|
2002
|
|
|
Bihartik aurrera(+ 10), bigarren aukera bat eman da Johannesburg en, mundu osoko 188 gobernu munduko garapen iraunkorrean aurrera egiteko. Duela hamarkada bat brasildar kogakotik jasoa, baliabide naturalak saihestu gabe
|
munduko
biztanle guztiei garapen onargarriaren maila bermatzea, asmo onez eta iragarpen txarrez betetako goi bilera bateko hurrengo hamar egunetan izango dira eztabaidak. Jarrera argi eta garbi oztopatzailea AEBei buruz hitz egiten dute askok. eta prestatzeko lau bileretan zehaztasunik ezak beste porrot bat eragiten du.
|
|
2003
|
|
|
10 eta 19 urte bitarteko mila milioi gaztek baino gehiagok inauguratu dute milurteko hau. Haiek dute
|
munduko
biztanle guztien motorra. Haren erabakien eta bizitzan ondo egitearen mende daude hazkunde demografikoa eta belaunaldi berrien etorkizuna.
|
|
2007
|
|
|
Baina bataz beste, mundutarrok Lurrari era jasangarrian kentzen dioguna kontsumituz aurten urriaren 23ra arte iritsiko ginateke. Hori bai,
|
munduko
biztanle guztiok nahi balute Britainia Handikoen bizimaila gozatu, orduan 3,1 planeta lituzkete. Luze irauteko gehiegitxo dirudi.
|
|
|
Kalkuluen arabera, urtean zazpi mila milioi euro inguru inbertituta (2005ean munduko gastu militarren %1 baino gutxiago), erdira murriztuko litzateke 2015erako oinarrizko ingurumen saneamendurik ez duten pertsonen kopurua. Eta inbertsio hori hamarkada batean edo bitan mantenduko balitz,
|
munduko
biztanle guztiek izango lituzkete oinarrizko zerbitzu horiek. UNICEFen ikerketa batek dioenez, saneamenduan inbertitutako euro bakoitzeko 34 euro aurrez daitezke osasun, hezkuntza eta ekonomia kostuetan.
|
|
2009
|
|
|
Zeruko argi eta errekako ure. Hara argiz eta urez hornitzeko jatabearrek,
|
munduko
biztanle guztien moduan, hasiera batean erabiltzen zutena. Esan genezake suaren bidezko argiak gizaldietan argitu dituela Jatabeko etxeak.
|
|
|
Izarrak ez dira ja gizon emakumearen denbora gobernatzen zuten jainkoak, edo gizon emakumearen patua begiratzen zuten begiak. . Jaunak, zerutik begira, gizaki guztiak ikusten ditu;/ bere bizilekutik jarriak ditu begiak/
|
munduko
biztanle guztiengan:/ berak egin zituen haien bihotzak?, kantatzen zuen salmistak. Harentzat mundua kanpadenda bat izan zitekeen basamortu nomadan, familia biltzen zuena, goian argiak Jainkoak bere eskuekin jarriak bere haur andre gizonak iluntasunean zaintzeko(. Jaunak bere hitzaz egin du ortzea,/ bere aho arnasaz astro guztiak?).
|
|
|
Ikasle batek, azterketa idatzian Gandhik aspaldi esandakoa irakatsi zidan:
|
Munduko
biztanle guztiak modu duinean asetzeko beste baliabide, izan, badugu; ez, ordea, gutxi batzuen kapritxoak betetzeko lain. Xalotasuna goialdeetara eroango dut:
|
|
2010
|
|
|
Zergatik gudu zelaiko jeneral goren izatearekin amestu, xake taula batean jeneralen jeneral izan gaitezkeenean, odolik isuri gabe? Zergatik
|
munduko
biztanle guztiak bilduko lituzkeen errepubliken errepublika erraldoi bezain ezinezko batekin amestu, bi gizonen arteko errepublika txikia eskura dugunean. Edo, galdera beste era batean eginda:
|
|
|
Izan ere, munduko ekonomiaren% 40 produktu eta prozesubiologikoetan oinarrituta dago.
|
Munduko
biztanle guztien% 80 pobreak dira etahaietatik% 85 edo% 95 bioaniztasunaren menpe daude bizirauteko. Izakienpatenteekin, dena dago jokoan.
|
|
|
Zergatik gudu zelaiko jeneral goren izatearekin amestu, xake taula batean jeneralen jeneral izan gaitezkeenean, odolik isuri gabe? Zergatik
|
munduko
biztanle guztiak bilduko lituzkeen errepubliken errepublika erraldoi bezain ezinezko batekin amestu, bi gizonen arteko errepublika txikia eskura dugunean. Edo, galdera beste era batean eginda:
|
|
2011
|
|
|
Orduan, euskal ekosistema zer da? Euskal herritar guztien arteko harremana gure artean eta
|
munduko
biztanle guztiekin, gure eta inguruko eko anitzei zabalik (eko ren adierak etxea herria, ingurumena eta ekonomia dira). Euskal gizartearen eta lurraldearen gaitasuna sendotzea da helburu nagusia.
|
|
|
Herrialde aberatsek pobreek baino hamabi aldiz ur gehiago kontsumitzen dute, batez beste. Eta
|
munduko
biztanle guztiek behar dituzten elikagaien bikoitza baino gehiago ekoizten den arren, mila milioi pertsona inguru gosez hiltzen dira, edateko urik ez duen kopuru bera. Urtean ekoizten diren elikagaien herena galdu edo alferrik galtzen da.
|
|
|
Osasun arazo larria da, oraindik ere, mundu osoan, eta urtean bi milioi pertsonaren heriotza dakar, gutxi gorabehera. Gainera, uste da
|
munduko
biztanle guztien herenak daudela infektatuta, eta bakterioaren ezkutuko formaren eramaileak direla. Gaixotasunari aurre egiteko tratamendua oso prozesu geldoa eta neketsua da:
|
|
|
Mundu osoa bizi da dagokion baino gehiago kenduz planetari, New Economics Foundationek kalkulatu duenez. (...) Hori bai,
|
munduko
biztanle guztiek nahi balute Britainia Handikoen bizimaila gozatu, orduan 3,1 planeta lituzkete. (...)
|
|
|
Gandhik jaurtitako esaldirik ezagunetakoa izango da: " Badaukagu
|
munduko
biztanle guztiak modu duinean asetzeko beste baliabide; ez, ordea, gutxi batzuen kapritxoak betetzeko lain". Munduan jende asko goseak akabatzen ari denean, egunero 100 mila inguru?, elikagaiak ditugu ia munduko populazio guztia halako bi elikatzeko.
|
|
|
Badira oraindik globalizatu gabeko bigarren mailako beste kontu batzuk, hala nola,
|
munduko
biztanle guztiendako eguneroko ogia, lana, justizia, giza eskubideak, segurtasuna, osasuna, irakaskuntza, elkartasuna, askatasuna
|
|
2012
|
|
|
Hektarea global bat, urte jakin batean biologikoki emankorra den azaleraren hektarea bat da, munduko batez besteko produktibitate bera duena. Alegia,
|
munduko
biztanle guztiak Ane bezala biziko bagina, urtean gurea bezalako 2,18 planeta lirateke mundua jasangarria izateko.
|
|
|
2 Pertsona orok bere gaitasunak eta potentzialtasunak maila goreneraino garatu lituzke, inolako salbuespenik gabe ez orainean eta ez geroan ere. Horregatik, elkartasun mekanismoak indarrean jarri lirateke giza garapen integrala
|
munduko
biztanle guztiengana heda dadin. Eta, gainera, etorkizuneko belaunaldien aukerak eta eskubideak ere ez lirateke arriskuan jarri behar, hau da, prozesu horrek denboran iraunkorra izan luke.
|
|
2013
|
|
|
Baina ez da nahikoa energia berriztagarrien aldeko apustua egitea.
|
Munduko
biztanle guztiek are gehiago aurreikusitako hazkundea kontuan hartuta gaur egun herrialde industrializatuek kontsumitzen duten adinako energia kopurua eskatuko balute eurentzat, oso litekeena da ingurunean inpaktu negatiboak gertatzea, gero eta materia urriagoen eskaria handitzeaz batera. Inbertsio ekonomikoak eskergak lirateke eta proiektuak ez lirateke garaiz iritsiko klima aldaketa geldiaraztera.
|
|
|
Eta ez dira gutxi. Izan ere,
|
munduko
biztanle guztien artean, hamarretik bat ezkerra da. Baina mundua eskuinena da, asmakizun guztiak beraiek erabiltzeko pentsatuta daude eta, horren ondorioz, hamaika oztopo topatzen ditu ezkerra denak bere egunerokoan:
|
|
2015
|
|
|
Eta mugak. Ingurumenaren ikuspuntutik kalkuluak eginda daude, gu bezala biziko balira
|
munduko
biztanle guztiak, badirudi 3 planeta genituzkeela jada; 2,5 ziren orain dela gutxi, 2,5 3planeta behar dira gu bezala bizitzeko. Ez daude, hortaz, mugen barruko garapen eredu bat behardugu.
|
|
|
Eta mugak. Ingurumenaren ikuspuntutik kalkuluak eginda daude, gu bezala biziko balira
|
munduko
biztanle guztiak, badirudi 3 planeta genituzkeela jada; 2,5 ziren orain dela gutxi, 2,5 3planeta behar dira gu bezala bizitzeko. Ez daude, hortaz, mugen barruko garapen eredu bat behardugu.
|
|
|
Zentzu horretan, beraz, belaunaldi barneko ekitate ezadugu. EAEn ez gabiltza makal ere; izan ere, 2,5 planeta lirateke
|
munduko
biztanle guztiek EAEko bizi maila izango balute (4,66 gha, aztarna ekologikoa 2001 urtean; 2,76 gha, defizit ekologikoa) 31.
|
|
|
Neurri handiagoan giza eskubideen ikuspegia hartzen du. “Inor atzera ez uztea” printzipioaren arabera diseinatu da, eta
|
munduko
biztanle guztiak hartzen dituzten helburuak ditu, eta ez aurreko aldian bezala, “muturreko pobrezian bizi diren pertsonen %50 murriztea” esaten zenean. Muturreko pobreziaren kontzeptutik haratago doa, pobrezia osoari dagokio eta desberdintasunak eta ahultasunak desagerrarazten ditu.
|
|
2016
|
|
|
Belgradeko IHren Nazioarteko I. Mintegian (1975) honako adierazpen hau egin zuten: . Ingurumen hezkuntzaren helburua da
|
munduko
biztanle guztiak ingurumenaz ohartzea eta ingurumenaren nahiz harekin loturiko arazoen aldeko interesa agertzea, eta, halaber, ezagutza, gaitasuna, motibazioa eta gogoa izatea bakarka nahiz taldeka egungo arazoak konpontzeko eta beste batzuk agertzea eragozteko.?
|
|
|
Belgradeko IHren Nazioarteko Mintegian (1975) honako adierazpen hau egin zuten ingurumen hezkuntzaren harira: . Ingurumen hezkuntzaren helburua da
|
munduko
biztanle guztiak ingurumenaz ohartzea eta ingurumenaren nahiz harekin loturiko arazoen aldeko interesa agertzea, eta, era berean, ezagutza, gaitasuna, motibazioa eta gogoa izatea bakarka nahiz taldeka egungo arazoak konpontzeko eta beste berri batzuk agertzea eragozteko.?
|
|
|
Momentu honetan, komunikabideen aurrerapenen ondorioz, beste giza antolakuntzaren paradigma baten aurrean gaude. Azken mende laurdenean, World Wide Web
|
munduko
biztanle guztiontzat ireki zenetik dena izugarri azkartu izan da. Dena da aldakorra, dena da iragankorra, dena da mugikorra.
|
|
2017
|
|
|
Kultura aldaketa batek etorri behar du erakundeen eta pertsonen aldetik; gauzak beste era batera egin behar dira, merkatuaren beste ikuspegi bat izan».Lehentasuna, sarbideaPrestakuntzaren gaia «osagarri analogikoen» artean sailkatu du Munduko Bankuak, aurrez aipatutako txostenean. ...onduko; iraultza digitalari ahalik eta etekin handiena ateratzeko, «osagarri analogikoez» arduratu behar dute herrialdeek; haren ustez, enpresen arteko lehia bermatzeko araudiak indartu behar dituzte, langileen prestakuntza ekonomia berriaren beharretara egokitu, eta erakundeek arduraz jokatzen dutela bermatu.Baina lehentasuna lehen urrats horrek du, asko falta baita munduko bazter guztietan eta
|
munduko
biztanle guztiek Internet lasterrerako sarbidea bermatuta edukitzeko. Aurrerapausoak agerikoak dira.
|
|
|
Txolarroi arruntarekin eta txonta arruntarekin batera, Europan hilkortasun handiena duen hegazti espezieetako bat da. Itsas txakur arruntak batez beste 100.000 indibiduo galtzen ditu, eta SEO/ Bird Life erakundeak 2017an, bere beherakada kezkagarriagatik,
|
munduko
biztanle guztien %10 galtzen du Europan eta Kaukason legez kanpoko heriotzengatik. «Biodibertsitatearen galera horrek asko kezkatzen du Europako Kontseilua:
|
|
|
Funtsean, kontsumismo basatian oinarritutako kapitalismo basatiaren logika askotarikotasunez mozorrotutako zilindro homogeneizatzailearena da: hiri handi eta bakar bat bihurtu nahi du mundua, eta
|
munduko
biztanle guztiak berdin erreferentzia, espektatiba eta desiretan. Zorionerako erreferentzialitate bakarra, kontsumitzea.
|
|
|
Erantzun gabeko galdera da, ez direlako bere baliabide ahalmenak osoki ezagutzen alde batetik eta, bestetik, gizadiaren jokamoldea alda daitekeelako. Bistan dena da herrialde ekonomikoki aberatsetan izaten den kontsumo maila
|
munduko
biztanle guztiek izango balute, planetak ez lukeela luze iraungo.
|
|
2019
|
|
|
Horrela, herrialde aberats batean batezbestekoa baino zerbait gehiago irabazten duen norbaitek 173 zentimetroko altuera izango luke.
|
Munduko
biztanle guztiek parte hartzen dute desfile erraldoian, eta bada ipuin bat irakurtzen duen esatari bat, aberastasunen banaketa bidegabeari eta desberdintasun sozialei buruz gogoeta egitera gonbidatzen duena. Jolasa material grafikoarekin osa daiteke, eta talde hausnarketa batekin amaitu.
|
|
|
Eta idazleen eginbeharra hain zuzen hori dela gogorarazi digu; gertu izanagatik txiki deitzen diogun horren berri ematea dela, alegia, idazleak mundu handi eta unibertsalari buruz hitz egiteko duen modu eraginkor bakarra. Besteak beste,
|
munduko
biztanle guztiak bizi garelako mundu txiki horietako batean.
|
|
2020
|
|
|
Gaur egun, 2,6koa da Euskal Herriaren aztarna ekologikoa. Esan nahi baita,
|
munduko
biztanle guztiek euskal herritarrek bezainbeste kontsumitu eta kutsatuko balute, bi planeta eta erdi lirateke. Horrez gain, berotegi gasen per capita isurketari erreparatuz gero, euskal herritarrek gehiago isurtzen dute (9,1 tona CO2 baliokide) Europako Batasuneko herritarrek baino (7 tona CO2 baliokide).
|
|
2021
|
|
|
Michaux gazteak dio, 1802ko bere Alleghanies en mendebalderako bidaiak en, berriki finkatutako mendebaldean ohiko galdera zela: " Munduko zein lekutatik zatoz?" Eskualde zabal eta emankor hauek, berez,
|
munduko
biztanle guztien elkargune eta herrialde komuna balira bezala.
|
|
|
Are gehiago covid pandemiak markatutako urte bat igaro ondoren, planetako biztanle askoren sedentarismoa areagotu baitu. Hori dela eta, Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) asmo handiko plan bat jarri du abian
|
munduko
biztanle guztien artean jarduera fisikoa bultzatzeko, haien adina eta gaitasunak edozein direla ere. Eguneroko ekintza sinpleak, hala nola eskailerak igotzea, oinez edo bizikletaz ibiltzea edo etxeko lanak egitea, sasoian egoteko eta bizitza sedentario baten ondorio arriskutsuei aurre egiteko balio dute.
|
|
|
Beste ideia bat zen beharrezkoagoa: ez da desazkunde orokorrik behar, ez da komunitate autonomorik behar, ez da
|
munduko
biztanle guztien arteko banaketarik behar, arazoa gehiegizko biztanleria bada. Zelan galdu mendetako eginahalei esker konkistatutako eskubideak eta ongizatea, zer eta aurrerabidean batere meriturik izan ez zutenak gehiegi ugaltzen zirelako?
|
|
|
Irratiak eta telefonoak muga horiek xehatu zituzten: mintzaldi solemneen zein eguneroko berriketen soinua
|
munduko
biztanle guztiengana iristeko moduan dago. Gure hitzek, sakelako telefonoak, sateliteak eta estaldura ugaldu eta zabaltzearekin bat, inoiz baino hegal luzeagoak dituzte planetaren geografiaren mutur batetik bestera bidaiatzeko.
|
|
2022
|
|
|
Planetaren mugen gainetik bizi gara aztarna ekologikoaren arabera, hiru planeta lirateke
|
munduko
biztanle guztiak Euskal Herrian bezala biziko balira, eta mundu mailan gainpopulazioaz eta migrazio fluxu gero eta handiagoez (klima errefuxiatuez, tartean) hitz egiten da. EH2040an, zenbat izango gara munduan eta Euskal Herrian?
|
|
|
hiru pertsona ez beste
|
munduko
biztanle guztiak
|