|
2000
|
|
|
rekin identifikatzen. Non
|
gauden
kontuan hartuko balitz, hori bera besterik barik, aurrerapauso handia litzateke gaur egun dugunarekin konparatuta.
|
|
|
Ahanzturaren kontu honetan nonnahi aurki ditzakezu alarmak pizteko moduko egoerak, eta ez naiz orain dela laurogei urte gertatutako ez dakit zeri buruz ari... Kultur komunitate garen neurrian, behartuta gaude azaltzera nola heldu garen
|
gauden
egoerara, mitoen eta oskurantismoaren aurreko jarrera bat, eta ez inoren aurrean ezer justifikatu beharrik dagoelako, oraina hobeto ulertzeko baizik. Zor diogu hainbeste gure memoriari.
|
|
|
Neurgailu ona da zinearena artea eta industria maila handi batean batzen dituen neurrian. Begira nola
|
gauden
.
|
|
|
Nahiz eta batzuk literatura lau jainkoren eremua balitz bezala aurkeztu. Guk badakigu non
|
gauden
eta nora goazen. Besteak?
|
|
|
Erasok dioskunez," halako datuak gutxiago edo gehiago sinesten dituzu, nahiz eta manipulatuta ote dauden susmoa ere aipatzen den. Beraz, xehe mehe non
|
gauden
jakin nahi genuen". Halaxe, bi etxe hauen entzule azterketaz aparte, enpresa pribatu batekin galdeketa bat egin eta emaitza horiek berretsi ez ezik, audientzia hobea ere eman die.
|
|
|
Umetan horrela hasten badira, zer esanik ez helduak direnean. Ez dakit non
|
gauden
, baina galbidetik gertu behintzat bai. Hala ere, ez dut uste telebista eta bideo kontsolek txotxongiloak eta gu sekula desagertaraziko gaituztenik, gure indarra benetakoak izatean datza-eta.
|
|
|
XXI. mendearen atarian
|
gauden
honetan, informazio teknologia berriek aldaketa nabariak ekar ditzakete arestian azaldutako eszenatokian. Sistema hauek baliatuz, erakundeek informazioa uneoroko aldaketak ahalbidetzen dituen euskarrian eduki dezakete eta orduan, urte batetik bestera testuliburua aldatzea edota zaharkituta geratu den informazio hori prozesu historiko dinamiko batean kokatzea posible izango da.
|
|
|
Horrela, paraje berdeak izugarriak dira, eta betidanik hortxe egon direla dirudi, milaka urtetan ukitu gabeko lurralde garbiak bailiran, baserriek ere teilatu urdin edo grisa dute, ez dira ikustera ohituta
|
gauden
gorri kolorekoak... Zuberotarrak eurak ere nahiko bereziak dira; Iparraldean beste" arraza" batekoak direla esan ohi dute.
|
|
|
Posmoderniaren ajeei ere egurra ematen diezu. " Jainkozurtz"
|
gauden
honetan diskurtso galera larri xamarra dago; datu eta informazio gehiegi dago, baina gero oso zaila da horiei zentzu bat ematea edo diskurtso baliagarri bat eraikitzea: " Informazioaren trailerrak zapalduriko katuak dirudite gaur egungo hainbat eta hainbat artikulu eta hitzaldik."
|
|
|
Eguberri amarauna poemak egitura zatikatua du, 43 zatitan banaturik dago eta 305 lerro ditu. Poemen gainean agertzen den zenbakiak poema osoan zenbatgarren lerroan
|
gauden
adierazten digu eta, bide batez, zenbait poema elkarren artean bereizten. Kandela kolektiboak (Euskal Letren dantza 1983, Hordago 1983) dioenez," poema laburrak ditugu normalean, labur eta zuzenak, koplak bezain motzak gehienak baino askoz ere garratzagoak.
|
|
|
Eleberriak irakurtzeko orduan ohituta
|
gauden
patroiarekin hautsi egiten du beste bat sortuz, baina berri honetan galtzeko arrisku handia dago. Irakurlea gogoz hasten da jostorratza eta haria jarraituz, baina hainbeste bira eta jira eman ondoren bidea galdu, interesa erori eta istorioa bera eleberriaren pisu guztia sustengatzeko arazoekin aurkitzen da.
|
|
|
Liburu honetako atalak, bakoitzean arlo bat landuz, helburu horri begira eginda daude.Gehienbat azterketa deskriptiboa burutu dugu, Euskal Herriak bere eremu publikopropiotik eta bere komunikazio esparru propiotik zein urrun
|
gauden
azpimarratzekoasmoz, eta horren zergati eta ondorioen inguruko gogoeta piztu nahian.
|
|
|
Baina garrantzi handiko gauza damitoen aldagarritasuna, aldaketa txikietarik handietara pasatzen baita mailaka eta, istorio beraren bertsioz bertsio ibiliz eta zubirik zubi aitzina jarraikiz, posible da edozeinmitotatik abiaturik edozein mitotara heltzea, haustura sobera bortitzik egin gabe. Ez daerraz muga ematea eta zuzen erabakitzea, noiz arte
|
gauden
mito beraren aldaki bateaneta noiz hasten garen beste mito desberdin batean sartzen: hori da sailkapen etakatalogo egileek aurkitzen duten oztopo handia.
|
|
|
Berezia izatearena titulu potolo batean eramatea, nobleziarena kokatzea bezain alferrikakoa izanen da, banan banan eta denok baterageure kulturaren jabe ez garen bitartean. Kode genetikoaren baitan ezkutatzen denkultura ikas dezagun, gu geu zertaz osaturik
|
gauden
(ezagutzen duguna gara); beraz, kulturalki izan gaitezen ekarri dut genomaren gaia. Oraindik gure ezjakinduria zeinhandia dugun adierazi eta salatzeko asmoz, besteen jakinkeria bezain handia, hainzuzen.
|
|
|
Bizirik jarraitu nahi badugu, bestek egin dutena egin behar dugugeuk ere: euskal identitateari zor zaion aterpe politikoa (euskal Estatua) eraiki, edobestela
|
gauden
egoera honetatik ez gara sekula aterako.
|
|
|
Beraz, borroka honetan, Espainia etaFrantzia etsairik handienak zaizkigu soziologikoki de facto gaur. Beste gauza bat da eaespainiar frantziar euskaldunok gaur de facto ditugun burubide (mentalitate) historikoak, neuronak eta geneak zuzenak ala okerrak diren, ea nazio arazoarengatik baiespainiarrek bai frantziarrek bai euskaldunok borrokan aritzeak merezi duen ala ez, eaborrokagaia txoroa den eta ea denok, euskaldunak, frantziarrak eta espainiarrak, erotuta
|
gauden
. Kasu honetan txoroak ez ginateke euskaldun, frantziar eta espainiarrakbakarrik izango, mundu osoa baizik; azken batean, orain txinatar, errusiar, indonesiar, judutar, palestinar, irlandar, ingelesak eta beste hamaika arazo nazionalagatik aribaitira borrokan.
|
|
|
Ahaztu nahian gabiltza, bai, baina onartu ere, onartu dugu. Eta nago, ez ote
|
gauden
zu baino finkatuagoak lurreko bizitza honetan, Txema.
|
|
|
Izan ere, huts gara eta deus ere ez gara, baina noiz eta izen bat emaiten baitiogu geure deusezari, honek katoliko, hark protestant, eta noiz eta betetzen baitugu geure hutsa hotsez, obratzen da eta mamitzen da mirakulua, zeren iduritzen baitzaigu ezen, izenaren jabe egin orduko, zerbait eta norbait garela, halako suertez, non bihurtzen baitugu izena izana. Eta nola, alde batetik, ez
|
gauden
bakarrik, eta izenak leinu bereko eta talde bereko egiten gaituen —ahaide, senide eta taldekide—, eta nola, bertzetik, gure izanaren neurria izenaren neurriko bihurtzen dugun, hala hazten eta handitzen zaigu izana —ustezko izana, beti ere—, noiz eta izenaren hotsa berretzen eta emendatzen baita fedekideen bozetan eta hotsetan. Eta, halako batean, geure izenaren hotsak itsutzen gaitu, eta zernahi egiteko prest izaiten gara, baita geure izenaren izenean bertzeena estaltzeko eta zanpatzeko ere.
|
|
|
Eta jakizu, bertzalde, ezen numeroa kukuaren arrautza dela, txantxangorri hilemorfikoaren habian: erran nahi baita ezen,
|
gauden
denboran eta gauden mendean, numeroak hartu duela eskolastikaren lekua, eta numeroena dela, halatan, etorkizuna. Zeren eta oinak lur gainean jartzea baita mundu honetan abantzatzeko eta aitzina egiteko modu bakarra... eta numeroek hori baizik ez dute egiten:
|
|
|
Eta jakizu, bertzalde, ezen numeroa kukuaren arrautza dela, txantxangorri hilemorfikoaren habian: erran nahi baita ezen, gauden denboran eta
|
gauden
mendean, numeroak hartu duela eskolastikaren lekua, eta numeroena dela, halatan, etorkizuna. Zeren eta oinak lur gainean jartzea baita mundu honetan abantzatzeko eta aitzina egiteko modu bakarra... eta numeroek hori baizik ez dute egiten:
|
|
|
Eta galdurik. Eta, zeren galdurik
|
gauden
, galtzen dugu perspektiba. Eta, oihanean egon arren oihana ikusten ez duen gizonak bezala, ez dugu ikusten formen zorabioak —zorabioaren formak? — ezkutatzen eta mozorrotzen digun sorburua eta jatorria, zeina baita puntu ezdeus hura.
|
|
|
Gibelasmorik gabeko galdera zen Josurena; bakoitza non, norekin eta zertan
|
gauden
jakinik, solasaldia denok onartutako eremu nabarretara eraman nahi deneko gatz-ozpinarena, bertze kargarik ez zuen. Erantzunak, beraz, lur berean ongarritua behar zuen, handiari handiagoa.
|
|
|
nahiz eta elkarrekin bizitzen jarraitu, etxeetan banandu egin ginela esango genuen (bakarren batek etxera deituz gero, bakoitzak bere telefono linea izatea ere pentsatu genuen), hartara ez baikenuen gogoz kontrako konpromisoetara joan, ez asteburuetan, ez ospakizun berezietara; hartara bakoitza bere gisara eta nahi bezala, nahi zuenarekin ibili ahal izango baitzen. Eta orain, familiarekiko harreman horri nolabaiteko tamaina hartua genionean, gutxien espero nuenean, hara non banandu egin garen, zinez, edo banantzekotan
|
gauden
, zinez, edo..... Eta hala ere, orain familiakoei ezin bada ezer esan, ez jakin nola adierazi.
|
|
|
Denok ez gara berdinak. Jakin dezagun non
|
gauden
, errespeta dezagun elkar, eta bilguneak dauden heinean bilduko gara, eta bestela ez. Ez dugu denak zertan adiskideak izan behar.
|
|
|
Ez da batere erraza aipatzea gure lanean egunero dauden aldaketak eta egitera behartuta
|
gauden
moldaketak zeintzuk diren. Kontuan izan behar dugu gure artean denak ez garela berdinak, zentro bakoitzak helburu ezberdin batzuk bete behar dituela, erabiltzaile ezberdinak ditugula, medio ekonomiko eskasak gustatuko litzaigukeen mailara iristeko, eta abar.
|
|
|
Ez dit horrek ematen. Kartzelan ezin zaitezke bizi erredentzioei begira, erredentzioengatik erreguka; are gutxiago zergatik
|
gauden
kontuan hartuta. Ahal den guztia kendu behar zaio kartzelari; eta erredentzioak kenduz lehenago kaleratu ahal bazara, ederki, oso ondo; baina ezin zaitezke horri lotuta bizi, negarraren letanian eta labirintoan erori nahi ez baduzu.
|
|
|
Nire ziegako atearen alde banatan makurtuta, hura kanpotik eta ni barrutik, leihatilatxotik elkarri begira, berriketari ekin dio: ia hamabost egun daramatza bidaian; Picasentetik dator, Langraiztik bueltan; zer moduz
|
gauden
galdetu dit, nola dauden hemengo gorabeherak...
|
|
|
Astean behin egiten dugu moduluan
|
gauden
laurok demandaderorako janari eskaria, fruta eta entsaladarako barazkiak batez ere. Erremolatxa gorriaren poltsa hartu du Antxonek eskuetan, erreparatu dio zer ote dakarren idatzita.
|
|
2001
|
|
|
Krisialdiaren lehen aztarnak ere bertan agertuko dira ere, langabezia areagotuz eta inflazioa eraginez. Horren ondorioz,
|
gauden
boom teknologiko honen barrutik, komeni da ez begirik kentzea zeruertzean ageri den hondamendiaren mamu beltzari. Horretarako, ez legoke gaizki Ipar Amerikako aditu eta aztertzaileen hitzak entzutea, ekonomia berriak" heltzear duen erorialdia" z ohartarazi baitute.
|
|
|
Ale honetan, gizon eta emakumeen arteko ezberdintasun horren alderdietako bat aztertuko dugu, hain zuzen ere Gizarte Segurantzari dagokiona. Espainian ezarrita dagoen eredua Hego Euskal Herriko gizon eta emakumeek, subiranotasunik ezean, nahitaez horren barruan egon
|
gauden
eredua kaltegarria eta baztertzailea da emakumeentzat.
|
|
|
Baina 99ko abenduan 180 graduko bira eman zen, eta
|
gauden
lekuan gaude. Entzun izan denez, honelako analisi batetik abiatu zen ENAM orduan:
|
|
|
Lehenik eta behin zehaztu li tzateke ea atxilotuta dauden pertsonak Ekinekoak diren ala ez. Kontuan hartu behar da Garzonen teoria partzialki bada ere bertan behera gelditu dela akusatuta
|
gauden
zazpi lagun askatasunean jarri gaituztenean.
|
|
|
(Barre egiten du) Ni EHASen egon nintzen, gero Altsasuko Mahaian egondakoa naiz, orduko agiria orain
|
gauden
mahai honetan egin zen, gero HB sortzen aritu nintzen... Labela, historiarekin ezezik etorkizunarekin ere demostratzen da.
|
|
|
Horixe izango da kabitik oraintxe irteten ari den informazio zerbitzu hau. Eskuartean erabiltzen ohiturik
|
gauden
agenda horietako bat, baina berezko ezaugarriak dituena: elektronikoa, publikoa, euskaraz egina, doakoa eta egunerokoa, bilaketa sistema erosoarekin eta Euskal Herri osora ezezik mundu osora ere zabalduko dena, Interneten egongo baita.
|
|
|
Eta hitzen bidez norberaren zein gertuko dituenen minen eta itxaropenen ispilu izan nahia kontu larria bada, horixe baino ez du Jon Benitok egiten errekan behera joango ez diren eta errekak jango dituen aingura hauekin, bost ataletan banatutako poema liburuan: konpromisorako eskaintza eta bidaiarako proposamenarekin hasiz, osatze ariketa egin eta non
|
gauden
eta nolakoak garen aztertu, munduaren zabala eta zu neurtu, distantzia eta denboraren balizko esanahiaz aritu, non amaitzen diren ametsak eta norekin konpartitzen ditugun erabakiz izan ditzakegun lo aurreko zalantzak planteatu, jakinik mila zati egin garela mina pieza bakar bat egiteraino; eta hori guztia gogoratuz azken gudarostea, gerrako partea, larrialdi mezua eta iheserako arrazoiak, hala no...
|
|
|
Berriz ere, oso urrun gaude balizko bake prozesu batetik. Baduzu esaterik zein unean
|
gauden
–
|
|
|
Denborak erritmo desberdina hartzen du, pertsona maitearekin
|
gauden
ala ez.
|
|
|
Etengabeko bilakaeran
|
gauden
gizaki inteligente eta emozionalak garen heinean, proiektu amaigabea baikara.
|
|
|
(Imanoli txantxetan) Ez dakit oso esku onetan ote
|
gauden
...
|
|
|
Baina zu han eta gu hemen, eta hala izan bedi piska batean, oso ondo gaude eta bakoitza
|
gauden
tokian.
|
|
|
MA./ ta zuk ze ustezu orain
|
gauden
gizarte hontan errexa dala lana bilatzea
|
|
|
Ikasle guztiek ez dute helburu bera, eta helburua betetzeko neurriak ere ez dira berdinak izango. Baina, Euskal HerrianHEAk duen funtzioa eta murgilduta
|
gauden
normalizazio prozesuari erreparatuta, guk argi dugu geure helburua: helduen euskalduntze alfabetatzean dihardugunerakundeok hiztunen kopurua gehitzeko gabiltza lanean, hots, euskarak status, normalagoa?
|
|
|
–Porrot? txiki horren zuriketan kontuan hartubeharreko faktore guztiak gorabehera, emaitzek garbi erakusten dute zein zaila denkontsumozko ohiturak aldatzea eta zein mugatuta
|
gauden
, komunikabideen arohonetan, etxeko medioen alde apustu egin nahi dugunok.
|
|
|
Ingarden ek formulatutako indeterminazio guneen kontzeptuari ari natzaio jarraikitzen.Filosofo poloniar honek obra beti ere, formazio eskematiko? bat dela (eta ez objektu osatu eta bukatubat) azpimarratu zuen, bertako alderdi asko ezinbestean determinatzeke uzten baititu egileak (zehaztugabe pertsonaia baten itxura, argitu gabe zein leku zehatzetan
|
gauden
edota nolakoa den, inguruanagertutako gauzak eta objektuak bere osotasunean deskribatzeke, eta abar). Ondorioz, indeterminazio guneak sortzen dira, irakurleak zehaztu eta gauzatu beharrekoak.
|
|
|
Pertsona bat izendatuko da, lau egunetan bi aldeen alegazioak entzun eta Sepla eta Iberiak aitzakiarik gabe onartu duten irizpena eman dezan. “Nahitaezko arbitrajeak eraginik gabe utzi du greba, eta ontzat hartuko dugu, ados ez
|
gauden
arren”, esan zuen Jaime Lacasak, Seplako atal sindikaleko buruak prentsaurrekoan. Adierazpen horren bidez, Seplak bidea ireki du uztailerako eta abuzturako aurreikusitako greba egunak bertan behera uzteko, nahiz eta Lacasak zehaztu zuen ez zela Sepla izango, geldialdien deialdia desegitea legokiokeen arbitroa baizik.
|
|
|
Txosten hori NBEk datorren astean New Yorkeko Dorre Bikien aurkako atentatuengatik atzeratu duen haurtzaroari buruzko saio berezirako aurreikusita zegoen, Unicefen babesarekin. Carolol Bellamy Unicefeko zuzendari exekutiboak esan zuen atzo bilera egin ez bada ere prestakuntza lan guztia oso garrantzitsua izan zela, deialdi bakarrak “non
|
gauden
eta nora joan nahi dugun” aztertzeko aukera ematen baitu. Haurren Munduko Goi bileratik hamaika urte igaro dira, eta herrialde askok Ekintza Planean ezarritako helburuak bete dituzte; beste batzuek, berriz, ez, Bellamyk.
|
|
|
Gogoaren aldea, ostera, bizimodu ezkutu, oroitzapenez eta barru zurrumurruz betea da, izan daitezkeen, edo izan litezkeen, edo izan zitezkeen, nahi eta minez gainezka. Eta errealitatearen eta gogoaren artean zalantzan bizi gara beti, nahinora alde eginarazten digun geratzeko beharrarekin, eta
|
gauden
lekuan geldirik egonarazten digun alde egiteko premia larriarekin.
|
|
|
Kamioi militarraren iraulkian buruz behera etzanda gaude Gorria eta biok, eskuak atzealdean lotuta ditugula. Saihetsak minduta, burua zorabiatuta, eta zenbat denbora pasatu den eta non
|
gauden
jakiteko larritasunarekin.
|
|
|
Sindikatu lanean berriz abiatuak omen gara, eta ez naiz noski Leioakoez ari. Ez dakit, halaz guztiz, ez zertan
|
gauden
ezta noraino heldu garen ere. Ba ote dugu, hau da jakin nahi nukeena, gure arteko Irakaskuntzako Langileak bil ditzakeenik?
|
|
|
Eta hala ere ez dakit. Askotan egiten dut nirekiko ez ote
|
gauden
aitzitik udaberri aurrean. Zaharrak omen gara, beste edozein herri baino zaharragoak.
|
|
|
Ahaztu beharrean, horretan pentsatu behar genuke aitzitik gau eta egun, aspaldiko eta orain  tsuko hutseginez funtseraino jabetu arte; horrela, gainera, argiago ikusiko ditugu beharbada orain bertan daramagun bidearen alde makurrak. Ez inoren eta inoizko erruak eta hobenak barreiatzeko, noski, geure buruari bidenabar ederretsiz âoinarri sendoak baitituzte maizenik, kondairari begiratuez geroâ,
|
gauden
egoerara nola etorri garen ikusteko baino, gerok ere berriz ez dezagun lehengo harrietan beretan, behin eta berriro, oztopo egin. Etxepare bat, Etxeberri Sarako bat eta horien gisako beste hainbeste eta hainbeste gure artean agertzen baldin badira, oraingo jantziz eta itxuraz noski, ezagut eta maita ditzagun eta, besterik baino areago, gure laguntza, ahal dugun neurriko laguntza, izan dezaten; ez gorrotoa baino okerragoa izan ohi den axolagabekeria.
|
|
|
Lastima da, benetan, horrako zuzentzaile horrek liburua zuzendu duen bezain erraz mundua ezin zuzendu ahal izatea. Ez dakit hala ere ez ote nukeen nahiago
|
gauden
mundu traketsean bizi, berak zuzendutakoan baino.
|
|
|
Galda daiteke orain ea Peruren alde ote
|
gauden
ala kontra. Alde nahiz kontra egote hori adiera berezi batean hartu beharrekoa da, jakina.
|
|
|
Alde nahiz kontra egote hori adiera berezi batean hartu beharrekoa da, jakina. Inork ez bailuke galdetuko Micawber edo Rastignac en alde ala kontra
|
gauden
. Besterik jakin nahi dugu horien eta beste mila giza sorkariren aurrean:
|
|
|
Erasoaldi honetan irmo nola erantzun eta ber denboran, mesfidati, aldenduta edo aurka dugun euskal herritarra erakarri. Euskalgintzaren alde positiboak nola gizarteratu, hau da, zabaltzen ari den irudi negatibo sasikoari nola kontrajarrieuskalgintzaren egiazko irudia (anitza eta aberatsa), mediatikoki
|
gauden
bezain ahul egonda.
|
|
|
Badakite jakin euskarak erroak bota dituela Euskal Herriko jendarteko esparru esanguratsuetan eta goi mailako hizkuntz funtzioetarako balioa baduela eduki. Zalantzan daude, gu
|
gauden
modu berean, euskararen normalkuntza atzera itzuli ezineko prozesuan sartu ote den. Baina badaezpada eta horregatik, zorrotz erasotzeari lotu zaizkio.
|
|
|
Gerora egindakoak, eta egiteke daudenak, urte haietan ereindakotik eratorriak dira. Orduko irakaspenak berritu eta gureganatuko bagenitu
|
gauden
ataka honetatik ateratzeko bide erdia egina izango genuke. Autonomia, sormena, ausardia eta sinergia.
|
|
|
Hasteko, gaitasuna genuke ipar haize erauntsi baten aurrean edota hego haize bero itogarri baten aurrean
|
gauden
bereizteko. Hain gauza xume eta erraza dirudiena bereizteko gai ez garela otutzen zait larregitan.
|
|
|
Eta horrela behin eta berriz, gero eta suziri, subola edo suerrubeda gehiago eta ederragoak azalduz, suziri guztiak eratuz doazen zeru aldakorrean. Azkenean, zeru ikusgarri bihurtu den bazter batean, suziri batzuk bizidun itxurazko irudiz agertzen zaizkigu, beti ere leherketa/ eraldaketen ondoren; gero hauetako batzuk zentzudun itxurazko suziri; eta, azkenik, aurreko eraldaketa guztiek sortu duten giro edo baldintzetan, suziri sortu berri bat edo batzuk giza itxurazko suziri/ subola agertzen zaizkigu gu
|
gauden
inguruan.
|
|
|
Matematikak? Zertarako ditugu matematikak sei, zazpi, hiru, lau, bat edo zero
|
gauden
finka ezin baldin badugu. Bat gehi bat bi dela diote, baina ez da deus segururik alor horretan.
|
|
|
Onenean ere, une iheskor batean heroikotzat edo traiziotzat jotzen dugun ekintza bat dago. Benetan, ez dago epai moral erabatekorik ezartzerik, eta hori saltsan, jardunean
|
gauden
guztiok dakiguna da. Alabaina, bada, edo izan daiteke, bederen, sentimendu moral bihotz eragingarri horren manipulazioa, aldebikotasun arketipiko horri probetxua ateratzeko.
|
|
2002
|
|
|
" Euskalki guzien muna, odola eta giharra biltzeko, euskalkion ikertze sakon eta zuhur bat egin da. Nork daki, zer ikusteko eta zer ikasteko
|
gauden
oraindik. Ezagutzen ote dugu gure euskera hizkuntza bezala?
|
|
|
Bai, bi ardatz horiek dira. Batetik, medioen indarraren aurrean gu non
|
gauden
, pentsamendu txikiak... Eta bestetik, maitasun testuak daude, nahiko pertsonalki landuak.
|
|
|
Jon Sarasuak enigma handienetako bati erantzuna aurkitu dio: «Hementxe gaude, hementxe gaude» hasten dira lau bertsotatik zortzi, eta behingoan non arraio
|
gauden
aztertu du. Alegia, bertsolaritza gizartean zer den.
|
|
|
Guk, erdiko esparru horretan ahalmen handia ikusten dugu. Eta ez bakarrik EAJn eta Batasunan ez
|
gauden
indarren ahalmena, alderdi hauetako oinarrietan jende askok bat egiten du Aberri Eguneko testu osoarekin. EAJko askok oraingo marko instituzionala gainditu nahi du eta Batasunako askok ere borroka molde berriak landu nahi ditu.
|
|
|
Beste politika mota bat egiteko beharra aldarrikatzen dut. Ezker abertzalearen ikuspuntutik, eta
|
gauden
egoeran egonda, politika berritzaile hori nola egin da benetako gakoa.
|
|
|
Kongresura premisa honekin iritsi bagara ere, berau oso baikorra izan da. Ni oso pozik nago, non eta norekin
|
gauden
, non ez gauden, nortzuk diren gure bidaide lagunak eta norekin ez garen inora joango garbi utzi dugulako. Biltzarra baino lehen Batasuna alderdiarekiko diferentzia batzuk genituen arren ANV Batasuna prozesutik atera zen moduarengatik, uneon diferentzia horiek gaindituta daude, akordio batera iritsi gara eta alderdi bezala onartu izan gaituzte ezker abertzalean.
|
|
|
Kongresura premisa honekin iritsi bagara ere, berau oso baikorra izan da. Ni oso pozik nago, non eta norekin gauden, non ez
|
gauden
, nortzuk diren gure bidaide lagunak eta norekin ez garen inora joango garbi utzi dugulako. Biltzarra baino lehen Batasuna alderdiarekiko diferentzia batzuk genituen arren ANV Batasuna prozesutik atera zen moduarengatik, uneon diferentzia horiek gaindituta daude, akordio batera iritsi gara eta alderdi bezala onartu izan gaituzte ezker abertzalean.
|
|
|
Guk oso garbi daukagu non
|
gauden
, independentismoaren frontean gaude, Batasunaren frontean. Guk ezker abertzalearen batasunaren aldeko borroka egin dugu beti.
|
|
|
Felipek esan du, euskal literaturaren kritikak ahoz aho funtzionatzen duela. Bada, zein gaizki
|
gauden
!... Nik dakidala, gutxi irakurtzen baita, ahoz ahoko kontu hori oso jende gutxiren arteko kontua da.
|
|
|
Gipuzkoan eta Bizkaian, aldiz, motel, baina, erabileraren haztea gertatu dela adierazi da baita ere. Nire iritziz, Araban biztanleriaren kokapena, non gehien gehiena euskaldun dentsitate urriko demografia eta kontzentrazio espazialari dagokionez udalerri handi eta ertainetan pilatzen den, mahai gaineratutako datuaren arrazoi izan daiteke, beraz, joera aldaketa baten atarian
|
gauden
esateko goiz da oraindik. Halaber, Nafarroa eta Iparraldeari dagokienez, administrazioek orobat euskararen inguruan dituzten jarrerak eta abian dituzten hizkuntza politikez gain, gizartearen barne joerak eta askatu ahal diren indarrak dirateke aztertu beharrekoak, ezen haietan baitago egon euskararen biziraupenaren eta garapenaren giltzarri nagusia.
|
|
|
Trantsizioaren kontu hori errematatzeko, esan al dezakezu trantsizioaren zein unetan
|
gauden
–Eta norantz goaz trantsizio honetan?
|
|
|
Ez erabat, Marzelino Aizpuruaren aburuz. «Eskuan hartzean ez dugu ahaztu behar zein eratako libururen aurrean
|
gauden
, goi mailako liburu baten aurrean alegia», baina «berak egiten duen azterketa ulertzerik ahal ez badugu ere, azterketa hortatik ateratako ondorenak uler genitzake, bere sakontasun guztian ez bada ere. Gai honen zaleek, bostgarrenik ez bada ere, beste guzietatik gauza jakingarri asko aterako dutelakoan nago»
|
|
|
Bere azken eleberrian, Sisifo maite minez (Txalaparta, 2001) izenekoan, amodioaz, desiraz, maiteminaz... hitz egiten digu, berriro ere, Mintegik. Baina oraingo honetan inoiz baino luzeago, zehatzago, ausartago heltzen dio gaiari, eta, hori dela eta, orain arteko eleberririk biribilenaren aurrean
|
gauden
susmoa dugu. Maitemintzeak muturreko egoeretara eraman gaitzakeela frogatu nahi izan du egileak.
|
|
|
Alabaina, Intimismoaz haraindi: emakumezkoek idatzitako euskal literatura (Eusko Ikaskuntza, Donostia, 2000) liburuan nioenari jarraituz, ahanzte kritiko nabarmen baten aurrean
|
gauden
susmoa dugu. Alegia, L. Whitek bere 1996ko doktorego tesian frogatu zuen modura8, guztiz eztabaidagarriak dira euskal literaturaren historietan erabili ohi diren emakumezko idazleen kopuruak.
|
|
|
Ez dakit non
|
gauden
esan nion goraki.
|
|
|
Astero kasu berriak gertatzen dira eta oraindik ez dakigu non
|
gauden
, estatuan gaitzari buruzko informazio epidemiologikoa iazkoa baita, 2001ekoa.
|
|
|
Objektibora ahalik eta gehien hurbiltzea komeni da, Robert Capa argazkilariaren maxima jarraituz: Argazki bat interesgarri ez bada, behar bezain hurbil ez
|
gauden
seinale.
|
|
|
Dagoenekoz, Euskal Herriko unibertsitate desberdinetan
|
gauden
ikasle, irakasle, ikertzaile eta langileok unibertsitario euskaldunon komunitatea osatzendugu. Erkidego zabala eta prestua da.
|
|
|
Urte hauetan guztietan, munduak eguzkiaren inguruan segitu du mugitzen, etaeuskal unibertsitaterako urratsak gero eta sendoagoak izan dira. Esanak esan arren, aurrerapen itzelak egin ditugu, Euskal Herriko Unibertsitatea deritzonaren bidezbatez ere, berton
|
gauden
hainbesteren lantokian. Hamaika aitzakia jar daitezkezalantzarik gabe, eta bai zenbatu ahaleko arazo aurkitu ere.
|
|
|
Urte hauetan guztietan, munduak eguzkiaren inguruan segitu du mugitzen, etaeuskal unibertsitaterako urratsak gero eta sendoagoak izan dira. Esanak esan arren, aurrerapen itzelak egin ditugu, Euskal Herriko Unibertsitatea deritzonaren bidezbatez ere, berton
|
gauden
hainbesteren lantokian. Hamaika aitzakia jar daitezkezalantzarik gabe, eta bai zenbatu ahaleko arazo aurkitu ere.
|
|
|
Baina kontuz idealismoarekin. Ustezko perspektiba kultura anitz askoren azpian perspektiba kultura abarrak ezkutatzen baitira, garaipen eta konkista kulturalen aurrean
|
gauden
kasuetan, batez ere. Aniztasunaren izenean, handiak sarritan egiten du txikiaren kontra; alegia, handiak sarritan exijitzen dio txikiari besoak zabaltzea, handiaren ereduak bereak egitea, ostrazismoan ez jaustea.
|
|
|
Komunikazioaz berba egitean, gaur egun, hedabideen komunikazioaz berba egiten dihardugula konturatzen gara. Eta, konturatu egiten gara eta ikusi egiten dugu ezen komunikazioan oinarritutako kultura osoa gero eta gehiago oinarritzen dela komunikazioa ulertzen hasita
|
gauden
eredu horietan, alegia, hedabideek zabaltzen dituzten horietan. Komunikatzaileak komunikazioaren profesionalak berak dira kulturaren nondik norakoak ezartzen dituzten indibiduo espezializatuak.
|
|
|
Informazioaren Gizartea aspaldi deitzen hasita
|
gauden
fenomenoan, telekomunikazioak dira informazio trukerako euskarri nagusiak, eta horien bizkarraren gainean dago informazioaren eta komunikazioaren garapenaren muina une honetan. Informazioaren Gizartea egitatea izango da halako abagunean, non gizarte hori osatzen duten kideen gehiengo garrantzitsu batek edozein formatutan igorria den edozein informazio mota eskuratzeko modua izango duen, edozein unetan ekoitzia eta edozein lekutan kontsultagarria izanik.
|
|
|
Hori dela eta, lehenik zehaztu behar da zein den gure desira; gero aztertu, nondik iritsi gaitezkeen azkarren helmuga horretara; bidean garelarik, ea berau zuzena den, zenbat aurreratzen dugun egunean eta zeinen gertuago
|
gauden
barne desirak bultzatzen gaituen helmugatik. Eta noragabean batera eta bestera gabiltzala, gidariari jarraitu gabe, harat hunat deitzen gaituzten iskanbila eta garrasi ezberdinei kasu eginez, ahitu egingo zaigu ingurukeriatan gure bizitza, laburra baita bera gau eta egun etengabe animaren onerako lanean dihardugunontzat ere.
|
|
|
Baciñaquien, nola Uritic lagun berriac ichodoten nengoan artean, ecin joan izan nindequeala Galiara. Berriz, nic becein ondo dacutsute, nolaco estura, ta aurreratu eciñean
|
gauden
orain. Eragozten digute ecer eguitea bí Soldadu talde izugarric; bata datorquigu Uritic, ta bestea Galiatic.
|
|
|
Gure itxaropenak betetzen dituzten produktuak ditugunean, horien arteko prezio aldeak justifikatuta dauden aztertu behar da, edo aseguru konpainiaren marka eta/ edo ospe politika bati bakarrik dagozkion. Onarpen poliza kontratatu eta sinatu aurretik, egiaztatu behar duzu eskatzen ditugun eta ordaintzeko prest
|
gauden
estaldura guztiak dituela. Aseguratuak polizaren ordainagiria eta klausulen kopia eskatu dizkio konpainiari.
|
|
|
«Gure seme alaben aisialdi partekatuaren beharra ase dezakete, lagunak egiten lagundu edo autonomia eman, baina ez dira haurrak jartzeko modu gisa ulertu behar», esan du. «Gurasorik ez epaitzeko, hausnartu egin behar da, eta geure buruari galdetu behar diogu ea prest
|
gauden
gure denbora librea seme alabekin partekatzeko». Era berean, iritzi du Arantza Belastegik:
|
|
|
«Beti egon dira kasuak, baina lehen ez ziren argira irteten. Orain, detekzio sistema bat dugu, gernu analisi sinple batekin legionela pneumonia baten aurrean
|
gauden
jakiteko», dio Antonio Torres doktoreak, Bartzelonako Ospitale Klinikoko Pneumologia eta Toraxeko Kirurgiako Institutuko zuzendariak. Espainiako ospitale gehienetan testa sistematikoki aplikatzen da pneumonia kasu baten susmoa dagoenean.
|
|
|
Arazoa da gastua orekatu behar dugula. Zerbait epeka erostea pentsatu baino lehen, lehenik eta behin, benetan behar dugu, eta, azkenik, ekonomikoki prest
|
gauden
ahalegin ekonomikoari aurre egiteko. Askotan, gure erabaki komertzialetan lehentasuna izan behar duten iritzi errealistak baino gehiago, produktu bat erosteko gogoa izan dezakegu.
|
|
|
Aukeran, beheko zenefa bat sar daiteke. Haren marrazkia uhinak, almenak, triangeluak edo
|
gauden
gelaren ezaugarrietara egokitzen den beste edozein izan daiteke. Lehenik eta behin, estorearekin ondo konbinatzen den oihal bat dugu, baina horrek ez du zailtasun handirik ekarriko, oso leuna izan ohi baita eta zenefak kolore eta bizi ukitu bat emango baitio estoreari.
|
|
|
Gustu ona eta dotorezia etxeko edozein txokotara eramateaz gain. Kontraste kromatikoa Bestalde, lore konponketen prestaketan kontuan hartu behar da zein urte sasoitan
|
gauden
, denboraldiaren arabera lore mota bat edo beste eskuratzeko aukera izango baita. Baldintzatzaile logiko horren ondorioz, abaniko kromatikoa izugarri aldatzen da urtaro batetik bestera.
|
|
|
Errazena litzateke honen ardura zuzendaritzari leporatzea, baina ardura denona da, hogeita lau euskaltzainena, guk guztiok, gure botoa erabiltzen dugun aldi bakoitzean eramaten baitugu Euskaltzaindia bide batetik edo bestetik. Zoritxarrez, Euskaltzaindian ez daude barnean
|
gauden
zenbaitek (nik ere nire burua sartzen dut talde horretan dudarik gabe) ditugun baino anitzez ere meritu frogatuagoak dituztenak, batez ere idazle, hizkuntza ikertzaile, kazetari edo irakasleak. Akademiak aztertu luke ez ote litzatekeen komenigarria bide berriak irekitzea holako jendea ere sare zabalago batean biltzeko, beste akademia batzuek ere egin izan duten gisa.
|
|
|
Hori guztia gai izan gara egiteko azkeneko hogeita hamar urte honetan. Horrexegatik ikusten gaituzu hain zahar, hori guztia egiteko, nekea dela neke, zure biziak dituen adina urte, eta beste batzuk gehiago ere, behar izan baititugu
|
gauden
tokiraino iristeko.
|
|
|
Euskaltzaindikooi ere eta hizkuntzalarioi, batzuei bederen, arras gauza ona iduritzen zaigu hizkuntzaren inguruan holako hausnarketak egitea. Besterik da konforme
|
gauden
edo ez. Eta ni, ez dut uste egilea honekin harrituko denik, gauza askorekin ez nago konforme batere.
|
|
|
Baina hala egin dira gauzak. Orain, horren ondorioz,
|
gauden
tokian gaude.
|
|
|
Ez dakit, benetan diot, euskaltzaleok nahi dugun kontsolamendua den horrela pentsatzea edo benetan errealitateak eskatzen duen zerbait den. Baina batera nahiz bestera izan, ez dut dudarik euskaltzaleok hartu behar dugula aitzindaritza hausnarketa honetan, ez dugula besteren esku uzten ahal gogoeta hau, eta jakin behar dugula non
|
gauden
: hausnarketaren ondorioa izan daiteke bere horretan segitzea orain arte bezala, edo ibilbidea aldatzea.
|
|
|
Beraz, ezarri beharreko politikak hautatzerakoan, aurretik beharrezkoa zaigu, besteak beste, egoera mota zein den, normalkuntzaren zein urratsetan
|
gauden
, eta ingurune historikoa nolakoa den ondo jakitea eta kontuan hartzea.
|
|
|
EAEko unibertsitateek eta IHEek erabiltzen duten baliabideen kantitatea EAEko BPGren %0’32ren baliokidea da. Kontuan hartzen badugu Espainiar Estatuari dagokiona 0’42 dela edo Europako Batasunari 0’66 dagokiola, argi dago gure mailako herrietatik zein urrun
|
gauden
arlo honetan.
|
|
|
Euskal Unibertsitateaeuskararen komunitatearen gorenmailako eragilea dela ulertu behar dugu, euskararen normalkuntza bizkortu eta egonkortzen duen eragilea alegia. ETB1, Euskaldunon Egunkaria, herri aldizkariak, irrati euskaldunak, Euskaltzaindia, Kontseilu a, Ipar Euskal HerrikoHizkuntza Kontseilua, ikastolak, unibertsitatez kanpoko hezkuntza gune euskaldunak, administrazio publikoetako euskara zerbitzuak... horiek dira, oraingoz behintzat, euskararen komunitatearen hezurdura eta ardatza, eurek barik
|
gauden
egoeran baino askoz okerrago geundeke; Eus kal Unibertsitatea amaraun horren beste atal bat osatzera letorke.
|