|
2001
|
|
|
Ale honetan, gizon eta emakumeen arteko ezberdintasun horren alderdietako bat aztertuko dugu, hain zuzen ere Gizarte Segurantzari dagokiona. Espainian ezarrita
|
dagoen
eredua Hego Euskal Herriko gizon eta emakumeek, subiranotasunik ezean, nahitaez horren barruan egon gauden eredua kaltegarria eta baztertzailea da emakumeentzat.
|
|
|
Ale honetan, gizon eta emakumeen arteko ezberdintasun horren alderdietako bat aztertuko dugu, hain zuzen ere Gizarte Segurantzari dagokiona. Espainian ezarrita dagoen eredua Hego Euskal Herriko gizon eta emakumeek, subiranotasunik ezean, nahitaez horren barruan egon
|
gauden
eredua kaltegarria eta baztertzailea da emakumeentzat.
|
|
|
MAHAI honetan, Eusko Alkartasunak «Liburu Gorri» gisa ezagutzen den marko juridiko politiko berri batera iragateko bidea finkatzen duen dokumentua mahaigaineratuko luke, azken helburutzat Euskal Herriaren independentzia aldarrikatzen duelarik, herri bezala
|
dagokion
eredu politikoa berau baita. Beste alderdi batzuek federazioa defendatuko dute, edota probintzia gisa berregituratzea, eskuduntza maila, kudeaketa hutsera mugatuz, edo beste edozein proposamen.
|
|
|
Dena den, ez bada hizkuntza baten prestigiodun ingurua sortzeko ahaleginik egiten, zaila izango da hizkuntza honen iraupena eta transmisioa familia barnean, zaila izango da irakaskuntzan hizkuntza horri
|
dagokion
eredua aukeratzea, beraz, azkenean, heriotza ailegatuko zaio.
|
|
2002
|
|
|
1996). Lehenengoak, pormodernitateak, gaur egunean indarrean
|
dagoen
eredu filosofiko eta kulturalari egingo lioke erreferentzia; bigarrenak, berriz, epistemologia berri horretan indartu diren estetika eta artelanak adierazi nahiko lituzke.
|
|
|
Oro har, gure ustez, prospektiba eta estrategia burutapenek gero eta garrantzihandiagoa dute norberaren etorkizunari
|
dagozkion
eredu nagusiak finkatzeko, etahartu beharreko erabakiak argitzeko.
|
|
|
Lehenengoa gaindituta egonik, azken horri aurre egitea da gaur egungo erronka nagusia. Azken batean, bitartekoak teknifikatuta, eta egunerokotasuna baldintzatzen duten erabakiak profesionalizatuta eta industrializatuta
|
dauden
eredua baztertu nahiko da.
|
|
|
Botere horri eusteko, langileek boterean irauteko? hedabideen kontrola segurtatu beharra
|
zegoen
eredu sobietarrean. Errusia Sobietarrean, hedabideak Alderdi Komunistaren esku geratu ziren.
|
|
|
Komunikazioaz berba egitean, gaur egun, hedabideen komunikazioaz berba egiten dihardugula konturatzen gara. Eta, konturatu egiten gara eta ikusi egiten dugu ezen komunikazioan oinarritutako kultura osoa gero eta gehiago oinarritzen dela komunikazioa ulertzen hasita
|
gauden
eredu horietan, alegia, hedabideek zabaltzen dituzten horietan. Komunikatzaileak komunikazioaren profesionalak berak dira kulturaren nondik norakoak ezartzen dituzten indibiduo espezializatuak.
|
|
|
Prozesua erraza da, lagina burdindegira eraman eta desmuntatu besterik ez duzu egin behar. Zure esku
|
dagoen
ereduarekin, aldatzea “jostea eta kantatzea” da.
|
|
|
bere inguruko umeekin erdaraz egingo du sarritan, eta irakasleekin anitzetan berak etxean erabiltzen ez duen bezalako euskara batean. Honek ez du konponbide erraza, geroago ikusiko dugun moduan, baina uste dut, hala ere, umeak euskararen erabiltzeko beste erregistro bat bereganatu nahi baldin badu, toki egokian
|
dagoela
eredu horretan.
|
|
|
Zeren zer gerta lekiguke EUren egingarritasuna Hegoaldean
|
dagoen
eredu publikoaren inguruan —agian era kaskarrean errepikatu guran— planteatu beharrean, beste eredu posible, etorkizunaren ereduen inguruan planteatuko bagenu. Bestelako unibertsitate mota batez gogoetatu behar dugu orduan, etabes telako tasunhorretan datza EUren bereizgarria.
|
|
|
Ikasliburuak nahi bezain ugariak ez badira ere, bibliografia esanguratsua dago. Hala ere, euskal unibertsitatea orduan baino zailago eta urrutiago ikusten dugu batzuok, garai hartan giroan
|
zegoen
ereduari jarraituz burututakoa behintzat: berariaz antolatutako egitura berezia, hain justu.
|
|
|
Ghettoa orain dagoena da, irakasleria eta ikasleria euskalduna kateaturik eta bazterturik dago. Indarrean
|
dagoen
ereduak sakabanaketa, interes partikularren nagusigoa eta irizpide bateraturik ez izatea dakar. Unibertsitario euskaldunei ez zaie, oro har, inolako berezko estatusik aitortzen, ez daukate ez eskuduntzarik ez tresnarik sare propiorik eratzeko.
|
|
|
Gizarte ekimeneko unibertsitatearen aldeko aukera hobesten dute, aldiz, beste batzuek. Ikastolek bere garaian egindako aukeraren eredua
|
legoke
eredu honen defendatzaileen gogoetan. Formalki pribatua, baina zerbitzu publiko gisa ulertutako unibertsitatea litzateke.
|
|
2003
|
|
|
Ez
|
dago
eredu elebidunik
|
|
|
«Eskolak euskaldundu behar du» lelopean azkenaldian egindako mobilizazioak, A eredua kentzeko asmoz Nafarroako Gobernuan eta Eusko Jaurlaritzan aurkeztu nahi dituzten mozioak eta Nafarroako Ikastolen Elkarteak eta Sortzen Ikasbatuazek ereduan matrikulatzeko egindako eskariak ez dira gertakari hutsak, nahi eta ideia batzuen adierazle dira. Batetik, hiru administrazioetan haurrak euskalduntzen dituen eredu bakarra eredua dela eta bestetik, egun
|
dauden
ereduak zalantzan daudela adierazten dute. Eta haiek berraztertzeko eskaera bat somatzen da.
|
|
|
ur botilatik hasi eta hortzetako eskuila edo aulkietara. Produktu bakoitza egin aurretik
|
dauden
eredu guztiak aztertzen dituzu?
|
|
|
Hain zuzen ere,, beste mundu bat posible dela, leloarekin aldaketa sozialaren kontingentzia aldarrikatzen duen mugimendua; globalizazio prozesua bera, giza artekotasunaren aldaketa joera gisa, gatazka politikoabihurtzen ari den mugimendua: aldaketa joera horren ondorioak eta norabideahausnarketa kolektiboaren eztabaidagai eta negoziazio gai bihurtu nahi dituena.Horrela, geure azterketa enpirikoan ikusi dugun bezala, beste erreferentzia sinboliko ideologikoak oinarri hartuta, eta indarrean
|
dauden
ereduen hegemonia, automatismoen esku dagoenik ukatuz?, gaur egungo aldaketa joerek pentsamenduideologikoekin eta jarduera politiko ekonomikoarekin duten lotura agerrarazi nahidu, baita aurkakotasuna erakutsi ere. Hortaz, kolektibitatearen autoprodukzioarenkontzientzian oinarriturik, indarrean dauden aldaketa joerak giza egintza kolektiboaren emaitza gisa definituz?; eztabaidarako eta partaidetzarako itxiera salatzendu, giza artekotasunaren autodeterminazioaren nahia eta borondatea erakutsiz.Azken batean, Tourainek baieztatu zuen moduan, mugimendu sozialen egintzakolektiboak zenbait kultura eta balio errealitatetan gauzatzea bilatzen du, etahorretarako aurre egiten die botere harremanen arabera definitzen duen arerioareninteresei eta eraginari.
|
|
|
Azken asteetan Europan eragin duen bero bolada, oro har, planetaren berotze globalaren zuzeneko ondorio gisa hartu da. Zientzialariak ez daude ziur, baina adostutako ondorio nagusia da muturreko gertakari larri horrek agerian utzi dituela gaur egun eskualde mailan
|
dauden
eredu klimatiko eskasak. Eredu horiek ozeanoen eta atmosferaren parametro fisikoei buruzko milioika datu erabiltzen dituzte, eta erabilgarriak izan dira mundu mailako fenomenoak aurresaten direnean, baina klimaren ekuazio konplexua erabat korapilotsua da, eskualde mailako kliman aldaketak atzeman edo iragarri nahi badira.
|
|
|
Nortasun eratorria ez dute jeneralean bereganatzen, eta irentsi duten bezalaxe kanpora omen dezakete egun batez bere osotasunean. Ba omen
|
daude
eredu bakar baten ordez bi irensten dituztenak, eta halakoak bi nortasunekin bizi izaten omen dira. Baten begiradatik ikusten dute mundua egun batean edo baten ahotsarekin hitz egiten dute, eta bestearen begirada eta ahotsa baliatzen dituzte hurrengoan, hauek ere, asperturik edo, nortasun arrotzak kanpora botatzen dituzten arte.
|
|
|
Gaur eta hemen, nerabeek, oro har gainerako herrikideen antzera, gizarte eredutzat hartzen duten horixe har  tzen dute eredu miresgarri bakartzat; eta, jakina, euskara urrun
|
dago
eredu horiek eman ahal izatetik. Beraz, betekizun sozial handia da eredu euskaldun erakargarriak sortzea gazteentzat (euskara interesgarriagoa izan dadin, erdarari aitortzen zaion miresmen indibidual zein kolektiboak euskarazkoa desplaza ez dezan).
|
|
2004
|
|
|
munduan arazoak elkarrizketaren eta akordioaren bidez konpondu behar dira. Munduko arazoak konpontzeko
|
dauden
ereduek ez dute balio. Horra lehen ondorioa.
|
|
|
Hau baita guretzako Euskal Herriaren gehiengoa eroso
|
egoteko
eredurik egokiena.
|
|
|
Argitaraldi ofizialeko libururik ez badago eskura, arduradunak, berak izan dezakeen erantzukizunari kalterik egin gabe, beste batzuk gaituko ditu, haiek bezala eratutakoak edo ezarrita
|
dauden
ereduen araberakoak.
|
|
|
Hizkuntzen erabilera arauak egitura soziolinguistikoaren harremanetan txertatuak daudela pentsatzeak lanak ematen dizkio halakoari, eta lanak diodanean, ez naiz ari adimen lanari buruz soilik, gogoeta lan horretarako darabilen galbahe ideologikoaren trabaz baizik. Adimena kamustu egiten dio delako galbahe ideologiko jakin horrek hizkuntza harremanak modu demokratikoan eratzeko
|
dauden
ereduetan sakondu nahi duenari.
|
|
|
Mailukadaren mailukadaz moldatutako euskal haur gorituaren jomuga. Azkenean, ekinaren ekinaz, moldakaitzenak ere aldez aurretik ezarria
|
zegoen
eredura moldatuz. Jatorrizko nortasuna urkatu eta nortasun arrotzari zegozkion tasunez hornitutako gazte prestua.
|
|
|
Euskal Herriko ikuspuntutik, hemengo ekonomia soziala globalizazioak daraman metaketaren aldeko prozesuan kokatu genuke: globalizazioarekinuztarturik
|
dagoen
eredu neoliberalaren barnean hain zuzen ere; prozesu integratzaile berrian, Europako eraikuntzak adierazten duen espazioa egokitu zaigunhonetan; mikroelektronikaren iraultzak dakartzan teknologia berriek ezarritako lan antolaketaren eraldaketan, enpresa eta kudeaketa sistema berrian; bioteknologiakzabaldutako ezagutza espazioetan eta ekoizpen sektore berrietan; produkzio lekualdaketak ugaritzeko ...
|
|
|
Errektoreak unibertsitatera sartzeko proba bikoitz bat ezartzearen aurka agertu dira, eta polemika txiki bat sortu da, gaur egun Europan
|
dauden
ereduei buruz ezezagun asko sorrarazten dituena. Europa osoan, unibertsitatera sartzeko gutxieneko baldintza Bigarren Hezkuntzako goi mailako titulua edo horren baliokidea egiaztatzea da.
|
|
|
Hala ere, eskualde zabal hori ez dago oso ondo definituta geologikoki, eta oraindik ez da zehatz mehatz identifikatu 1755eko kataklismoaren iturria, azaltzen du Gutscher ek. Izan ere, ez
|
dago
eredu geodinamiko onarturik África Iberia ertzaren gainean. Istripu nagusiak Bética eta Rif mendikateak, Cádizko Golkoa eta Alborango itsasoa dira.
|
|
|
Mundu imajinario jakin batean lehiatzen da EITB, Espainian indarrean
|
dagoen
eredu eta molde telebisiboan, telebistaz dugun irudi jakin baten menpeko. Euskal Telebista espainiarra dela esaten badut ez dut balorazio politikorik egiten, are gutxiago mespretxuzkorik; konstatazio bat da.
|
|
2005
|
|
|
Uste dut bide ona dela eredua, gure ikastolek egiten dutena, eta Hegoaldean bai ikastolek, eta bai hezkuntza publikoak. Hemen EGA egiten delarik, argi eta garbi
|
dago
ereduak ematen duela gehiengoa. ereduak euskaldunduko du herria.
|
|
|
Ereduen sistema hori gainditu litzateke. Gainditu ordea, ez dakit kenduz edo jarriz egin behar den, baizik eta oso gutxi garatuta
|
dagoen
eredua, eredu euskalduna, hobetuz. Eredu euskaldunak hezkuntza sistemaren ardatza izan behar du.
|
|
|
Oso kuriosoa da; I eta J eredu alegal ilegalak jarri dituzte martxan eta horiek A eta G ereduen parekotasuna dute. Argi
|
dago
ereduak ez duela ingelesak duen tratamenduarekin parekotasunik. Ez dute beste eredu bat sortu ereduaren barruan ingelesa izango lukeena.
|
|
|
Basalto plataformen sorrera azaltzeko gaur egun
|
dagoen
eredu onartuenak mantuko lumak erabiltzen ditu. Horretarako, zenbait basalto plataformaren eta puntu bero aktiboren artean luzatzen diren sumendi lerrokadurak erabiltzen dira (5.9 irudia).
|
|
|
Gizarte zaurgarritasuna eta degradazioa, munduko politikan zuzentasunarekiko erakutsi arduragabekeria sistematikoaren ondorioz, kezka handiena eragiten duten faktoreetako bat da gaur egun, baliabideen erabilera desorekatuarekin eta ingurumenaren degradazioarekin batera. Lurreko bizitza oso muga arriskutsuetara ari da hurbiltzen, sekula ikusi gabekoetara alegia, eta hauxe da lehen ikusi bezala buru belarri sartuta
|
gauden
eredu soziopolitiko eta ekonomikoaren emaitza behinena.
|
|
|
Planetak planteatzen dituen mugen ideia, murgilduta
|
gauden
eredua eraldatzeko eragile sendo sendo gisa agertu da. Egungo merkatuen saturazioak, petrolioa, gasa, ura eta beste zenbait natur baliabide kontrolatzeko gerrak globalizatzeak, sufrimenduak eragindako etengabeko emigrazioek eta baliabiderik ezean sortu garen tokian bizi izateko modurik ez izateak hainbat trinomio osatzen dute, esate baterako pobrezia, enplegua eta kultur aniztasuna hirukoa.
|
|
2006
|
|
|
Gu ez gaude tren modernoa egitearen aurka, baina beste modu batez egin zitekeen, ez gatoz bat ereduarekin ezta trazatu honekin ere. Ez da Euskal Herriko orografiari
|
dagokion
eredua, ez lurralde txiki honek behar duen azpiegitura.
|
|
|
aldagaia sartuzen eta, gurasoen estilo babesle maila? aldagaia eredutik kanpo gelditu zen, zerenhorrela argi gelditu baitzen azken horren beharrik ez
|
zegoela
eredua azaltzeko, beste biak kontuan hartzen baziren. Hala ere, gogoratu nahi dugu horrek ez duelaesan nahi, gurasoen estilo babesle maila?
|
|
|
Hala ere, txostenak salbuespen gisa aipatzen ditu Asturiasko, Nafarroako eta Euskal Herriko erkidegoak, horietan handiagoa baita. Arazo komunak “Europako hezkuntza sistemak, krisia ala eraldaketa? ” saioak kontinentean
|
dauden
eredu akademikoetako batzuk errepasatzen ditu: ingelesa, frantsesa, alemana, belga flamenkoa, nederlandera eta gaztelania.
|
|
|
Cibeles pasabideak ez ditu onartzen argiegi
|
dauden
ereduak
|
|
|
Ikastetxearen jabegoarekin ikusi dugun antzera —publikoak eta itunpekoak—, ikasle etorkinek badute hizkuntza ereduei buruzko joera berezia ere. Gure eskola sistemaren hiru ereduetatik, A, B eta D, ikasle etorkinek A eredua aukeratzen dute nagusiki, hain zuzen ere gaztelania hedatuago
|
dagoen
eredua. Bidezkoa da pentsatzea aukera horren arrazoia linguistikoa, kulturala eta esfortzuaren ekonomiarena izango dela.
|
|
|
femeninoa, feminista eta emakumearena. Lehen partean, femeninoan, boterean
|
zeuden
ereduen kopia edo barneratzea gertatzen da Showalterren esanetan; bigarren etapan eredu eta balio horien kontra joaten da emakumeen literatur lana eta gutxiengoaren eskubideak eta balioak defendatzen dira; azken atalean, emakumearen literaturan, autoezagutza eta barne begiratzea hasten da. Showalterrek emakumearen literatura izendatzen duen azken alde hori bereganatzen du Landak bere poetikan eta ondorioz bere pertsonaietan.
|
|
|
Sarreran aztertu dugun —metodologikoki beti gogoan eduki behar den— ahozkotasunaren mekanismoak gorde ditu, hein handian, arketipo zaharrenak —grekoz ari gara, arch tupoj esaten dugunean: alegia, eredu arkaikoak, lehen moldeak, hasierako irudiak; eta, baita ere, eredu gorenak, eta adibide duinak; eta, baita ere, indarrez, boterez inguratuta
|
dauden
eredu eta irudiak—:
|
|
|
Lurrean ez; ezin da lurrean
|
egon
eredurik giza aberearentzat. Zeru heroikoan ere ez.
|
|
2007
|
|
|
Pilotari hitza bilatzean, adibidez; izan ere, pilota hitzaren datiboa ez ezik, pilotan jokatzen duen pertsona ere bada pilotaria. Beste desabantaila bat da orraztu gabea dela neurri handi batean blogak, foroak, eduki pertsonala eta horrelakoak, batez ere; abantaila gisa ikus badaiteke ere (ahozko hizkuntzatik hurbil
|
dagoen
eredua ematen delako), desabantaila ere bada, kalitatez txarragoa eta akastuna izan baitaiteke.
|
|
|
Haurrak historian norbera izaten ikasi behar du, ez beste bat izaten. Ez
|
dago
eredu arrotzez baliatzerik; bere bere baitatik gora, bere herritik, bere garai, bere bizitzatik abiatuz behar da hezi haurra. –¡ Qué grandioso tema el de mostrar que para ser lo que se debe ser no se necesita ser ni judío ni árabe, ni salvaje ni mártir ni peregrino, sino sencillamente el hombre ilustrado, instruido, refinado, razonable, culto, virtuoso, gozador, como exige Dios del grado de nuestra cultura? 366 Alderantziz, beste aro batzuk ez dira juzgatu behar gaurko bizitzatik eta irizpideetatik; beste herrietako ohiturak gure ohituretatik.
|
|
|
ALAIN: (OFF) Britainiarrek etxegintza (ON) aro modernora ekartzeko moduak bilatzen dituzten bitartean, ba omen
|
daude
ereduren batzuk, jendeak gogoko izango duen (OFF) zerbait eraikitzeko. (ON) Erraz ezagutzeko moduko etxea da.
|
|
|
gogoetarako eremu bat irekitzendigu. Eta behin hona helduta, berrikuntzaren teoriekin artikula genezake.Berrikuntzaren teoriek abantaila bat dute, alegia, onartua
|
dago
ereduak ezin duelalineala izan. Behin hori onartua denetik, zientzia eta gizartearen ulerkuntzaintegratu bat ere arinago sustatzen ahal da.
|
|
|
Garai hartan, berrikuntzari buruzko eredu lineala nagusi zen, baina desberdintasun handiak
|
zeuden
eredu lineal zientifikoaren eta eredu lineal teknologikoarenartean (Caracostas eta Muldur, 1998: 1 kap.). Estatu mailan, Euskadi aitzindariizan zen eredu teknologikoaren harreran eta ezarpenean.
|
|
|
arazoak agerian geratu dira. Artikuluhonen lehenengo atalean, eskaintzako politikaren oinarrian
|
dagoen
eredu teknologiko linealaren arazoak aztergai izango dira. Eredu horren arabera, gobernuekhan hemen I+G egiturak sortu zituzten, egitura horien eta enpresen eskariarenartean harremanak sortuko zirelakoan.
|
|
|
Lotura horiekizugarrizko eragina dute gizarte ezagutzaren garapenean (ikus 3.2.2.5 atala). Aldibaten ondoko imitazioa, berriz, aurrean ez
|
dauden
ereduak imitatzea da, etagarrantzi handia dauka, horren bidez haurrak rolak, jokabide sozialak eta antzekogizarte ezagutzak eskuratzen baititu.
|
|
|
Hala ere, aurreratu zuen, lehen instantzian lortzen ez badu, “beharrezkoak diren dekretuak egingo ditugula” elektrizitatearen prezio neurritsua bermatzeko. Haren iritziz, hori orain gertatzen da sektoreko enpresek metatzen duten tarifa defizitari esker (araututako prezioen eta enpresen kostuaren arteko aldea), eta 2020ra arte ordaindu behar da, baina gogorarazi zuen Gobernuak indarrean
|
dagoen
ereduan egiten dituen aldaketek kontsumitzailearen aldeko beste era bateko jarduerak hartzera behartuko dutela. Energia nuklearrari dagokionez, Clos zentral berririk ez egotekotan gera zitekeela esatera mugatu zen, gaur egungo zentral zaharrenak itxi arren.
|
|
2008
|
|
|
Etorkizunean Belgika konfederazio bat izateak ez du arazo handirik sortzen bi komunitateen artean. Praktikan, ia horixe da indarrean
|
dagoen
eredua, hain da handia flandestar eta waloniarren arteko haustura. Baina zenbatek osatuko lukete konfederazio hori?
|
|
|
Publizitate salmenta handirik ezean, kateek beste nonbait bilatu dituzte irabaziak. Bilakabide logikoena kanal tematikoak sortzea izango da, honezkero satelite eta kable bidezkoan indarrean
|
dagoen
ereduari jarraiki. Eta horietan bezala, kanalak ordainpekoak izango dira.
|
|
|
autoreetan (Añibarro, J. M. Zabala) ondo oinarriturik
|
daude
eredu honetako formak.4 Beheratxoago dakusagunez, genitibo posesiboa en> markaz eraikitzen du, on> hurbilaz barik, ditugun datuen arabera behintzat:
|
|
|
«Los fundamentos de su escuela ascética son que la santidad y la perfección son cosa sencilla, alegre, y para todos, sin excluir ninguna persona ni estado.» Eta birtute handi deituei garrantzia aitortu arren (kastitatea, mortifikazioa, apaltasuna, obedientzia...), «amaba en gran manera las que podríamos llamar [virtudes] pequeñas, como la sencillez, verdad, condescendencia, alegría, trato atento, delicado, sufrido,[...]» halako bertuteen eredu izanik bere bizitza. Azkue ere ez
|
zegoen
eredu horretatik oso urrun441.
|
|
|
Eskuragarri
|
dagoen
eredua bigarren belaunaldikoa da
|
|
|
Araudi berriak elektrizitatearen kostua merkatu egingo du, indarrean
|
dagoen
ereduaren arabera.
|
|
|
ohiko hozkailuetatik, motor bakarrekoak, eta hotz ekologikoetara. Azken belaunaldikoak Interneteko konexioa eta telebista pantaila dutenak baloratzen hasi gabe, oraindik gutxi eskatzen dutelako eta oso garestiak direlako (1.500 eurotik gora), hauek dira," grosso modo",
|
dauden
ereduak: Konbentzionalak:
|
|
|
Horretarako, estomaterapeuta erizainekin estomaren zainketei buruzko hitzaldiak ematen dira, baita zirujauekin ere, ostomia nola egiten den eta zergatik egiten den azaltzen dutenak, bai eta gailu biltzaileen ordezkari komertzialekin ere. Azken horiek eskura
|
dauden
eredu berrien berri ematen dute. Higienea eta gailuak Egin den ostomia motaren arabera, norberaren higienea eta gailuen ordezkapena aldatu egin daitezke.
|
|
|
Haren iritziz, egoera hori ikusirik bi bide daude: lehena krisian
|
dagoen
ereduan sakontzea, «finantza kapitalaren interesak lehenestea gehiengo sozialaren interesen gainetik»; bigarrena, eredu ekonomiko eta sozialari eusten dioten politikak aldatzea.
|
|
|
Europako unibertsitate esparrura egokitutako sei gradu titulazioetan 320 ikasle berri hasi dira aurten MUn. Ingeniaritza Fakultateko dekano Bixente Atxaren ustez, ikasle berriak «harrituta»
|
daude
eredu berriarekin. «Aldaketa oso handia izan da», Atxak dioenez, baina «nahiko ondo» hasi da ikasturtea.
|
|
|
Zenbaitetan hildakoak ere izan dira. Hori guztia egiten dute aldatu egin nahi dugulako gaur egun munduan ezarrita
|
dagoen
eredu kapitalista. Interes asko daude tartean.
|
|
|
Eta hemen, berriz, gero eta elebidunagoak gara. Ikusi baino ez
|
dago
ereduen eredua den eredutik nola ateratzen diren ikasleak leku batzuetan. Herri honetan ez dago hizkuntza politikarik, eta hau oso larria da.
|
|
|
Bestalde, gaineratu zuen ikasleek ereduen aldaketa egin dezaketela. " Gurasoek eskatuz gero edo arazo psikopedagogikoak
|
daudenean
eredutik A eredura pasa zaitezke, edo alderantziz". Etorkinak, arazorik gabe D ereduanIrurtzungo Atakondoan 400 ikasle pasa daude, eta erdiak baino gehiagok euskaraz ikasten du ereduan.
|
|
|
Batzuek eskemak egiten dituzte, atal bakoitzean kontatuko dutena zehatz mehatz jakite aldera eta beste batzuk ideien kaosaren barnean murgiltzen dira handik nahi dutena aterako dutelakoan. Ez dago esan beharrik bakoitzak bere metodologia daukala eta ez
|
dagoela
eredu txarrik. Azken batean, idazteko pare bat gauza behar baita:
|
|
|
Baina beste aldean gaudenok ere, euskal gizartea osatzen dugun sektoreetakoek, ulertu eta onartu genuke immigranteen kolektiboetako pertsonek badituztela iragana, historia eta kultura jakinak, baita behar eta helburu jakinak ere; eta guk ere horiek guztiak errespetatu eta aintzat hartu genituzke. Hortaz, eta aurreko adibide berberarekin jarraituz, haien seme alabak matrikulatuta
|
dauden
eredua eta haien jatorrizko hizkuntzak eta kulturak uztartu egin genituzke. Edo nazioarteko harremanak eta lankidetza bultzatzeko kulturaeta politika egitasmoak garatu genituzke, gure errealitatea zein jatorrizko haien komunitateak kontuan hartuko dituztenak.
|
|
|
Etorkinen integrazioa kudeatzeko ikuspuntuen arteko desberdintasun hori, Gagnon eta Iacovinoren aburuz, erreferentzia markoen arteko desberdintasunaren ondorioa da. Zentzu horretan, Kanadako politika kulturaniztunaren oinarria nazioaren homogeneotasuna da; Quebeceko kulturarteko politikaren atzean
|
dagoen
eredua, aldiz, pluralistagoa da oinarri oinarrian. Testuinguru diskurtsibo horretan, zilegi da nazioarteko debatean indarrean dagoen gogoeta eta berrikuntza kontzeptualaren bilaketa, Quebecen hiritartasunaren debatea esanahiz hornitzeko. b) Gobernuen arteko erlazioak
|
|
|
Esan izan da, definizio bat egite aldera, zientzia irudimena dela egia egiaztagarriaren zerbitzura jarria, kontuan hartuz badirela egia mota desberdinak eta denak ez direla objektiboki kontrastatzeko gauza, historikoa edota juridikoa demagun. Horiei ez
|
dagokie
eredu zientifikoaren bidea. Hala ere, gaur behaketa eta neurketatik kanpo dagoena bihar barne aurkitu liteke, teknologiaren aurrerapenak medio, besteak beste.
|
|
2009
|
|
|
Atzo eta gaurko erakunde guztiek horixe egiten dute, baina badago alde handi bat, bai azalean, bai mamian: gehienek, indarrean
|
dagoen
ereduaren arabera jokatzen dute, 1913an asmatutako eredua, erakunde militarrek sortutakoa. Badakigu zertan den eredu hori:
|
|
|
Elizatik ez, gure garaian zetozen bezala. Non
|
daude
ereduak. Eskolan?
|
|
|
" Guk argi duguna da zein eredu den errentagarriena, eta inguru honetan gehiago. Dirutik hitz egiten dugu, baina dena
|
dago
eredu batekin lotuta. Behin eredu horretan zaudenean, orduan planteatzen duzu' zergatik ez dugu pausoa emango etiketa lortzeko?'.
|
|
|
Madrilgo edo Gasteizko nahiz Iruñeako sukurtsalen eskuetan uzteak, esan nahi du finantzatzen jarraitzea enpresari eta sindikatu espainiarrak, edota EAEko nahiz Nafarroako euren sukurtsalak. Hauek oso gustura
|
daude
eredu horrekin, beren finantzazio milioidunarentzat balio duelako. Gure subiranotasun politiko faltak, beste behin ere, Madril edota Parisen menpe egotera eramango gaitu.
|
|
|
lehena, hizkuntza eskubideen hedaduraren inguruan dagoena, batik bat, eremu mistoan (bertan bizi delarik euskal hiztun gehien); eta aurrekoari lotuta, bigarrena, eremu mistoan euskara ofiziala ote denari buruzkoa (izan ere, badirudi, eremu euskaldunean euskararen ofizialtasunaren inguruan zalantzarik ez dagoela). Bada, euskarari buruzko Foru Legearen hitzei erreparatzen badiegu —baita aipatu Legearen elaborazio prozesuan parlamentarioek eginiko ere— antzeman daiteke, eremu mistoan dagoen hizkuntza ereduak, eremu euskaldunean eta ez euskaldunean
|
dauden
ereduen arteko tertium genus bat nahi duela izan. Berebat, eremu mistoan, formalki, hizkuntzen ofizialtasun bikoitza dagoela errefusa liteke; aitzitik, ezin uka daiteke, materialki bederen, euskararen erabilera ofizialak daudenik, bai irakaskuntzan baita euskarari buruzko Foru Legeak aurreikusten duen aukeran ere, hain zuzen, eremu mistoan hiritarrek Administrazioetara euskaraz zuzen daitezen edo Administrazioekiko harremanetan euskara erabil dezaten —balio eta eraginkortasun osoarekin— Orobat, aipatu eskubidearen erabilera bermatzeko, Administrazioek zehaztu lukete zein lanpostutarako izanen den nahitaezkoa euskaraz jakitea, eta zeinetan kontuan hartzeko merezimendutzat joko den.
|
|
|
Konkretuki, N. Gardner k sortutako Thesaurus historiko soziolinguistikoaren arabera. Thesaurus a sortzeko, berriz, nazioartean indarrean
|
dauden
eredu nagusiak hartu dira kontutan. Bertako azpi atalak zehazteko, berriz, M. Zalbideren txosten teorikometodologikoa eta bere" EHS. aplikazioa praktikoa" 21 hartu dira kontutan.
|
|
|
Hermosoren esanean, horregatik behar dira oinarrizko zentralak, eta horretarako daude Castejongo zentral termikoak. Hala, Hermosori egokia iruditzen zaio Nafarroan
|
dagoen
eredua. Hori bai, haren ustez, energetikoki, hori bezain egokia izan daiteke zentral nuklearrekin bermatzea oinarrizko energia elektrikoa.
|
|
|
Jainkoak ezarritako hamar aginduak oinarri dituen ordenaren suntsitzailearena: Elizak aldarrikatzen digun kristau ikuspegiaren antipodetan
|
dagoen
eredua, beraz! Ana Kanerina, izan ere, emazte leiala zen, bai, baina egun batean leialtasuna hautsi, senarra eta semea utzi, eta beste gizon batekin joan zen, urdanga alaena, barka iezadazue berriro hain gordin mintzatzen banatzaizue, ezkontzaren legeak hautsiz eta lokaztuz, San Pablok berak ere ongitxo esan zuen arren emakumeak gizonaren mende behar duela, behin ezkontzen dena betiko ezkontzen da-eta; ahots asko dibortzioaren alde mintzatzen diren garai nahasiotan (Errepublikak berak ere onartu ez ditu, bada, aurten, ezkontza zibilaren eta dibortzioaren legeak!), katolikook ez dugu tokia galdu behar, toki bakoitzak baitu bere izena eta izen bakoitzak bere tokia, eta ongi dagoena ongi dago, eta gaizki dagoena gaizki.
|
|
|
Horregatik, gehienetan, dira ziurtagiriak onartu, alde baten ziurtagiriaren sinatzailea bestearen konfiantza taldean ez delako egongo. Arazoa konpontzeko
|
dago
eredu hierarkikoa.
|
|
|
Messenger, MSN Messenger, etab. Deiak egiteko teklatua dute.
|
Dauden
ereduen artean, honako hau azpimarra daiteke: Tomcom Webt@lker 211, VoIP zerbitzuekin edo Philips-ekin bateragarria VOIP1511B/ 55, Skype eta ordenagailu baten azpian, Windows sistema eragilearekin.
|
|
|
Mugagabeak direnez, jabeek, higiezinen sustatzaileek edo eraikitzaileek era guztietako arguziak erabiltzen dituzte, maizter beteranoak bizitza erdia baino gehiago daraman etxebizitza bat utz dezan. Errentatzaile partikularrek ere jasaten dituzte kontratu mota horiek, eta ez dute onartzen" bidegabeko desjabetzetik" hurbil
|
dagoen
eredu bat, ez baitzaie bidezkoa iruditzen etxebizitza okupatzea, senideren batek behar badu, edo merkatuan gaur egungo prezioetan jartzea. Kontua da errenta zaharra hausteko modukoa dela bai errentari jazartuentzat, bai jabeentzat, ez baitute gogo handirik kuota zaharkitua eguneratzeko.
|
|
|
Bakoitza nola haztatuko den argitzeke dago. Eta ikusteko
|
daude
ereduak ematen dituen emaitzak, nor geratzen den batezbestekoaren gainetik eta nor azpitik. Katalunia gainetik egongo da.
|
|
|
Suteen aurkako aseguruaren estalduraren irismena konpainiaren eta bezeroak kontratatutakoaren araberakoa izango da, bai behin behineko bizilekuan, bai beste edozein lekutan. Aseguruaren Enpresa Elkarteak (Unespa) dioenez, ez
|
dago
eredu bakar bat. Hala ere, formula eta sinadura ugari izan arren, dinamika berdina da guztientzat:
|
|
|
Prentsaurrekoa egin zuten atzo (eguaztena) grebari atxikimendua adierazteko Herriko Plazan. Oro har, aldarrikatu zuten “indarrean
|
dagoen
eredu kapitalista aldatu beharra” daukagula eta salatu zuten “gutxi batzuk herrialde osoen adinako ondasunak” dituztela. Orain bizi dugun krisiaren gainean, berriz, azpimarratu gura izan zuten" espekulatzaileek" sortutakoa dela eta" uko" egiten diotela" euren diru goseaz sortu duten krisia ordaintzeari".
|
|
|
EEP sortu zenetik eskola elebidun publikoaren garapena begi bistakoa da. 2004an, 3.091 ikasle
|
zeuden
eredu publikoan (publikoko ikasleen %18, 5), eta, 2008an, 4.160 ikasle ziren (%24, 7). Gaur egun, lehen mailako ikastetxe publikoen erdietan euskara ikastea eskaintzen da.
|
|
|
Herri Indigenen Eskubideetarako NBEko ordezkariaren ustez, egun indarrean
|
dagoen
eredu ekonomikoak biziki kaltetzen die indigenen interesei eta pobreen artean pobreenak izaten jarraitzen dute.
|
|
|
Herri indigenen baldintzak ez dira zeharo aldatu; egoera kaskarrak bere horretan dirau, alegia. Herri indigenak baztertuenak dira oraindik, eta indarrean
|
dagoen
eredu ekonomikoak izugarri egiten die kalte euren interesei. Oraindik ez dute euren lurren gaineko erabakiak hartzeko aukerarik, esaterako, beste batzuk ustiatzen dituztelako.
|
|
|
Maiatzaren 21ean, beraz, ez ditugu ibilgailuak lanerako mugituko, baina Euskal Herriko langile guztiekin batera gehiengoaren zerbitzura
|
dagoen
eredu ekonomiko eta sozialaren alde mugituko gara.
|
|
|
Igandean jaso zuen lekukoa Zizur Nagusiko Erreniega ikastetxeak, eta bi ospakizun uztartuko dituzte, 25 urte betetzen baitira Zizur Nagusian eredua jarri zenetik. Poliki hasi zen, baina egun jendetza
|
dago
eredu horretan. Nafarroako Gobernua beti dabil datuekin beldurrez, baina garbi ikusten da eredua irekitzen den auzo eta herri guztietan, urteen poderioz, eredu arrakastatsuena bilakatzen dela, eta herri askotan, baita eredu bakarra ere.
|
|
|
Herria Abian ekimena sortu eta hiru hilabetera, auzoetako eta herrietako lan taldeen zein sektore eta talde sozialen ekarpenak bildu zituen atzo Euskal Herriaren eraldaketa sozialaren alde diharduen plataforma horrek. Bilbon egindako topaketetan, kapitalismoaren eta egungo krisi ekonomikoaren diagnostikoa landu zuten, eta, hortik abiatuta, indarrean
|
dagoen
eredu ekonomikoari alternatibak bilatzeko prozesua jarri zuten martxan. Alde horretatik, lan teorikoa eta praktikoa uztartu, eta kale mobilizaziora jauzi egiteko beharra nabarmendu zuten:
|
|
|
2006ko udan Bizkaitik Arabako Pobes herrira bizitzera etorri behar genuela eta, 2006ko udaberrian matrikulatu genituen gure bi semeak (Javier, 11 urte ditu egun, eta Martin, 7 urte) Izarrako ikastetxean, ereduan. Une hartan, bai Izarrako ikastetxeko zuzendariak bai hurbilago dagoen Langraizeko ikastetxeko zuzendariak esan ziguten Izarrakoa zela guri egokitzen zitzaigun ikastetxea aukeratutako hizkuntza ereduagatik, alegia, Langraizen ez
|
zegoela
eredurik gure semeentzat eta Pobesko ereduko ikasleak betidanik joaten zirela Izarrara, eta hala omen zen. Guk galdetu genuen ea eskola autobusik ba ote zegoen joan etorria egiteko, eta baietz, beti egon zela, eta bazegoela.
|
|
|
Politikariek eta adituek diotenez, biktimekiko enpatia izatean omen dago gatazkak konpontzeko klabea. Erakunde publiko zein alderdietako ordezkariei
|
dagokie
eredu izatea, hau da, alde bietako biktimekiko errespetuz jokatzea. Itzul gaitezen hasierako ariketara:
|
|
|
Telebistan, irratian eta prentsan lan ildoak finkatzerakoan eredutzat hartzeko moduko enpresak zeuden, eta bidean aurrera egiteko lagungarria izan zen hori. Ordea, gaur egun enpresa horien negozio eredua desagertzen ari da, eta geroan egon daitekeen testuinguruan ez
|
dago
eredu argirik.
|
|
|
Jainkoak ezarritako hamar aginduak oinarri dituen ordenaren suntsitzailearena: Elizak aldarrikatzen digun kristau ikuspegiaren antipodetan
|
dagoen
eredua, beraz! Ana Kanerina, izan ere, emazte leiala zen, bai, baina egun batean leialtasuna hautsi, senarra eta semea utzi, eta beste gizon batekin joan zen, urdanga alaena, barka iezadazue berriro hain gordin mintzatzen banatzaizue, ezkontzaren legeak hautsiz eta lokaztuz, San Pablok berak ere ongitxo esan zuen arren emakumeak gizonaren mende behar duela, behin ezkontzen dena betiko ezkontzen da-eta; ahots asko dibortzioaren alde mintzatzen diren garai nahasiotan (Errepublikak berak ere onartu ez ditu, bada, aurten, ezkontza zibilaren eta dibortzioaren legeak!), katolikook ez dugu tokia galdu behar, toki bakoitzak baitu bere izena eta izen bakoitzak bere tokia, eta ongi dagoena ongi dago, eta gaizki dagoena gaizki.
|
|
2010
|
|
|
Euskarazko prentsa mundu osoko egunkariak zeuden tokian egotea lortu genuen. Orain ez
|
dago
eredurik, ez dago munduan inor besteei erakusten. San Francisco, esaterako, Euskal Herria lako bi da, eta ingelesez zeukan egunkari bakarra galdu du.
|
|
|
Espainian eta Katalunian
|
dauden
ereduak kontuan hartuta, Kidetza zaintza partekatua lehenesteko neurrien eskaera egiten ari dela gogorarazi du Saenzek. 2010 urtean Araba, Bizkai eta Gipuzkoako batzar nagusietan eredu horren aldeko mozioak onartu ziren.
|
|
|
Eta horretarako aldaketa politiko eta soziala behar da. Gure subiranotasun ekonomikoak, gure eredu ekonomiko eta produktiboak, gure politika fiskalak, energiak, enpleguak, gizarte segurantzak, pentsioak, etxebizitzak, etorkinen integrazioak, nazioarteko elkartasunak... subiranotasun politikoa behar dute, agintean
|
dagoen
eredu neoliberala baztertu eta alternatiba sortu nahi bada bederen. Zeren eta aldaketa politikoak aldaketa sozialik gabe ez dira nahikoa, eta ezin da egon aldaketa sozialik aldaketa politikorik gabe.
|
|
|
Mundu garaikidean nagusitzen ari den nahasketa bitxia merkatua eta feudalismoa uztartzen dituena, ondo egokitzen da eredu despolitizatu honetara, eta ziklo politiko baten amaierarekin batera, euskal kulturaren transmisioa tribuaren gotortzean ikusten dutenak ugaldu egin dira urteotan. Dena den, boterearen dinamikatik at omen
|
dagoen
eredu hau, isil bidez, oso gertuko dugun beste lingua franca baten gaztelaniaren hegemonia sendotzeko tresna bilaka daiteke, euskal tribua arlo publikotik kanporatzeko, batik bat. Nafarroan oso nabarmena da joera hau.
|
|
|
Euskal Hezkuntza Sisteman Euskara oinarrizko hizkuntza izan luke. Euskara indartu behar dugu edozein ereduetatik abiatzen garela ere, guztiz argi
|
egonik
eredua dela abiapunturik hoberena. Euskara indartu bai ikasgeletan, bai jantokian, bai eskola giroan eta bai eskolaz kanpoko ekintzetan.
|
|
|
Horregatik, eta eguneratutako ikuspegi batetik, erakundeetan euskara garatzeko abian
|
dauden
ereduen eraginkortasuna sustatzeko, lana, giza baliabideak eta erakundeekin lotutako fenomeno multzoa biltzen dituen ezagutza zein ikerkuntza alorrean lagunduta, eta I+ B+ G ikuspegipean, hizkuntza garatzeko aukera berriak aztertu, dokumentatu edota definitzen ari dira.
|