|
2009
|
|
|
Arteak paper hori bete dezake, dudarik gabe. Arrazoi hutsaren lokarrietatik at, motiborik gabe, justifikaziorik gabe, edozeren aldarrikapena lau haizetara zabaltzeko balio digu arte
|
munduak
. Prozesu berriak irekitzen dizkigute artistek.
|
|
|
Gure Artea, Eusko Jaurlaritzak orain dela 26 urte asmatutako tresna bat da euskal artistak ezagutarazteko. Artearen
|
munduan
, arkitekturan bezala, kritiko eta komisarioek esan behar diete hiritarrei, antza, zer den ona eta zer den txarra.
|
|
|
Baina, dudarik gabe, hamarkada, eta gerora etorriko zen
|
mundua
, modu bortitzenean markatuko zuen mugarri historikoa Petrolioaren Krisian topa dezakegu. Ekialde Hurbilean jasotako tentsioen ondorioz, gizarte industrialaren erroak eratzen zituzten petrolio upelen emaria arriskupean ikusi zen, II. Mundu Gerratik estreinakoz.
|
|
|
Baina, dudarik gabe, hamarkada, eta gerora etorriko zen mundua, modu bortitzenean markatuko zuen mugarri historikoa Petrolioaren Krisian topa dezakegu. Ekialde Hurbilean jasotako tentsioen ondorioz, gizarte industrialaren erroak eratzen zituzten petrolio upelen emaria arriskupean ikusi zen, II.
|
Mundu
Gerratik estreinakoz. Amerikako Estatu Batuen kasuan, ondorioak etortzeko zegoen hirigintzaren gaitzen atarikoak bihurtu ziren; munduko populazioaren% 6ren jabe izanik, munduan kontsumitzen zen energiaren% 33 erabiltzen zuen, munduko industrien laurdena bereganatuz.
|
|
|
Ekialde Hurbilean jasotako tentsioen ondorioz, gizarte industrialaren erroak eratzen zituzten petrolio upelen emaria arriskupean ikusi zen, II. Mundu Gerratik estreinakoz. Amerikako Estatu Batuen kasuan, ondorioak etortzeko zegoen hirigintzaren gaitzen atarikoak bihurtu ziren;
|
munduko
populazioaren% 6ren jabe izanik, munduan kontsumitzen zen energiaren% 33 erabiltzen zuen, munduko industrien laurdena bereganatuz. Ondorioz, AEBko industria munduko beste edozein industria baino lau bider produktiboagoa bazen ere, batez bestekoak baino bost bider energia gehiago kontsumitzen zuen.
|
|
|
Ekialde Hurbilean jasotako tentsioen ondorioz, gizarte industrialaren erroak eratzen zituzten petrolio upelen emaria arriskupean ikusi zen, II. Mundu Gerratik estreinakoz. Amerikako Estatu Batuen kasuan, ondorioak etortzeko zegoen hirigintzaren gaitzen atarikoak bihurtu ziren; munduko populazioaren% 6ren jabe izanik,
|
munduan
kontsumitzen zen energiaren% 33 erabiltzen zuen, munduko industrien laurdena bereganatuz. Ondorioz, AEBko industria munduko beste edozein industria baino lau bider produktiboagoa bazen ere, batez bestekoak baino bost bider energia gehiago kontsumitzen zuen.
|
|
|
Ekialde Hurbilean jasotako tentsioen ondorioz, gizarte industrialaren erroak eratzen zituzten petrolio upelen emaria arriskupean ikusi zen, II. Mundu Gerratik estreinakoz. Amerikako Estatu Batuen kasuan, ondorioak etortzeko zegoen hirigintzaren gaitzen atarikoak bihurtu ziren; munduko populazioaren% 6ren jabe izanik, munduan kontsumitzen zen energiaren% 33 erabiltzen zuen,
|
munduko
industrien laurdena bereganatuz. Ondorioz, AEBko industria munduko beste edozein industria baino lau bider produktiboagoa bazen ere, batez bestekoak baino bost bider energia gehiago kontsumitzen zuen.
|
|
|
Amerikako Estatu Batuen kasuan, ondorioak etortzeko zegoen hirigintzaren gaitzen atarikoak bihurtu ziren; munduko populazioaren% 6ren jabe izanik, munduan kontsumitzen zen energiaren% 33 erabiltzen zuen, munduko industrien laurdena bereganatuz. Ondorioz, AEBko industria
|
munduko
beste edozein industria baino lau bider produktiboagoa bazen ere, batez bestekoak baino bost bider energia gehiago kontsumitzen zuen.
|
|
|
jarduerak banandu zituen, eta beraien arteko lotura autoaren erabilera exijitzen zuen. Hortaz, petrolioaren krisiak
|
Mundu
Gerratetik ikusi gabeko agerraldiak ekarri zituen, errazionamendu kupoien kasu. Postmodernitatearen lengoaiak Estilo Internazionalarekin galdutako erreferentziak, tropoak eta historiografia bueltatzen ditu.
|
|
|
70eko hamarkadak
|
mundu
osoko bazterrak harrotu zituen, politikoki, kulturalki eta, batez ere, ekonomikoki. Bigarren Industria Aroa iristear zegoen, ordenagailuen hedapenarekin.
|
|
|
Bigarren Industria Aroa iristear zegoen, ordenagailuen hedapenarekin. Urte horietan pairatutako desoreka geopolitikoaren oihartzunak gaur egun entzun daitezke
|
mundu
osoko gatazka politiko eta militarretan.
|
|
|
Pasioak bultzatutakoak: . Arkitektura bide,
|
mundua
aldatuko dugu!?. Lagunartekoak,. Zu (r) ekin, inorekin ez bezala lan egiten dut, sor dezagun estudio bat elkarrekin?.
|
|
|
Autonomo, faltsuaren? arazoa larrituz joan da hainbat lan esparrutan, arkitekturaren
|
mundua
barne (abokatuak dira, arkitektoekin batera, deformazio hau pairatzen duten beste lizentziatuen kolektibo handia). 40 urtetik beherako profesionalek, maiz, ezegonkortasun egoera batean murgilduta ikusten dute beren burua.
|
|
|
Eskalaz benetan jabetzeko, Building Design aldizkariak aurten argitaratu duen
|
munduko
100 arkitektura estudio hoberenen zerrendara jotzea besterik ez dugu (edo 100 arkitekturitza hoberenak, nork jakin). ACXTk 42 postua lortu egin du, munduan gehien eraikitzen dutenen artean kokatuz.
|
|
|
Eskalaz benetan jabetzeko, Building Design aldizkariak aurten argitaratu duen munduko 100 arkitektura estudio hoberenen zerrendara jotzea besterik ez dugu (edo 100 arkitekturitza hoberenak, nork jakin). ACXTk 42 postua lortu egin du,
|
munduan
gehien eraikitzen dutenen artean kokatuz. Noski, zerrenda honetan ez dugu Pritzker sari askorik topatuko, hauek enpresak, arkitekturitzak baitira.
|
|
|
César Caicoya (Oviedo, 1950) Guggenheim museoaren proiektuan ezagutu zuen Gehry, Idomek arkitekto estatubatuarraren erronka jaso zuenean hain zuzen ere. Tartean, bien arteko zubia gauzatuz, Caicoya bera zegoen, eraikitzeko bi
|
mundu
ezberdinak bateratu nahian. Arkitekturarentzat mugarri izugarria suposatu zuen museoaren eraikuntzak; alde batetik, Gehryk arkitekturaren lengoaia beste behin ere irauli egin zuen, eskura zituen lanabesa teknologikoez baliatuz.
|
|
|
Arkitekturarentzat mugarri izugarria suposatu zuen museoaren eraikuntzak; alde batetik, Gehryk arkitekturaren lengoaia beste behin ere irauli egin zuen, eskura zituen lanabesa teknologikoez baliatuz. Bestetik, Idom bezalako bertako enpresa batek punta puntako proiektuak ekoizteko gai zela frogatu zuen, eta azkenik Euskadik,
|
mundu
mailan erreferente bilakatu zen hiri birsorkuntza bat lortu zuen:
|
|
|
Mesfidati agertzen gara, aditzen dugun guztiak arkitektoaren kontrolaren ezeztatzea baitakar. ?
|
Mundu
zabala da gurea, moldatu beharra dago. Marqués de Riscal eraikina, adibidez, Gehryk egindako conceptual design batetik sortzen da.
|
|
|
Sorkuntzaren eta teknikaren arteko maitasun istorioa, aldiz, ez dator bat lan
|
mundura
ateratzen diren gazteen bizipenekin. Gero eta gehiago,, luxuzko delineanteak?,, autonomo faltsuak?
|
|
|
Azken urteotan, munduko ekonomiak hazkuntza aro luze eta emankorrenetako bat bizi izan du. 2006ko ekitaldia 2005 urteko
|
munduko
hazkuntza baino handiagoarekin amaitu zen(% 5,4koa, aurrekoa% 4,8koa izan zenean). Zabalkuntza fase horren beste faktore bat inflazio presio handirik egon ez izana da:
|
|
|
Halere, ordurako industrializatutako herrialdeetan nabaria zen azelerazio galera motel bat prestatzen zegoela: Amerikako Estatu Batuetako (AEB) ekonomia(
|
mundu
osoko BPGren% 20,1 hartzen duena) 2006 urtean% 2,9 hazi zen, hau da, lehen baino astiroago hazten zegoen, nahiz eta hori ondo konpentsatzen zuten, Txina, India edo Brasilen hazkuntza kartsuek. Urte horretan Europar Batasunean BPG% 3,2 igotzea ere lortu zen.
|
|
|
Horrek, noski, arriskua areagotzea zekarren, baina egoera mantendu heinean, onar zitekeen arriskua. Izatez,
|
munduko
finantza sistema likidezia itsaso batean murgilduta zegoen, azaldu bezala (hedakuntzako moneta politikak, inflazio baxua, arriskua kudeatzeko teknologia berrien garapena, etab.). Egoera horrek berak zorpetze merke horretan oinarritutako ondasun higiezinen eskari handia eragin zuen gurean, ez bakarrik beharra zutenen aldetik, ezpada etengabe,, berme handiz, eta oso azkar hedatzen zen arloa zenez, inbertitu nahi zutenen aldetik ere, eta horrek prezioen gorakadari eusten zion, sorgin gurpil batean berez betetzen zen profezia bailitzan.
|
|
|
Ekonomia orokorraren azken urteotako hazkuntza handiak, alabaina, inflazioa handiagoa izateko arriskua ekarri zuen, bereziki Txina eta beste herri batzuen eskariak itzel haztean. Eta eskari horrek berak zein
|
mundu
mailako beroketaren gaineko ardura ekologikoek eragindako energiaren prezioaren gorakadak arrisku hori handitu zuten. Ondorioz, banku zentralek beren interes tasak igotzea eragin zuten, inflazioa kontrolatzeko, eta zorrari eustea gero eta zailagoa izan zen.
|
|
|
hipotekak berme gisa erabiltzen zituzten zor bonuak egin zituzten, arriskua bonu hori erosi zuten inbertitzaileei (bestelako banku, enpresa edo norbanakoei) kutsatuz.. Horrela, higiezinen merkatuan jaiotako krisia finantza arloko krisi bilakatu eta domino efektu bat habiarazi zuen finantza
|
munduan
; gerora, horrek ekonomia errealari eragin dio azken baten.
|
|
|
Eta ondorioz, banku zentralek tipoak igotzeko euren luzaroko tendentziaren amaitzea eta, azkenik, tipoen beherako tendentzia hastea. Izatez,
|
mundu
osoko banku zentralek interes tasa ofizialak ia hutsera jaitsi dituzte. Halere, horrek, tipo ofizialen beherakada merkatuko tipoetara eramateko, zorpekoen gaineko presioa lasaitzeko (eta hortaz guztiaren oinarrian dagoen ordainketen etetea amaitu eta ordainketei berrekiteko joerarekin eta konfiantza berrezartzearekin ordeztu ahal izateko) eta mailegu berriei bide emateko orain zabal eta indartsu dagoen beldur eta mesfidantzarekin amaitu du, inork ez baitu mailegu merkerik ematen arriskua handia denean, hortaz merkatuko tipoak altu.
|
|
|
Azken urteotan,
|
munduko
ekonomiak hazkuntza aro luze eta emankorrenetako bat bizi izan du. 2006ko ekitaldia 2005 urteko munduko hazkuntza baino handiagoarekin amaitu zen(% 5,4koa, aurrekoa% 4,8koa izan zenean).
|
|
|
Mazarredozumarkalean, Guggenheim museoariso, EuskalHerrikoArkitektoen ElkargoOfizialaren (EHAEO) egoitzabizkaitarradago, nahizeta, orainarte,
|
munduak
bereberrijasoez.Bertaratubehardenhorri,, kobazulo?,, harresi?,, gotorleku?,, murru, eta antzekohitzakdatozkioburura, batetikegoitzarentrinkotasunaetakanpoarekikoduen erlaziohutsagatik, bestetikarkitektoarenirudia sozialkiizandueniragazkortasunikezagatik.
|
|
|
Bezero ona bere konfiantza eta ondo egiten jakite horrengatik idealizatu eta defendatzen dugu, horrek, proiektu nahiz obretan, positiboki eragingo baitu, kantitatean zein kalitatean. Eta horrela, konstante bakartzat aldaketa hutsa duen
|
mundu
honetan, lehiaketa edo obra bakoitza, Arkitektura den bide ez linealaren ikasketarako erabiliko dugu.
|
|
|
Hondarribian Psilocybenea kontzertu areto, grabaketa estudio eta saio lokalak biltzen dituen zentroaren eraberritzea bukatu berri duzue. Badirudi proiektu honekin musikaren
|
munduaren
eta arkitekturaren arteko, feedback, antzeko bat bilatu dela, joan eta etorriko prozesu bat.
|
|
|
antzeko bat bilatu dela, joan eta etorriko prozesu bat. Musikatik jaso duzuen horren zati bat bueltatu diozue musikaren
|
munduari
. Santi, RULOT estudioko arkitektoetako bat izateaz gain, PSILOCYBE elkarteko partaidea ere bazara.
|
|
|
Musikaren
|
munduan
erabiltzen diren hitzekin deskribatu behar izango banu, RULOT Indie kutsua duen arkitektura zigilu txiki bat dela esango nuke, tirada txikiko grabaketa finak argitaratzen dituzten horietakoak, aurkitu izanaz arro sentiarazten zaituzten horietakoak?
|
|
|
Ez dut uste aurreko belaunaldien ondoan oso desberdinak garenik, momentu bakoitzeko inguruabarrak dira modu batean edo bestean jokatzera bultzatzen gaituztenak. Beste garaiekin dagoen desberdintasun nabarmenena da asko garela, eta arkitekturaren
|
munduan
beste bide batzuk aurkitu ditugu. RULOT gertuko etorkizunean?, zaila da esatea, espero dut laurok elkarrekin jarraitzea, zoriontsu eta, estudioan diogun bezala, sudurra dakarten betaurrekoak ez ditzagun jarri behar, baina, zeinek daki.
|
|
2010
|
|
|
Alemaniako Augsburgeko Fuggerei a oraindik indarrean dagoen
|
munduko
gizarte etxebizitza multzorik zaharrena da (1). Fugger bankari familia aberatsak sortu zuen urteen bitartean, irudia nolabait zurituz bere larruan gozoago bizitze aldera.
|
|
|
) UDQW] LDQ ³Habitations à Bon Marché(+ %0) GHODNRHQ ELGH] ³ HWD, EDWH] HUH,, QJDODWHUUDQ ³London County Council aginte HUDNXQGHDUHQ HVNXWLN³ VRUWX] LUHQ LQIUDHW [HHNLQ EXNDW] HNR beste hainbat ekimen aipagarri, gehienak bizitzaren garbita sunarekin lotuak.
|
Mundu
Gerra ostera arte, ordea, ez ziren gizarte etxebizitzak sustatzeko politika eraginkorrak ganoraz antolatuko.
|
|
|
3.2 Lehen
|
Mundu
Gerra ostea
|
|
|
Bi
|
Mundu
Gerren arteko egoera atsekabegarriaren aurrean, hainbat hiriren berregite prozesuarekin batera, Europako estatuek esku hartze irmoz ekin zioten etxebizitza sozialen eraikuntzari. Zereginotan sozialdemokraziako Alemaniako Weimarko Errepublika (1919) eta Austriako Lehenengo Errepublika (1919) nabarmendu ziren, gerran kaltetue netakoak izan baitziren.
|
|
|
3.3 Bigarren
|
Mundu
Gerra ostea
|
|
|
Europa are suntsituago geratu zen Bigarren
|
Mundu
Gerran.
|
|
|
Ez da
|
munduan
topatuko, taxuzko estatu batean, ministerio
|
|
|
XIX. eta XX. mendeetan zehar Espainia urbanizatzeko emandako neurriak dira, sozialki, merkatuaren aldetik eta administrazioari zegokionez oso garai urriak baitziren. Baina Espainia batean(
|
mundu
mailako lehenbiziko 10 ekono mietariko bat), urbanizazio kostuak nagusiki publikoak eta gainbalioak nagusiki pribatuak izateak ez du zentzurik. Horren ondorioa garbia da:
|
|
2012
|
|
|
Zer zerikusi du, baina, Fullerren proiekzioak energiarekin? Bada, Dymaxion maparen azalpena ez litzateke beharrezkoa izango baldin eta Fullerrek estreinakoz
|
munduko
energia kontsumoa irudikatzeko erabili izan ez balu, 1940ko Fortune aldizkariaren azalean (2 irudia).
|
|
|
Esan beharrik ere ez dago, energia morroi hauek ez zeuden (egun ere ez dauden bezala) modu homogeneoan banandurik
|
munduan zehar
. Estatubatuar bakoitza 347 energia morroi ingururen jabe bazen ere, europarrak 27 zituen bere gain, eta 2 baino ez asiarrak.
|
|
|
29 urte pasa dira Fuller zendu zenetik; 72 lehen aldiz
|
munduko
energia kontsumoa irudikatu zuenetik. Denbora ez da alferrik pasatzen (are gutxiago energia kontsumoari erreparatzen badiogu), baina Fullerren teknika erabilgarri zaigu oraindik energia esklabotza garaikidea irudikatzeko.
|
|
|
Bitartean, urtebetean (1940 urteaz ari zen)
|
munduan
kontsumienergia kontsumo gordina Lurrean, 1940ko kopuruaren laukoitza pasatxo, alegia. Suposatuz egungo gizakia ordukoa bezain indartsua dela, (Wh= 5·107 joule, beraz), eta makinen e, zientziak bere horretan dirauela(% 4), horrela lortuko genuke urtebetean munduan egiten den lan totala, energia morroietan neurtua:
|
|
|
Bitartean, urtebetean (1940 urteaz ari zen) munduan kontsumienergia kontsumo gordina Lurrean, 1940ko kopuruaren laukoitza pasatxo, alegia. Suposatuz egungo gizakia ordukoa bezain indartsua dela, (Wh= 5·107 joule, beraz), eta makinen e, zientziak bere horretan dirauela(% 4), horrela lortuko genuke urtebetean
|
munduan
egiten den lan totala, energia morroietan neurtua:
|
|
|
Berrogeita hamazazpi, beraz, gutako bakoitzak gure gain dugun morroi, esklabo kopurua. Berrogeita hamazazpi, lehen eta hirugarren
|
munduen artean
dagoen amildegia aintzakotzat hartzen ez badugu; auskalo zenbat gehiago Fullerrek irudikatu zuen desoreka gaur egunera ekarriko bagenu.
|
|
|
Suspertzen ari diren herrialdeetan, lehenengo
|
munduko
energia eredu bertsuak errepikatzen ari dira, tamalez. Hurrengo urteetan paradigma aldaketa baten etorrera aurreikusi da, jatorri fosileko energia iturrien agortzea dela-eta.
|
|
|
ondorioak aztertuz, Ruhreko haraneko kasuan bezala. Eskuetan duzuen testu honetan Ivan, i, ek egindako hausnarketaren ardatzari jarraituko diogu, egungo energia
|
munduari
azaleko begirada azkar bat emateko asmoz.
|
|
|
Bigarren
|
Mundu
Gerrako anabasa eta gero, Ruhr lurraldea alemaniar mirari ekonomikoaren zentro bilakatu zen 50eko eta 60ko hamarkadetan; Alemaniak% 9ko hazkunde ekonomikoa izan eta gero, Ruhr lurraldeko ikatza eta altzairua ezinbestekoak bilakatu ziren. Alta, bi hamarkaden ostean, 70eko Krisi Energetikoak bete betean harrapatu zuen Ruhr bailara, eta Alemaniako ikatz mehatzak lehiakortasunaren lasterketatik at gelditu ziren.
|
|
|
Monolaborantza ekonomikoan sarturik, 1973ko
|
mundu
krisialdi ekonomikoak lurraldearen hondamena ekarri zuen; ongizatearen estatuaren babespean, altzairu, ikatz eta urrearen ustiaketak zerbitzu industriei eman zien txanda. Aldaketa testuinguru horretan, IBA Emscher parkearen ekimena
|
|
|
Energia maite dugu: Energiarako Nazioarteko Agentziaren esanetan, 2030rako,
|
mundu
mailako energia kontsumoa 2/ 3 igoko da, egungo kontsumoarekin alderatuta. Maite dugu energia, behar dugu.
|
|
|
Maite edo gorroto, energia eta gizartea eskutik joan dira, suaren aurkikuntzaz geroztik. Egungo
|
munduko
botere banaketa ere, energiaren erabilera horren araberakoa da. Greba orokor bat neurtzeko modurik hoberena, eta politizatu gabeko bakarra, energiaren kontsumoaren beherakada da.
|
|
|
|
Mundu
mailako energia baliabideen gehiena,% 40, Arabiar penintsulan topa dezakegu, baina energiaren ustiaketak ez du zertan herri aberastasunaren adierazgarri izan; Nigeria, munduan petrolio gehien duen hamar herrialdeen artean kokatzen baita.
|
|
|
Mundu mailako energia baliabideen gehiena,% 40, Arabiar penintsulan topa dezakegu, baina energiaren ustiaketak ez du zertan herri aberastasunaren adierazgarri izan; Nigeria,
|
munduan
petrolio gehien duen hamar herrialdeen artean kokatzen baita.
|
|
|
Politika eta energia baliabideak eskutik etorri dira, eta sarri gizarte edo
|
mundu
eredu baten adierazgarri izan dira. Herman Sörgel arkitekto alemanak, adibidez, Paneuropa edo Atlantropa proiektu utopikoa aurkeztu zuen 1920an.
|
|
|
Mitsubishi konpainiak 1890ean erosi zuen Hashima edo Guankajima irla, Japoniako hegoaldean kokatzen den kilometro karratuko lurraldetxo bat, bertako ikatz meategia ustiatzeko asmoz. Irla 1.400 biz/ ha-ko dentsitatea izatera heldu zen,
|
munduan
biztanle dentsitaterik altuena izan duen tokia. Urrunetik ikusita, gerraontzi baten tankera har dakioke.
|
|
|
Bukatzeko, kalifikazio energetikoen inguruan aipamen bat. Eraikinen birziklagarritasuna ez da ia kontuan hartzen
|
munduan
egiten diren kalifikazio energetikoetan. Izen oneko kalifikazio sistema batzuek, LEED amerikarrak esaterako, material birziklatuen erabilera aintzakotzat hartzen duten arren, ez dute eraikinen bizitza erabilgarriaren amaiera ikuspuntu orokor batetik baloratzen.
|
|
|
naturaren baliabide mugatuak dira, eta haien kontsumoa ezin da gaur egungo mailan betiko mantendu. Izan ere, nazioarteko agentzien estatistikek esaten digute petrolio konbentzionalaren
|
mundu
mailako ekoizpenak gailurra jo zuela 2006an, eguneko 70 milioi upeletan.
|
|
|
Horregatik, baldin eta ondorio katastrofikoak izango dituen klima aldaketa larri bat saihestu nahi badugu, funtsezkoa da planetako tenperatura globala 2 ºC baino gehiago ez igotzea, industriaurreko mailaren gainetik. Muga hori ez gainditzeko, atmosferako CO2 ren kontzentrazioa, gehienez, 350 ppm tan egonkortu da, mende honetan zehar; horretarako, nahitaezkoa da 2050ean CO2 ren isurketak
|
munduan
% 85 eta% 95 artean murriztea (Bueno, 2010).
|
|
|
Zoritxarrez, Euskal Herrian badugu beste elementu bat,
|
mundu
mailan oso larria den egoera are gehiago okertzen duena. Euskal Herriko mendekotasun energetikoa izugarri altua da.
|
|
|
Ondorioak bereziki larriak izango dira garraioan, mendekotasuna izugarria baita sektore horretan. Petroliotik baitator, hain zuzen ere,
|
munduko
garraioak kontsumitzen duen energiaren
|
|
|
% 94, eta sektore horrek,
|
mundu
mailan, lur azpitik erauzten den petrolio guztiaren% 60 baino gehiago kontsumitzen du, egunez egun. Hortaz, ez da harritzekoa Batzordeak aurreikustea garraio sektorearen BEGen isurketak% 60 gutxitu direla Europan, 2050erako.
|
|
|
Egindako analisian argi geratu da etorkizunean, karbonogabetutako
|
mundu
batean, mugikortasunak askoz efizienteagoa izan duela. Egungo propultsio teknologien e, zientzia hobetzeak kontsumoa eta isurketak heren bat gutxitzea ahalbidetu ahal du, iraultza teknologikorik gabe, eta bakarrik jada eskuragarri dauden teknologiak aplikatuz.
|
|
|
Bitartean, gure ezker paretan jokaturiko zeharkako pilota jokoa, bi mendetan,
|
mundu
guztira zabaldua izan da, besteak beste diru iturri interesgarria delako, Espainia, Frantzia, Italia, Argentina, Mexiko, Uruguai, Txile, Estatu Batuak, Filipinak?
|
|
|
Azken 100 urteetan biztanleria erdira murriztuta, garai batean ardo eta oliba olioaren ekoizpena izan ziren jarduera nagusiak. Movtmtento a la Autosuficiencza deritzan taldeak
|
mundu
os oko 18 eta 30 urte bitarteko 200 gazte bildu zituen bertan landa eremuko burujabetzan buruz jarduteko. Antolaketa ireki eta horizontaleko 20 workshop ezberdinetan
|
|
|
Batzuei eta besteei, bizi zireneko inguruari ezberdin begiratzeko aitzakiak eskaini zitzaizkien. Imajinatzen al duzue guk izan dugunaren
|
munduarekiko
ikuskera ezberdina garatu eta beste bizimodu batzuekiko apustua egingo balute. Ez dago esperantza baino berdeagorik (10).
|
|
|
Dena den, oso interesgarria izan da Nazio Batuetako idazkari orokor Ban Ki moon jaunari entzutea
|
munduko
aztarna ekologikoari buruzko hausnarketaz eta iraunkortasunerantz aurrera egiteko premia larria berriro ere kontuan hartu beharraz. Mundua iraunkortasunik ezeko egoera batera iritsi dela onartu du, eta gobernuen erantzukizuna dela iraunkortasunaren biderako baliabideak jartzea.
|
|
|
Dena den, oso interesgarria izan da Nazio Batuetako idazkari orokor Ban Ki moon jaunari entzutea munduko aztarna ekologikoari buruzko hausnarketaz eta iraunkortasunerantz aurrera egiteko premia larria berriro ere kontuan hartu beharraz.
|
Mundua
iraunkortasunik ezeko egoera batera iritsi dela onartu du, eta gobernuen erantzukizuna dela iraunkortasunaren biderako baliabideak jartzea.
|
|
|
Gainera, Zambiako ordezkariak erakutsi digu emakumeak direla pobrezia hori gehien pairatzen dutenak.
|
Munduaren
angelu horretatik, pobreziaren angelutik, lehentasunak oso desberdin ikusten dira.
|
|
|
Iraunkortasunaren alde
|
munduko
zenbait lekutan garatzen ari diren denetariko esperientziak bertatik bertara ezagutzeko aukerak ez du parekorik. Emakumeen, gazteen eta hezitzaileen elkarteak, herri indigenak, nekazariak, sindikatuak, eskualdeetako komiteak, hiri iraunkorrak (green cities), iraunkortasunaren aldeko enpresaburuak eta gauzak egiteko beste modu batean (modu iraunkorrean) sinesten duten hainbat pertsona daude ordezkatuta, iraunkortasuna beren eguneroko bizitzan aplikatzen dutenak.
|
|
|
Jasangarritasun kontzeptuaren, ekonomia ereduaren eta ingurumenaren arteko lotura, edo hazkunde edo kontsumoaren aurreko jarrera bezalako gaiak jorratzea faltan bota dugu gogoeta eta egitarauetan. Izan ere, bada garaia denok jabetzeko hazkunde mugagabean oinarritutako kontsumo eredu neoliberalak eta erregai fosilen ekoizpenak
|
mundua
kolapsora daramatela.
|
|
|
Estatu Batuetako Detroit hiria, aurreko mendean
|
munduko
automobil ekoizle nagusia izandakoa, honakoan krisialdi demografiko, sozial eta ekonomiko latzean sartuta dago. Horren ondorioz, auzo elkarteek eta fundazioek (The Greening of Detroit, Detroit Eastern Market, Earthworks Urban Farm, Urban Farming) bultzatutako hiri baratzeak sortzen hasi ziren.
|
|
|
Udalek udaberri eta uda partean urtaroko lorez janzten dituzte lorategi, biribilgune eta jardinerak. Loreak, beraz, hiriaren irudia osatzeko baliabide bihurtu dira, hiri brandingaren
|
mundu
honetan. Lorategien historiara jotzen badugu, ordea, ohartuko gara nola lorategiek askotariko helburuak jaso dituztela beren gain.
|
|
2013
|
|
|
LABURPENA: Artikulu honek Do It Yourself filosofiak azken urteotan diseinuaren
|
munduari
eginiko ekarpen batzuk aztertzen ditu. Eskala ardatz duen sailkapena erabiliz, lau adibide azaltzen ditu artikuluak, objektu txikienetik hiri adibideetara.
|
|
|
liburu, fanzine eta diskoen autoedizioak, irrati libreak, ordenagailuetarako jokoen garapena, kode irekiko softwarea, talde itzulpenak, bitxien ekoizpena... Diseinuaren
|
mundua
ere bere egin du Do It Yourse! ffilosofiak, eskala txikieneko diseinutik hasita gure hirien diseinuraino. Hona, jarraian, lagin bat.
|
|
|
Edo sprawl etako bidegurutzeak kolorez margotzen dituzten bizilagun elkarteak, Google Earth etik ikusteko moduko estalki koloreztatuak, bat bateko hiri baratzak, irristalariek eurek eraikitako skatepark a. Occupy Wall Street bera ere izan da
|
munduko
arkitektura bienal famatuaren parte.
|
|
|
Aipagarriak dira, baita ere, Getariako «Indaux» burdineria egileek eskaintzen dituzten produktuak. Ez da zaila izaten
|
munduko
edozein bazterretako sukaldeetako atea ireki eta haien bisagra, gida, irristailu eta xukaderak topatzea.
|
|
|
merkatu protekzionista dute eta kanpotarra den edozerekiko mespretxua nahiko zabaldua da.
|
Munduko
gizarte zahartuena denez, asistentzia zerbitzuak ere automatizatuta dauzkate derrigorrez. Batek pentsa dezake automatizazio horrek guztiak langabezia gehiago sor dezakeela.
|
|
|
Aztarna horiek era askotakoak izan daitezke, leize zuloetako margolanak, Vatikanoko Done Petriren katedrala, Guggenheim museoa, Segoviako akueduktoa edo pinu landaketa bat edo errepide bat, adibidez. Gaur egun, nekez aurkituko dugu
|
munduan
ukitu gabeko natura, ekosistema edo paisaia naturala. Guzti guztiak gizakiak eraldatuak izan dira erabat, zatika edo zeharka.
|
|
|
Holling ekologista kanadiarra izan zen erresilientzia terminoa lehen aldiz erabili zuena 1973 urtean argitaratutako «Resilience and stability of ecological systems» artikuluan. Naturaren legeak eta ekologia simulazioen
|
munduarekin
uztartzen saiatu zen Holling, bai eta erabilera praktikoa bilatzen saiatu ere.
|
|
|
Baina industriak badauzka arlo ekonomikotik begiratuta ahaztu ezin daitezkeen ezaugarri propioak. Merkatuen globalizazioak espezializazio handia eskatzen die gure inguruko industriei produktu oso bereziak landu eta
|
munduaren
edozein txokotara bidaltzeko. Egia da produktuak garraiatzearen prezioa asko jaitsi dela azken urteetan (globalizazioaren eta bereziki itsasontzi/ edukiontzi bidezko garraioren merketzeak eraginda), baina hala ere, produktu oso bereziak landu beharra dauzka euskal industriak kanpora esportatu ahal izateko.
|
|
|
Vístula ibaiertzean kokaturik kontraste handiak dituen auzunea dago, non Bigarren
|
Mundu
Gerratik bizirik iraun duten eraikinak berriki egindako merkataritza guneekin nahasten diren. Baina auzoaren bereizgarririk behinena garai komunistako izaera industriala da.
|
|
|
Batez ere XVIII eta XIX. mendeetan, Iraultza burges eta modernoaren indarrak Europako zeinahi zonaldetan neurtzen ari ziren bitartean, arrazionalismo mitiko eta teologikoetatik gizakia printzipioz askatuz, laster konturatu ginen arrazionalismo zientifikoaren antolaketa paradigmatiko berrituak lanaren kontzeptu alienatua erruz inposatu zuela mendebaldar
|
munduko
kasik zoko guztietara heldu arte.
|
|
|
Transformaziorik ezagunena Europako hiriak goitik behera aldatu zituen industria iraultza izan zen, ziurrenik. Era berean, azken hamarkadetan ekonomia eredu berria gailendu da
|
mundu
osoan, ekonomia postfordista edo industriondokoa, alegia. Ondorioz, langileen jarduerek eta ekoizpen inguruneek bilakaera handia izan dute.
|
|
|
21). Lehenengoa, teknologia arloan izandako iraultza da; bigarrena, ekonomiaren globalizazioa, hots, denbora errealean
|
mundu
osoan funtzionatzen duen ekonomia, eta, azkenik, ekoizpeneta ekonomia kudeaketa informazionala, lehiakortasun zein jakinduria berriaren sorreran oinarritzen dena. Horien guztien ondorioz, indibidualtasuna eta espezializazioa bihurtu dira kontsumo, ekoizpen eta langileriaren antolaketaren ardatz.
|
|
|
egiten dieten esparruak dira.
|
Munduko
beste parkeetako diseinuak errepikatuta, landa eremu idilikoa hautatu zuten marka irudi gisa; helburu nagusia teknologia eta prestigioari lotutako irudia lortzea baitzen.
|
|
|
Cedric Pricek eraikin kopuru eskasa errealitatera eraman zituen arren, pertsonaia esanguratsua dugu arkitektura
|
munduan
. Britainia Handian eta Italian arkitektura utopikoa sutsuki ekoitzi zutenen belaunaldia jaio zen 60ko hamarkadan.
|
|
|
Euskaltzaindiak utopia hitza bakarrik onartzen badu ere, denok, distopia hitzari aurkako zentzua ematen diogu eta bien arteko dikotomia argi ikusten dugu. Hala ere, arkitekturaren
|
munduan
sartuta gabiltzanok utopiaren eta distopiaren arteko marra oso fina dela erakusten diguten adibide asko ditugu buruan. Nola ahaztu Le Corbusierren Ville Radieuse?
|
|
|
Aurreko hiru puntuek testu honen alde utopikoa aurkezten dute, krisi garai honetan arkitekturarekin
|
mundua
hobetzea posible dela oihukatzen duten proposamenak, utopia guztiak bezala, bai antzinako Greziaren garaikoa, bai 60ko hamarkadakoa bai eta gaur egungoa ere, ordura arte egin izan denaren aurkako erreakzioak dira. Laugarren puntu hau baina, aurkako bidetzat interpretatzen dut nik, hau da, utopiaren ondorio den distopia aurreikusten duen iritzia da.
|
|
|
Lehen hiru puntu utopikoak eta distopia ondorio gisa laugarrenean. Goian agertutako egileen lana aztertzea beharrezkoa izan daiteke testua ulertzeko, Augè eta Delgadoren antropologia, azkenaldiko KAPen bilakaera, Cedric Priceren
|
mundu
egokigarri eta aldakorra, eta Sennetten pragmatismo amerikarra. Historiako liburuetan (edo Interneten edo komikietan edo bideo-jokoetan) ikusi dezakegu utopiak ez direla sekula beren modu primitiboan aurrera eramaten.
|
|
|
Zer gertatuko ote litzateke gizakiak eraikitako hiri eta azpiegiturekin, gizakia desagertuko balitz? Zein izango litzateke naturaren papera gizakirik gabeko
|
mundu
horretan. Nola imajinatu izan dugu?
|
|
|
Gizakiak, gizaki denetik,
|
munduaren
bukaerari buruz asko idatzi du. Hasiera batean erlijio pentsaerari loturiko narrazioetan manifestatu zen giza espeziearen bukaerak sortu izan digun egonezina.
|
|
|
Hasiera batean erlijio pentsaerari loturiko narrazioetan manifestatu zen giza espeziearen bukaerak sortu izan digun egonezina. Izan ere, jazoera aski ezaguna da apokalipsi hitzak berak
|
munduaren
bukaera profetizatzen duen kristau bibliako liburu baten izenburua dugula. Hala ere, esan genezake gaur egun ezagutzen ditugun fikzio apokaliptiko eta post apokaliptikoen aitzindaria Lord Byron izan zela. Darkness?
|
|
|
Azken 200 urteetan, gizakiak modu askotan irudikatu izan du, bere irudimenean, gizakiak eraikitako
|
munduaren
garapena haren desagerpenaren ondoren, baina aitzinean aipatu bezala, bi taldetan sailka daitezke: gizakiaren suntsipen zuzena irudikatu dutenak, eta gizakiaren medioaren suntsipena imajinatu dutenak.
|
|
|
gizakiaren suntsipen zuzena irudikatu dutenak, eta gizakiaren medioaren suntsipena imajinatu dutenak. Horiek guztiak fikziozko narrazioak dira, eta gizakiak ez du inoiz pairatu dimentsio horietako jazoera apokaliptikorik, beraz, zaila zaigu zehaztea zer gertatuko litzaiokeen guk eraiki izan dugun
|
munduari
, noizbait kataklismo mundial bat gertatuz gero. Hala ere, gertatu izan dira eskala txikiagoko jazoerak historian zehar, zeintzuek arkitektura gizakirik gabe utzi duten.
|
|
|
Medioaren suntsipenik izan gabe, gizakiaren desagerpenaren adibide bat Hashima irla japoniarra litzateke. Irla horretan
|
munduan
inoiz izan den hiririk dentsoenetariko bat izan zen behin eta gauetik goizera hutsik geratu zen. Kausa ez zen izan pandemia biriko bortitz bat, ezta inbasio estralurtar bat ere; beharbada hori baino boteretsuagoa izan litekeen kausa bat, ekonomia.
|
|
|
(4) Familia bakarreko dentsitate baxuko auzoak, baratze eta lorategi zabalekin hornituak. Lehen
|
Mundu
Gerra amaitzean inperio austro hungariarra desegin eta Austriako errepublika aldarrikatu zen. Gobernu sozialdemokrataren lehentasuna etxebizitzaren arazo larria ebaztea izan zen, eta horretarako etxebizitza plana garatu zuten.
|
|
2014
|
|
|
Pentsamoldea ikusizko terminoetan hartu da aintzakotzat Mendebaldeko kulturan eta Errenazimentuko zentzumenen hierarkian gorenekoa ikusmena zen, ukimena ez bezala, zein azken postuan kokatzen baitzen zerrendan. Perspektibaren errepresentazio sistemaren asmakuntzak begia zentzumenen
|
munduaren
zentroan kokatu zuen. Izan ere, perspektibaren errepresentazio sistema forma sinboliko bihurtu zen, zeinek, deskribatzeaz gain, pertzepzioa baldintzatzen duen.
|
|
|
Walter J.Ong ek, bere Ahozkotasun eta idazketa (1991) liburuan, ahozko kulturatik idatzizkorako trantsizioa eta eragina giza kontzientzian eta zentzumen kolektiboan aztertzen ditu. Ongen esanetan «ahozko hizkuntzatik idatzizkorako biraketa, esentzian, entzumenezko espaziotik ikusizko espaziorako aldaketa bat da» eta «inprimatzeak pentsaera eta espresioaren
|
munduan
entzumenaren nagusitasun iraunkorra ordezkatu zuen ikusmenaren nagusitasunagatik, zeinek idazkeran aurkitu zituen bere hasierak». Ahozko kulturatik idatzizkorako eraldaketak azaltzen ditu kontzientzia, memoria eta espazioaren giza ulermenean jasandako aldaketak.
|
|
|
Baina gure kulturan, kamerak gelditutako irudi inprimatuaren arte bilakatu da arkitektura, non irudiaren gehiegikeriak haien barneratze abiadura handiarekin batera lautu egin dituen, irudi bakar bihurtzen dituelarik beraien plastikotasuna galaraziz. Gure izatea
|
munduan
esperimentatu beharrean, kanpoaldetik begiesten dugu erretinaren azalean proiektatutako irudien ikusleak bagina bezala.
|