|
2000
|
|
|
" Eman eta gero" k ere harrera ona izan du; nahiz eta ipuin konplexuagoa izan. Mundua borobila, txikia eta erabat ezberdina dela adierazten dugu, eta gure arazoek larriak ematen badute ere,
|
munduak
bere bidea segiko duela. Zu pozik baldin bazaude panpin jakin batekin, ziurtzat jo umeek ere maitatuko dutela, hori berehala helarazten da haurrengana.
|
|
|
Literaturaren beraren hastapenetatik dobleen lekuko ugari aurki badezakegu ere, gizakion barne
|
mundua
bere ardatz egin zuen Erromantizismoa izan zen desdoblamendu edo bikoizketaren gaiari etekin handiena atera ziona, Jean Paul alemaniarraren ostean Hoffmann eta hainbaten lanetan eraginez. Margarete Heinrich ipuinean, esaterako, idazleon testuetan sarritan ematen den biki berdin berdinen kasuaren adibide bat edukiko genuke, eta literatura modernoan dobleek gehienetan duten funtzioari jarraiki, oraingoan ere heriotzaren gertutasuna iragartzen digutela esango dugu. (Olaziregi 199814:
|
|
|
Herri bat baino gehiago da egoera horretan bizi dena, hots, besteek ezarritakomugak hertsiegi dituena, bere bere propioak gura dituena, besteak beste bera izateko, besteen artean burua zutik egon ahal izateko baino ez bada ere. Herri bat bainogehiago da
|
munduan
bere mapa identitario ezaguturik ez duena eta besteekinposatutako mapa ikasi beharra duena.
|
|
|
Metafisika arloan, esentziak eta horrelakoak definitu eta bereizten zituztenfilosofiak, bata bestearen atzetik pasatu dira gaurdaino, garaian garaiko modarenlekukoa elkarri emanez. Bakoitzak
|
munduari buruzko
bere interpretazioa ekarri digu, aurrekoak gogoz ezabatu nahian. Gaurtik aztertuta, ordea, frogatuta daukagu bai irudi, bai teoria ugari eta ez gutxitan interesgarri eta aberats batzuk zabaldurik ere, erabilidituzten egiturak, mentalak izan direla fisikoak baino gehiago, neurtu ezinezkoak, errealitatearekin lotura zehatzik gabekoak.
|
|
|
Gizaki bati libreki basoaren zuhaitz batean jaiotzeko aukera emango balitzaio, batzuek zuhaitzik ederrena edo altuena aukeratuko lukete, beste batzuek txikiena, eta beste batzuek zuhaitz ertaina aukeratuko lukete edo batez bestekotik behera dagoen zuhaitza; eta nago hau ez litzatekeela filisteismoagatik izango, beste batek altuena aukeratu duen zio beragatik edo zio mota beragatik baizik. Gure bizitzaz dugun sentimendua eta
|
munduan
bere ikuspuntua aukeratu zezakeen izakiaren sentimendua erkagarriak izatea, nire ustez, jaio aurretik gure gorputza aukeratu dugula dioen mitoan —edo sinesmenean— datza.
|
|
2001
|
|
|
Hauentzat ez du sentidurik erralitateari sentidurik edo esplikaziorik bilatzeak. Irakurlea organikoki bizitzen den esperientziaren mailan jartzen dute, mundua dominatu gabe
|
mundu
beraren zati bat, prolongazio bat besterik ez den konzienziaren barnean" 5.
|
|
|
Gimferrer ek, hain zuzen ere, geroago arbuiatua izango den poetak, adierazi zuen zinemaren
|
mundua
bere La muerte en Beverly Hills liburuan. Izenburuak argi azaltzen du zein den poemategiaren gaia (heriotza) eta zein tokitan gertatzen den (Hollywooden eta pantailan).
|
|
|
egoera aldakorhorrek zer nolako eragina eduki dezake sortzaile batengan? Zeren, garbi dagoenada, gure
|
mundu
berekoak baldin badira, nolabaiteko hausnarketa egon behar dela.Hala ere, garbi esan behar da,, postmoderno, bezalako kategoriek sintomakdetektatzeko baino ez dutela balio.
|
|
|
RH multzoak gainerako
|
munduari
bere zorpeko egoiliarrek gauzaturiko 2 HM ko gastuak zeren RH multzoak kanpora 2 IM soilik transferitzen baititutransferitu ez dizkiola esatea, eragiketak multzo horri H diruko 2 milioi unitateko irabazi netoa ekartzen diola esatea da.
|
|
|
Nazioarteko ordainketen ordena berriak ahalbidetu egin dio herrialde bakoitzari, gainerako
|
munduari
bere etxeko baliabideen kopuru positibo gehiegizkoak eman beharra geldieraztea. Hemen proposatuko den planak irabazi netoa ekarriko luke, eta hori herri bakoitzak bere zorra behin soilik zerbitzatzeko posibletasunetik etorriko litzateke (hau da, bere kanpo zorra efektiboki gutxitzeko posibletasunetik, bera zerbitzatzen duenean).
|
|
|
Herrialde batek, bere osotasunean harturik, maileguz eskatzen du kanpoan bere inportazioetarako behar duen atzerritar moneta, eta maileguz ematen dio gainerako
|
munduari
bere esportazioetan irabazitako atzerritar moneta.
|
|
|
Hala ere, norbaitek zerbait erraiten ziolarik ez zuen hitzik ateratzen: egiten zuen
|
munduan
bere gatuekin bakarrik bizi balitz bezala.
|
|
|
Eta Santanak ez dit kasurik egiten, berean murgilduta jarraitzen du, gitarraren noten artean bizitzari erantzunak topatzeko asmoz.
|
Munduaren aurkako
bere ezkutua ehunez.
|
|
|
Don Patricioren eskuetan globomundiaren marmolezko oina eta metalezko semizirkulua ikusten nituen,
|
munduaren
beraren muga eta koloreak buelten abiadarekin borratu baitziren.
|
|
|
Baina, era berean, eragin hori kontestatu, deuseztatu edo indartu (baina betiere kutsatu) egiten da beste faktore batzuengatik: sineste sistemak eta norberaren aldez aurreko jarrerak, pertsonen arteko sareen bitartez bideratzen diren talde praktikak edo esperientziak (familian, txokoan, lantokian, ikastetxean...), gizartea" iritzi erreferentzia" gisa zeharkatzen duten elkarte eta instituzio sareak (eliza, alderdiak, sindikatuak, mugimenduak, klubak edo bertsolarien
|
mundua
bera, euskal gatazkaren arlo honetan eragin sare gisa diharduena).
|
|
|
Munduaren ezintasun honek eta bestelako ahuldadeek mundua hauskor eta kontingente bihurtzen dute kristauaren begietan, eta kontingentzia horren azalpen bat bilatzen du, eta ahuldade eta ezintasunen gainetik munduak dituen existentzia, erregulartasuna eta nolabaiteko indarraren zergatia ere bilatzen ditu.
|
Munduari
bere indarra eta figura ematen dizkion zergati hori jainkoa da, munduaren sortzailea; jainkoa da kristau batentzat errealitatearen fundamentua.
|
|
|
Antitesiaren arabera halako izaki bat egongo balitz, bi aukera geratuko lirateke: izaki hori munduan existitzen da edo mundutik at. Munduan existitzen bada bere osagai bat edo
|
mundua
bera izango litzateke. Munduaren zati bat bada, orduan lehen kausa izan behar du, kausarik ez duen lehen kausa.
|
|
|
Horrek, ordea, bigarren analogiaren aurka egingo luke, kausen eta ondorioen katea apurtuko luke. Beste aukeraren arabera, izaki hori
|
mundua
bera litzateke. Baina horrek arazo handia sortzen du, zeren munduko aldaketa eta kausa guztiak baldintzatuak izanik hauen osotasuna baldintzarik gabeko izaki halabeharrezkoa izango bailitzateke.
|
|
2002
|
|
|
Beren jardun uniformizatzailean, mundu erreala errealitate bakarra balitz bezala hartzen dute hedabideek; produkzio masiboaren exijentzia da hori. Oro har, medioek kultura eredu bakar bateko begiak darabiltzate gertakariak interpretzerakoan eta
|
munduari
berari gertakaria kontsumogai moduan itzultzerakoan.
|
|
|
– Baieztapen horrek argi uzten du, azkenik, hedabide masiboek ez dutela
|
mundua
bere konplexutasunean ulertzeko eta transmititzeko borondaterik.
|
|
|
|
Mundua
bera politikoa da, munduaren irakurketa beti da politikoa, era batera edo bestera irakurri arren. Indar taldeek gidatzen dute mundua, indar taldeek gidatzen dute munduaren irakurketa.
|
|
|
Ispilu faltsua da hori. Zuria eta kapitalista da hegemonia;
|
mundua
bera, ostera, ez. Zuriak eta kapitalistak egoera pribilegiatuan bizi dira munduan; pribilegioa da, ez egia unibertsala.
|
|
|
Munduaren interpretazioa egiterakoan, jakina da gure artean, ezen kulturak berak ezartzen diola gizakiari eredu asko eta asko. Kulturak ematen digu
|
mundua
bera ulertzeko teilatua eta babesa. Kulturak berak esaten dio gizakiari nora begiratu eta nora ez.
|
|
|
Ez dago
|
mundua
bere osotasunean ulertzerik modu isolatu batean, kulturak berak interpretatzen baititu modu komunean eta sozialean munduaren sorkuntza bera, naturako fenomenoak, gizarte antolakuntzarako irizpide nagusiak, lan banaketarako joerak eta bizitza aztura nagusiak.
|
|
|
Orain arte aipatutako neurri administratibo eta arau-emaileez gain, botereak badauzka beste baliabide batzuk prentsa eta hedabideen
|
mundua
bere kontrol zuzenean eduki eta mantentzeko. Legeetatik aparte, botereak harreman bereziak eduki ditzake kazetariekin, eta harreman horietarik jaiotzen dira kontrol politikorako estrategiak.
|
|
|
Mitologien eta erritualen sortzaile dira hedabideak; albisteak hedatzeaz gain, gizarte komunikazioan diharduten bideek mundua ulertzen laguntzeaz gain,
|
mundua
bera eratzen ere laguntzen dute.
|
|
|
Albisteak kontatzeaz gain, egitate eta gertakizun guztien artean albiste zein diren erabakitzen dutenez?, munduan garrantzitsua zer den eta zer ez den esaten dute hedabideek. Errepikapenaren ondorioz, jendeak ikasi egiten du handia zer den eta txikia zer, eta, gero, horren arabera funtzionatzen du bere bizitza arruntean; beraz, informatzeaz gain, hedabideek gure buruak eratu eta konformatzen dituzte eta gure pentsatzeko erak eta moduak sortzen dituzte; munduaz informatzeaz gain, hedabideek
|
mundua
bera eratzen dute.
|
|
|
Informazioa handika kontrolatzeko lehen ahaleginak XIX. mendekoak dira, burgesia industrialak
|
mundua
bere ekoizpenez bete behar zuela deliberatu zuen garaikoak; baina gaur, XXI. mendean, inoiz baino indartsuago daude.
|
|
|
Harrezkero, telebista sistema nagusi bik hartu dute
|
mundua
beren baitan: 525 lerroko sistema amerikarrak, NTSC deituak, eta europarren 625 lerrokoak (PAL edo SECAM).
|
|
|
Botereak informazioaren
|
munduan
bere eskua sartzeko dauzkan ahalbideez berba egingo da hemen. Ahalbide ugari dauzka botereak besteen informazioa interbenitzeko eta berea sortzeko.
|
|
|
Horrela, kontsumitzen dugun itsaskiaren zati handi bat Greziatik, Erresuma Batutik edo Hego Amerikatik dator. Ia ez dago itsasorik
|
munduan
bere piezaren bat Espainiako merkatuetara botatzen ez duenik. Bretainiatik Senegalera, Argentinatik Iranera.
|
|
|
Badakit –motor hots indartsuegi batek bortizki zauritu zuen gauaren isiltasuna.
|
Munduan
bera beste inor ez zegoela uste zuen ume mokordoren bat, akaso. Izpi batek Mirariren aurpegi erdia jo zuen, argi zipriztinez betez.
|
|
|
Goizetan, bestalde, Sergio baino lehenago itzartzen zen eta, hari kopetan zetaren ukitua zuen musua eman ostean, ohetik altxatzen zen Sara, oinutsik, etxeko aterantz. Eta atea ireki, begiak itxi, hamaika usain belarrek perfumatutako airea biriketaratu –ezkaiak eta erromeroak, salbiak eta errudak, izpilikuak eta berbenak–, besoak zabaldu... eta
|
mundua
bere besoetan zeukàn haur txiki bat zela iruditzen zitzaion, eta eskerrak ematen zizkien eguzkiari eta egunsentiari, kantatzen ari ziren txoriei eta bizitzari berari, gracias a la vida, que me ha dado tanto...
|
|
|
Zorionez, ez zitzaion inor hitz egitera hurreratu Abenida guztian, ezta Garibai kalea saihetsean utzirik haren segidan luzatzen zen Errebalean ere. Harrigarria bazen ere,
|
munduak
bere martxari jarraitzen zion, ezer gertatu izan ez balitz bezala. " Hobe horrela" esan zion bere buruari, Errebaleko erdialdera, komisariako zeharkaletik jotzen zuela.
|
|
|
(...) Poesia puruak estilo hertsi eta unilateral bat eraiki  tzeaz gain, mundu hermetiko bat eraikitzen du. Eta horren ahuleziak gordinago agertzen dira, poeten
|
mundua
bere alderdi sozialean ikusten bada. Poetek poetentzat idazten dute.
|
|
2003
|
|
|
|
Mundua
bera hala beharrac egina
|
|
|
Nire gaztetako gorabeheren ordez Erdi Aroko gurutzadetan parte hartu nuela esan izan banio, aurpegi berarekin entzungo zidakeen. Gauzak lehen aldiz ikusten zituen sentsazioa bizi zuen eta ez zen harritzekoa, azken batean oraindik hogeita bost urte bakarrik baitzituen, baina horretaz gainera gauzak
|
munduan
berarentzat bakarrik zeuden uste inozo eta tentela erakusten zuen tarteka. " Ezin duzu imajinatu" egiten zidan deiadar gidaliburua eskuetan zuela lekuren batera nire aurretik iristen zen bakoitzean, berdin zion Zugarramurdiko harpeak, Kakuetako amildegiak edo San Martin Harriaren inguruak izan, eta leku horiei begira esaten zituenak entzunda, paisaia edo bazter horiek nik neuk berarentzat propio hor jarri nituela sinets nezakeen.
|
|
|
Nire etxera bisitari datozen apurrek bederen dantza pauso nagi batzuk egin ohi dituzte gehienez, pozik daudela agertzeko edo, loaren aztarnak aurpegian dituztela ohetik altxatzen direnean. ...pintatu edo, pintza bat eskuetan, galdera ikur batek bezala begiak inguratzen dizkieten bekainen marrak borobiltzen, eta tarteka, ordu batzuk lehenago gozatutako uneak ebokatuz edo, dantza geldi baten pauso nagiak edo imintzioak egiten dituzte, gorputza emeki eta malgutasunez mugituz, agertokiren batera atera behar duen aktore urduriaren antzera, aurki takoidun zapatekin zapalduko duten kalea edo
|
mundua
bera beren zain dagoen agertokia dela pentsatuz beharbada. Nik zeharka eta oharkabean ate zirriztutik begiratu ohi diet, eta horrela, hanka puntetan zutik, ipurmasailak tente dituztela, izaki guztiz arrotz eta urrunak iruditu ohi zaizkit eta lanak ematen dizkit une batzuk lehenago nire altzoan edo besoen artean eduki ditudanik sinesteak, baina jarrera horretan zerbait erakargarria, zerbait emakumezkoa dutela iruditu ohi zait.
|
|
|
Erdaraz bizitzeko nahikoak ditut atzerriak: Frantzia eta Espainia barne; eta mundu globalizatu honetan,
|
mundua
bera ere. Nire herria, euskaraz baizik ez dut amesten.
|
|
|
Eta Damianek jakin zuen, han behera, makal eta lizar arteko errepidean zihoan autoan sartuta,
|
munduan
bera hobekien ezagutzen zuen emakumea zihoala. Bera gehien maite zuen emakumea zihoala, seguru asko.
|
|
|
Laguna, lagun ohia, lagunartea alferrik galdu zuen hura, esker txarreko adiskidea. Aurrerantzean
|
munduaren
bere ikuskera, neurri eta beharren artetik ezabatuko zuen, baita horretarako lan eta denbora apur bat bazuen ere. Alabaina, Damian poztu egiten zen haren ontzian joan ziren egunean ezkutatu zionaz.
|
|
2004
|
|
|
" Agian ez duzu zuk mundua aldatuko, konformatu zaitez, orduan, munduak zu ez aldatzearekin". Harrezkero,
|
mundua
bera baino zabalagoa den esaldi honen zentzuak, nire eguneroko pentsamendua astintzen du.
|
|
|
Libro de Familia/ Familia Liburua, Libro de Matrimonios Secretos/ Isilpeko Ezkontzen Liburua, Libro de Personal y Oficina/ Langileria eta Bulego Liburua, Libro Diario/ Liburu Egunkaria. Hasian hasi, ezin alde batera utzi Erregistroaren
|
munduak
bere bereak dituen hitzak eta erabilerak, ohituta ez dagoenari arrotz samarrak zaizkionak. Gaztelaniazko traslado izan daiteke horien artean nabariena testu honetan, horren hiru adiera euskaraz ematekotan (dela liburuak geografikoki tokiz aldatzea, lekualdaketa?, jakinarazpena?
|
|
|
Euren nazio nortasunak Estatuaren abaroan zurkaiztuak dauzkaten nazio nortasunak gu ez bezalako egoeran daudela alegia. Bada, halere, euskal
|
munduan
bertan besterik pentsatzen duenik, eta zurrunbilo oroberdintzailearen uhinari beldurrik ez dionik. Orain arteko esperientziaren argitan gauzak ez omen zaizkigu alegia batere oker atera.
|
|
|
Euskararen
|
mundua
bere baitan gehiegi bildua ote dagoen kezkaturik agertu zaigu Epaltza. Irudi horrek euskararen hedapenerako sor ditzakeen, edo sortzen dituen, oztopoak nabarmendu nahi izan dizkigu.
|
|
|
Eta zer egiten du sistema sozial eta aldakor horretan bizi den hiztunak? Bertan munduratu,
|
mundua
bertatik interpretatu, eta sozializazio prozesu horren joan etorrian hizkuntza jakin baten baliabide multzo mugatu bat bereganatu.
|
|
|
Esan dezagun, bada, zorroztarria ebatsi dioten hizkuntzaren herriari bakarrik kargu hartu ordez, zuzenago izango zela hizkuntzen zorrozkailuaren jabe direnei ardura puskaren bat leporatzea. Zeren, gainerakoan, hizkuntzaren barne historian soilik aterpe hartzen duen jarrera tesia txikikerietan erraz galtzen da, arazo txiki horiek handi bihurtuz eta handiak txikituz.557 Hori aitortu ondoren, jakina, ez ditut gutxietsi nahi gure hizkuntzak egungo
|
mundua
bere errotan xehatzeko dauzkan eragozpenak.
|
|
|
Atkins ek berak miokardioko infartua, bihotz gutxiegitasuna eta hipertentsioa izan zituen, eta 72 urte zituela hil zen, garuneko lesio baten ondorioz (nahiz eta haren hurbilekoek ukatu egin zuen bere osasun egoera delikatuak zerikusia zuela asmatu zuen dietarekin). Daniar punta Atkins dietak medikuntzaren
|
munduan
bere benetako osasungarritasunari buruzko xuxurlak eragin dituen arren, The Lancet aldizkaria (2004; 364: Danimarkako talde batek ebidentzia zientifikoan oinarritutako oztopoak jarri dizkio.
|
|
|
1936ko Giroan, beraz, Gino Bartali indartsuena. Ba ote
|
munduan
bere mailara heltzen den beste inor. Galdetzea ere!
|
|
|
Internetek eskaintzen duen egitura horizontalak berebiziko garrantzia dauka gurea bezalako kulturarentzat, arrotza etxeko komunikabide erdaldunetan eta arrotza estatuetako egitura inposatuetan. Hego, ipar edo ekialdeko mugen gainetik alde eginez, frantsesaren eta gaztelaniaren gainetik jausi eginez, euskalgintzak zuzenean jotzen du haren berri jaso nahi duenarenganantz, euskaraz ala lingua franca erabiliz,
|
munduan zehar
bere burua ezagutaraziz.
|
|
|
Aristotelesen arabera,
|
mundua
bere lege fisiko propioekin higituko liratekeen substantziez osatuta legoke. Gai bakoitzak bere lege fisiko propioak, berezkoak, ditu, eta ez da higituko kanpotik ukitzen dien indar baten eraginagatik, grabitazioagatik esaterako, eta bere posizioa ez da definituko berak beste batzuekiko duen harreman espazialagatik.
|
|
|
2) Honekin batera, kanpoko mundura heltzeko aldaketa bat sendotuko du Descartesen planteamendu berritzaileak. Hemendik aurrera gizabanakoa ez da subjektu jasotzaile pairakorra izango ezagutzeko prozesuan, datuak modu pairakor batean eta munduaren ordenaren arabera jasoko dituena; aitzitik,
|
mundua
bere sortzeko lanaren emaitza bihurtuko da. Nik pentsaketan dihardut; ni banaiz izan, beraz.
|
|
|
Hartara, ez litzateke alferrik izango oso gogoan hartzea truke sinbolikoaren unibertsotik ezin garela atera,
|
mundutik
bertatik eta geure burutik ateratzea bezala bailitzateke. Halaber, ezin proposa daiteke bat bateko truke sistema sozial bat hautabide gisa, horrelako sistemarik sekula existitu ez delako, batetik, eta gizakiaren (banaka hartuta nahiz elkartean) berezko izaera sinboliko eta balioeslea ukatzea litzatekeelako, bestetik.
|
|
|
Mundua nola den ez zaio axola goren denari. Jainkoak ez du
|
munduan
bere burua ezagutarazten (6.432).
|
|
|
Subjektuak mundua (gauzak, bere burua, beste gizakideak) begien aurrean jar dezake, nolabait esatearren, hura hobeki edo modu berezi batez objektibatzeko, baina munduaren parte izateari utzi gabe, bere mundua baita. " Bere mundua" diogu, subjektuak berak —beste subjektu guztiekin batera— egin/ egiten baitu
|
mundu
bere errealitatea. Subjektua, haatik, ez da ezer mundurik gabe, munduak egiten baitu gizakia subjektu.
|
|
|
Baina gero aldatu egin ziren gauzak.
|
Munduak
bere omegarako bidaiari ekin zion, eta behiok argitara atera ginen. Grezia klasikoan, esate baterako.
|
|
2005
|
|
|
Indar politiko guztiek »bakoitza modu desberdinez» ontzat jotzen dutena. Euskaldun
|
munduak
berak errekonozitzen du eskualde euskaldunetan euskara babestua dela. Uneon, Foru Parlamentuan Euskararen Ponentzia ilusio handiz lantzen ari gara.
|
|
|
Belen Rodero GGKEen Euskadiko Koordinakundeko lehendakariak argi dauka: «Abenduko tsunamiaren antzeko gertakizunetan egiten den komunikabideen erabilera eta laguntza puntuala kritikatzen dugu, ez baitute erakusten gu ere
|
mundu
beraren zati eta han gertatzen denaren erantzule garela». Hemen hartzen ditugun erabaki politikoek, «esne, kotoi edo azukrearen kuoten inguruko erabakiek, adibidez», zuzenean hango egoeran eragiten dute.
|
|
|
Zergatik joan zen Miguel Sanchez Ostiz
|
mundua
bera baino ia haratago. Mallarmek zioenagatik:
|
|
|
Pertsona bakoitzak dauka
|
munduari buruzko
bere ikuspegia eta gainera batetik bestera asko aldatzen den zerbait da. Hala ere, estereotipo sozialak egon badaude eta hainbat gaitan uste kolektiboak existitzen dira.
|
|
|
Ez dakit noraino kultur mundua kaltegarria edo onuragarria den pinturarentzat, ez dakit. Arte
|
mundua
bera, saltsa hori, ez da sormenerako lagungarriena.
|
|
|
Beraz, teoria jakin baten aplikazio aurkitu beharrean, oraingoan, unean uneko gertakizunen azter ketaren ondoren geure teoria sortu behar, jakina, hizkuntza ulergarrian, ikerke ta historikoak parekatu ahal izateko eta ondorioak atera., historia isolaturik ez dagoelako.
|
Mundua
bera dugu partikulartasun nagusia eta horrexegatik ezin dugu partikulartasun biltegia eginez historia burutu dugunik pentsatu. Zerbait gehiago behar da eta euskal historia egiten dugunean saiatzen gara, hein berean historia unibertsala egiten, geure unibertsala delako, unibertsoaren zatia baino ez garelako, eta ez da gutxi.
|
|
|
AEB. Bere independentzia lortu zuenetik, hor dirau gelditzen zaion
|
munduan
bere bizitzeko era ezarri nahian. Horretaz guztiz ziur dago Noam Chomsky (1998) idazle iparramerikarra.
|
|
|
Naroak inoiz zerbait entzun dio Ametsi Linux i buruz, baina, egia esan, informatika
|
mundua
berarentzat e posta eta lagunekin txateatzeko bidea eskaintzen dizkion enigma zoragarria baino ez da. Beraz, Linux izatearen garrantzia ezin harrapatu.
|
|
|
Karta honetan" hizkuntza" antropologikoki kontsideratzen da: " aldi berean gizakiaren obra eta munduaren espresioa" den zerbait bezala," gizakiak bere burua eta baita mundua ere osatzeko erabiltzen duen bitarteko" bezala eta, gainera," gizakiari
|
munduarekiko
bere distantziaz kontziente izaten" laguntzen dion tresna bezala59 Bere hizkuntzarekiko interesa, hala ere, ez da beronen kontsiderazio orokor batetik abiatzen ezta horrelako batera zuzentzen ere; alderantziz, hizkuntzaren dibertsitatearen eta aniztasunaren onarpenean oinarritzen da60 Azken finean hizkuntza, giza-fenomenoarekin gertatzen zen bezalaxe, hizkuntza historiko ezberdinetan bakarr...
|
|
|
Aldaketarik ez:
|
mundua
bere zurrungan! Hargatik aurkezleak ez zuen Agatak lurrean harrapaturiko ETAren azken agiria komentatu:
|
|
|
Erran behar zen ondorioz, Fleuryko beste euskaldunen partetik halako saiheste aieru bat nabaritu zuela mutikoak: edo
|
munduarekiko
bere familiako kontaktu bakarra edo preso abertzale kideak zituen galtzen; zaila suertatu arren, amaren alde egin zuen.
|
|
|
Hameste kalapita! Itxuraz
|
mundua
berak iretsi behar zinan.
|
|
|
Zuk jakin gabe betikotzen duzun bere mugimendu single hori. Berak kutsatua eta zure bidez beste neskatila batzuek ikasiko dizutena,
|
munduak
bere izena galtzen duen egun hartarainoxe.
|
|
|
Ohartzen zinen gizon hura futitu egiten zela bere homosexualitateari buruz zuk eduki zenezakeen iritziaz. Futitu egiten zela gainerako guztiek eta
|
munduak
bere osotasunean gai horretaz eduki zezaketen irudipenaz.
|
|
2006
|
|
|
kokatzen dena, erkidego funtsean abeltzainek populatua dateke, hauei labore hazkuntzen nolabaiteko praktika eta produkzio ekonomiaren bestelako ezaugarriak ere (metalurgia, eltzegintza, trukea...) ukatzen ez bazaie ere. Ekoizpen sistemari eta antolaketa politiko sozialei dagokionez, saltus horrek,, kultur portaera berezi samarrak agertzen bide ditu, greziar erromatar
|
munduak
bere eginikoekiko eta Ebro arroan eta akitaniar lautadan une berean egiaztatzen diren haiekiko ere arrotz gertatzen diren kultur portaerak, hain zuzen, Estrabonek adierazpen orokor samarrak (baina, edonola ere, ikerlan arkeologiko eta etnolinguistikoek eta antzinate beranteko testigantzek ere neurriz bederen egiaztatzen bide dituztenak) aintzakotzat hartu badira, behinik behin.
|
|
|
interes antagonikoak dituzten taldeen arteko borrokaren lurraldea da gizartea. Talde bakoitzak bere interes partikularrak ditu eta, hortik aparte,
|
munduaren gaineko
bere irudia. Beraz, munduaren gaineko irudien arrazionalizazioa harreman estuan dago interes gatazkarekin eta botere harremanen eraldaketarekin.
|
|
|
Aitzitik, ilustrazio arrazionalak errespontsabilitatearen alde egiten du: geure ekintzen azken zentzuari buruz jabetu beharraren aurrean jartzen gaitu, eta batez ere, ikusarazten digu zentzu hori indibiduoak berak sortu behar duela,
|
munduak
berak ez baitu inongo, berezko, balio edo zentzurik; gizakiak dira interpretazio anitz eta kontraesankorren bidez munduari/ bizitzari zentzua eman diezaioketenak.
|
|
|
aipatutako despolitizazioak legitimazioa behar du eta, berau lortzeko, Habermas beldur da ez ote den gertatuko ekintza arrazional teleologikoan oinarritutako azpisistemen eta bizitzaren munduaren arteko bereizketaren suntsipena. Modu horretan, bizitzaren
|
munduak
bere burua eredu zientifiko teknikotik ulertuko luke; hau da, arrazionaltasun instrumentaletik. Ekintza arrazional teleologikoetan oinarritutako azpisistemen indartzea dela eta, marko instituzionala, gizarte tradizionaletan auzitan jarriko ez den bizitzaren mundua?
|
|
|
Publizitatearen alorrean dihardutenei, kontsulta liburu praktiko eta baliagarria gertatuko zaie honako hau. Horrez gain, ordea, publizitatea kanpotik edo ezagutzen duenari ere baliagarri izango zaio liburua, publizitatearen
|
mundua
bere konplexutasun osoan islatzen baitu liburuak.
|
|
|
“Noizean behin ikur bereziak sortzen ditugu miresten ditugun jendea oroitzeko” esan zuten bilatzailearen iturriek. “Joan Mirók ekarpen bikaina egin zion
|
munduari
bere artearekin, eta, besterik gabe, omenaldia egin nahi genion”. Mercury News ek dioenez, ARSko lehendakariak dio bilatzailea Miróren lanen copyright a urratzen ari zela “Google” izeneko letrekin arte-lan txiki bat sortzean, eta erreprodukzio eskubiderik gabe ari zela.
|
|
|
Arteak iratzar lezake. Eta orduan eman diezaioke
|
munduari
bere nortasunaren ekarpena. "(...) En la pintura de Zuloaga rebotan los corazones y van a parar rectos al problema español; sus cuadros son como unos ejercicios espirituales que nos empujan, más que nos llevan, a un examen de conciencia nacional.
|
|
|
Halako babes sentsazio bat ematen zizun, hots guztiak eta gauzen abiadura bera moteldu balira bezala. Ni ez naiz poeta, baina pentsatzen dut poetek halako sentipenak izango dituztela,
|
mundua
bere horretan ederrestea, edo bere barrua eta unibertsoa harmonian daudela sentitzea. Ez dakit nola esan.
|
|
|
Bitartean,
|
mundua
bere biran zebilen, eta jakina da munduak birak eman ahala gerrak hasten direla dantzan.
|
|
|
Maiteminduta gaudenean, lehenik eta behin geure burua itxuraldatu nahi dinagu, maiteñoari plazer emateko. Eta gero,
|
mundua
bera aldatu nahi dinagu. Justizia hobearen bila gabiltzan, gogoan ditun Seattleko manifak?
|
|
|
Theory of Everything. Zoragarria izan behar du
|
mundua
bere osotasunean ulertzeak: nola sortu zen eta zergatik den gaur egun den bezalakoxea.
|
|
|
Familia handietan edozertara ohitzen ginen". Eta
|
mundua
bere zerutik pasatzen zen bitartean eta mundua pixka bat ezagututa bere zerura itzuli zenean" konkistatu egin ninduten, maitemindu egin zitzaidan".
|
|
|
Ikuspuntu hori mintzaira teologikoari dagokio, zeinaren arabera munduko gertaerak zein
|
mundua
bera kontingenteak baitira: ezin haiei buruzko jakintza absoluturik erdietsi.
|
|
|
|
munduak
bere buruari ematen dion bitartean.
|
|
|
|
Munduak
bere begien inguruan
|
|
|
ari naiteke. Baina gizakien
|
munduak
bere legeak betearaztera behartzen nauelarik, nire nahiak debekuen kontra jo eta kopeta hausten duelarik, nire esku eta zangoak aurreiritzi eta kulturen burdina inplakableetan preso atzematen direlarik, orduan dardar egiten dut, intziri eta negar egiten dut. Espazioa, galdu egin zaitut eta ni baitan sartzen ari naiz.
|
|
2007
|
|
|
Nirea zen ametsak bere egin nau.
|
Mundua
bera ere astintzeko gai nintzela uste nuen, zure maitasuna eskuratzeko, baina kolpe gogorra izan da zurea. Gogorra baino gehiago, espero ez nuena.
|
|
|
Argudioak mendiak eta basoak mugi ditzake. Ezpatak beste,
|
mundua
bera aldatzen lagundu izan du argudioak. Hala ere, bizi dugun abagunean, badirudi hitza baztertua izan dela eta nahiago dela altzairua konfliktoak garbitzeko.
|
|
|
Historiari eta kulturari begiratu bezain laster konturatzen gara ze desberdinak garen denok ere; hala ere,
|
mundu
bera bizi dugu, era desberdinean bizi dugun arren. Gauzak horrela, argi dago aniztasun interpretatzailearen aurrean gaudela.
|
|
|
Nola egiten dute bat (hotsak eta esanahiak)? Onomatopeiaz eta sinbolismoaz gain Humboldt-ek hirugarrena bezala ailegatzen duen «hots batzuen eta kontzeptu batzuen arteko loturaren» fundamentu analogikoak ez du adierazten analogia hitz batena zuzenean objektu bategaz, baizik eta, inondik ere, hizkuntzazko munduarena objektuzko
|
munduarekin
bere osoan edo partzialki: bere hitzetan, hemen «kontzeptuen artean eta hotsen artean analogia hala hala esesten baita, bakoitzarena bere esparruan, non ere biek pausoa batera eraman behar baitute»529 Gaiaren berebiziko garrantzia arren (kontzeptuek hotsekin lotura natural bat nola duten ikertzeko moduetan, «hau da guztietan oparoena, eta intelektualki produzituaren koherentzia guztia argien eta berezikien antzeko hizkuntzaren koherentzia batean azaltzen duena») 530, hala ere Humboldt ez da ohi baino askoz esplizituagoa.
|
|
|
Kant-en analisian gizabanakoa aurkitzen da,
|
mundua
bere aurrean duela eta hori kaos bat dela; eta hura behatzeko eta ordenatzeko, intuizio edo begiespenaren forma eta adimenaren kategoria apriorizkoak dauzkala. Humboldt-en ustez, mundua behatu gura dugunean, gertatzen da, mundu bat jada ordenatuta daukagula burubegietan, hizkuntzan.
|
|
|
pentsaera bat espresatu, eta pentsaera «manipulatu», positibo eta negatiboki; presio soziala eragin, ortodoxia harresitu, tabuak ezarri1314 Hizkuntzaren jarduera bikoitz hori arrunta delako jendearen eguneroko esperientzian, topiko batzuk erraz sinestu eta zabaldu dira, hala nola eskimo edo inuiten elur izen ugarien legenda1315, horregatik haiek elurra «guk ez bezala» ikusten omen baitute, hizkuntza eta mundu ikuskeraren loturaren adibide paradigmatikoa, nahiz, ongi begiratuta, ezer ez duen frogatzen kasurako: zeren eta, erakusten duenagatik, inuitek zinez diferentea daukatena, ez da munduikuskera,
|
mundua
bera baizik1316 Mundu diferenteen ikuskera diferenteak ez dio inori arazorik inoiz planteatu, mundu beraren ikuskera diferenteak baizik (Sahara
|
|
|
pentsaera bat espresatu, eta pentsaera «manipulatu», positibo eta negatiboki; presio soziala eragin, ortodoxia harresitu, tabuak ezarri1314 Hizkuntzaren jarduera bikoitz hori arrunta delako jendearen eguneroko esperientzian, topiko batzuk erraz sinestu eta zabaldu dira, hala nola eskimo edo inuiten elur izen ugarien legenda1315, horregatik haiek elurra «guk ez bezala» ikusten omen baitute, hizkuntza eta mundu ikuskeraren loturaren adibide paradigmatikoa, nahiz, ongi begiratuta, ezer ez duen frogatzen kasurako: zeren eta, erakusten duenagatik, inuitek zinez diferentea daukatena, ez da munduikuskera, mundua bera baizik1316 Mundu diferenteen ikuskera diferenteak ez dio inori arazorik inoiz planteatu,
|
mundu
beraren ikuskera diferenteak baizik (Sahara
|
|
|
Hizkuntzen mundu ikuspegi (Weltansicht)* honek zera esan nahi du, hizkuntza bakoitzak
|
mundua
bere eran ekartzen duela pentsamendura, mundua bere kategoria eta kontzeptuen sare propioan hartzen duela, perpausa eredu propioak prestatzen dituela, non baieztapena eta judizioa osatu behar diren. Hizkuntza baten barnean
|
|
|
Hizkuntzen mundu ikuspegi (Weltansicht)* honek zera esan nahi du, hizkuntza bakoitzak mundua bere eran ekartzen duela pentsamendura,
|
mundua
bere kategoria eta kontzeptuen sare propioan hartzen duela, perpausa eredu propioak prestatzen dituela, non baieztapena eta judizioa osatu behar diren. Hizkuntza baten barnean
|
|
|
Ondorioz:
|
mundua
bera berdina da herri eta jende guztientzat; baina hizkuntz herri bakoitzak beste era batera taxutu dizu. Ezberdinki sailkatu ditu gauzen koloreak, ezberdinki antolatu gizarte harremanetako trataerak.
|
|
|
Bizitza errealean hizkuntzak, gizarteak, historiak bat egiten dute, eta gehienetan edozein hizkuntza beti beste hizkuntza batzuekin ere harremanetan bizi da; hizkuntza eta pentsamendua ere ez da, eman, isolatuki ematen den gaia. Hizkuntzaren izaera historiko sozial hori Ereñok gehiago eta hobeto baliatzen du, zalantza gabe, baina ez da Txillardegirengan ere oso presente ez dagoen zerbait (hizkuntza eta zirkunstantzia politikoak, esaterako) 1200 Bientzat hizkuntzak
|
mundua
bere erara ebakitzen eta antolatzen du, hizkuntza eta pentsamendua bat datoz, etab. Diferentzia erabakigarria bien artean doktrina linguistikoei ematen zaien edo ez zaien balio politikoan bilatu behar da apika. Eta, zuzen ikusten badut, Ereñoren artikuluan diferentzia hori hizkuntza eta mundu ikuskeraren inguruan iruten da.
|
|
|
Hizkuntzen mundu ikuspegi (Weltansicht) honek zera esan nahi du, hizkuntza bakoitzak
|
mundua
bere eran ekartzen duela pentsamendura, mundua bere kategoria eta kontzeptuen sare propioan hartzen duela, perpaus eredu propioak prestatzen dituela, non baieztapena eta judizioa osatu behar diren. Hizkuntza baten barnean hazten denak inkontzienteki jasotzen ditu haren ikuskerak, mundua nolabait esateko bere ama hizkuntzaren betaurrekoen bidez ikusten du, kolore eta soinu jakin batean, handitze eta txikitze espezifikoan, betaurreko hauen kontzeptuzko bilbadura berezia berekin dakarren neurrian961.
|
|
|
Hizkuntzen mundu ikuspegi (Weltansicht) honek zera esan nahi du, hizkuntza bakoitzak mundua bere eran ekartzen duela pentsamendura,
|
mundua
bere kategoria eta kontzeptuen sare propioan hartzen duela, perpaus eredu propioak prestatzen dituela, non baieztapena eta judizioa osatu behar diren. Hizkuntza baten barnean hazten denak inkontzienteki jasotzen ditu haren ikuskerak, mundua nolabait esateko bere ama hizkuntzaren betaurrekoen bidez ikusten du, kolore eta soinu jakin batean, handitze eta txikitze espezifikoan, betaurreko hauen kontzeptuzko bilbadura berezia berekin dakarren neurrian961.
|
|
|
litate izatera jasoz guretzat, parte txiki txiki bat baino ez da, zertxo selekzionatuak, hizkuntza guztietan ez direnak izaten berak (koloreen adibidea da klasikoa), eta gutxiago modu berdinean zermugatuak eta harremanduak, hitz bakanak baino hitzfamiliak konparatuz nabariago hautematen denez. Hizkuntzak
|
munduari
bere ordena eta bere logika ezartzen dizkio. Hitza, kontzeptu gisa (eta berdin judizioa), hura biltzen duen inguru kontzeptualak argitzen du eta bihurtzen du zentzudun.
|