|
2000
|
|
|
Mujikak autoebaluazioan eta erabilera esparruen sortzean ahaleginak egingo dituztela dio, baita ikerkuntza
|
munduan
ere," Euskal Herrian ezer gutxi egin baita euskalduntzearen ikerkuntza mailan".
|
|
|
Kirol
|
munduan
ere jarduten duzue. Kirola Euskaraz ekimenak urte batzuk baditu dagoeneko.
|
|
|
Orientabide gisa, 2000 12arteko berrietan honako erabilera kopuruak agertzen dira (zenbakiak berri kopuruei dagozkie): hiritartasuna (750), nazionalitatea (145) eta herritartasuna (75). Edukiari dagokionez, esanguratsua da aipatzea kopuruz guztiz nagusitzen direla inmigrazioaridagozkien berriak, bai eta kirol
|
mundukoak
ere, kirolarien nazionalitate aldaketak aipatuz batezere, gaur egun kirola eta naziotasunaren artean dagoen lotura estuaren seinale.
|
|
|
Gaztelaniaz baliatzen zenmunduak hainbat urrats eginak zituenez, hizkuntz arloan bertan sorraraziko zuenetenketarik nabarmenena etxe eta familia askotako transmisio hizkuntza bestelakatzenhastean. Baina horrekin batera, aramaioarren irudimen
|
mundua
ere gero eta, aberastu, ago agertuko zen. Sistema espainiarraren asmo uniformizatzaileekin batera, kultura, sinbolismoa eta herri imajinario orokorra bera larriki zauriturik geratuko ziren16.
|
|
|
Irratia gaur egungo bizitzaren hiri kontzeptuaren fruitua da. Horregatik, herriaren
|
mundua
ere egon behar da irratilarien gogoan.
|
|
|
Mattin, finean, mundukoa zen, eta mundua zen; ni, berriz, haren itzalean, ez nekien
|
mundukoa
ere ote nintzen...
|
|
|
Zeren beti beltzari beha dagoen zuria, hisikatzen eta obsesionatzen da, itsutzen da, hartzen du buruz buruko etsaitzat, eta jotzen du azkenean haren ezabatzerat, deusezterat eta porrokatzerat. Baina jakinen balu ezen argiaren
|
munduan
ere gorputza itzalez osatzen dela, eta zuria beltzaren itzala dela nola beltza zuriarena, aldatuko litzaioke behakoa eta, itzalaren ezabatzerat baino areago, haren besarkatzerat joko luke.
|
|
|
Bai, egia da ezen munduak ez duela deus ere jakinen, nola nahi baitzuen Axularrek, zeren irakurle bakarra izanen zaitudan, baina, halarik ere, gogoan ditut osaba Joanikoten hitz haiek, Inkisizionearen ediktu baten ondotik erran zizkidanak, zeinak guztiz neureak egiten baititut mementu honetan: " Bai, mundu zabala baino zabalagoa duk gure mundu tipi hau, Joanes, zeren gaur ere ikusi baituk zein hertsia den mundu zabal delakoa..." Halakoxea baita zuri lotzen nauen
|
mundua
ere, jaun André...
|
|
|
Eta aita —gainbeherari eta kinka larri hari buru egiteko, buruan irakiten zituen ideiei gorputz emaiten ziela eta bide berriak urratzen—, Baionako, Donibane Lohizuneko eta Pasaiako portuetako arduradunekin eta inguru haietako dendariekin eta tratulariekin harremanetan jarri zen. Eta, nola muturra nonahi den sartzen baitzuen, hala sartu zen, arrantzaren munduan ez ezik —Donibaneko bakailao untzienean nagusiki—, kafearen eta txokolatearen, baita tabako eta tabako hautsaren
|
munduan
ere, Baionako arno saltzaileekin zituen tratuak eta irabazpideak ahantzi gabe. Olagintzaz denaz bezainbatean, berriz,, eta ateak egiteari utzi, eta segak, igitaiak, aizkorak eta aingurak egiten hasi zen.
|
|
|
Eta, nola Eguzkia sistema planetario berriaren zentroa den, hala, adimenduaren bertze argi hori diagu —eta gizona bera, azken finean— mundu berriaren zentro eta erdigune. Eta, gizonak bere baitarik kanpoan zuèn zentroa bere baitarat ekartzen duela, ikuspuntu berri batez etsamina zezakek bere burua, baita buruz buru duen
|
mundua
ere. Eta naturan gertatuaren argibideak naturan aurki zitzakek, eta historiarenak historian.
|
|
|
Eta, hizkuntzen aldetik denaz bazainbatean ere, ikuspegi ezin zabalagoa zuen... eta nola baitzekien, halatan, ezen harremanen
|
munduak
ere mila mundu zituela eta bertze hainbat ate, eta hauen giltzak hizkuntzak zirela, hala permatu zen bitartekoen jartzerat, ahalik eta hizkuntza gehien ikas genezan, eta hala iritsi nintzen ni, ohikoak genituenez gain —euskara, gaztelania eta frantsesa—, latina ere ikasterat, jakintasunaren zimendu eta oinarri zelako... baita italianoa ere aitzinago, eta ingeles moko bat, bere denboran....
|
|
|
Izan ere, osaba eta bion arteko anarterainoko harremanetan, hura beti izan zen irakasle eta ni ikasle, halako suertez, non arras egon izan bainintzen, urteetan, haren menerat eta erranetarat, guztiz ere gogara, hori bai... Baina ni hazten eta hazten ari nintzen, bertzalde, eta ez nuen jada isildu nahi, zeren, apurka, erran eta adierazi egin nahi bainuen nik ere neure begiz ikusten nuena, eta osabaren
|
mundua
ere neure baitarik juzkatu nahi nuen, neurtu eta erabaki, eta hari jakinarazi: zu orain hortik zoaz, baina ni hemendik; osaba eta bion arteko elkargo sekeretu hark bi pintore zituen, baina ordu arte osabak egin zuen elkargoaren koadro osoa, marraztu eta koloreztatu, eta nik neure ñabardurak erantsi nahi nizkion, eta neure mugak jarri haren munduari, muga batzuk haratago neramatzala, bertzeak honatago.
|
|
|
Azken adibide honek argi erakusten duen legez, informazioak eta informatikak kontrolatzen duten gure" sare gizartean" liburutegien eginkizuna ere nabarmenki aldatu du. Espezializazioaren legeak liburutegien
|
munduari
ere bere logika ezarri dio, eta lege horren logika oso erraza da: gure gizarte modernoa zenbat eta konplexu, anitz eta espezializatuago bihurtu, hainbat eta presio handiagoa ere sortzen da gure liburutegiak bilakaera horri egokitzeko.
|
|
2001
|
|
|
Barruan ere, itxura informalez jantzitako hainbeste jenderen artean versallestar itxurako gela erraldoiaren luxua aurkituko dugu, geure buruari gaur egungo bizimodurako gehiegitxo ez ote den galdetzen diogularik. Noski, kontrasteak azaltzeko eraikina beste garai bateko noblezia eta burgesia dirutsuarengan pentsaturik egin zela esan behar da, eta ordutik hona bainuetxeen
|
munduan
ere gauzak asko aldatu direla.
|
|
|
Arrantza
|
mundua
ere aldatu egin da eta ondorioz, bela ontziekin zerikusia daukaten kontuak adibidez, galtzen ari dira. Eta lehenago aipatu txukatze kontuekin jarraituta," Bermeon lehen dxietu esaten zitzaion' achicar una embarcacion' itzuliko genukeena dio Aingeru Astuik gaur berriz atxike, zergatik?
|
|
|
Han zaharrak oso estimatuak dira, basamortuko sekretuak zaharrek baitakizkite. Zaharrak familian oso sartuta egoten dira, eta baita lan
|
munduan
ere: esaterako armadan zaharrak asko dira gidari lana egiten dutenak, eta haien jakinduria gazteek zurgatu egiten dute.
|
|
|
Jose Ramon eta Antonioren esanera, 5.000 pezeta jokatuagatik ez da ezer aldatzen. Arraun
|
munduan
ere jokoa ez da errenta, esameserako aitzakia baizik: «Ordea, diru asko jokatzen duenak segurutik nahi du egin eta irabazten ez badu, hurrengo egunean esamesak zabaltzen hasten dira:
|
|
|
Teknologia berrien
|
munduan
ere, dena den, ate bat ixten bada leiho bat irekitzen dela esan ohi da, eta zailtasunei aurre egiteko eta desagerpena saihesteko irrati txikiek interneten laguntza izan dezakete. Irratiok edonondik beren mezua sarearen bidez zabal dezakete, interneteko" dial birtual" baten bidez. Honek gainera, informazioa mundu osora, oso koste baxuaren truk eta modu errazean hedatzeko aukera eskaintzen du, ordenagailua, audio programa eta soinu txartela besterik ez baitira behar.
|
|
|
Horren sinplea ez da izango, horregatik hamarkada askotako gatazka bizi dugunean eta
|
munduan
ere horregatik gatazka asko pizten direnean.
|
|
|
ETA da Batasunak duen etsai politiko handiena. Ezker abertzalearen
|
munduan
ere gero eta gutxiagok ulertzen ditu ETAren iragarpenak eta hilketak.
|
|
|
" Zer egin dezakegu? Paseatu, urrats bakoitzean errauts apur bat utziaz;
|
mundua
ere geure antzera biratzen da bere buruaren giltza aurkitu ezinik" (GP, 10)
|
|
|
Batzuen politika beste batzuena baino egoistagoa da, baina Hirugarren Munduan lan erreala eta positiboa egiten dute eta baita herrialde garatuetan ere, desberdintasun handiak baitaude oraindik lehen
|
munduan
ere.
|
|
|
Aseguru
|
mundua
ere berebiziko indarrez sartu da Sarean: izan ere, dagoeneko aurrekontua eskatu eta polizak kontrata daitezke aseguru artekari birtualen bitartez.
|
|
|
Kanpo zorraren zerbitzu baten arrakasta osoa bermatzen duen printzipio zehatza hauxe da: eragiketa zorpeko herrialdeari zuzena zaio eta gainontzeko
|
munduari
ere zordunek egoiliarrak eta beraien herrialdea paraleloki zorretatik beren buruak askatuko dituztelako baldintza beharrezko eta nahikoaren menpe; alderantziz, egoiliarrek beren buruak beren zorra herrialdeari pasatzeko soilik askatzen badituzte, argi dago herrialdeak atzerapen baliokidea jasaten duela, zeren beraren zorrak aldatu gabe segitzen baitu, nahiz eta egoiliarrek galera erreala izan dut...
|
|
|
Ogiaren garrantzia historian zehar Ogia elikagai gozoa da, oso osasungarria, eta gure elikaduraren eta kultura gastronomikoaren zati garrantzitsua da. Zerealak, zereal horietatik abiatuta egiten baita, gizateriaren euskarri nagusia izan dira nekazaritzaren hasieratik, eta gaur egungo
|
munduan
ere bai. Ikus daitekeenez, askotariko zerealen mende daude zenbait zibilizazio:
|
|
|
Mendebaldeko kulturan egon den fundamentalismo modu agian famatuena, baina ez bakarra, kristautasuna izan da, bizi dugun mundu hau deskribatzen duena: ezerk kontra egin ezin dielarik aro batek besteari jarraitzen diola erakusten digu; edo nolatan gizakiak nahi ez arren hilkorrak diren halabeharrez, eta bizitzaren jabe direla bere buruari bizitza eman ez badiote ere; abisatzen digu
|
munduak
ere ezin izan duela bere burua sortu. Munduaren ezintasun honek eta bestelako ahuldadeek mundua hauskor eta kontingente bihurtzen dute kristauaren begietan, eta kontingentzia horren azalpen bat bilatzen du, eta ahuldade eta ezintasunen gainetik munduak dituen existentzia, erregulartasuna eta nolabaiteko indarraren zergatia ere bilatzen ditu.
|
|
2002
|
|
|
1960ko hamarkadan Euskadin izan ziren gertakariek (garapen industrial eta ekonomikoa, ikastolen sendotzea, euskararen batasuna, ETAren sorrera 1959an, aktibismo politiko handia euskaraz egindako jarduera oro zentsuratzen zuen erregimen frankistaren aurka, alfabetatze kanpainak...) giro aproposa sortu zuten planteamendu literarioetan errotiko iraultza gerta zedin. Euskal argitaletxeen
|
munduak
ere aire berritzaileak ezagutu zituen: argitaletxe berriak sortu ziren eta, horren ondorioz, euskarazko literatur produkzioa areagotu egin zen, batez ere, 1970eko hamarkadan (garai horretan sortu ziren argitaletxeen artean dauzkagu, besteak beste, Gordailu [1969], Lur [1969], Etor [1970], Iker [1972], Gero [1973], Elkar [1973]).
|
|
|
Lagunartean berehalako mezularitzak lortutako arrakastak lan
|
munduan
ere izan du oihartzunik
|
|
|
Ikertzaile euskaldunak elkartzeko bideak indartu egin lirateke, eta batez ereelkarlana bultzatu, gainerakoetan nekez sortuko baitira ikerketa talde euskalduneta lehiakorrak. UEUk urte luzetan irakasleen artean egin duen katalizatzaile lanaren antzeko zerbait behar da ikerketaren
|
munduan
ere. Eta beste aldetik, irakaskuntzarako materialen gabezia izugarria dago.
|
|
|
Ez zara inolaz ere trapitxeroarekin identifikatzen, beldurra diozu drogaren mundu horri. Hil  tzailearen eta haren
|
mundua
ere ikaragarria gertatu zaizu brastakoan. Atzo arte nekerik gabe irensten zenituen beste jende horrek bere ekintzak zuritzeko erabiltzen dituen argumentuak.
|
|
|
Aldi berean,
|
mundua
ere txingar huts da, ni eraldatu nahirik. Ez dakit zer egin ezer egin gabe egoteko.
|
|
|
Zaila izango zaio kulturaren
|
munduari
ere, datozen asteotan, datorren urte osoan, Ibarretxe lehendakariak mahai gainean jarritako proposamenaz ez aritzea. Dagoenekoirakurri ditut euskal kulturan" p op e" maila (zentzurik onenean, noski; lider baino gehiago gustatzen zaidalako) duten hainbaten hausnarketak, baita dozena erdi batek elkarrekin idatzitakoa ere, eta behin baino gehiagotan jorratuko den bidea izango da hori, zalantzarik gabe, itxura batean ondo jorratuta utzita ere, izango baita gauetik goizera dena lokazteko ahalmenik izango duenik ere.
|
|
2003
|
|
|
Haurrak galdu egin dituela aitortzen du eta ipuina nahi dutenek ez dutela zertan ume izanik. Bereziki gazteei zuzendutako emankizunak iruditzen zaizkio une honetan urjentziazkoenak," hitzaren
|
mundua
ere badela adierazteko gazteei, ez dela dena musika".
|
|
|
Bankuan lana eginaz, nekazaritza eta abeltzaintza
|
munduan
ere sartu zinen.
|
|
|
Getxoko Udala, berriz, aurten sartu da egitasmo horretan. Getxoko Udaleko egitasmoaren arduradunak adierazi digunez, Udaleko euskara zerbitzua lanean hasi denean ikusi dute, hizkuntza planifikazio bati begira, lan
|
munduan
ere euskararen erabilera sustatzea beharrezkoa dela, eta Siadecok prestatutako egitasmoa oso egoki etorri zaie; izan ere, Getxon zerbitzu sektorea da nagusi, ez dago ia lantegirik. " Hausnarketa horretatik abiatu ginen; merkataritza sektoreak erabileran duen eragina ikusita, jende asko mugitzen duen alorra dela kontuan izanda, eta Getxon nolako indarra duen kontuan hartuta egitasmoan sartzea erabaki genuen", adierazi digu arduradunak.
|
|
|
batez ere hizkuntza idatziarekin lotura duten arloetan. Lan
|
munduan
ere, gaztelania da nagusi lan harremanetan, nahiz eta lankideen artean euskaraz egin. Arlo formaletan, esan dezagun, gaztelania da lehen hizkuntza.
|
|
|
Aipatu berri dugun elaberri luze horretako hainbat pasadizu hauen eskutik jaso zituen, bereziki Jauregi horrengandik, zeren honek jestionatu baitzituen luzaroan munduko euskal pelota frontoi asko, Asiakoak, Madril eta Bartzelonakoak besteak beste. Ondo ezagutzen zuen beraz, ez pelota mundua bakarrik, pelotari
|
mundua
ere bai. Pelotarien aipuak GemItur elaberrian, EuskM elaberri honetan ere egiten dira, ia atal osoa eskaintzen diola Recoletos eko frontoian egiten den pelota partiduari.
|
|
|
Arrantza
|
munduan
ere tradizioei eusten zaien arren, teknologia berriak sartu behar izan dira, harrapaketan, garraioan eta kontserbazioan lagungarri estimatzen delako; areago, orain arteko enkanteak egiteko era aldarazi dute.
|
|
2004
|
|
|
Baina hain zuzen arintasun horrek lagundu zion markarik politenak lortzen korrikalari bezala jokatutako apustuetan. Liburu honetan, bere bizitza ez ezik, apustularien
|
mundua
ere literatura bihurtu du, jaiotetxeko giroa azaltzetik hasi, korrikarako grina nola sortu zitzaion kontatu, egindako apustuen berri eman eta joko gizonen gazi gozoak zeintzuk diren agertuz.
|
|
|
Puntako teknologia esparru gehienetara heltzen da eta, noski, baita modaren
|
mundura
ere. Orain gehien saltzen diren prakak, alegia zahar itxurako galtza bakeroak, esate baterako, puntako ikerketen ondorio dira, eta hala, ordenagailu eta laserrez gain, bakterio transgenikoak ere erabiltzen dira sekula dendatik atera ez den jantziari askotan erabili izanaren efektua emateko.
|
|
|
Beste edozein egun bezalakoa da, politika globalizatzaileak munduko ekonomia gidatzen duen garai honetan langileek hitz egin eta botoa emateko eskubidea daukatela ikusarazteko demokrazia burgesak hartu duen eguna. Baina beti da maiatzaren lehenen bat, zortzi orduko lana, zortzi orduko aisialdia eta zortzi orduko kultura oraindik utopia baita munduko herrialde askotan, eta baita lehen
|
munduan
ere. Ez dezagun gure burua engainatu.
|
|
|
Eta zer esanik ez gurea bezalako gizarte batean. Osasunaren
|
mundua
ere ez da joera orokor horretatik aparte bizi. Jendeak jakin nahi du, izugarrizko informazio egarria du, galderak etengabe egiten dizkio, bai bere buruari eta baita, noski, medikuari ere:
|
|
|
ARGIA aldizkariari heldu zaizkion datuen arabera, horrela dirudi kontuak, eta, datorren kongresuan esan bezala gertatzen bada, historikoa eta berebizikoa izango litzateke ELAko zuzendaritzako aldaketa. Izan ere, Euskal Herrian, Espainian eta Frantzian »beharbada Europan eta
|
munduan
ere bai», masa sindikatu baten zuzendaritza hartuko lukeen lehen emakumea izango litzateke, nahiz eta Euskal Herrian emakume bat ezagutu dugun EHNE sindikatuaren buruan.
|
|
|
Baina ez uste nire munduan bizi direnik. Ez, nire
|
munduan
ere ez dira bizi, beste mundu batean baino... Ijito izan nahi nuke orain.
|
|
|
Lehenengo
|
munduan
ere
|
|
|
Estatu molde hauen ideologia hegemonikoak bazter guztiak zipriztindu dituenez, euskaltzaleen
|
mundura
ere tanta dezente heldu dira. Horrela ulertu behar genituzke hemen azaldu zaizkigun zenbait iritzi eta jarrera.
|
|
|
Bada, horratik, diskurtso ondurik euskaltzaleen
|
munduan
ere, eta txit pozgarria da hori. Jakinduria sendotasun ideologikoz indartzen badugu, ez harritu, Emilio Lopez Adanen antzeko diskurtso gaitasuna agertzea.
|
|
|
Teoriaz gaindi, esan liteke praxian ere, norabide lauso horrek bere funtzioa bete zuelaArrasateko esperientzian. Esperientzia horrek, batetik, industriaz gain kontsumo enpresetara, bankuen alorrera eta gizarte segurantzara zabaldu zituen autoeraketaren printzipioak, besteak beste.Bestetik, hezkuntza
|
munduan
ere erakunde autoeratuak sortu zituen. Baserritarren munduan autoeraketa esperientziak martxan jartzen saiatu zen.
|
|
|
Baserritarren munduan autoeraketa esperientziak martxan jartzen saiatu zen. Halaber arrantzale
|
munduan
ere, arrakastarik gabebaina. Oraindik esperientziaren printzipio nagusietan hor agertzen da lankidetzaren ideia hedatzekoeta ildo horretako beste indarrekin batera aritzeko konpromisoa.
|
|
|
Mundua gogo egoeren muitzoa da, Ez dago gogo egoerarik ez denik edo.gutxienez, haietara czin murritz daitekeenik. Ondorioz, gogamena sortu aurretik ez zegoenmundurik eta gogamena desagcrtzean
|
mundua
ere dcsagertuko litzatekc.
|
|
|
Hizkuntza gertakari izanik, errealitatearen eremua azkengabe eta agorgabe bilakatzen da. Halatan, mundua gertakarien osotasuna denez, eta ez gauzen osotasun soila (1.1), hizkuntza
|
mundu
ere bada; areago, hizkuntza da mundua mundu egiten duena, gizakia gizaki egiten duen bezalaxe eta horregatixe. Finean, ez gara inoiz hizkuntzaren eremutik kanpo, ez gara inoiz hizkuntzaren saretik libratzen.
|
|
|
Leibnizen Bereizgaitzen printzipioari esker badakigu errealitatean objektuak ez direla inoiz identikoak, litezkeen ‘klonikoenak’ izanik ere, eta hori hala da ez bakarrik denbora eta espazioarekiko dituzten diferentziengatik (Aristoteles geroztik bagenekiena), baizik eta objektuak berez bereizgarri ere badirelako. Hala ez balira ezagutze oro ezinezko litzateke eta
|
mundua
ere ez litzateke mundu izango, anabasa (khaos) hutsa baizik. Leibnizen hastapenaren berrespena hizkuntzaren egituran eta funtzionamenduan aurkitzen dugu.
|
|
|
Honela diosku aipatu obraren lehenengo kapituluaren hasieran bertan: " Inongo murrizketarik gabe ontzat har daitekeen ezer ezin da pentsatu munduaren barruan, ez eta azken batean
|
mundutik kanpo
ere, borondate on bat izan ezik" (A 1= Ak IV 393; azpimarra Kantena da). Talentu, bertute eta fortunaren dohainak oro oso onak izan arren, kaltegarri eta are gaizto bilaka daitezke borondate txar baten esku, ohartarazten digu jarraian filosofoak.
|
|
|
Subjektu/ mundu dialektika da, dialektika gorena (kat’exokhen). Eta dialektika horrek bizi gaitu, etengabe eta osotoro. b) Egia bada mundua neure mundua dela, ez da egia ttipiagoa mundua besteen
|
mundua
ere badela. Subjektu transzendentalaren errealitatea eta garrantzia ukatu gabe, munduaren objektibitatea ere azpimarratu behar da.
|
|
2005
|
|
|
Konpromiso pertsonala, uste baitugu badela garaia euskaldun bakoitzari esateko euskalduna den neurrian erabili egin behar duela. Administrazioari berdin, lan
|
munduari
ere bai. Eta batez ere dei berezi bat egin nahi genien oraindik euskaldunak ez diren helduei.
|
|
|
Literatura
|
munduan
ere, denetik da. Poltsikoko liburuak daude, gainerakoak baino dezente merkeagoak agian 10 euroko aldea egon daiteke, baina ez besteak bezain koadernaketa txukun eta onekoak.
|
|
|
Ipuin bat irakurri eta lo hartzen dugunean, askotan gurekin eramaten dugu ipuin hori ametsen mundura. Eta ametsen
|
mundua
ere gure bizitzaren parte da, ametsak eta errealitatea txanpona baten bi aldeak bezalakoak baitira. Horregatik osatu genuen lotarako kantuen eta ipuinen bilduma aparta hau, Euskal Herriko musikari eta idazle puntakoen obrekin.
|
|
|
Zientzia
|
munduan
ere izan dira eta badira giristino kartsuak: Copernic, Galilée, Descartes, Leibniz, Newton eta abar.
|
|
|
Esaten zen orduan, Europa osotik esaten zen orduan, Galeseko hori gizon hori zela Europako ebanistarik handiena. Eta
|
munduan
ere kontuz. Baina ingeles batzuk jarri ziren Galeseko gizon horren kontra.
|
|
|
Bankuetan. Eta Banku handiak direnez, gehienetan, bestelako enpresa handien buru eta jaun, zeharka edo zuzenean; politikari nagusiak finantzen
|
munduan
ere buru belarri sartuta ari dira. Eta hor datoz saltinbankiak, enpresaz enpresa saltoka ari diren enpresaburuak, politikariekin era askotara lotuta dihardutenak.
|
|
|
Azkenik, lehenengo andereñoak eta antzerki
|
mundukoak
ere aipatzen dira talde desberdinetan. Andere ñoenartean Elbira Zipitria aipatu ahal dugu (berari buruzko lan bat argitaratu berri dute azken Durangoko Azokan), eta antzerki munduan itzal handiko emakume bat Maria Dolores Agirre izan da.
|
|
|
Anitza baita sarea bera. Anitza behar duelako, izatez,
|
munduak
ere. Pentsamendu bakar eta homogeneoaren antitesia da sarea.
|
|
|
Karta honetan" hizkuntza" antropologikoki kontsideratzen da: " aldi berean gizakiaren obra eta munduaren espresioa" den zerbait bezala," gizakiak bere burua eta baita
|
mundua
ere osatzeko erabiltzen duen bitarteko" bezala eta, gainera," gizakiari munduarekiko bere distantziaz kontziente izaten" laguntzen dion tresna bezala59 Bere hizkuntzarekiko interesa, hala ere, ez da beronen kontsiderazio orokor batetik abiatzen ezta horrelako batera zuzentzen ere; alderantziz, hizkuntzaren dibertsitatearen eta aniztasunaren onarpenean oinarritzen da60 Azken finean ...
|
|
2006
|
|
|
Teknologia berrien zabalkundeak eragin handia izan du gure gizartean eta, noski, baita arte
|
munduan
ere. Artea sortu eta artearekin esperimentatzeko aukera berriak eskaini dizkigu, eta gaur egun mundu honek eskaintzen dituen aukerek ez dute orain dela 20 urtekoekin zerikusirik.
|
|
|
Halako tristea da egoera. Eta lan
|
munduan
ere ikusten dut. Beraz ezker abertzalea, abertzalea bai, baina ezkerrekoa...
|
|
|
Egoera honek erakusten du, besteak beste: a) euskararen normalizazio bidean (baita eleaniztun bihurtze prozesuan ere), ezinbestekoa zaigula, oraingoz behintzat, instituzio ofizialak eta erakunde sozialak biak normalizazio bidean eragiteko, baita unibertsitate
|
munduan
ere; b) egungo egoera hau egoera nahiko extraordinarioa dela, egoera nahiko anormal batean gaudela, egoera normalean nahikoa izan lukeelako bide bakarrak. Artikuluetan jaso diren ebaluaketak ere, gehienbat UPV/EHUren egoeraren aurkezpenetan, nahiko bat datoz hitzaurre honetan esaten ditugunekin.
|
|
|
Nekazari
|
munduan
ere, bi talde ezberdinen arteko ika mikak luzaroan mantendu ziren. Arabako landa munduko petxariek 1345erako, jada, Alfontso XI.ak zuzenduriko Burgoseko Gorteetara jo zuten kexu.
|
|
|
Habermas ek berriro elaboratuko ditu ikuspegi eta kategoria horiek. Horrela, ikuspegi komunikatiboa landuko du, eta ikuspegi horretan dinamika sistemikoak sartzen dira, bai, baina baita bizitzaren
|
munduak
ere. Azken horietatik sortu ziren dinamika sistemikoak, eta orain beraien eraso kolonizatzaileetatik babestu beharra dute.
|
|
|
Josteta ezdeus baten itxura zuen horrek guztiak, baina aise ikasten nuen, eginahalik gabe eta axolarik batere gabe. Gilen lehiatuarendako, berriz, Salbaterrako zubiaz harata
|
mundua
ere bazela ikastearen pare izan zen.
|
|
|
Egonaldi haietan ez zituen ezagutu ez Madril eta ez Salamanca. Hiririk ez zegoen bere fakultatearen inguruan;
|
munduak
ere ez zuen existitzen: gerra bat pasatu zen munduan, berak burua liburuetan zeukan bitartean.
|
|
|
Musikazaletasuna garestiegia apaletan biltzeko. Eta apurka apurka, buelta eman du tortilak; amak beti esan ohi du, tortilak beti ematen duela buelta, eta
|
mundua
ere borobila da tortilaren antzera. Eta merkatuan dirua metatzea da industriaren asmoa beti.
|
|
|
" Hi ixo, e!". Eta jubilatuen
|
munduan
ere baditut belarri txarrekoak. Eta zer egin behar duzu?!
|
|
2007
|
|
|
Jaiotzen garenetik ezberdintzen ibiltzen gara elkar, jolasek sexu kontuak ulertuko balituzte bezala. Dantza
|
mundua
ere betidanik nesken munduarekin lotu da. Larraitz Ugartemendiaren aburuko" oraindik neska eta mutilen arteko berezitasuna nabaria da dantza egiterakoan, eta portzentaiak aztertuko bagenitu, neskek %80 osatzen dute eta mutilak berriz, ozta ozta iristen dira %20ra".
|
|
|
Herri kirolen
|
munduan
ere bada, azken bolada honetan, publiko eta pribatuaren arteko erlazioa islatzen duen aferarik. Txapartegik eta Lasak jokaturiko aizkora eta sega apustuan, federazioak bere arauak ezarri nahi izan ditu eta kontratu pribatua adostu zuten kirolariak ez datoz bat.
|
|
|
Eskutitzean zine
|
mundukoez
ere mintzatu zinen, Irakeko gerrari ezetz esateagatik PPren eskutik jasotako kritikez. Zine mundukoen talde eta aldarrikapen kontzientzia horrek bizirik al dirau?
|
|
|
Momentuz honekin jarraituko dut, serie hau handitzen eta ahalik eta leku gehienetara helarazten. Horrez gain, orain EiTBn bi urterako eszedentzia hartu eta ikus entzunezkoen
|
munduan
ere banabil gidoiak idazten eta gauzak egiten, proiektuetan. Niri irudiaren mundua gustatzen zait:
|
|
|
Googlek YouTube erostean eman zuen jauzia sekulakoa izan zen. Bilaketetan daukaten bezala, posizio indartsua hartu dute bideoaren
|
munduan
ere.
|
|
|
Egia esan, transexualak ulertzeko, nik estudiatua nuen psikologia desegituratu gehiago egin behar izan dut horretan oinarritu baino. Baina ez dira teoria denak itsugarri eta trabagarri, badira psikologiaren
|
munduan
ere argia egiten lagundu didatenak, adibidez Judith Pavler.
|
|
|
Kontzeptu abstraktoen
|
mundukoak
ere asko dira: zentzu/ zentzun (sensum), borondate (voluntatem), ohore (honorem), damu (damnum).
|
|
|
Helduen artean merkatu berria bilatzen ari izate horren adibide garbienetako bat, baita kontsola
|
mundutik at
ere, Nintendo enpresa japoniarraren DS kontsola eramangarria da.
|
|
|
Digitalizazioa bideo, film, telebista eta musika
|
mundura
ere iritsi da.
|
|
|
Meteorologian eta klimatologian, adibidez, epe motzeko eta luzeko iragarpenak egiteko, hurrenez hurren. Ekonomian, inbertsio
|
munduan
ere bai. Jokoetako iragarpenetan berdin, xakean jokatzen duten programetan adibidez.
|
|
|
Laborategietan inokulatuz gero, infektatu egiten ditu onddoak, baina euskal basoetan intsinis pinuetan besterik ez da garatzen.
|
Munduan
ere, beste pinu espezie batzuk infektatuta dauden arren, Fusarium circinatum onddoaren infekzioak intsinis pinuaren banaketa geografiko bera du neurri handi batean. Horrek esan nahi du oso arazo orokorra dela.
|
|
|
Euskal Herrian ohikoa da burdina, baina
|
munduan zehar
ere arrunta da. Metal astunetan ugariena da, arestian esan bezala.
|
|
|
Informazioaren eta komunikazioaren teknologiak munduko milaka pertsonaren bizimodua aldatzen ari dira. Lan mundua aldatu dute, merkataritza, aisialdia, baita harreman pertsonalen
|
mundua
ere. Baina kontuan hartu behar da informazioaren gizartea aho biko arma izan daitekeela.
|
|
|
Eta frantsesezko
|
munduan
ere nornahik froga dezakeenez, kezka bera dago (ikus Sciences et Avenir, 2006ko apirilekoa alean, 65 or.).. Badakigu gaur, irakurtzen dugu, aspaldian oso adartsua izan zen giza multzoaren zuhaitza, bakandu egin dela.
|
|
|
Saiatuko naiz argitzen zergatikez zen prozesu hura erabat burutu, hots, zergatik, euskaldun batzuek, espainiartzeari eta frantziartzeari? uko egin eta euskararen baitan mundu oso bat, berebarneko
|
mundua
ere, era moderno batean, eraikitzeari ekin zioten.
|
|
|
Hiztun elebidunak gurean sortzen duen errealitatea ez da euskal errealitatea.Halako Euskal Herria izaki arrotza da euskaldunarentzat. Elebitasuna, izan ere, ezda osagarria, ez da erdarazko mundua sortzeaz gain euskal
|
mundua
ere sortzenduen jardun soziolinguistikoa, azken hau haren logikaren baitako eta izaerakobihurtzen duen gertaera suntsigarria baino. Gainerako euskal hiztunen, hortaz, iaeuskaldun gehien gehienen?
|
|
|
Mundu errealetik nahiz metaforikoetatik at, balizkotasunaren
|
mundura
ere eraman daiteke erkaketa, eta alderatu badena ez denarekin, badena izan litekeenarekin. Argudio lan interesgarria da hori.
|
|
|
Maila guztietan sumatzen den fenomenoa da: lan munduan, akademia giroetan, gizarte harremanetan, baita kazetaritza
|
munduan
ere. Erronka berri horien aurrean profesional onak eta euskaldunak trebatzea ezinbestekoa da.
|
|
|
Gurean bakarrik ez,
|
munduan
ere sare sozialak gero eta garrantzitsuagoak bilakatzen ari dira. Internetetik abiatuta, loturazko harreman txiki eta iraunkorrak garatzen dituzten gune eta programak ari dira etengabe sortzen.
|
|
|
Aitzitik, ikasiko duzu, halaber, nola den onargarria iritziaren
|
mundua
ere (ta dokouvta), denak dena baitaratzen baitu (pavtoj pavta perwvta) (Parmenides, Fr. 1, 31).
|
|
|
Zeus, Poseidon eta beste jainko andere banakotuen antza galdu arren, potentzia eragile berberak agertzen dira. Zehazki, Homeroren munduan jainko nagusien artean banatzen baziren domeinu eta funtzioak —alegia, Zeusena zen zeru distiratsua (aiOer), Hadesena iluntasuna (ahr), Poseidonena elementu likidoa eta hirurena lur komuna (Gaia) —, joniarren
|
mundua
ere lurralde, domeinu eta potentzia horien artean banatzen da: ura, lurra eta airea.
|
|
|
" Hizkuntza bera ez da obra bat (ergon) baizik eta aktibitate bat (energeia)" 114 Horregatik da ezinezkoa hizkuntza modu abstraktu batean ikertzea, alegia, berori gizakiarekiko eta berorren mundu sinbolikoarekiko harreman estuan kontsideratu gabe. Gizakiaren mundua linguistikoa den bezala, horrela dio bederen Gadamerrek, hizkuntzaren
|
mundua
ere gizatiarra da: " Hizkuntzaren jatorrizko humanitateak, bada, aldi berean esan nahi du gizakiaren jatorrizko —munduan egotearen— linguistizitatea" 115 Hizkuntzaren dimentsio gizatiarra, beraz, ez da eranskin baten modukoa, eta, horregatik, hizkuntzak gizakiari eskaintzen dionaren —eskaini ahal eta behar dionaren— inguruko galdera saihestezina da.
|
|
2008
|
|
|
Hezkuntzaren garrantziari buruz ere hitz egin zuen, instituzioen esku hartzeaz eta prebentzioa eta indarkeria jasan duten emakumeen segurtasunaz.Indarkeria erak Ostean, Europako kontseiluaren arabera dauden indarkeria mota desberdinak aipatu zituen.Lehena guztiok ezagutzen dugun, indarkeria fisikoa; bigarrena sexuala, hau da, emakumeak egin nahi ez eta helburu sexuala duten ekintzak; indarkeria psikologikoa da hurrengoa, txisteak, esamesak, irainak, etab.; laugarrena ekonomikoa da, hau da, dirua kontrolatzea, lan postua bilatzea ez uztea, idei honekin lotuta emakume eta gizonen arteko soldaten desberdintasunari buruz jardun zen eta emakumeen lanpostu ezegonkorrei buruz; bosgarrena espirituala da, hau da, nahi digun sineskera izan eta nahi ditugun erritoak egitea ez uztea eta azkenik, estrukturala dago.Azken hau, ulertzen zailena dela azaldu zuen hizlariak," indarkeri ekonomikoarekin lotura du, baina emakumeak bere eskubide basikoak aurrera emateko ikusezinak diren oztopoak ditu eta desberdintasunak sortzen. Adibide gida, irrati saio eta telebistetako mahai inguruetan gonbidatuak gehienak gizonak izatea ez da arraro egiten, edo ekonomia
|
munduan
ere komunikabideetan ikus eta irakurri dezakegun bezala boterea gizonek dute. Horrek emakumeak gutxiago dakigula esan nahi du?
|
|
|
Euskara ikertzearen garrantzia ez da bakarrik euskaldunak garelako, zientzia
|
munduarentzat
ere oso interesgarria da. Hizkuntza zer den jakiteko, zenbat eta hizkuntza gehiago ikertu hobe.
|
|
|
Larrañagak eta Troitiñok surf eskolan" azpiratzea" erabiltzen dute. Beti sortze lanean aritu beharrean arraun
|
munduari
ere begiratzen diote, batez ere olatu guneei eta formei buruzko hiztegia aberatsa delako. Bestalde, alboko herrietan erabiltzen diren hitzei erreparatzen diete.
|
|
|
Behintzat, orain, ordenagailu ekoizleak konturatu dira potentziagatiko lasterketa zoroaren antzuaz eta, neurri baten bederen, irizpide praktikoagoekin hasi dira lanean (prezioa, pisua, kontsumoa, baliabideen aprobetxamendua eta optimizazioa...). Azkenean, OLPC apalaren XO txikiak enpresa teknologiko handien
|
mundua
ere irauli du.
|
|
|
Gaztelaniarenak, aldiz, bide itsuak ziren Beñardorentzat, ulerkaiztasunaren horman bukatzen zirenak; Beñardok bazekien, bai, mundu haren berri, bazekien bazegoela gutxienez?, baina harresi batek inguratua zuen, eta ez zuen harresi hura baizik ikusten; gaztelaniaren jabe ez zèn heinean mundu itxi bat zen honek eskaintzen ziona:
|
mundua
ere ez zen, egia esan, mundua beti baita mundua esateko gai den hizkuntzarena, eta Beñardo ez baitzen hizkuntza arrotz hartan mundua esateko gai; ez zèn lurra zen gaztelaniarena, berak ere. Beñardok, bere baitan eraiki zezakeena, bai, baina ordura arte eraiki nahi izan ez zuena, beharrik ere ez; jakin minak. Nazariok eta Honoratok bazutenak?
|
|
|
Beñardok, baina, ardoaren mirarian sinetsi zuen, antza, eta, handik aurrera, beste basoerdi bat hartu zuen, botila ere mahai gainean zuten, eta Kaxkagorrik bere gain hartu zuen ardoa zerbitzatzeko ardura?, beste bat eta beste bat? lauzpabost basoerdi hartu zituen eguerdiko saio hartan,
|
mundua
ere ez zèn mundu itxuraldatu batera eraman zutenak, non hegalda baitzitezkeen, ardoak burmuinetan eragindako erreakzio kimikoen eskutik, harriak eta harkaitzak, burdinak eta berunak. Eta Beñardo, bere buruan gero eta konfiantza handiagoarekin, zoriontsu, zer besterik zen haren aurpegia zorionaren irudia baizik, entzuleak txaloka hasten zitzaizkion bakoitzean??, bere buruaz aspaldiko partez harro.
|