasu berri diagnostikatzen dira. Epilepsia konnotazio fisiko, psikologiko eta sozial garrantzitsuak dituen gaixotasun bat da, eta sei milioi pertsonari eragiten die Europa osoan.
|
|
|
Gaitz horrek 240.000 pertsonari eragiten die Espainian, eta urtero 2.400 kasu berri diagnostikatzen dira. Epilepsia konnotazio fisiko, psikologiko eta sozial garrantzitsuak dituen gaixotasun bat da, eta sei milioi
|
pertsonari
eragiten die Europa osoan. Haren ustez, hamabost bat pertsonak krisia izango dute bizitzako uneren batean.
|
|
|
Gainera, sintoma horiei ezegonkortasuna edo zorabioa eragiten zaie. «Pertez doktoreak dioenez, arazo horiek egoera jakin batzuetan dauden
|
pertsonei
eragiten diete, krisi gisa. Horiek tarteka daitezke, eta denbora tarte asintomatiko oso aldakorrak uzten dituzte, aurresan ezin direnak.
|
|
|
Mundu osoko 177 milioi
|
pertsonari
eragiten die diabeteak, eta bihotza mehatxatzen du, baina baita begi bistakoa ere. Itsualdia ere eragin dezake, adituek atzo, osteguna, Diabetesaren Aurkako Nazioarteko Eguna zela eta.
|
|
2003
|
|
|
Era berean, alergiak identifikatu eta horien guztien erregistroa egiteko eskatu du. Espainian, gaur egun, elikagaiek eragindako 800.000
|
pertsonari
eragiten die, batez ere bi urtetik beherako haurren artean (%6 edo %7). Alergia mota hori immunitate sistemaren desbideratze bat da, eta “etsai” gisa onartzen ditu zenbait elikagai, hala nola arrautzak, esnea, arraina edo fruitu lehorrak.
|
|
|
J.W. Buck unibertsitate horretako patologoak dioenez, “historikoki, patogenoak, hala nola E.coli edo Salmonella, oso gutxitan lotzen ziren landareekin, eta, ondorioz, zientzialariek ez zuten arretaz behatu elikadura sektore hori”. Hala ere, badirudi arreta zientifikoa aldatu egin behar dela, kontuan hartzen bada
|
pertsonei
eragiten dieten elikadura infekzio asko fruta eta barazki begetalen kontsumoarekin lotuta egon daitezkeela, adituen esanetan. Georgiako Unibertsitatearen azterlanak azpimarratzen du beharrezkoa dela landa kontrolak indartzea, “kasu gehienetan kutsadura gertatzen baita”.
|
|
|
Hiesean adituak diren 4.000 adituk baino gehiagok hitzaldi bat ireki zuten atzo Bostonen (AEB) gaixotasun horren aurkako borroka aztertzeko. Mundu osoko 42 milioi
|
pertsonari
eragiten die, eta urtean hiru milioi heriotza baino gehiago eragiten ditu. Topaketa horrek iraungo duen bost egunetan, garapen bidean dauden herrialdeetan tratamenduak eskuratzeko funts publikoak handitzeko eskatuko da.
|
|
|
DMAEk ikusmen zentrala galtzea eragiten du, eta 50 urtetik gorakoen lehen itsutasun arrazoia da. 750.000
|
pertsonari
eragiten die Espainian, eta adituek uste dute kopuru hori hirukoiztu egingo dela hurrengo hamarkadetan. Urtero 9.000 kasu berri agertzen dira.
|
|
|
Ondoren, gaixotasuna zuten 35 laborategi arratoiri aplikatu zitzaien konponbidea, eta gero emaitza “adoretsuak” eman zituzten, zientzialariak ziurtatu zuen. Gutxienez 23 pertsona hil dira, eta Celebes uhartean urte honen hasieran sortutako denge epidemia batek 546
|
pertsonari
eragin die. Dengea “Aedes aegypti” eltxoaren bidez transmititzen da, eta haren aldaera hilgarria, dengue hemorragikoa, 1950eko hamarkadan detektatu zen lehen aldiz Filipinetan eta Thailandian, Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) arabera.
|
|
|
Sukarra, asaldura gastrointestinalak edo muskuluetako mina bezalako sintomekin, infekzioa nerbio sisteman zehar hedatzen da, eta horrek beste sintoma batzuk eragiten ditu, hala nola oreka galtzea, buruko mina edo nahastea, eta septizemia, meningitisa edo abortuak eragin ditzake. Arrisku larrian dauden
|
pertsonei
eragiten die, hala nola haurdun daudenei, jaio berriei, zaharrei edo sistema immunitario deprimitua dutenei. Listeriaren berragerpenari aurrea hartzea Hortik datoz Texasko Unibertsitatearen lanaren itxaropenak.
|
|
|
Askok zalantzak dituzte hain erradikalak diren zainketen albo ondorioez. Munduko populazioaren %2k neurri handiagoan edo txikiagoan izaten du gaixotasun hori, eta batez ere arraza zuriko
|
pertsonei
eragiten die. Munduko 80 milioi herritarren larruazala oheratu egiten da, eta tumore txikiak ditu, papula izenekoak.
|
|
|
Carlo Urbanik Vietnamen tratatu zituen pazienteen gaixotasuna harrapatu zuen. Ahalegin handiak egin arren, koronabirusak eragindako arnas sindrome horrek, hotzeriaren herena eragiten dutenen familia berekoak, 1.550
|
pertsonari
eragiten die 15 herrialdetan, eta 54 pertsona hiltzen dira ofizialki. Bestalde, gai horrekin estu lotuta, New Yorkeko osasun arduradunek pneumonia atipikoaren kasu berri baten berri eman zuten atzo, eta, horren ondorioz, orain arte bost gaixo zeuden hirian.
|
|
|
Air France eta British Airwayseko supersonikoak lanean egon ziren aldi baterako, 2000ko uztailean Concorde de de la aerolinea frantses batek Parisen kanpoaldean izandako istripuaren ondorioz. Istripu horrek 113
|
pertsonari
eragin zien bizia. Konpainia frantsesak azpimarratu zuen erabakia “harreman estuan” hartu dela Airbus eraikitzailearekin.
|
|
|
Baita merkataritza ere, han hegazti biziak saltzen baitira. Izan ere, eta hori funtsezko datua da, birusa hegaztietan detektatu izan da aldian behin, baina ez die beti
|
pertsonei
eragiten. Orain, adituek gehien uste dutena da hori horrela ez izatea, eta birusak giza zelulekiko afinitate edo tropismo handiagoa izatea.
|
|
|
Kontusio horiek, Espainian, urtean 800
|
pertsonari
eragiten diete.
|
|
|
Stephen MacMahon ikertzaile ingelesaren arabera, zelulen birsorkuntzari buruzko hiru ikerketa ildo nagusien konbinazioa izan liteke urtero 800
|
pertsonari
eragiten dieten muineko lesioak sendatzeko terapia kliniko “eraginkorrena”. MacMahonek eskolak ematen ditu Londresko King´s Collegen, eta azpimarratu zuen molekula inhibitzaileen blokeoari buruzko ikerketak, birsortzeko sistemaren trebetasunaren garapena eta bizkarrezurraren hazkundea bultzatzen duten zelulak sartzea direla muineko kalteak konpontzeko hiru lan ildo nagusiak.
|
|
|
Ustezko maula horrek 600 bat
|
pertsonari
eragin die Euskadin
|
|
|
Gaixotasun horrek herrialdeko hainbat estatutako 33
|
pertsonari
eragin die, gutxienez.
|
|
|
Gaixotasunak Kontrolatzeko eta Prebenitzeko Zentroak (CDC), Atlantan (AEB). ), baieztatu dute Afrikatik maskotatzat inportatutako karraskarietatik datorrela “tximuaren baztanga” agerraldia, herrialdean gutxienez 33
|
pertsonari
eragin diona. Zehazki, CDCek baieztatu zuten Ganbiatik zetorren arratoi erraldoi batean zegoela gaixotasuna, bai eta AEBra inportatutako hiru arratoi eta bi katilutan ere. apirilean.
|
|
|
Hala adierazten du Kanaria Handiko Las Palmas Unibertsitateko Zientzia Klinikoen Sailak egindako azterlan batek. Ikerketa horren arabera, Mediterraneoko dieta tradizionalaren aldaketek 2 eta 24 urte bitarteko
|
pertsonei
eragiten diete bereziki. Lan horren egileek 2 eta 24 urte bitarteko Espainiako biztanleen elikadura ohiturak aztertu zituzten.
|
|
|
Haren iritziz, horrelako edozein tresna da ona Alzheimerra duten gaixoentzat. Gaixotasun horrek, batez ere, adineko
|
pertsonei
eragiten die, “erraz erabiltzen delako eta soinua emititzeko giza ahalegin txikia eskatzen duelako”. Musikak ere interkomunikazioa errazten du, eta onura ugari dakarzkie gaixotasun hori duten pazienteei; izan ere, buru jarduerak sustatzen ditu, oroimena zaintzen du, oraindik ere badituzten trebetasunak indartzen ditu, modu lasaian adierazten laguntzen die eta beldurra eta antsietatea galtzen ditu.
|
|
|
Aragoiko komunitateko osasun arduradunek ezarritako itxiera gorabehera, sukaldaritzak bere zerbitzuak berriro ireki zituen beharrezko baimenik gabe, eta horregatik zigortu dute. Zabarkeria horrek berrogeita hamar bat
|
pertsonari
eragin die, ikasleen, irakasleen eta zentroko langileen artean, deskonposizioak, sukarra, gorakoak eta ezinegon orokorra jasan baitituzte. Inkesta epidemiologikoa egiteko zain dauden teknikariek ez dute baztertzen kasu berriak agertzea.
|
|
|
Urtero milioika
|
pertsonari
eragiten dien gaixotasun horren sintomak hobetzen lagun dezake elikadurak
|
|
|
“Ausartzen da, zuk zeuk hitz egin dezakegu” lemapean, gaixotasun batzuk dituztenei lagundu nahi die, eta gaixotasun horien eragina, elkartearen arabera, bost aldiz handitu da azken urteotan. Prentsaurrekoan, erakundeko koordinatzaile nazionalak, María del Carmen Gonzálezek, adierazi zuen 1997an, azken datu ofizialak eman ziren egunean, 250.000
|
pertsonari
eragiten zietela arazo horiek, eta orain uste dute kopuru hori boskoiztu egin dela, eta are gehiago, diagnostikatu eta aitortu gabeko kasuak direla eta. Gainera, biztanleria marjina handiagoari eragiten dio, ez bakarrik nerabeei, pentsatu ohi den bezala, baita menopausia ondoko emakumeei ere, 45 eta 55 urte bitarteko gizonei, eta bost eta sei urte bitarteko haur kaltetuei ere.
|
|
|
Kasu hori bera gertatzen ari da gaur egun Aurora ontzian. Ontzi horrek, Mediterraneoan zehar egin duen bidaian, infekzio agerraldi bat izan dela jakinarazi du, eta ehunka
|
pertsonari
eragin die (1900 bidaiari inguru). Egunak igaro ahala, intzidentzia murriztu egin da, 30 pertsona baino gehiago izan gabe, infekzio egoera akutuan.
|
|
|
Begietako konjuntiban folikuluen bidezko hantura erreakzioa eragiten duen mikroorganismo batek sortzen du, eta kalte konponezinak eragin ditzake, itsutasuna eragiten dutenak. Gaixotasun horrek 48 herrialdetako 146 milioi
|
pertsonari
eragiten die; horietatik 6 milioi ikusmena galdu dute, eta emakumeak dira kutsatzeko joera handiena dutenak. Gaixotasuna kentzeko ITIren programak beste herrialde batzuetan ere jarri dira abian, besteak beste, Ghanan, Mali, Tanzania, Vietnam, Sudan eta Nigerren.
|
|
|
Birus jakin batzuek bakterio espezifikoak infektatzeko duten ahalmenari fagotipia deitzen zaio. Mekanismo hori animaliengan eta
|
pertsonengan
eragin ditzakeen infekzioetatik askoz haratago doa, eta hainbat bide irekitzen ari da elikagaien arloan. Horietako bat, teorikoa, elikagaietako patogenoak ezabatzea da.
|
|
2004
|
|
|
Acabe elkarteak Bilboko Euskalduna Jauregian antolatutako Elikaduraren Asalduei buruzko III. Jardunaldian arreta berezia eskaini zitzaion emakumezkoen aldizkarietan nagusi den gorputz irudiari, eredu horrek zenbait adinetan eta behar bezalako orekarik ez duten adimen ahuleko
|
pertsonetan
eragin dezakeen kaltea izugarria delako.
|
|
|
3 Eginbideetan parte hartu behar duten
|
pertsonei
eragindako gastuak, eginbideon eskatzailearen kontura izango dira. Eginbideok eskatzean, eskatzaile horrek kauzioa emango du, eragin daitezkeen gastuen nahiz kalte galeren ondorioz erantzuteko.
|
|
|
Sendagai antihistaminikoak, buxadurak hamar egun baino gutxiagoan gainditzeko deskongestionatzaileak eta horiekin lotutako esteroide topikoen inhalagailuak dira alergien kontrako terapietan erabiltzen diren elementuetako batzuk. Txertoak, bestalde, eraginkorrak dira alergia alergeno batek bakarrik eragiten duenean, baina haren potentzialaren zati bat galtzen dute hainbat
|
pertsonak
eragiten dutenean, gero eta maizago gertatzen ari den bezala; izan ere, alergikoak eritasunaren jatorria elementu bakar batean izatetik batzuen batura izatera pasatzen ari dira, eta horrek diagnostikoa eta tratamendua zailtzen ditu.
|
|
|
Madrilgo Erkidegoko Osasun Publikoko, Elikadurako eta Kontsumoko Zuzendaritza Nagusiak kautelaz itxi du El Acebo landetxea, Villanueva de Peralesen, Sukar Q izeneko zoonosiaren edo animaliek transmititutako gaixotasun infekziosoaren agerraldi baten ondorioz. Sukar horrek 15
|
pertsonari
eragin die, eta horietako bat ospitale batean dago. Ukituak okupazio zentro baten erabiltzaileak dira.
|
|
|
sukarra, pertsonatik pertsonara transmititzen ez dena, “Coxiella burnetii” izeneko germen batek eragindako zoonosia da, kutsatutako animaliekin kutsatutako tantatxoak arnastuz lortzen den infekzioa. Horregatik, animaliekin zuzenean lan egiten duten
|
pertsonei
eragiten die, hala nola, albaitariei edo nekazaritza eta abeltzaintza sektoreko langileei. Arreta neurria Granja eskolako itxiera agindua atzo hartu zen zuhurtasun neurri gisa, Osasun Publikoko teknikarien lehen ikerketen emaitzen arabera, infekzio iturria zentroko animaliaren batean dagoela adierazten baitute.
|
|
|
–Ibilgailu ezezaguna: kasu honetan, Espainian gertatutako istripuek
|
pertsonei
eragindako kalteak estaltzen ditu. –Asegururik gabeko ibilgailua:
|
|
|
Hori dela eta, agentziak gomendatu zuen gaixo guztiak azter daitezela botika horiekin terapia bat egiten hasi baino lehen, asaldura emozional hori duen jakiteko, eta tratamendu garaian gaitz hori duten gaixoen zaintza estua eskatu zuen. Espainian Depresioak lau milioi
|
pertsonari
eragiten die Espainian, biztanleen %10i. Horietatik %73 emakumeak dira.
|
|
|
Parkinsonen gaitza duela ia 200 urte identifikatu zuen James Parkinson zirujau eta paleontologoak, baina ordutik ezin izan da zehaztu gaixotasunaren jatorria, Espainian 90.000
|
pertsonari
eragiten baitie. Bizi itxaropena handitu egingo da, patologiak 65 urtetik gorako 50 pertsonatik bati eragiten baitio.
|
|
|
Legionella agerraldi batek 10
|
pertsonari
eragin die Zaragozan
|
|
|
Zaragozako Lozano Blesa Unibertsitate Ospitale Klinikoko hozte dorreetan sortutako legionela agerraldi batek hamar
|
pertsonari
eragiten die oraingoz. Atzo hiru kasu berri detektatu ziren, eta horietako bi zentroko Zainketa Intentsiboetako Unitatera (ZIU) pasatu dira; beraz, sei gaixo daude zaintza intentsiboaren pean, Aragoiko Gobernuko Osasun Sailaren arabera.
|
|
|
Baina, zalantzarik gabe, udan beti izaten da elikadura toxikazioen gorakada; izan ere, manipulazio praktika kaskar batzuen ondorioz, tenperatura igo egiten da. Madrilen, iaz, 126 agerraldi izan ziren, eta 2.538
|
pertsonari
eragin zieten. Horietatik arazo nagusia haurtzaindegi eta ikastetxeei dagokie, %45ekin, eta bai, kezkatzen gaituen gaia da.
|
|
|
Diabetesa Pertsona helduek diabetesa dute, gorputzak intsulinarekiko erresistentzia handitzen duelako edo intsulinak behar adina ez duelako sortzen. Diabetes mota horrek 17 milioi
|
pertsonari
eragiten die AEBn, eta, azken azterketen arabera, gehiegizko pisuak eragiten du. Azterlan horien arabera, estatubatuarren %65ek gehiegizko pisua du edo gizenak dira.
|
|
|
Munduko Osasun Erakundeak (OME) gomendio berriak aurkeztu ditu edateko uraren osasungarritasuna bermatzeko. Nazioarteko osasun antolaketaren arabera, uraren kutsadura osasun publikoko krisi bat agertu ondoren antzematen da askotan,
|
pertsonei
eragin dienean.
|
|
|
Hori AEBko hiriko ibai sareari aplikatuko zaio, adibidez, baita garapen bidean dauden herrialdeetako putzuei ere. OMEren arabera, edateko uretan mikrobioek eragindako agerraldiek ehunka mila
|
pertsonari
eragin diezaiekete. Duela gutxi, herrialde garatuetako komunitate handi zein txikiei edateko ur kutsatuak eragin die.
|
|
|
Asaldura horren emaitza hantura zelularra da, eta, azkenik, diabetea. Estatu Batuetan bakarrik, 2 motako diabetesak 18 milioi
|
pertsonari
eragiten die, eta urtean 200.000 heriotza inguru eragiten ditu. Orain dela gutxi arte helduen gaixotasuntzat jotzen zen, baina, orain, gazteengan eta haurrengan ere diagnostikatzen da, gehienek gehiegizko pisuarazo larriak baitituzte.
|
|
|
Duela gutxi, urriaren 19an, gastroenteritisaren agerraldi bat baieztatu da, eta Badajozen 100 pertsona baino gehiagori eragiten die. Oraingoz, agerraldi horrek 113
|
pertsonari
eragin die, eta 91 urteko gizon bat hil da. Kasu gehienetan, klinika enterikoa izan da nagusi, goragale eta okada biziekin, baita beherako libratze batzuk eta sabeleko min kolikoa ere, baina sukarrik gabe.
|
|
2005
|
|
|
Laster ez da lehen mailako albistea izango seiehun hildako kolpez gertatu arte. Badirudi askoz gehiago sentitzen ditugula albiste indibidualak, eta maiz
|
pertsonei
eragiten ez dienak; ez dakit nongo zooan kaiola bat erori dela eta foka baten umea zapaldu duela. Ongi dago foka umeak korapilo bat sortzea barrenean, baina ez legoke gaizki korapiloa eragitea Iraken egunero erortzen ari direnek ere, edo hurbilagokoek.
|
|
|
1.Erakundearen helburuen arabera, honako erakundeak bereizi ditugu: taldekideen dibertimenduaz arduratzen direnak;
|
pertsonengan
eragitea bilatzendutenak; erakundeko kideen interes edo onurei begira ari direnak.
|
|
|
Tenperatura aldaketek germenak aldatzea eragiten dute ingurumenean, eta horrek ondorio kaltegarriak izan ditzake adineko pertsonentzat. Adituen esanetan, egun horietako hotz biziak adineko
|
pertsonengan
eragin ditzakeen arazo nagusiak arnas infekzioak eta bihotz gutxiegitasunak dira. “Gaixoak gripearen txertoa izan arren gertatzen diren koadro pseudogripalak dira.
|
|
|
Nahiz eta 1990etik 2002ra 1.000 milioi lagun baino gehiago igaro ziren saneamendu zerbitzuez, instalazio horietan sartzeko aukerarik ez zuten biztanleen kopurua 100 milioi besterik ez zen murriztu. Hamarkadako neurrien helburu nagusietako bat ur kutsatuaren kontsumoak eragindako gaixotasunak prebenitzea da, urtean 1,8 milioi
|
pertsonari
eragiten baitie. Oro har, beherako eritasunen %88 uraren kalitate txarragatik, saneamendu zerbitzuen ezegonkortasunagatik eta higienerik ezagatik sortzen dira.
|
|
|
Gaixotasun hori duten pertsona gehienek, %90 inguruk, II. motako gaixotasuna dute, gehiegizko pisuari eta sedentarismoari lotua. Gaixotasuna helduaroan agertu ohi da, eta 194 milioi
|
pertsonari
eragiten die munduan; kopuru hori 333 milioikoa izan daiteke 2025erako. Gaixotasun horrek areagotu egiten du kardiopatiak garatzeko arriskua, garun hodietako istripuak, itsutasuna, giltzurrunetako kalteak eta neuropatiak jasateko arriskua, eta horrek ultzerak eta gorputz adarren anputazioa eragin ditzake.
|
|
|
Shanxin, berriz, 860 milioi metro kubiko besterik ez dira geratzen hango zingira eta urtegietan, herrialdearen iparraldean probintziak duen urteko kontsumoa baino 200 gutxiago. Guangdongen, Txinako kostalde zabalena duen probintzian, azken 50 urteetako lehorte larrienak milioi bat
|
pertsonari
eragiten die; beraz, landa eremu askok ez dute ur hornidurarik. Euri egin beharrean gatz marerik txarrenak jasan ditu duela bi hamarkadatik.
|
|
|
Eskizofrenia buruko gaitz larri eta ezgaitzaileenetako bat da. Espainian 400.000
|
pertsonari
eragiten die (biztanleen %1), baina haien gizarte kostua askoz handiagoa da, gaixoak zaintzea kostatzen dena gaixoak ekoizteari uzten diona gehitzen baita. Espainiako eskizofrenikoen hiru laurdenak(% 73) ez dute ez ikasten ez lan egiten, eta hamarretik bederatzi familiaren mende daude bizirik irauteko.
|
|
|
Bertan kontsumitzaileen antolakundeari arrazoia ematen zitzaion, egin gabeko ordainketak bertan behera uzten zituen eta salatutako lau banku entitateei zordunen datu basean zeuden Opening eko ikasleen datuak bertan behera uzteko agintzen zien. Ebazpenak, hasiera batean, sei
|
pertsonari
eragin zien, baina urte horretako otsailaren 23ko auto batek eragina zuen EKA/ OCUko beste edozein bazkideri ere eman zion. Hala ere, Opening eko EAEko lau ikasle ohik BSCHren gutunak jaso dituzte berriro.
|
|
|
Gertaera horrek 1.435
|
pertsonari
eragin zien, eta horietatik 117 ospitaleratu behar izan ziren.
|
|
|
Kronika laburra Agerraldiak eragin handia izan arren, zazpi pertsona baino ez dira agertu auzi penalean. Auto judizialean bertan adierazten da orain arte egin diren instrukzio eginbideen artean egiaztatuta dagoela 2002ko 22, 23 eta 24an Torroella de Montgríko (Girona) gozotegi batean egindako koke batzuen kontsumoak 1.435
|
pertsonari
eragin ziela. Toxinfekzioaren eragilea salmonella enteriko serotipo enteritidis fagotipo 6 izan zen, kokak betetzeko erabili zen kreman agertzen dena.
|
|
|
Forma hori oso oldarkorra da; izan ere, haginak ditu muturretan, eta hortz horiekin ehunak ebakitzen ditu; hala, animalia hiltzen bada, hortzak elikatzeko eta migratzeko aukera izango du. Orduan, L3rekin kutsatutako arraina irenstean,
|
pertsonei
eragiten die. Infestazioa gerta dadin, itsasoko ugaztunak izan behar dira, horiek mantenduko baitute parasitoa uretan.
|
|
|
Zer egiten du parasitoak? Anisakis parasitoak arraza, sexu edo adin desberdineko
|
pertsonei
eragiten die normalean, erretzen edo edaten duten kontuan hartu gabe. Normalean ez da ohiko gaixotasunik izaten, pertsonak ez baitu adierazten edo sintomak ez baitira arruntak.
|
|
|
Aurrez prestatutako eta hutsean ontziratutako elikagai hori jateak hogeita hamar bat
|
pertsonari
eragin die Katalunian
|
|
|
AESAk kutsadura horren berri eman zien autonomia erkidego guztietako osasun agintariei, Elikagaien Alerta Sarearen bidez, produktu susmagarriak salgai ez daudela bermatzeko. Generalitatearen arabera, Katalunian atzemandako kasuak lehen sintomak izaten hasi ziren uztailaren 25ean eta 27an, eta Gaiá (Tarragona), Rubí, Vic eta Terrassa (Bartzelona) eta Bartzelona hiriko bost familiatako hogeita hamar
|
pertsonari
eragin diete. Intoxikatuetako sei ospitaleratu behar izan dituzte (bat Terrassako ospitalean, lau Manresako Sant Joan de Déun eta bat Andorrako ospitalean).
|
|
|
Botulismoak hiru
|
pertsonari
eragiten die Vigon ontziratutako zezina kontsumitu ondoren
|
|
|
Alzheimerra eta beste dementzia batzuk dituzten Gaixoen Senideen Espainiako Konfederazioak (CEAFA) irailaren 21ean egingo den Alzheimerraren Nazioarteko Egunaren aurkezpenean emandako datuen arabera, Alzheimerraren dementziak 1,2 milioi
|
pertsonari
eragingo die Espainian 2025ean. Horrek esan nahi du hogei urtean bikoiztu egingo dela egungo gaixoen kopurua:
|
|
|
Noiztik dakigu birus hori? Haren deskribapena ia mende batekoa da, eta nolabaiteko birulentzia agerraldi batzuk ezagunak diren arren, animalia gripearen ondorioak ez dira nabaritzen, ez baitiete
|
pertsonei
eragiten. Hala ere, azken hamarkadan agertutako agerraldien eraginak eta 2003an egindako erakustaldiak, hots, birusak espezieen hesia jauzi egin dezakeela eta kutsatutako animaliekin kontaktu zuzena duten pertsonei eragin diezaiekeela frogatzeak, handitu egin dute alerta maila.
|
|
|
Haren deskribapena ia mende batekoa da, eta nolabaiteko birulentzia agerraldi batzuk ezagunak diren arren, animalia gripearen ondorioak ez dira nabaritzen, ez baitiete pertsonei eragiten. Hala ere, azken hamarkadan agertutako agerraldien eraginak eta 2003an egindako erakustaldiak, hots, birusak espezieen hesia jauzi egin dezakeela eta kutsatutako animaliekin kontaktu zuzena duten
|
pertsonei
eragin diezaiekeela frogatzeak, handitu egin dute alerta maila. Asian sortu bada arazoa, nola irits daiteke gure herrialdera?
|
|
|
Larrialdi oftalmologikoetako zerbitzu batera joaten diren 10.000 pazientetik batek erretinako enbolia bat duela kalkulatzen da. Arazo kardiobaskularrak, kolesterol plaka ezegonkorrak eta hipertentsio arteriala dituzten adineko
|
pertsonei
eragiten die erretina infartuak. Kolesterol edo kaltzio plakak arterien edo bihotz balbulen barne horman itsasten dira, baina askatu eta begiraino ere joan daitezke, karotidatik oso hurbil dagoelako bereziki sentibera den organoa.
|
|
|
Botika horretan, zenbait gobernuk itxaropena jarri dute hegazti gripearen izurritea izateko arriskua saihesteko. Hegazti gripearen birusak orain arte 118
|
pertsonari
eragin die Vietnamen, Indonesian, Thailandian eta Kanbodian, eta horietatik 62 hil dira, Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) datuen arabera. Osasun agintariek uste dute “Tamiflu”, Rochek ekoitzia, eraginkorra izan daitekeela gizakien arteko pandemia hipotetiko baten aurrean, gaixotasunaren birusa aldatu delako.
|
|
2006
|
|
|
Akziook egikaritu dituzte, orobat, onestasunaren aurkako delituensunik gabeko
|
pertsonengan
eragina du ondoriozko auzietan, baldin eta Zigor Kodearen manuei helduta interesdunek aurretiaz salatu behar badituzte delitu horiek, edo Fiskaltzak ere salatu behar dituenean, delituok babesik edo nortatelako.
|
|
|
Kalkuluen arabera, Etiopian, Kenian, Somalian eta Djiboutin larrialdiko laguntza behar duten 8 milioi
|
pertsonei
eragingo die kontinente afrikarra astintzen duen lehorteak, azken bi urteetan ia euririk egin ez baitu. Zehazki, bost urtetik beheitiko milioi bat haur hil daitezke lehorte horren ondorioz, zuzenean edo zeharka, UNICEFek dioenez.
|
|
|
Horrek guztiak esan nahi du burdina falta osasun publikoko arazo bat dela, bai mantenugaia segurtatzeko, bai aberastutako elikagaiak kaltegabeak izateko. Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) berriki argitaratu duenez, burdinaren urritasunak 2.150 milioi
|
pertsonari
eragiten die, eta kopuru horrek kezka handia sortzen die agintari politikoei eta komunitate zientifikoari. Urritasun hori handiagoa da hazkunde azkarreko biztanle taldeetan (haur eta emakume nerabeak) eta ugaltzeko adinean dauden emakumeetan, batez ere haurdunetan eta edoskitzaroan.
|
|
|
Arnasbideetako infekzioak milioika
|
pertsonari
eragiten die urtero, bereziki gazteei eta helduei.
|
|
|
Horiek arlo horretako ezagutza areagotzen eta medikuen zein pazienteen hezkuntza eta prestakuntza hobetzen jardungo dute. Arnasbideetako infekzioak milioika
|
pertsonari
eragiten die urtero, bereziki gazteei eta helduei, eta kostu handia eragiten dio Europako gizarteari. Erresistentzia eta antibiotikoen erabilera asko aldatzen diren arren herrialde batzuetatik besteetara, adituek diotenez, bronkitisa edo pneumonia bezalako gaitzetarako botika horiek gehiegi preskribatzeak haiek eragiten dituzten organismo patogenoen erresistentzia areagotzen laguntzen du.
|
|
|
Christopher Millett Londresko Imperial College ko ikertzailearen esanean, “gazte askok, agian, ohitura hori uztea erabakiko dute, haurdun geldi ez daitezen”. Tabakoarekiko eta inpotentziaren arteko harremanak gazteei zein adineko
|
pertsonei
eragiten dien arren, ikerketak adierazten du, oro har, inpotentzia handiagoa izaten dela gizon helduetan eta bihotz edo zirkulazio arazoak dituztenetan. Erretzeko ohiturak, osasunaren beste alderdi batzuetarako kaltegarritzat jotzen denak, erekzioari kalte egiten badio, alkoholak nabarmen murrizten du inpotentzia izateko arriskua.
|
|
|
Hego Koreako zientzialariek aurrerapauso handia eman zezaketen milioika
|
pertsonari
eragiten dien desordena neurologikoa, Parkinsona, amaitzeko. Chung Jong kyeong katedradunaren taldeak, Hego Koreako Zientzia eta Teknologia Institutu Aurreratuko biologoak, gaixotasunaren arrazoi nagusia eman duela dio.
|
|
|
Zientzialariek onartzen dute 3a proteina dela SRAGren birusa zeluletan sartzen laguntzen duen lehen hodi ioniko baieztatua, baina ez dakigu beste sarbiderik dagoen. Arnas sindrome akutu eta larriak 814 pertsonaren heriotza eragin zuen, eta 8.470
|
pertsonari
eragin zien 2003ko udaberrian. Eragin handia izan zuen munduko 32 herrialde eta eskualdetan.
|
|
|
“Gure azterketaren balio berria da aldaken aldean gerriko tasa bat erabiltzen dugula, sabeleko obesitatearen neurketa bat, eta ez aurretiko azterketetan erabili zen gorputz masaren indizea (GMI) ”, adierazi zuen espezialistak. Mundu osoko 194 milioi
|
pertsonari
eragiten die diabetesak, eta adituek diote 2025ean 333 milioi izatera irits daitekeela. Bihotzeko eritasuna, garun hodietako istripuak, itsutasuna, giltzurrunetako mina eta nerbio desordenak izateko arriskua ere areagotu egiten du minak, oinetan ultzerak eta anputazioak eragin baititzake.
|
|
|
Gaixotasun infekzioso horrek 50 milioi
|
pertsonari
eragiten die mundu osoan, eta itsutasunaren arrazoi nagusietako bat da. Izan ere, Espainiako ikertzaileek beren prebalentzia eta intentsitatea %38 murrizteko gai den tratamendu bat aurkitu dute, ivermectina izenekoa.
|
|
|
Hori dela eta, AEBetako emakumeen% 40 obesoen kategorian sartu zen. Nazioarteko osasun erakundearen arabera, obesitateak gutxienez 300 milioi
|
pertsonari
eragiten die mundu osoan. Kopuru horiek gaixotasunaren dimentsio kulturala froga dezakete, adituek diotenez, zifren %5 baino gutxiago Japonian eta Txinan baitaude, eta %75 baino gehiago Afrikako nazio batzuetan.
|
|
|
Gaur egun, munduan milioika pertsonak ez dute osasun zerbitzurik: Latinoamerikan eta Karibean bakarrik, Osasunaren Erakunde Panamerikarrak (OPS) uste du egoera horrek 250 milioi
|
pertsonari
eragiten diela. “Egoera hori aldatzeko, ezinbestekoa da kalitatezko azpiegitura eta zerbitzu gehiago izatea, bai eta osasun profesionalak ere, herrialde askotan populazioaren oinarrizko beharrei erantzuteko behar dena baino askoz gutxiago direnak”, azpimarratu du Intervida GKEk.
|
|
|
Jatorri ezezaguneko sindrome bat agertu delako gertatu da hori. Oraingoz, 31
|
pertsonari
eragin die sindrome horrek, eta 20 pertsona hil dira giltzurruneko gutxiegitasun larri baten ondorioz. Joan den igandean azken biktima erregistratu zen, eta bost pertsona egoera kritikoan daude duela astebete lehen kasuak agertu zirenetik.
|
|
|
Ingurumen poluzioak 1.000 milioi
|
pertsonari
eragiten dizkie gaixotasunak munduan
|
|
|
Blacksmith Institute talde ekologista estatubatuarrak (New Yorken du egoitza) munduko hamar leku poluituenen zerrenda egin du. Izan ere, ingurumen poluzioak 1.000 milioi
|
pertsonari
eragiten dizkie gaixotasunak munduan, iturri beraren arabera. Ingurumen arazoek heriotzen %20 eragiten dute garapen bidean dauden herrialdeetan, non bizilagunek pozoitzeko, minbizia eta biriketako infekzioak izateko arriskua duten; haurtxoak, berriz, adimen urritasunekin jaiotzen dira, esan zuen Blacksmith eko zuzendariak, Richard Fuller ek.
|
|
2007
|
|
|
Alde emozionalak hurbileko pertsonak gainditu ditu: heriotza edota tortura imajinatzeak
|
pertsonengan
eragin du. Lan zaila da, zirraragarria, gogorra...
|