|
2001
|
|
|
Liberalizazio hori beste eremu batean gauzatu nahi da gehienetan, hala ere. Gaztelania eta hizkuntza periferikoa daude lehian, eta ez gaztelania
|
munduko
beste hizkuntza handiekin.
|
|
2007
|
|
|
Begitantzen zait, lurpetarki gertatzen eta arazoak sortzen ari dena dela, ideien garapen libre eta fruituor hori, Mendebaleko filosofia, zientzia eta literaturarena kontsideratzen dela bereziki eta, hein batean, Mendebalaren aurreskutasun material eta kultural hau, hemengo hizkuntza «sanskritikoen» berezko dohainekin lotua suposatzen dela (ez dago
|
munduan
beste hizkuntzarik grekoaren bikaintasunekin!) 612 Hala moduzko arrazoi bitxien oihartzun puskak sumatzen dira batzuetan haren gogartean: itauntzen omen da, dio Humboldt-ek, zer gertatuko zatekeen mendebalean, Kartagok Erroma garaitu izan balu, alderantziz ordez?
|
|
2010
|
|
|
" Googlek bere itzulpen automatikorako Gtranslate tresnan euskara alpha (hastapenetan) egoeran sartu du. Horrek esan nahi du orain euskara eta
|
munduko
beste hizkuntza askoren artean itzulpenak egin ahal izango direla. (...) Itzulpenaren kalitateari begiratzen badiogu, tresna ez da oso ona, Googlek estatistikan oinarritutako itzulpenak egiten baititu(...) Euskarazko itzultzaile on bat izateko edukiak izatea beharrezkoa bada, sortzen jarraitu dugu".
|
|
|
Honako hizkuntza hauek sustatu dira: gure kokapenagatik hurbilekoak direnak edo gure artean ohikoak direnak —hala nola, frantsesa, alemana, italiera edo portugesa—, okzitaniera, Katalunian nolabaiteko koofizialtasuna duen hizkuntza delako3, eta
|
munduko
beste hizkuntza nagusi batzuk, hala nola, arabiera, errusiera, japoniera edo txinera.
|
|
2011
|
|
|
Aipatzekoa iruditzen zaigu 2011 urteko uNeSCoren batzar orokorrerako proposatu den hizkuntza aniztasunaren eta formazio eleanitzaren inguruan batzar orokor mundiala egitearen aldeko aldarrikapena ere, (uNeSCo, 2011: 187 eX/ 44/ 1) eleaniztasun horren osagarri nagusi eta bereziki bultzatu beharrekoak hizkuntza gutxituak direlako. gerturago etorriz, beharrezko ikusten dugu baita ere hizkuntza aniztasunaren auzia, ekologia eta biologia aniztasunarena bezala, edozein norbanakoren nahiz erakunderen helburu eta interesgune bihurtzeko ahalegina. euskararen biziberritze ahaleginekin batera, aspalditik ohartu gara
|
munduko
beste hizkuntza gutxituekin solidaritate harremanak indartu beharra, batzuen eta besteen ahaleginak, lorpenak, ekimenak konpartituz helburu onartuagoa, zabalduagoa, eskuragarriagoa egingo denaren esperantzarekin lan egitea askoz aberasgarriagoa da; eta emankorragoa ere bai seguruenik. euskararen/ hizkuntza gutxituen normalizazio eremuetan lortutakoek beste hizkuntza gutxituentzat ere eredugarri i... komunikabideetan, giza zerbitzuetan, Esan beharrik ez dago, gizakia gai dela bi, hiru eta hizkuntza gehiago komunikatzeko moduan ikasteko, txiki txikitatik ere bai, eta bi, hiru edo gehiago jakiteak ez duela esan nahi bakarra dakienak baino okerrago hitz egingo duenik.
|
|
|
Euskararen biziberritze ahaleginekin batera, aspalditik ohartu gara
|
munduko
beste hizkuntza gutxituekin solidaritate harremanak indartu beharra, batzuen eta besteen ahaleginak, lorpenak, ekimenak konpartituz.
|
|
|
Bigarren hizkuntzak ikasteko ohiturei buruzko ikerketa baten arabera, espainiarrek hizkuntzak ikasteko
|
munduan
beste hizkuntzek baino bi aldiz gehiago inbertitzen dute. “2011ko Hizkuntza Barometroa” argitaratu dute Enpresa Institutuak eta busuu.com hizkuntzak ikasteko doako atariak.
|
|
2012
|
|
|
Sarrionandiak berak gogorarazten digun bezala,. Pottekoek literatura euskaraz naturaltasunez egin nahi zuten, eta ordura artekoarekiko errebeldia apur batekin?. Haien helburuen artean zeuden, besteak beste,, euskara
|
munduko
beste hizkuntza handi eta txikien artean ipintzea, arkaikoa eta modernoa nahastea, pentsamendu kritikoa umorearekin elkartzea? (Sarrionandia 2002:
|
|
2015
|
|
|
Amonarrizen aburuz, mugimendu euskaltzaleak aurrera pausoak ematen baditu erreferente izaten jarraituko du, motibazio iturri, indar iturri
|
munduko
beste hizkuntza komunitate guztientzako. Eta euskarak porrot egiten badu, ez luke berak bakarrik egingo.
|
|
2016
|
|
|
Eta ez da horrela.
|
Munduko
beste hizkuntza handiek badauzkate estandar lokalak. Gaztelaniaren adibidea hartzen badugu, Espainian egiten dena, Mexikon egiten dena eta Txilen egiten dena, ez dira berdinak.
|
|
|
Literatura marjinala egiten genuen, literatura egitea berez ere gauza nahiko marjinala zelako[?]. Hiru hitzok,, literatura?,, euskaraz?,, naturaltasunez?, erraz lotzen dira, baina ezinbestekoa ezinezkoarekin lotzearen modukoa zen orduan, euskara
|
munduko
beste hizkuntza handi eta txikien artean ipintzea, arkaikoa eta modernoa nahastea, pentsamendu kritikoa umorearekin elkartzea bezala». Baina kafetegiko mahai inguru haietan hori zen berbaroa.
|
|
|
Badakit. Hizkuntzen bizitzen larritasunak kezkatzen gaituen guztiontzat, eta oso bereziki Euskal Herrian azken hamarkadetan sektore euskaltzaleena izan denarentzat, oso gai sentibera da ingelesak
|
munduko
beste hizkuntza askori deragien hil ala biziko arazoen aurrean, halako solidaritate puntu bati uko egin behar izatea, ingelesaren kontra.
|
|
|
Euskarak, dakizunez,
|
munduko
beste hizkuntza askoren antzera (txinera, japoniera, turkiera, finlandiera, georgiera, kitxua etab.) ez du genero gramatikalik, eta, horrexegatik, adibidez, langile bat esaten denean, hor ez da adierazten pertsonaren lanbidea besterik, espainieraz ez bezala, un trabajador ala una trabajadora ote den argitu gabe. Alde horretatik, hizkuntzari dagokionez, normalean euskaraz ez da gertatzen inguruko erdaretan, nahi gabe ere, egiten diren nahitaezko bereizkeriarik.
|
|
2017
|
|
|
Egoera sozial eta kultural horretan iraun dugu luzaro gure autokontzientzia etnikoari esker. Eta horrelatsu iraun dute
|
munduko
beste hizkuntza eta identitate frankok. Zer geratzen da, ordea, identitate etnikoaren heldulekuak, izan materialak izan kulturazkoak, krisi gogorrean sartzen direnean?
|
|
|
Euskararen gramatika tradizioa hainbat kontutan ez da oso hurbil ibili beste hizkuntzekiko parekatze horretatik. Hala ere, flexio morfologiari begira jartzen garela, esan dezakegu euskal aditz jokatua ederki parekatua dagoela
|
munduko
beste hizkuntzekin: ederki antzeman eta deskribatuta daude izenetan, hau da, gehienetan argumentu funtzioa betetzen duten gramatika kategoria horretako kideetan azaltzen diren funtzio kategoriek edota kategoria funtzionalek, hau da, kasu markek eta zenbaki markek aditzean bertan duten isla edota komunztadura klitikoak.
|
|
|
Lan honek, aurrerapauso bat eman nahi du euskal izenaren, homologazio? kontu honetan, edo bestela esanda, euskal izenaren funtzio kategoriak ondo zedarriztatzeko ahalegin bat egin nahi du,
|
munduko
beste hizkuntzekin bat eginez.
|
|
|
Euskarak, dakizunez,
|
munduko
beste hizkuntza askoren antzera (txinera, japoniera, turkiera, finlandiera, georgiera, kitxua etab.) ez du genero gramatikalik, eta, horrexegatik, adibidez,' langile bat' esaten denean, hor ez da adierazten pertsonaren lanbidea besterik, espainieraz ez bezala, un trabajador ala una trabajadora ote den argitu gabe. Alde horretatik, hizkuntzari dagokionez, normalean euskaraz ez da gertatzen inguruko erdaretan, nahi gabe ere, egiten diren' nahitaezko bereizkeriarik'.
|
|
2018
|
|
|
Euskara aldaketa da. Eraldaketa, mundua ikusteko beste modu bat(
|
munduko
beste hizkuntza guztiak bezala; ez gehiago, baina ezta gutxiago ere). Euskara transgresioa ere bada.
|
|
|
" Gorabeherak izan dira euskalgintzan, baina, gutxienez, badira 60 urte ibilbideari ekin zionetik. Gure eskarmentua parteka dezakegu
|
munduko
beste hizkuntza gutxituetako komunitateekin".
|
|
2019
|
|
|
|
Munduko
beste hizkuntza nagusien kasuan ere ez dago orekarik Interneteko bizitasun digitala eta hizkuntzaren errealitate soziolinguistikoaren artean. Hurrengo grafikan ikus daitekeen moduan, hiztun gehien dituzten hizkuntzak ez dira sarean gehien erabiltzen direnak.
|
|
|
Gaitz erdi hala bada. Baina bihar behar genuen, emisio egunean,
|
munduko
beste hizkuntzen parean egoteko. Gutenbergek inprenta asmatu eta ehun urtera argitaratu genuen euskarazko lehen liburua, ez da asko XV XVI. mendeko parametroetan.
|
|
|
Hauek dira, irakurle, zurekin partekatu nahi izan ditudan asmoak, kezkak eta ilusioak. Denon artean, guztion bultzadarekin, elkarlanean eta erabaki sendoen bidez errealitate bihur ditzakegu, bide batez,
|
munduko
beste hizkuntza gutxituentzako erreferentzia baliagarri bat eraikiz.
|
|
|
Ezin dugu ahaztu, Unescoren arabera, munduko hizkuntzen erdiak mende honen amaierarako desagertzeko arriskuan daudela, eta ez direla asko berreskurapen prozesu itxaropentsuak bizitzen ari direnak. Aurrera egiten duen neurrian, beraz, euskararen normalizazio prozesua inspirazio eta itxaropen iturri bihurtzen da
|
munduko
beste hizkuntzentzat.
|
|
|
Ikuspegi aldaketa hau hurrengo belaunaldiari transmititzea guztiz beharrezkoa iruditzen zait, batetik, beren autoestimua indartzeko, eta, bestetik, euskararen alde aktibatzeko eta euskaraz egin dezaten motibatzeko. Ideiok hizkuntzarekiko ikuspegi positiboa eta estimulagarria eskaintzen dute, beste hizkuntza komunitateekin jartzen gaituzte harremanetan, eta gure egoera
|
munduko
beste hizkuntzenarekin alderatzen dute eta ez bakarrik, gure, hizkuntza hegemonikoarekin.
|
|
|
Gure erantzukizuna ere bada-eta belaunaldi berriei paradigma berrietan oinarrituriko euskalgintza dinamiko eta sendoa uztea, eztabaida baztertu gabe adostasunetik lan egiten jakingo duena eta, inertziak eta erosotasunak gaindituz, euskararen erabilera dinamikak nonahi sustatuko dituena. Eta gure erantzukizuna ere bada guri begira dauden
|
munduko
beste hizkuntza komunitateei aniztasuna eta herritar guztien hizkuntza eskubideak errespetatuko dituen hizkuntza normalizazio prozesu arrakastatsu eta eredugarria sortzea.
|
|
|
Munduan gaude eta
|
munduko
beste hizkuntza komunitateekin batera egin diegu aurre globalizazioak dakarzkigun arrisku ugariei eta aukera poxiei.
|
|
|
Baina, nire ustez, ondasuntegiak ez dakar kalterik,
|
munduko
beste hizkuntzetan ere ez daukan antzera. Hori bai, forma batzuk erabiliagoak izango dira eta beste batzuk ganbaran gordeago egon dabe, bidezko dan lez.
|
|
2021
|
|
|
11.9b
|
Munduko
beste hizkuntza batzuetako atzizki adberbio sortzaileak, adibidez, gaztelaniazko mente eta ingelesezko ly, izenetatik eratortzen dira. Euskarazko atzizki adberbiogile batzuek, aldiz, postposizioetan dute beren jatorria.
|
|
|
Hemen ere, ikusten denez, kontrako hipotesiez azaldu nahi izan dira datu berberak. Inork ukatuko ez duena da aipatzen ari garen perpausean komunztadura aldetik zerbait bitxia gertatzen dela, ingelesez eccentric agreement deitzen dutena, zeren euskaraz ez ezik,
|
munduko
beste hizkuntza urrun samarretan ere antzeko fenomenoen testigantza jaso baita, txuktxieraren antipasibo izunean (spurious antipassive, ingelesez), adibidez. Itzuliko gara geroago egitura antipasibo hauen ezaugarrietara (§ 1.8i, § 1.8j).
|
|
|
Gure morfologia itzela iruditzen zaigu, baina has zaitez ikasten navajoa, ea hor ez dagoen zailtasunik. Gurea ez da ez zailagoa ez errazagoa,
|
munduko
beste hizkuntza bat baino ez da.
|
|
|
Begira nola geratzen gatzaizkion euskarari begira, Nartzisoren ispiluan. Begira ze erraz pasatzen garen modu noblean euskara bere arerioetatik defenditzetik
|
munduan
beste hizkuntzarik ez balego –eta beste hizkuntzarik ez bagenu– bezala jokatzera. Begira nola ixten garen geure baitara, ia ia elebakartasuna aldarrikatzeraino, munduko hizkuntza guztien beharra aldarrikatu beharrean.
|
|
|
Izen bakarra mundu guztirako, goitik jarria gainera. â³ Baztanga edo nafarreria bezalako izenik ezin dela jarri gaur, alegia, ez euskaraz eta ez
|
munduko
beste hizkuntzetan. â Hala dirudi, bai.
|
|
|
Euskarazko lehen arkitektura aldizkaria egitea zen helburua. Arkitekturaz aritzea, euskaraz,
|
munduko
beste hizkuntzetan egiten duten moduan. Garai hartan EHU itzulpenak egiten hasia zen (Muller eta Vogelen Arkitektura Atlasa, Paricioren Arkitekturaren eraikuntza, Sola Moralesen Hiri hazkunde motak), itzulpen onak eta beharrezkoak, baina guk euskarazko berezko sorkuntza bultzatu nahi genuen.
|
|
2023
|
|
|
Hondarreko hausnarketa gisa, interesgarria izan daiteke biziberritze prozesu hau Columbia Britainiarreko, Kanadako eta
|
munduko
beste hizkuntza gutxitu batzuen esperientziekin konparatzea eta antzekotasunak eta desberdintasunak aztertzea. Horrek, nabarmen lagun dezake aztergai den komunitatearen beste alderdi batzuk ulertzen.
|
|
|
Errealitate gordin honek harritu eta larritu egin nau, euskararen sustapenari eta normalizazioaren aldeko diskurtsoei dagokienez, atzera egin dugula iruditu zaidalako. Euskara hizkuntza gutxitu bat da eta,
|
munduko
beste hizkuntza gutxitu guztiek bezala, nozitzen duen egoera minorizatua gaindituko badu, ezinbesteko ditu hizkuntzaren ikasketa egokia eta ezagutzaren unibertsalizazioa bermatuko duten ikas ereduak eta beronen erabilera nagusi izango den eremu geografiko funtzionalak, hezkuntza eremua barne.
|