|
2000
|
|
|
Ederki. Hori neuk ere
|
banekien
. Dohainik egiteko aukera ere badago, hori hasieratik dakit.
|
|
|
Banekien ze arropa jantzi behar nuen, termostatoak hamar minutu behar zituela ura berotzeko, Seat zaharra estarterraren bidez jarri nuela martxan, inork errespetatzen ez duen stop seinalea ehun metro harago zegoela, bariante berria, bihurgune baten atzetik osaba Pedroren baserria. Bere ardiak ikusten banituen arratsaldean euririk egingo ez zuela ere
|
banekien
, eta gero egunero aurreratzen ninduen zoroa zegoen (kilometro batzuk lehenago edo geroago, beti erakusten zizkidan bere atzealdeko pegatinak: Pachá diskotekarena bata;" Salamanca es guay" dioena, bestea), eta banekien nor agurtu, zer esan, nondik joan eta nora heldu.
|
|
|
Bere ardiak ikusten banituen arratsaldean euririk egingo ez zuela ere banekien, eta gero egunero aurreratzen ninduen zoroa zegoen (kilometro batzuk lehenago edo geroago, beti erakusten zizkidan bere atzealdeko pegatinak: Pachá diskotekarena bata;" Salamanca es guay" dioena, bestea), eta
|
banekien
nor agurtu, zer esan, nondik joan eta nora heldu. Egunerokotasun horri aurre egiteko beharra nuela esan nizun, Bitakora.
|
|
|
Baina itzul nadin aitaren erran hartarat: " Hori bakarrik falta zitzaiguan, familian bertze protestant bat izaitea!" Banekien nik, bai, nor zuen aitak gogoan, noiz eta hitz haiek xuxendu baitzizkidan;
|
banekien
, bai, jaun Esteban Etxegoienen gogaide egin nahi ninduela, familiako lehen luthertar eta ustez bakarrarena, zeinak, noiz eta jakin baitzuen ezen guztia galdua zegoela eta gaztelau tropek inguraturik zegoela, bere burua koldarki hil baitzuen, etsaiari buru egin beharrean, nola egin baitzioten bere bi anaiek, Pedrok eta Eusebiok, Amaiurren eta Noainen ezin balentkiago guduztatu zirenean, aitona Nik... Eta halatan zen gure etxeko ardi beltz hura bi aldiz maradikatua:
|
|
|
Banekien, bai, norekin konparatzen ninduen aitak, eta
|
banekien
ezen bere erran harekin heresetzat hartu ninduela, nihaur banintz bezala, jaun Esteban Etxegoienen ondotik, etxeko bigarren protestanta. Baina ez, orduan ere oker nenbilen...
|
|
|
" Eta orain, hautatu, Joanes"! Haurra nintzen arren,
|
banekien
ezen ene esperantza banoa eta ezinezkoa zela, baina, haurra nintzelako ere, ez nuen esperantza guztiz hiltzerat uzten. Eta, hala, aitaren hurrengo bidaian, berdin egonen nintzen, hura noiz itzuliko, gogo gogotsuz eta gutizia gutiziatsuz, nahiz eta jakin bi zati izanen zituela josteta hark:
|
|
|
Ene mundu hartan nehork ez zidan nehoiz neskei edo emaztekiei buruzko komentariorik egin, baina, jakin
|
banekien
, edo neure gisa imajina nezakeen, zer izan zitekeen puta bat eta zer putetxe bat, zeren eta aitak, konparazione, noiznahi den erraiten baitzien etxeko sehiei —baita Mattini eta bioi ere hainbatetan— ezen ez zuela jauregia putetxe edo burdel bat bihurturik ikusi nahi, bertze nonbait aipatu dizudan bezala.
|
|
|
Hargatik, noiz eta osabak erran baitzidan ezen Erroma putetxe bat zela, eta, nahiz eta
|
banekien
edo imajina nezakeen orduko, Felisaren esplikazioneetarik haratago, zer zen edo zer izan zitekeen putetxe bat, halarik ere, osaba Joanikoten hitzen haritik, neure inudearekin bizi izan nituèn istant haiek etorri zitzaizkidan bururat eta, oharkabean, irri egin nion osaba Joanikoti, zeinak bertze irri batekin ihardetsi baitzidan.
|
|
|
Behatu nuen goiti, eta istant hartan hodei bat ari zen eguzkia estaltzen. Eta, ez dakit zergatik, baina hil kanpai haiek anaiaren heriotza iragartzen ari zirela iduritu zitzaidan, nahiz eta
|
banekien
ezen ezinezkoa zela, harekin egon berria nintzelako... Eta, segidan, belauniko jarri nintzen, eguzki estaliari beha, eta, erdi nigarrez, erran nuen:
|
|
|
BURUA irakiten nuen, Salamancatik etxerako bidean nentorrela. Izan ere, amak skribatu zidan hondar gutunaren arabera,
|
banekien
ezen, amaren eta osaba
|
|
|
Osabak bidaian kontatuetarik
|
banekien
ezen adinkideak zirela bera eta Pedro. Haatik, Pedrok anitzez ere zaharragoa zirudien, osabari ez bezala orduak eta urteak neurrigabeki juntatu eta pilatu balitzaizkio bezala, eta horrek bietan bat erakusten zuen:
|
|
|
Bai,
|
banekien
, baina hain ustekabean harrapatu ninduen Pedroren galdegiteak, non hitzik gabe geratu bainintzen, masailak sutan.
|
|
|
Eta hurrengoan orkidea bat ipiniko zuen, eta
|
banekien
ezen egun hartan sorpresa atseginen bat izanen nuela...
|
|
|
Orain artean agertu ez badizut ere,
|
banekien
nik, bai, nor zen Uduxa: don Fidel Urdanburu zen, Iruñako nafar hura, bere esklabo indiarrak ezin okerrago tratatzen zituena, halako suertez, non hauek, ordainean, izen indiar harekin —zeina baitzen spiritu gaizkinen gaizkina, indiar haien sinesteen arabera— bataiatu baitzuten nagusi eta jaun bihozgabea.
|
|
|
Eta galdetu nionean ea ba ote zekien nondik zetorkion erranari san Joseren aipua, ezetz ihardetsi zidan, deus ere ez zekiela hari buruz. Ordea, nik
|
banekien
. Eta, aditu nituenean don Frantziskoren hitzak Ubarneko laborari haren mihitik, zein arrai eta alegera sentitu nintzen...!
|
|
|
Eta nik
|
banekien
hura eta segur nengoen hartaz... eta hura nekielako eta hartaz segur nengoelako, hain zuzen ere, deliberatu nuen, libertate osoz, ezen ez nintzela bertze emazteki batekin oheratuko, baldin ezti berezi baten dastatzeko ez bazen...
|
|
|
Orain
|
banekien
, beraz, nor zen Alain Coup d’Œil, eta banekien, halatan, ezen gure harremanak ez zirela anaien artekoak, haren anaia oroitarazten banion ere, baina Jainko alditsuaren eta menekoaren artekoak, eta hala zor niola menekotasuna eta obedientzia, haren begi hersterik nahi ez banuen behintzat...!
|
|
|
Orain banekien, beraz, nor zen Alain Coup d’Œil, eta
|
banekien
, halatan, ezen gure harremanak ez zirela anaien artekoak, haren anaia oroitarazten banion ere, baina Jainko alditsuaren eta menekoaren artekoak, eta hala zor niola menekotasuna eta obedientzia, haren begi hersterik nahi ez banuen behintzat...!
|
|
|
Eta nik
|
banekien
, bertzalde, ezen almirant D’Estréesen manuen aiduru zegoela Alain Coup d’Œil... eta banekien, halatan, ezen, neure asmoen aitzinatzeko, bizkor ibili beharra nuela, kortsario buruak manu haiek errezibitu baino lehen, zeren noiznahi den irits baitzitekeen almirant frantsesaren mandatari edo mezulariren bat manu haiekin, eta zeren manu haiek La Crique tik ateratzerat obliga baitzitza... Eta, hala, Alain Coup d’Œil ekin hilabete eta erdi edo neramala, galdetu nion ea ba ote zekien nola sortu zen xake jokoa, eta hark ezetz ihardetsi zidan, eta nik asmatzailearen eta erregeren arteko historia kontatu nion.
|
|
|
Eta nik banekien, bertzalde, ezen almirant D’Estréesen manuen aiduru zegoela Alain Coup d’Œil... eta
|
banekien
, halatan, ezen, neure asmoen aitzinatzeko, bizkor ibili beharra nuela, kortsario buruak manu haiek errezibitu baino lehen, zeren noiznahi den irits baitzitekeen almirant frantsesaren mandatari edo mezulariren bat manu haiekin, eta zeren manu haiek La Crique tik ateratzerat obliga baitzitzaketen Alain Coup d’Œil eta bere kortsarioak, auskalo zer bertze batailarat eta auskalo norat... Eta, hala, Alain Coup d’Œil ekin hilabete eta erdi edo neramala, galdetu nion ea ba ote zekien nola sortu zen xake jokoa, eta hark ezetz ihardetsi zidan, eta nik asmatzailearen eta erregeren arteko historia kontatu nion.
|
|
|
Eta hala atera nintzen solas hartarik ere, borondatean halako deliberamendua hartzen nuela, neure urratsen zuzentzekoa eta neure buruaren zentzatzekoa. Zeren, merezi ote zuen nenbilen bezala ibiltzea, plazer apur eta labur haiengatik, baldin
|
banekien
eta segur banengoen ezen narda eta hastioa zela plazer haren ondorea. Zeren munduko atseginak ez bainindukan jada azpian amets gozo batek bezala, baina amesgaizto batek bezala.
|
|
|
Haren hondar erranak, berriz, hitzik gabe utzi ninduen, kikildurik. Baina, harri eginik nengoen arren, harro nengoen, bertzalde, osabak nigan jartzen zuen konfiantzagatik, haren asmo zehatzen berri ez
|
banekien
ere, artean ez bederen. Eta ez nuen deusen protagonista izan nahi, baina bertzerik ez nuen nahi jadaneko...
|
|
|
Ene kezka eta ene urduritasuna...! Bai,
|
banekien
ezen hura, orotarat, jolas bat zela, baina jolas hark bere arriskua izan zezakeen, eta arriskuak egiten zuen jolasa aldez arbuiagarriago eta aldez erakargarriago. Eta ihes egin nahi nuen, baina ihes egin gabe...
|
|
|
Guztiei etorri zitzaiela harat joaiteko gogoa. Maddalenek —zeina osabaren erranetarat ari baitzen, nik orduan ez
|
banekien
ere— afariko saltsa bati baino gehiagori egotzi purgak edo haiei nahastu belar urak ere izanen zuten hartan zer erranik, zeren Maddalenek, kozinari aparta zen neurrian, baitzekien jan edanei nahastu beharreko belarren eta espezien berri, baina segur nago ezen bertzela ere berdintsu eta orobatsu gertatuko zela. Izan ere, ez ote gara, bada, halakoak, jaun André, Adan eta Ebaren denboratik, zeren zuhaitzetik ez jateko debekua jaso zutenean piztu baitzitzaien haiei ere hartarako gogoa eta desira, halako suertez, non egin behar ez zutena egin baitzuten hondarrean?
|
|
|
" Iduria ongi zaintzen dut nik, Graziana, sehiek eta menekoek didaten errespetua eta begirunea lekuko; eta bertze zer horiek, berriz... horiek jendearen asmakizunak dira eta atso zaharren erran merranak..." Ez dakit zergatik, baina ez nizkion aitari hitz haiek sinetsi... zeren eta bertze fabore haiek bainituen buruan, eta hiru hitz haiek arras betetzen zuten ene buru barrena, kontsolamenduzko hitz bakar batendako ere tokirik uzten ez zutela... Eta bai,
|
banekien
zer nolakoak izan zitezkeen bertze fabore haiek, kontu haiek ordu arte kezkatu eta antsiatu ez ninduten arren, osaba Joanikoten munduarekin eta jaun Marcelenarekin aski eta sobera nuelako artean, bertze nonbait erran dizudan bezala... Eta nola ulertu nituen, mementu hartan, amaren hoztasuna eta haren urruntasuna!
|
|
|
Eta osaba Joanikotek bazekien, eta nik ere
|
banekien
, zeren, Luthero herritarren aurka xaxatu zuen egunaren biharamunean, halaxe eleztatu baitzitzaidan osaba:
|
|
|
Eta osabak, beraz, bazekien zer etor zekiokeen eta nik ere
|
banekien
, eta biok genekien, halatan, ezen gure begiek urrunerat ikusten zutena egia egiazkoa zela, zaldiz zetozèn itzal haiek Ofizio Sainduko guardiak zirenez gero... Eta bazetozen, bazetozen...!
|
|
|
Zeren eta, nik deus ere deliberatu aitzin, beren jokoa jokatzen ari baitziren osaba eta Maddalen, artean deus ez
|
banekien
ere...
|
|
|
Salamancatik itzuli nintzenean, berriz, trabailurik eta egitekorik aski izan nuen osaba Joanikoten kalbarioarekin, bertze kontu haiekin antsiatzen hasteko... Baina denbora hura ere iragana zen eta etxetik ihes egin berria nintzen... eta iraganarekin hausteko gogo bizi hura nuen, errai erraietaraino sartua, hura nola bideratu behar nuen ez
|
banekien
ere. Zeren eta gero eta gehiago ohartzen bainintzen, konparazione, ezen laket nituela neskatxak eta emaztekiak... baina non zegoen plazer haren neurria?
|
|
|
Azken asteetan ederki probestua nuen kokaleku hobezina, lanaldi hasiera nahiz bukaeretako asperra Anarekin arintzeko. Abuztuko larunbat horretan ere
|
banekien
goiz edo berant neska izanen nuela buruz buru. Orduan nola jokatu aitzinetik prestatzearren, gogoeta egona nintzen ortzegun gau ondikozkoaz geroztik.
|
|
|
Hor ari zen, tar tar tar isildu gabe, toki zoldazu horren dohainak kantari. Dudarik batere ote nuen,
|
banekien
: otorduak ez zidan on handirik eginen.
|
|
|
Ebakinaren beheko aldera luzatu zuen hatza. Ez nuen irakurri beharrik,
|
banekien
zertaz ari zen: " Lurrorotako igarlea".
|
|
|
Felicitas/ Amagoiaren bularraldea begiratzen zuen indio buruzagiak genozidioaren penak ahantzi zituen istant batez, goiti eta beheiti dardarikatua irri karkailen eraginez. Istorioa bukatu orduko, giro gaiztoa lurrindua zen eta, horrez landa,
|
banekien
ez zeramala titi zorrorik aldean. " Gustatuko zaik", berriz ere Ttipiren errana jira bueltaka kaxko barnean.
|
|
|
Aldameneko gelatik, zortzi eta erdiak zirela jakinarazi zidan Edurneren iratzargailuak. Nahi gabeko oporretan, munduko erloju guztiak soberan nituen, baina
|
banekien
lokartzeko saio guztiak debalde izanen zirela. Edurne ikusteko irrikak are gehiago ernarazi ninduen.
|
|
|
Goizegi zen arratsaldea kankarroz zipatzeko, baina jadanik
|
banekien
kafea ez zela izanen zapart egin gabe egoteko lagungarririk hoberena. Ximurra bere ohiko edari hiperauskalotzaileetariko batekin zebilen.
|
|
|
Ez dut maite inprobisatzea, eta, gainera,
|
banekien
Kristinak berak eman nahi zuela erantzuna. Zeharka jarria, haren bi zango oinutsek arku bat marrazten zuten besaulkiaren gainean, ikuskizun betaurreko ezak uhertua eskainiz, gerrira bildutako besta jantzi urdin zimurtutik hasi, kulero beltzetan barna segi eta izter oraino ongi zizelatuetaraino.
|
|
|
—Aski arrarotua zen gure bereizketaz geroztik, eta
|
banekien
gaitz zitzaiola Ximurrarekikoa. Bertzalde, garbi ikusten nuen azalpenen bat eman behar niola.
|
|
|
hartu nukeen, irrigarri ez gelditzekotan, baina begi motzek eta Ximurra buruz buru izateak beranduxko luzarazi zidaten eskua. Makurtu eta solairu gaineko moketatik bildu baino lehen
|
banekien
nire betaurreko sofrituak zirela. Lehiaz eta aldi berean aierukor jantzi nuen opari pozoitsua.
|
|
|
So beltzean, zigarro bat piztu nuen. Pipatzeko gogoa izateaz gain,
|
banekien
traba eginen ziola. Eta orain ez ginen haren autoan.
|
|
|
Buru ukaldi batez harekin bat egin nuen. Bai,
|
banekien
nolako anaia nuen, bertan ez egoteak Edurneri adina min ematen ez bazidan ere une horietan.
|
|
|
Handik giltza sorta bat atera zuen. Miopia eta guzti,
|
banekien
Klararen zorioneko giltzatakoa zela. Ez nintzen uzkurtu.
|
|
|
Nik ere
|
banekien
zerbait horretaz, baina ez nion lan aferez luzatzeko biderik eman nahi. Galdera saila kanporatu zitzaidan, bata bertzearen ondotik, hats hartzeko etenik gabe.
|
|
|
Hurrengo klasearen hasieran, maisua oso serio sumatu nuen, eta
|
banekien
egoerak nirekin zuela zerikusia. Maisuak Kandidori hots egin zion:
|
|
|
Ikustez bakarrik ezagutzen nituen, eta txiki guztiok beldurra genien. Klaseko ordubetea luze egin bazitzaidan ere,
|
banekien
hurrengo minutuak ezin luzeago izango nituela.
|
|
|
Hurrengo goizean, elizara joan behar izan genuen senide guztiek, eta garrantzi handikoa aurkitzen nuen neure burua, neure galtza eta seriotasun berrien barruan. Harrituta zeudela iruditzen zitzaidan kale ertzetik begira genituen haurrak, eta
|
banekien
neureganatuak nituela egun batzuetarako. Ez zen txantxetakoa nire seriotasuna.
|
|
|
Mutila baino zaharragoa zen; hori agerikoa zen, eta
|
banekien
kezkatuta zegoela. Kemen handikoa zen Edurne, eta beti pentsatu dut ama batek bezala bakarrik zekiela maitatzen.
|
|
|
Nire ahotsa ahulago sentitu nuen bigarren honetan. Huraxe zen nire benetako ahotsa, eta
|
banekien
harria eskuetatik eroriko zitzaidala, eta Migel izango zela nire ahuleziaren lekuko; eskuak indarra galtzen zihoazen, gero eta lasaiago, kirioen korapiloak askatzen ari zitzaizkidan, eta ongi baino hobekiago ezagutzen nuen eskuetan harria zuen Anjel gizajo hura. Gizajo huts sentitzen nintzen; bai, halaxe da.
|
|
|
Eta usainak bereganatu ninduen. Gauza bakanak atse  gin zaiz  kit niri, ez dago zalantzarik, eta
|
banekien
amak arrazoi osoa zuela. Itxaropen osoa zuen nigan.
|
|
|
Ez zen erantzunaren zain egoten. Nik
|
banekien
bazekiela galdetutako gauza guztien erantzuna, baina zer edo zertaz hitz egin behar zuen gurekin, eta edonori atsegin zaio jakitea bere gainetik dagoen batek bere arazoen berri dakiela eta kezkatu egiten dela. Gaur, egia esan, ezin dut horrelakorik jasan, baina orduan bertute zoragarri, gizon zuzenaren ispilu iruditzen zitzaidan erretorearen galdetu behar etengabea.
|
|
|
Baina urrutitik begiratzen nion auto hari. Anaiaren beldur nintzen, eta
|
banekien
nik noiz ukituko zegoela hura, bere jabetasuna adierazteko.
|
|
|
Tranka atearen alboan zuen, baina berdin zitzaion. Hark hatz bat luzatu, eta
|
banekien
kopotar bat hartu eta eseri behar zuen tokira eraman behar niola nik. Nire aldamenean eserarazi nuen.
|
|
|
Nik
|
banekien
gure aitaren hitz haiek" Borondateak, benetako bihotz isurtze denean, ez du neurririk" biribiltasun eder baten errainua eta odol hutsa zutela. Galduak nituela aitaren hitzak, alegia.
|
|
|
Bai, ez begiratu horrela. Badakit Teresari hori esan niola, eta
|
banekien
berak lehenago edo geroago jakitun jarriko zintuela. Baina, egia esan, zu konbentzitzeko trikimailu bat besterik ez zen izan aitortu dit ezpainetan artean irri maliziotsua erakusten zidala.
|
|
|
Kemena eta indarra sumatzen zen nonahi. Hori
|
banekien
Venezuelan nengoen bitartean ere, baina gauza bat zen han egonik jakitea, eta bestea, arras ezberdina, Euskal Herrian bertan bizi izanik dastatzea. Franco hilik, hauteskunde eta gisakoen leihoa irekitzen ari zen.
|
|
|
Lortu zuen niretzako lekua. Nik
|
banekien
ondo nolako gaixotasuna zen tuberkulosia; banekien sendagairik ez zegoela; eta etsita nengoen, hilko nintzela. Hogeita bat urte nituen orduan, eta hogeita bost arte bizitzea asko izango zela iritzita nengoen.
|
|
|
Lortu zuen niretzako lekua. Nik banekien ondo nolako gaixotasuna zen tuberkulosia;
|
banekien
sendagairik ez zegoela; eta etsita nengoen, hilko nintzela. Hogeita bat urte nituen orduan, eta hogeita bost arte bizitzea asko izango zela iritzita nengoen.
|
|
|
Bezperako gorabeherak ekarri nituen gogora. Mikelen etxeko afalorduko eta afalosteko kontuak oroitzen nituen,
|
banekien
gero Bodega tabernan izan ginela ere, baina ametsetakoekin nahasten zitzaizkidan Bodegako irudi lauso eta nahasiak. Geroagoko konturik ezin nuen batere oroitu.
|
|
|
Barne iraultza haren eldarnioan, ezinbestean eta lehenbailehen hartu beharreko erabakia zen ordura artean funtsik gabeko asmo lanbrotsua baino izan ez zena: lana utzi eta etxetik alde egin behar nuen, nora eta zertara ez
|
banekien
ere.
|
|
|
" ixilpeko obra batzuk egin zituen", esan zuen; sekretuka, hurrean zen etsairen batek adi balezake lez; ordea beraiekin Ivan txikia besterik ez zen; esan zituen hitz haiek Xanengan sortzen zuten efektua ikustearren pixka batean isilik egon eta gero: " ixilpekoak ziren", esan zuen," baina nik
|
banekien
ari zirela"; gero, bekainak jasota, apalkixeago: " orain baino orduan errazago jakiten ziren gauzak", aitortu zuen.
|
|
2001
|
|
|
35 urterekin sartu naute kartzelan, ez naiz mutiko bat, pertsona heldua naiz, espe txeak ez nau asaldatu, besteak beste, abokatua naizen aldetik, nire burua defenda tzeko bitartekoak ezagutzen ditudalako. Bestalde, ez nuen espero horren" azkar" ateratzea, baina
|
banekien
jakin ere espe txealdiaren arrazoiek ez zutela sostengatuko urtetarako espetxealdia. Kontziente nintzen ez nengoela pertsona baten bizi tza desegituratzen duen panorama baten aurrean, alegia.
|
|
|
«Oi zer eskasa atera den!». Nik
|
banekien
hori, baina... ahal genuena baino gehiago ezin egin. Borondatezko kolaborazio dezente zegoen, eta eskerrak horri.
|
|
|
Lotsarik ez duzu. Hori
|
banekien
. Baina Txiki ez da zurea, egunkariarena da.
|
|
|
Hasieratik
|
banekien
eremu handi eta nahasian sartuko ginela. Izan ere, errealitate osoa (gurera etorriz, hizkuntza eta hizkuntzen irakaskuntza) ulertzekoera ari da errotik aldatzen.
|
|
|
Eta kitto, alde egiten zuen. Bi astean behin deitzen zidan baina
|
banekien
beste neska batzuen zerbitzuak ere kontratatzen zituela eta uste dut bakoitzarekin gauza bakar eta berezia egiten zuela. Baina guztiekin beti igual iguala.
|
|
|
Baina Herminiok sekula ez zidan sexua ukitu, edo usaindu, edo arnastu. Ez nion gorputz biluzia ikusi baina
|
banekien
beste neska batzuekin denetik egiten zuela eta jeloskor jartzen hasita nengoen. Oso jeloskor.
|
|
|
Bere emaztearekin. Hurreratu eta agurtzeko tentazioa izan nuen baina
|
banekien
ez zitzaiola batere gustatuko. Azken batean, ni emagaldu bat besterik ez nintzen eta nolatan hurreratu behar nintzaion?
|
|
|
Artikulu bat irakurri dut egunkarian gaur, trepanazioari buruz. Lehendik ere
|
banekien
zer zen trepanazioa, eta poztu nau halako termino bat ezagutzeak. Hitz esplosiboa da:
|
|
|
Nasan egon nintzen zain,
|
banekien
zein zen Goiok Portugaleteraino hartu behar zuen ontzia, eta ordua baino apur bat beranduago heldu ziren hirurak. ‘Itxaron apur bat, ’ esan zuen Goiok, eta amari maleta utzirik korrika joan zen nasatik Ontziolako garabiraino.
|
|
|
Eta klasearen amaieran 67 orrialde hori errebisatzen zuen, ea 67 orrialdeko froga gainditu genuen, era horretan egiten baikenituen zoriontsu bera eta Jainkoa. Eta gero hasten ginen deklinazioen eskailera zailetan gora, nominatiboa qui genitiboa cuius, datiboa cui, akusatiboa quem, edo aditz irregularretan behera, volo, nolo, malo, eta consecutio temporum edo denboraren konkordantziaren arabera antolatu behar ziren esaldi subordinatuetan zehar, scio quid feceris, badakit zer egin zenuen, sciebam quid fecisses,
|
banekien
zer zenuen egina, scio quid facias, badakit zer egiten ari zaren, sciebam quid faceres, banekien zer egiten zenuen, scio quid facturus sis, badakit zer egingo duzun, sciebam quid facturus esses, banekien zer egingo zenuen.
|
|
|
Eta klasearen amaieran 67 orrialde hori errebisatzen zuen, ea 67 orrialdeko froga gainditu genuen, era horretan egiten baikenituen zoriontsu bera eta Jainkoa. ...n gora, nominatiboa qui genitiboa cuius, datiboa cui, akusatiboa quem, edo aditz irregularretan behera, volo, nolo, malo, eta consecutio temporum edo denboraren konkordantziaren arabera antolatu behar ziren esaldi subordinatuetan zehar, scio quid feceris, badakit zer egin zenuen, sciebam quid fecisses, banekien zer zenuen egina, scio quid facias, badakit zer egiten ari zaren, sciebam quid faceres,
|
banekien
zer egiten zenuen, scio quid facturus sis, badakit zer egingo duzun, sciebam quid facturus esses, banekien zer egingo zenuen.
|
|
|
Eta klasearen amaieran 67 orrialde hori errebisatzen zuen, ea 67 orrialdeko froga gainditu genuen, era horretan egiten baikenituen zoriontsu bera eta Jainkoa. ...o, nolo, malo, eta consecutio temporum edo denboraren konkordantziaren arabera antolatu behar ziren esaldi subordinatuetan zehar, scio quid feceris, badakit zer egin zenuen, sciebam quid fecisses, banekien zer zenuen egina, scio quid facias, badakit zer egiten ari zaren, sciebam quid faceres, banekien zer egiten zenuen, scio quid facturus sis, badakit zer egingo duzun, sciebam quid facturus esses,
|
banekien
zer egingo zenuen.
|
|
|
Errektoreak deituko zidala
|
banekien
eta zain nengoen.
|
|
|
Gero eskimalak aipatu zituen, 76 orriko irudia, eta nik
|
banekien
eskimalak poloan bizi zirela.
|
|
|
Nik ez nuen itxaropenik galtzen (liburuak aspaldi galdu banituen ere);
|
banekien
aurki aurkituko genuela tximino txuria. Bihotzak esaten zidan.
|
|
|
Saiatzeak ez dio inori kalterik egiten, eta euskal idazle berri bati inori baino gutxiago. Txillardegirena izanik, gainera,
|
banekien
zorrotz eta zehatz esanik irakurriko genuela gutxienez. Izen ondokoak ematen zidan, ordea, goganbeharra.
|
|
|
Emazte adinduaren izenaz deus ez: Narayama izan zitekeen, baina
|
banekien
, banekien funtsean kazetak aipatzen zuen Maddalen Erreka zela. Adiskide, debaldeko eta euskal literatura nehondik ere aberasten ez duten hainbat orrialderen buruan adiskiderik geratzen baldin bazait bederen, adiskide beraz, nolaz eta nondik dakidan hain segurki eskatuko didazu menturaz.
|
|
|
Emazte adinduaren izenaz deus ez: Narayama izan zitekeen, baina banekien,
|
banekien
funtsean kazetak aipatzen zuen Maddalen Erreka zela. Adiskide, debaldeko eta euskal literatura nehondik ere aberasten ez duten hainbat orrialderen buruan adiskiderik geratzen baldin bazait bederen, adiskide beraz, nolaz eta nondik dakidan hain segurki eskatuko didazu menturaz.
|
|
|
Egunkari hark ateratzen zuen berriaren pertsonaia nagusia Maddalen Erreka zela
|
banekien
, emaztearen egiazki ezagutzeko parada eduki nuelako ene gazte aroko exilio bideetan. Alabaina, Antonin Artaud poeta iluminatuak azken hatsa eman zuen ospitalea zegoen auzuneko lantoki publiko batean egunak higatzen nituen orduan:
|
|
|
Gaurko haserre bultaren erreferentziarik ez nuelako aurkitzen europar literaturan etsitzen ari nintzen. Buruz
|
banekien
alta Etxepareren mende ahituko Desesperatuaren Eresia http://www.dubellay.com lekuan kausi nezakeela, baina denetarik urrun" Et qui lâchera la bride à la fureur que je sens?" errepikatuz nenbilen, birjinitate kulturala galdua ez zuen indigena baten eran. Bidean, alabaina, oker edo zuzen, denbora pasan idazle unibertsalen lumaren mihitik isurtzen ene sentimenduen mirailak mirestea laket zitzaidan.
|
|
|
aiztoaren inskripzioa, Louisen zauri larri haiek... Louis hiltzailea zen, noski; horrenbeste
|
banekien
, baina egiazko motiboa falta zitzaidan.
|
|
|
– Nik
|
banekien
berandu baino lehen formula lapurtuko zidatela –jarraitu zuen Amaiak– Lapurtu zidatenean, poztu ere egin nintzen. Halarik ere lapurreta burutu bitartean denbora izan nuen.
|
|
|
Behe laino trinkoak bazter guztiak mende harturik zeuzkan. Sudurra hautsita nuen eta mina lasaigarriei esker kontrolpean bazegoen ere,
|
banekien
hauen efektua pasa bezain pronto berriro ere jasangaitza bilakatuko zela. Begitartea bisonte baten apatxak zapalduta legez sentitzen nuen, eta hezurretako mina urrats bakoitzeko areagotu egiten zen.
|
|
|
Barrena hustea erabaki zuen eta ez zen lasaituko zikinkeria guztia bota arte. Nik
|
banekien
gehiago bazegoela
|
|
|
Gazte ezkondu zela
|
banekien
,
|
|
2002
|
|
|
Hezitakoa nintzen. Pentsa, dotrinan hasterako
|
banekien
dotrina buruz. Amak egunean hiru galdera egiten zizkidan.
|
|
|
Aldi hartan tristeago itzuli nintzen etxera. Jada
|
banekien
zer zen hura, banekien nola moldatzen nintzen toki haietan, eta gailurrik ukitu gabe nentorren… Hirugarren aldian itsuago joan nintzen, neure buruarekiko presio handiagoa nuen. Ikusten nuen ongi moldatzen nintzela, baneukala hor goran ibiltzea.
|
|
|
Aldi hartan tristeago itzuli nintzen etxera. Jada banekien zer zen hura,
|
banekien
nola moldatzen nintzen toki haietan, eta gailurrik ukitu gabe nentorren… Hirugarren aldian itsuago joan nintzen, neure buruarekiko presio handiagoa nuen. Ikusten nuen ongi moldatzen nintzela, baneukala hor goran ibiltzea.
|
|
|
Oso ume bizia zen, eta lau urterekin esan zidan: " Imanol, maite zaitudala esan baino lehen,
|
banekien
zuk maite ninduzula". Gurea ematea da, eta erantzun txar baten aurrean, pazientziaz, nola buelta eman pentsatzea.
|
|
|
Banekien gogorra izango zena: atzerrira nindoan, Boloniatik hurbil zegoen herri batera, entrenatzeko oso baldintza onetan, baina
|
banekien
bizi izatea ia ia entrenatzea, lehiaketak eta karrerak bakarrik izango zirela.
|
|
|
Bitan, ordea, ihes egin zion. Hurrengoa
|
banekien
nik".
|
|
|
Baliteke. Eta, hala ere,
|
banekien
erretzea kaltegarria zela osasunarentzat. Baina ondorioen gainetik jarria nuen nik ordurako neure atsegina.
|
|
|
Baina gertatu aurretik ere
|
banekien
nik Sararekin eta Sararengan zerbait diferentea aurkituko nuela. Bibrazio bat bezala sentitzen bainuen airean, ordu arte behin bakarrik sentitu nuena, Anerekin.
|
|
|
Suziri bat nuen bihotzean, eta hari eman behar nion bidea, gero gerokoak. Baina nola eman suziri hari bidea, baldin eta ez
|
banekien
Sarak hartarako biderik emango ote zidan. Ordea, Kupidok bere buirakako gezi batekin zauritu baninduen, zergatik ez zuen Sararen bihotza zaurituko, beste gezi batekin?
|
|
|
Eta ez zuen zentzurik errehabilitazio programako mediku psikiatrari deitzeak ere, orduantxe otu zitzaidan bezala, Sarari buruzko datu gehiago jakitearren. Zertarako deituko nion, izan ere, artean ez
|
banekien
ene sentimendu hark funtsik ere izango ote zuen, gauetik egunera Sararen ezezkoarekin topa nintekeenez gero. Gurdia idien aurretik jartzea bezalakoa baitzen halako erabaki bat hartzea.
|
|
|
Depresio bat bera ere ez izateko zortea izan dut, baina
|
banekien
zer nolakoa izan zitekeen gutxi gorabehera Sararena, hamaika gaixo depresiborekin tratatu behar izan baitut kontsultan, antzeko koadro klinikoekin. Eta, Sararen errehabilitazio programako psikiatraz gain, baditut beste hiruzpalau lagun psikiatra, depresio mota guztien berri eman izan didatenak.
|
|
|
Neure esperientzia klinikoaren arabera,
|
banekien
, beraz, Sararen gorabeherak eta aldarteak –argialdiak eta ilunaldiak– pazientzia handiz eraman nituela, ondorio arrakastatsurik izatekotan. Sararen errehabilitazio programako lagun psikiatrak, bestalde, ongi jakinarazi zidan bere errezeta:
|
|
|
Sarak eta biok apenas hitz egiten genuen erlijioarekin lotutako gaiez. Nik
|
banekien
gorabehera asko izan zituela, agnostizismotik sinesmen itsura eta sinesmen itsutik ezertxo ere ez sinestera iragan zela, Alpujarretan egon zen garaian. Baina parapentean ibili zenetik berriro zabaldu zitzaion misteriora jotzen zuen ate hura.
|
|
|
Bai,
|
banekien
nik guztiz bestelakoa izan zela Yuri Gagarin errusiarraren esperientzia, Lurrari bira eman zion lehen astronautarena, hark ez baitzuen, antza, espazioan Jainkoaren arrastorik ikusi. Zenbat buru, hainbat aburu, orduan ere.
|
|
|
Badakit ametsak eta irudimenak, gaizki erabiliz gero, munstrorik handienak sor ditzaketela; horren lekuko ditugu ipuin klasiko beldurgarri asko, non bihozgabekeriarik munstrotsuenak agertzen diren. Baina
|
banekien
, halaber, ametsa eta irudimena izan daitezkeela, aldi berean, gure aliaturik onenak, munstro berberei aurre egiteko. Eta guk etxean sartua genuen munstroa.
|
|
|
" Apendizea edo", esan zidan izebak. Oker esan zidan, eta nik
|
banekien
. Bai bainekien nik orduko, natur zientzietan ikasitakoaren arabera," apendizitisa" zela termino zientifikoa.
|