|
2000
|
|
|
II.
|
Mundu
Gerraren ostean, Nazio Batuen Karta izenpetu zen 1945ean SanFrantziskon, bertan gizakien eta herrien eskubideak agertu eta onartu zirelarik. Hainzuzen ere, 55 artikuluak, eskubide berdinen eta herrien autodeterminazioarenerrespetua?
|
|
2002
|
|
|
Ofizialki aitortutako egia da orain, sektoreko enpresetan, lehen 70 edo 80 urteetan, jarduera militarrek hartu zietela gaina zibilei. II.
|
Mundu
Gerraren ostean, bidaiarien garraioaren garapen izugarria tarteko, jarduera zibila gailendu zen, eta, orain," %70 hartzen du munduko industria aeronautikoaren jardunean". Enpresa aeronautikoak argiagoak izango balira, izango genuke jarduera zibilaren eta militarraren benetako ehunekoak jakiteko modua.
|
|
|
Hego Euskal Herriak ahalegin handia egin du petrolioa gas naturalarekinordezkatzeko. Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean gas naturala Euskaditik oso hurbilaurkitu zen, Frantziako Lacq en. Euskal enpresari batzuk gas hori hona ekartzensaiatu arren, frankismoak ez zuen ekimena onartu.
|
|
|
Azken mendean, gerrarteko sasoiaren salbuespenarekin, nazioarteko merkataritzak nabarmen egin du gora. Merkataritzaren liberalizazioak izanohi duen predikamendua dela medio eta II.
|
Mundu
Gerraren ostean GATT hitzarmena lagun, nazioarteko merkatuak gero eta indar handiagoa irabaziz joan dira. Ezda harritzekoa, bada, enpresek ekoizten dutenetik gero eta handiagoa izateanazioarteko merkatuetan salerosten den zatia; edo, atzekoz aurrera ipiniz, txikiagoaizatea nazio edo barne merkatuetan elkartrukatzen dena2 Merkataritza harremanen sakontzea are gehiago indartzen dute integrazio ekonomikorako eremuensorrerek eta hedapenek, izan ere Europako Batasunean zein NAFTA (IparAmerikako Merkataritza Libreko Hitzarmena) eremuan merkataritzaren barne oztopoak ezabatuz, bizkortu egin dira herrialde partaideen arteko merkataritza elkartrukeak.
|
|
|
Adibidea oinarritzat harturik, baina bestelako adibideetan ere bai, inguruko erantzun ahalegin orok erakundeen estrategietara jo behar du. Nekazaritza industrialak aurrez zentzurik izan duela onartuta ere, bereziki bi
|
mundu
gerren ostean zegoen egoeragatik, gaur egun ezinbestekoa da nekazaritza industrialari, nekazaritza iraunkorrak?, edo, zentzuzkoak?, edo, ekologikoak, aurre hartzea.
|
|
|
Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean, Estatu Batuetako giza zientzietako joera nagusien perspektiba mekanizistatik begiratuta, prozesu komunikatiboa lineala ez dela esan ohi da. Teoria horiek diote ezen mezua ez dela egintza bakuna edo unikoa, anitza edo multiplea baizik.
|
|
2003
|
|
|
Prometeo izango da gero Marxen, etab., XIX. mende progresista ausart guztiaren heroia. Mary ShelleyrenP rometeoaz Lehen
|
Mundu
Gerraren ostean bakarrik oroitu gara. Eta nortzuk ditugu Cenci horiek?
|
|
2004
|
|
|
1941ean Puerto Rico eta Irla Birjinetara bidaiatu zuen Washington-ek administratzen zituen lurralde hauetako gizarte egoera dokumentatzeko. Bidaia hau oso garrantzitsua izan zen eta Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean Jack eta Irene Puerto Rico ra joan ziren bizitzera. Baina bertara joan aurretik AEBko trenbideei eta Mendebaldeko merkantzia sistemari buruzko azterketa sakon bat egin zuen.
|
|
|
bai oztopo teknikoek baldintzatua (hainbat ekoizpen ezin baitiraprintzipio horien arabera arrazionalizatu), bai oztopo politikoek baldintzatua (zehatzago, langile erresistentziaren adierazpenak). Hala ere, argi dago lana antolatzekomodu taylorista eta fordista aro historiko zehatz bati lotzen zaiola, Bigarren
|
mundu
gerraren ostean hasten den aroari hain zuzen ere. Beronen ezaugarri nabarmenetariko bi hauek lirateke:
|
|
|
Gai horretaz XX. mendeko lehenengo hamarkadetan soziologiak eta zuzenbideko zientziak filosofiak baino askoz ekarpen handiagoaegin zuen (esaterako, M. Weber eta E. Durkheimek soziologian, eta H. Kelsenek zuzenbidean). Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean, Frankfurt-eko eskolakide batzuen ekarpenak, hala nola Marcuse, Adomo, Horkheimer, E. Boch edo A. Harend enak, bakezaletasunarenaldeko B. Russell-en idazkiak, eta totalitarismoaren aurkako eta demokraziaren (edo gizarte irekiaren) aldeko Popper-en argudioak, izan ezik, politika alorreko filosofiak proposaturikoa nahiko eskasa izan zen.
|
|
|
Teknologiak ere galdu du mende hasieran] urrun makina zela medio lortu zuen izaera ongilea. Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean zientziarekiko adostu zcn itun soziala ezbaian dago. Hain famatua dugun I968ko, iraultzaren, ondorioetako bat itun hori dcsegitea izan da.
|
|
|
Bigarren
|
mundu
gerraren ostean herrialde garatu gehienetan ezarri zen ekonomia mistoko eredu tradizionala, eta eredu hori urteen artean gai izan zenorduko gizarteek planteatutako interes orokorreko arazo inportanteenei irtenbideaeskaintzeko. Hazkunde ekonomikoak inoiz izan dituen tasarik altuenak izan zituen, eta enplegu beteko ekonomiak lortu ziren.
|
|
2005
|
|
|
Gerrak ez du festa inon ez inoiz sorrarazi. Bestela, bi
|
Mundu
Gerren ostean, euren ondorengo festez beteta geundeke. Arma edo agerraldiko dantzak egiten direnean ez da gerraren metafora, bestelako metafora edo isla baino.
|
|
2006
|
|
|
Europako faxismoen kontrako konpromiso politikoak bultzatuta, 1941ean AEBko zerbitzu sekretuetan sartu zen bertan lan egiteko. Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean Errusiari buruzko Ikerkuntza Institutuan lan egiten hasi zen, Harvard-eko Unibertsitatean.
|
|
|
Bere iritzian, Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean finkatutako Estatu Sozialak ere lana du bere antolamenduaren oinarri. Gizarte kapitalistetako klase antagonismoa baretze aldera, Estatu Sozialak soldatapeko lanari eskubideak eta bestelako baliabideak emango dizkio, eta modu horretan, langileriak bizi dituen arriskuak eta heteronomia egoerak konpentsatu egingo ditu.
|
|
|
593 Ib. Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean tonu epikoak beheratuxeak daude: Gurutzadak" la más alta pero más extravagante hazaña de la Edad Media" dira, OC, IX, 259.
|
|
|
Nolanahi ere, Anek onartu behar zuen ezer gutxi aurreratu zuela. Bi gizonek 39 edo bestela
|
Mundu
Gerraren ostean ezagutuko zuten elkar... benetan noizbait elkar ezagutu bazuten. Bestalde, Egiptoko estatuaren arrastorik ez.
|
|
|
Formulazio erradikalagoa eta estatu independenteak osatzeko eskubidea, ordea, argiago onartu zuten Leninek eta Sobiet Batasunak. Ildo liberalari dagokionez, Estatu Batuetako Wilson presidentearen eskutik zabaldu zen, baita praktikara eraman ere Lehenengo
|
Mundu
Gerraren ostean, eta Austria Hungariako inperioko nazio batzuei egokiturik, hain zuzen ere.
|
|
2007
|
|
|
Artikulu horretara bi eskubide desberdin bildu dira, lanerako eskubidea eta lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eskubidea. Lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eskubidea (gremioak sortzeko joeraren erreakzio moduan sortu zen) hemeretzigarren mendeko konstituzioetara bildu zen; lanerako eskubidearen konstituzio aitorpena Alemaniako 1919ko Konstituzioak egin zuen lehenengo, eta gero Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean sortutako konstituzioetara orokortu zen. Nazioartean, bi eskubideak hurrengo hauetan agertzen dira:
|
|
|
Eredu berri hau ez da zuzenbideko estatua «besterik gabe», Herman Heller ek lehenengoz zuzenbideko estatu sozial izendatu zuena baino. Eredu berritzailea, konstituzio zuzenbidean Mexikoko 1917ko Konstituzioaren eta Alemaniako Weimar-en 1919ko Konstituzioaren bidez bidea irekitzen hasi zena eta Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean gure inguruko konstituzio demokratiko gehienetan orokortu zena (adibidez, Bonneko 1949ko Oinarrizko Legean, Frantziako 1958ko Konstituzioan, Italiako 1947ko Konstituzioan, etab.).
|
|
|
hauteskundeen finantzaketa publikoa arautu zen, eta hauteskunde taldeei funts jakin batzuk esleitu zitzaizkien. Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean, alderdi politikoek sistema demokratikoan duten garrantzi handia beren beregi jaso nahi izan zen, autore batzuek «alderdien demokrazia» gisa definitu dute?, eta horregatik, gure inguruko konstituzio testuetan aitortu ziren, irismen desberdinekin bada ere: adibidez, Frantziako eta Italiako Konstituzioetan aitorpena nahiko neurritsua da, Alemaniako eta Portugaleko Konstituzioetan oso indartsua, eta Espainiako Konstituzioan aipatzeko modukoa.
|
|
|
Europa kontinentalean, XIX. mende amaierako Alemaniako dogmatikatik aurrera eta, batez ere, XX. mendearen lehen herenetik aurrera, Konstituzioak benetako arau juridikotzat hartu ziren, batez ere, atal organikoari dagokionez. Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean, atal dogmatikoak ere eragingarritasun arau-emaile osoa hartu zuen eta Konstituzioa antolamendu juridikoaren erdigune eta gailur bihurtu zen. Espainian ere beste horrenbeste gertatu zen:
|
|
|
Topografia eta geodesia alorreko lehenengo aurrerapausoak Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean gertatu ziren. Orduan, elektronika, mekanika, optika, matematika, fisika... asko garatu zituzten, eta horrek zientzia geomatikoen iraultza ekarri zuen (horien artean topografiarena eta geodesiarena), metodo eta tresna berriak garatu baitzituzten.
|
|
|
710 Are gehiago Lehen
|
Mundu
Gerraren ostean, Weimar ko Errepublika, jende askok aliatuek inposaturiko Estatutzat du eta, völkisch/ nazionalera, itzuliko da, ik. BROSZAT, M.,. Die völkische Ideologie und der Nazionalsozialismus?, in:
|
|
|
Burgesia gilendar ordena jale zintzoak oroz gain arrazoia maite du, erromantizismoa poetiko irrazional eragabea zen; errealismoa maite du, erromantizismoa ameslari fantastiko hutsa izan zen, ez zuen beste emaitzarik utzi bere kimerak baino; berak arrakastatsuki ordenan eta progresoan sinesten du, erromantizismoa, zurriburri sentimental eta estrabagante, errakzionarioa zen? Bigarren
|
Mundu
Gerra ostean, bitartean mundua zilipurdi batzuk egintxoa, G. Lukács ek Die Zerstörung der Vernunft argitara duenean, atake trumoitsu bat razionalitate burges irrazionalari, esaten digu, burgesia erreakzionarioaren inbentu bat besterik ez dela irrazionaltzat belztea erromantizismoa (eta Herder, Rousseau, etc.). Izan ere, horiek irrazionalak dira, soilik razionalitatearen presupostu burgesak aito... Alabaina, irakurtzen dugu Lukács en, XIX. mendean bezala XX.ean,, se han hecho y se hacen los mayores esfuerzos para convertir en irracionalistas, por ejemplo, a un Vico y un Hamann, un Rousseau o un Herder.
|
|
|
XIX eta XX. mendeen arteko itzulinguruan oraindik amesten zen proiektu hau beharbada urteekin diluitu samarra gelditu da etnologia, prehistoria, soziologia diziplina ezberdinen artean, eta edonola ere azterketa moduotan metodoak asko zorroztu dira harrezkero. Bigarren
|
Mundu
Gerra ostean jada, Caro Baroja-k arrazoiz sentitzen zuen distantziatu beharra Herri Psikologiaren bigarren modu honetatik ere,, que consiste en especular con datos sobre la manera de pensar de pueblos de los llamados primitivos, en cuestiones determinadas de tipo ideológico, para aclarar la «evolución espiritual del hombre». Desde la época de Lazarus y Steinthal se vienen escribiendo «Psicologías de los pueblos» en este sentido, que son, propiamente, como la conocida de Wundt, historias más o menos ingeniosas y exactas del pensamiento de los seres humanos más lejanos en el espacio y en el tiempo al europeo occidental.
|
|
|
Zer da hemen arima, zer da izpiritua?? Lehen
|
Mundu
Gerraren ostean Heidegger-ek behin, bere filosofiako lezioetan, orduko giro intelektuala arimaren eta izpirituaren aurkaritzarena legez karakterizatu du: arima borrokan izpirituaren aurka, horrek definitzen du aroa, garaiko sentiera.
|
|
|
Gerlari ohiak sozialki talde esanguratsua izan zen Frantzian, Lehenengo
|
Mundu
Gerraren ostean. Gerratik bueltatzean gerlari ohi izenpean elkartu ziren gerlari ohiek Gobernuari eskatu behar izan zizkioten bizitzeko diru laguntzak, frontetik bueltatzean bizibiderik gabe baitzeuden.
|
|
|
Europako Kontseilua Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean sortu zen, 1949an. Gaur egun, Europako 46 estatuk osatzen dute Europako Kontseilua.
|
|
2008
|
|
|
Hezkuntza arloan zientzia hau nahiko berria, eskolagintza bera ere nahiko berria delako. Bigarren
|
Mundu
Gerra ostean kokatu behar dugu gaur egun dugun eskola errealitatearen hasiera eta hedapena. Sarraski handi haren ondoren, Europak gogotsu ekin zioten hezkuntza sistema eraikitzeari.
|
|
|
Emakume bat bakarra al da bertutetsua ala beste denek ere ama, lagun, langile… izateko dohainak dituzte? Ama eta birjina izan omen zen hark hainbeste argi emandako elizak, zer egin zuen, Pio XII Aita Santuak nazismoa publikoki onartu zuenean, 60 milioi hildako eragin zituen II.
|
Mundu
Gerra ostean. Zer egin du elizak AEBetan apaizek eginiko sexu gehiegikeriak publikoki epai ez ditzaten 2.000 milioi dolar ordainduta, isilik gordetzeagatik?
|
|
|
Atzean geratzen ari dira" estatua da ekonomiaren arazoa" bezalako esaldiak. Horrekin adierazi nahi zen II.
|
Mundu
Gerra ostean gauzatu zen politika ekonomiko keynesiarra saihestu behar zela eta estatua liberatu, bereak eginik zeuzkan jarduera gehienetatik. Horrela, enpresa publikoak, osasungintza, laguntza sozialak eta abar, esku pribatuetan utzi behar ziren.
|
|
|
Hori artera ere aplikatu liteke. Zergatik bihurtu zen Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean Estatu Batuetako artea denon ikur. Ez onena zelako, Estatu Batuek agintzen zutelako baizik.
|
|
|
Horrez gain, formalismoak eta estrukturalismoak eta oro har, kritika berriakahalegin berezia egin zuten giza zientziei zientzia fisikoen itxura emateko. Horrela, Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean kritika berriak garrantzi handia hartu zuen, eta testua objektiboki azter zitekeen elementu gisa proposatu zen; testua objektu beregain gisa aztertu zen, egileari eta hartzaileari erreparatu gabe. Literaturaren historiak ere ikuspegi berberarekin egin ziren, eta objektibotasuna lortzeko ahaleginak ekarri zuen baloraziorik eta interpretaziorik gabeko historiak idaztea.
|
|
|
Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean jada gauzak aldatzen hasi ziren. Esaterako, Alfred Deller kontratenorrarentzat espresuki konposatu zituzten piezak.
|
|
2009
|
|
|
Euskal europeismoa XX. mendearekin ernatu eta Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean loratu zen erbesteko Euskadiko Gobernuko kideen eskutik. Besteak beste, Europa federalaren egitasmoarekin bat eginez, Europako Mugimenduaren Euskal Kontseiluan islatu zen europazaletasun hori, eta federalismoa izan zen haren zutoin nagusietako bat.2009ko lehen erdian, Europar Batasuneko Kontseiluko presidente dugu Mirek Topolanek Txekiako lehen ministroa.
|
|
|
Ilustrazioaren, modernitatearen? kritikak (ezen ez ukoak) Bigarren
|
Mundu
Gerra ostean Adorno eta Horkheimerrekin tonu dramatiko berriak aurkitu ditu. Auschwitzen meditazioarekin.
|
|
|
Arazoa ez dela zientzia eta erlijioa, edo zientzia eta poesia edo pintura artekoa bakarrik, II.
|
Mundu
Gerra ostean berriro ebidentzian ipini zuten, aurrena egoki asko E. Schrödinger fisikoak (Science and Humanism, 1951) eta gero burrunbatsuago C. P. Snowk (honek, aipatzen ari garen aurretiazko historia guztia, eta Vico ere aintzat hartu gabe, agian ezagutu ere gabe) The Two Cultures (1959) hitzaldi polemikoarekin, eta jarraiko. Leavis Snow ika mika, zaratatsuarekin, danbadaren batzuk gaur arte entzuten baitira.
|
|
|
Antzeko kasua gertatu zenEuropan ere. Gerra aurrean bazterreko eta gutxiengo baten ideologia zen, Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean Europa berria eraikitzeko sozialdemokraziarekin batera zutaberik handienetarikoa bihurtuko da. Gure artean horrenbesteraino heldu ez bazen ere, ez zen besterik izan Mendebaldean mundu gerrannagusi izan zirenek, gorago esan bezala, Espainiarako, demokraziaren lekuan, diktadura hobetsi zutelako baino.
|
|
|
Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean diktadura botatzeko egin ziren ahaleginen berriematen du lan honetan borroka haietan protagonista izan zen batek.
|
|
|
Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean, AEBk mundu osoan eskuratu zuen nagusitasun politiko eta ekonomikoak nabarmen erraztu zuen merkatu librearen aldeko ildoek Sistema Amerikarra ordezkatzea.
|
|
|
Politika ekonomiko hauen arabera. II.
|
Mundu
Gerraren ostean nagusiak izan zirenak hainbat herrialdetan, nahitaez aukeratu behar zen:
|
|
|
Gainerako herrialdeen dibisen eta dolarraren artean truke tasa finkoa ezartzen zen. Sistema hori interes handikoa izan zen munduko ekonomia suspertzeko II.
|
Mundu
Gerraren ostean. Baina Estatu Batuetan sortu zen kanpoko defizitaren ondorioz, batez ere Vietnamgo gerrako gastuengatik?
|
|
|
II.
|
Mundu
Gerraren ostean, hogeita hamar urtez edo, hainbat helburu plural eta kontrajarri izan ohi zituzten banku zentralek beren jarduera bideratzeko orduan: langabeziarik eza, hazkunde maila handia, ordainketen balantzaren oreka, inflazio txikia, etab. Hortik aurrera, gero eta gehiago, salneurrien egonkortasuna bihurtu zen banku zentralen helbururik funtsezkoena.
|
|
|
II.
|
Mundu
Gerraren ostean onartu zen errefuxiatuen estatusa zehaztu eta horiek babesteko konpromisoa jasotzen duen Genevako Konbentzioa. 1951 urtetik 147 herrialdek egin dute bat itunarekin, baina konpromiso hori paperezkoa baino ez dela gero eta ageriagoa da.
|
|
|
20.000 moto. Errebelaren fama, ordea, Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean etorri zen. AEBetako soldadu ohiek armadak erabilitako motoak erosi zituzten, soberakinak, eta ahal zuten moduan, horiek konpontzen eta pertsonalizatzen hasi ziren.
|
|
|
XIV. mendean dagoeneko bazegoen europar Estatu Batuen ideia bat, Pierre Dubois-ena. Aldizka halako proiektuak sortu ziren, baina XX. mendean, I.
|
Mundu
Gerraren ostean, europar ideala biziberritu egin zen, eta II. Mundu Gerra ostean europar ideia zaharra gorpuzten hasi zen.
|
|
|
XIV. mendean dagoeneko bazegoen europar Estatu Batuen ideia bat, Pierre Dubois-ena. Aldizka halako proiektuak sortu ziren, baina XX. mendean, I. Mundu Gerraren ostean, europar ideala biziberritu egin zen, eta II.
|
Mundu
Gerra ostean europar ideia zaharra gorpuzten hasi zen.
|
|
2010
|
|
|
Kapitalismoa bereziki lurralde aberastuetan sasoi larria pasatzen ari bada ere, ez dugu gutxietsi behar historikoki aldaketei eta egoera berriei egokitzeko eta indartuta ateratzeko erakutsi izan duen gaitasuna. Aipatutakoa agerian geratu zen 1929ko crash ean, bi
|
mundu
gerren ostean edota 1973ko petrolioaren krisiaren ondoren, joan den mendean sistemak izan zituen memento kritikoenetariko batzuk aipatzearren.
|
|
|
Euskal artzainek ere izan dute merezitako gunea. Jose Bengoechea eta Juan Achabal (John Archabal) amerikar ametsa bete izanaren eredu dira. Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean eskulana behar zen eta ondorioz euskaldun asko joan zen AEBetara, gehienak artzain lanak egitera. 70 hamarkadan emigrazioak beherakada nabarmena egin zuen, besteak beste, Euskal Herriko egoera ekonomikoaren hobekuntzagatik.
|
|
|
Aipatu dituzun adibide horien erantzuna da energiaren prezio merkea. Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean, energia merkeak ezarri du eredu hori, joan etorri andana horiek, garraio merkean oinarrituta. Egunero 20.000 kamioi ibiltzen dira errepide hauetan, gauzak eramanez eta ekarriz.
|
|
|
Hain aldaketa handia berez ematea ezinezkoa da, diseinaturiko aldaketa izan da. Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean, korporazioek galdetu zioten euren buruari," nola altxatu gure ekonomia. Bada, gure ekonomia ikaragarri produzitzailea denez, kontsumoak behar du izan erantzuna, erosketa eta ondasunen erabilera ohitura bihurtzea, gure gogobetetzea kontsumoan bilatzea:
|
|
|
Reding oso kritiko agertu zen Frantziako ijitoak kanporatzeko politikarekin eta Europar Batasunaren Justizia Auzitegira eramango duela iragarri zuen. Pentsatzen nuen Europak ez zuela horrelako egoerarik biziko Bigarren
|
Mundu
gerraren ostean, esan zuen atzo komisarioak.
|
|
|
Euskal Herrian barneko erresistentzian baino protagonismo zabalagoa izanzuen noski Nazio Batuen Erakundeko lehian amerikar erbesteak. 1947 eta 1951kogrebetan diru emari izugarria eta esfortzu nabarmena egin bazuen ere eta, halaber, Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean, 1945ean eta 1946an Iparraldeko kaltetuen aldelan itzela egin bazen ere, Nazio Batuen Erakundeko hamar urteko lehian eman zuten dena Amerikako eusko etxeen inguruan bildutako Jaurlaritzako ordezkaritzek.
|
|
|
Ez zuen Jaurlaritzak 1938an eta, Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean 1946anMarçeau kaleko egoitzan finkaturiko jomuga nagusia gauzatu, hots, Franco jeneralaren erregimen sasifaxista uzkaili arte erbestetik ahultzea. Ordez, 1941etikhasita Euskal Herrian erresistentzia urtez urte biziagotuz sare politiko egonkor etaegituratu bat osatzea lortu zuen Jaurlaritzak; izan ere, 1975 arte handitzen etazabaltzen joan zena.
|
|
|
1942ko azaroan frantziar erbestean ziren zenbait indar sozialistek UnionNacional Española osatu zuten eta 1943ko azaroan osatu zen Mexikon JuntaEspañola de Eiberacion (JEL). Bi erakunde hauek antzeko helburua zuten, hots, Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean erbesteko Errepublikako gobernua osatu bainolehen alderdi sozialistaren baitan ziren indar eta talde ezberdinen arteko adostasunbatera iristea eta indarrak batzea. Ildo horretan, 1931ko konstituzioaren mugetanbarna ziren posibiliate ezberdinak konsideratzeko irekiak ziren, ez ordea autodeterminazio eskubidea edota estatu federal edo konfederal baten proposamen abertzalea, alegia, «un regimen genuinamente democratico, conforme a los principios dela Carta del Atlantico».
|
|
|
Lehendabizikoa lehengo garaietan gauzatu bazenere, XX. mendeko 50, 60, 70 eta 80ko hamarkadetan zehar bereziki, bigarrenakizugarrizko garrantzia hartu du azken urteotan. Bilakaera hori nahiko logikoa da, lurraldearen antolaketa Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean hasi zela kontuan hartzenbadugu. Orduan, benetan inportantea zena zera zen:
|
|
|
Aurrerago sakonago aztertuko dugun errealitate bati erreparatuz hasiko gara: nazioarteko sistema kapitalistan II.
|
Mundu
Gerraren ostean finkatu zen BrettonWoods eko sistema erregulatzailearen eta haren krisiaren ondorioak. Garai horretako hazkunde ekonomiko paregabea ahalbidetu zuen kudeaketa sozioekonomikokeynesiarra bi esparruren arteko lotura eginez garatu zen.
|
|
|
Globalizazioaren ibilera indartsua II.
|
Mundu
Gerraren ostean azaltzen badaere, 1970eko krisiarekin jauzi kualitatiboa ezagutu zuen prozesuak. Jauzi horiaipatutako hiru kapital eremuetan era desberdinean kausitu zen eta hiruren artekoartikulazioek ere bilakaera berria izan dute geroztik.
|
|
|
Kontinente arteko lurrunontziek eta telegrafoen aurrerapen teknikoek ahalbidetu zuten hori. Hartara, II.
|
Mundu
Gerraren ostean merkataritzaren liberalizazio mailak (esportazioak produktuarekiko bezala definituta) ezzuen 1913koa gainditu 80ko hamarkada arte. Gainera, munduko herrialde nagusietan kontzentratzen da ondasun eta zerbitzuak nazioartera esportatzeko dinamika, munduko lurralde zabalak nazioarteko fluxuetatik alboratuak geratuz.
|
|
|
lehengaieneta manufaktura gaien esportazio gurutzatuetan oinarritutako kolonia osteko ereduklasikoa indarra galduz joan da eta oinarrian manufaktura gaien trukea duen industria barneko eredurako jauzia egin da. Industria barneko eredu hau dinamikoa daeta aldakorra, II.
|
Mundu
Gerraren ostean garatutako herrialdeen artean egiten zenia soilik manufaktura gaien truke gurutzatua, baina 80ko eta batez ere 90eko hamarkadatik herrialde emergente batzuk ere industria gaien esportazio eta inportazio gune garrantzitsu bihurtu dira.
|
|
|
II.
|
Mundu
Gerraren ostean, Nazioarteko Ekonomi Ordenaren zaindari gisa, nazioarteko erakunde batzuk eraiki ziren. Ekonomia eremu desberdinak arautu etaerregulatzeko sortu zen nazioarteko sare instituzionala garai hartako nazioartekoindar korrelazioen isla izan zen.
|
|
|
Nazioarteko Ordainketa Bankua edo Bank for International Settlements (BIS) 1930ean sortu zen Lehen
|
Mundu
Gerraren ostean Alemaniaren ordainketak kudeatzeko eta banku zentralen arteko lankidetza bultzatzeko. Nazioarteko finantzainstituzio zaharrenaren egoitza Basilean (Suitzan) dago eta bere kapitala 35herrialdetako banku zentralek emandakotik lortzen du.
|
|
|
Aitzindaritzat jo dezakegu, halaber, Vernon ek 1966an egindako ekarpena, izaera espazialik ez zuen Produktuaren Bizi Zikloaren kontzeptuari kokatzedimentsioa emanez. Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean AEBetako ETNen bilakaeranoinarritu zuen bere proposamena. Bere azalpenaren arabera, atzerriko inbertsioaizango litzateke enpresa batek bere produktua helduarora hurbiltzen doalarikmerkatu kuotak galtzeko arriskuaren aurrean izango lukeen erreakzioa, eta berebatlehiari aurre egiteko faktoreen kostu merkeagoak lortzeko bidea.
|
|
|
II.
|
Mundu
Gerraren ostean atzerriko kokapen produktibo horien xedea tokiantokiko abantaila zehatzak aprobetxatzea zen. Enpresek atzerrian ezarpen zehatzaketa mugatuak egiten zituzten eta etxe nagusiaren errentagarritasuna osatzeko estrategia soila zegoen.
|
|
|
II.
|
Mundu
Gerraren ostean enpresa transnazionalen kokapen globala indarrean zegoen. Orobat, XX. mendeko bigarren zatian enpresa transnazionalek atzerrianegindako inbertsioaren hazkundeak ekonomiarena gainditu zuen.
|
|
|
Aipatzekoa da ETNen hedapena modu desberdinean gauzatu dela sektoreeierreparatzen badiegu. Esan dugunez II.
|
Mundu
Gerraren ostean oraindik osogarrantzi handikoak ziren lehen sektoreko enpresa transnazionalak, baina 1950ekohamarkadatik aurrera nazioarteko inbertsioaren esparru sektorial nagusia industriaizan zen 1970eko krisia lehertu arte. Autogintza, elektronika, kimika... adarretanegindako inbertsioek hartu zieten aurrea lehen sektorekoei garai hartan.
|
|
|
Latinoamerikaren zatirik handienarekinbatera...(..) «hirugarren mundua» izenarekin, diotenez 1952an sortutakota, adieraztea, horiek herrialde kapitalista garatuen «lehen mundutik» eta herrialde komunisten«bigarren mundutik» bereizteko. Nahiz eta Egipto eta Gabon, India eta Papua GineaBerria mota bereko gizartetzat hartzea absurdua izan, hori nahiko egingarria zen; izan ere, guztiak gizarte pobreak ziren mundu «garatukoekin» alderatuz gero, guztiakziren menpekoak, guztiek zituzten «garatu» nahi zuten gobernuak eta bakar batek ereez zuen uste, Depresio Handiaren eta Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean, kapitalismoaren mundu merkatuak (hots, ekonomialarien «abantaila konparatiboaren»doktrinak) edo etxeko enpresa pribatuaren ekimen askeak hori eskainiko zienik (Hobsbawn, 1995).
|
|
|
II.
|
Mundu
Gerraren ostean eta, batez ere, globalizazio prozesuaren ondorioz, lehenago estrategikotzat jotzen ziren hainbat sektore, pixkanaka pixkanaka, atzerriko produkzioaren esku utzi dira.
|
|
|
Gaur eguneko nazioarteko merkataritza legeak ezartzeko prozesua II.
|
Mundu
Gerraren ostean hasi zen. Orduan hasi ziren General Agreement on Tariffs and Trade (GATT) delako alde askotako itunerako negoziazioak.
|
|
|
Esan dugunez, II.
|
Mundu
Gerraren ostean, merkatu librearen aldeko joerak nagusitu dira maila teorikoan. Hala ere, 2008an hasitako krisialdian, protekzionismoaren aldeko joerak berrindartzen hasi dira neurri batean.
|
|
|
Lehia babesteko politiken garapena askoz beranduago gertatu zen Europan. Batez ere, II.
|
Mundu
Gerraren ostean; Alemanian eta Erresuma Batuan hasiera batean eta Europar Batasuna bera indartzeko helburuarekin geroxeago, Europar Batasuneko barne merkatuaren eraginkortasuna ziurtatzeko asmoz.
|
|
|
Benetako aldaketa, baina, aurrerago jazo zen, 1950etik aurrerako immigrazio aldi handiarekin batera. Hamarkada horren amaieran, ETAren sorrerarekin, euskal naziotasunaren ikuspegi berriak indarra hartu zuen, II.
|
Mundu
Gerra ostean Europan sorturiko nazionalismo berriaren olatuari loturik. Ezkerreko euskal nazionalismo berri horrek, hasierako eztabaida batzuen ondoren, naziotasuna hizkuntzan oinarritu zuen, eta ahalegin berezia erakutsi zuen etorkina euskal nazioan sartzeko (ikus, besteak beste, Garmendia, 1979; Jauregi, 1981).
|
|
2011
|
|
|
Asko hilik aurkitu dituzte, eta beste askok ihes egin zuten Iraketik.Kurduen aurkako jazarpenaEstaturik gabeko nazioa da Kurdistan, beste hainbat bezala. Turkia, Iran, Siria eta Irakeko estatuen mende bizi dira, I.
|
Mundu
Gerraren ostean beren independentzia galdu zutenetik. 30 eta 40 miloi inguru dira guztira, eta horietatik %25 inguru bizi dira Iraken.Kurduen egoera inoiz ez da erraza izan, baina Saddam Husseinen diktaduran ikaragarrizkoa izan zen jasan zuten jazarpena, 80 hamarkadan batez ere, Irak eta Iranen arteko gerran.
|
|
|
Liburuan, Miren Etxezarreta ekonomia katedradunak dio, Alemanian sortu zirela zahartzaroko pentsio publikoak XIX. mendean; gero, Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean loraldia bizi izan zuen pentsio sistema publikoak herrialde industrializatu ia guztietan, AEBetan izan ezik, jakina. Baina 1970eko hamarkadan, AEBetako ereduari jarraitu nahi izango diote Argentina eta Txileko diktadurek, eta pentsio pribatuak bultzatuko dituzte.
|
|
|
Alemania aurkitu da halako ataka kritiko batean, bereziki lazgarrian kontzientzientzat? II.
|
Mundu
Gerraren ostean. Nazional-sozialismoaren ikaragarrikeriek morala eta Zuzenbidea ordura arte epaitzen ez zekiten fenomenoak epaitu behar izateko esturan jarri dituzte.
|
|
|
Alemanian (ez bedi situazioen erkapentzat hartu!) nazional sozialismo/ Holokaustoaren eta II.
|
Mundu
Gerraren ostean, lau edo bosgarren ikertzaile belaunaldia da autokritikoki eztabaidatzen ari dena nola izan den posible hori. Lehenengoa gerraostean bertan egina da,, erru kolektiboaren eztabaida?:
|
|
|
Bortxaren bidezkotasunaz gogoeta epokagilea Parisen hozitu da II.
|
Mundu
Gerraren ostean. Testuingurua Iraultza komunistaren asmoarena da.
|
|
|
Dena den, gerra arteko denboraldian. Genevako Aldarrikapenarekin (1924)?, eta, batez ere, Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean. Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsalarekin (1948), Haurraren Eskubideen Aldarrikapen Unibertsalarekin (1959) eta, batik bat, Haurraren Eskubideei buruzko Hitzarmenarekin (1989)?, haurren arretak eta babesak gaur egun nazioartean duten zabalpena eta aitorpena eskuratu zituzten.
|
|
|
Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean, milaka haur umezurtz eta etxerik gabe geratu ziren, batez ere Europan. Egoera horren ondorioz, haurrak babesteko erakunde batzuk sortu ziren, gerraosteko gizarteak zuen egoera kaotikoaren eraginak murrizteko.
|
|
|
UNICEF 1946an sortu zen, Larrialdiko Nazioarteko Funts gisa, NBEren Batzarraren ebazpenaren bidez. Hasieran, haren helburu nagusia zen Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean Europan babesik gabe geratu ziren milioika haurrei arreta ematea. 1953an, gaur egungo izena hartu zuen, eta bere lana mundu osora zabaldu zuen.
|
|
2012
|
|
|
Hauen arabera, bi errepublikei babes internazionaleko autonomia segurtatu zitzaien. Baina, 1995ean, Bosnia Herzegovinako guda bukatzen ari zela aprobetxatuz, kroaziarrek eraso bat burutu zuten Krajina eskuratzeko (II.
|
Mundu
Gerra ostean Europan inoiz egin den operazio militar handiena). Ordurako ejertzito kroaziarrak AEBetako ekipamendu militarra eta adituak zituen lagun.
|
|
|
Alemania aurkitu da halako ataka kritiko batean, bereziki lazgarria kontzientzientzat? II.
|
Mundu
Gerraren ostean. Nazional-sozialismoaren ikaragarrikeriek morala eta Zuzenbidea ordura arte epaitzen ez zekiten fenomenoak epaitu behar izateko esturan jarri dituzte.
|
|
|
Bortxaren bidezkotasunaz gogoeta epokagilea Parisen hozitu da II.
|
Mundu
Gerraren ostean. Testuingurua Iraultza komunistaren asmoarena da.
|
|
|
Alemanian (ez bedi situazioen erkapentzat hartu!) nazional sozialismo/ Holokaustoaren eta II.
|
Mundu
Gerraren ostean, lau edo bosgarren ikertzaile belaunaldia da autokritikoki eztabaidatzen ari dena nola izan den posible hori. Lehenengoa gerraostean bertan egina da,, erru kolektiboaren eztabaida?:
|
|
|
Bartzelonatik, Londresera joan zen; gero, Herbeheretara, eta, azkenik, Indiara. Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean, Italiara itzuli zen, eta han, irakasle lanetan jardun zuen Erromako Unibertsitatean.
|
|
|
Modernismoarekin bizi izan zuen kartelak lehen loraldia, arte aplikatuekiko zaletasun handia baitzuen estilo horrek, eta halaxe hedatu zen. Lehen
|
Mundu
Gerraren ostean, abangoardiak zabaldu ahala, beste kartel mota bat sortu zen: lerro xumeagoak, letren diseinu soilagoa?
|
|
|
Izan ere, nazioarteko immigrazioak Europako mendebaldean Euskal Herrian baino lehenago indarra hartu zuelakontuan hartu behar dugu. Bigarren
|
Mundu
Gerra ostean, jada, Afrikako iparraldekoedota Turkiako immigrazioa, adibidez, ugaritzen hasi zen Frantzian, ErresumaBatuan edo Alemanian. Horrela, Frantziatik at jaiotako guztiak, herritartasunaizan edo ez?
|
|
|
Lan kontratuak egiteko unean, formalki kontratu arrunta iraupen mugagabekoada, eta iraupen mugatuko kontratuak bakarrik egin daitezke arrazoi justifikatzailebat dagoenean. Enpleguan egonkortasun printzipioa langileen lorpen garrantzitsuaizan da, Bigarren
|
Mundu
Gerra ostean eman dena, eta logika ezin sinpleago bateanoinarritua: antonomasiaz, edozein enpresa negozioren iraupen mugagabeari (ezjakina), iraupen berbera (mugagabea) duen lan kontratua dagokio.
|
|
|
Antonio Gramsci Italian... Ondoren, Bigarren
|
Mundu
Gerra ostean alegia (1.3) bigarren marxismo humanistaren momentua etorriko da. Britainia Handian, horrela, langileriaren kulturaren azterketa sakonak egingo dituzte Richard Hoggart, Raymond Williams edo E.P. Thompson moduko kultur aztertzaile eta historialariek, tartean Frantzian Jean Paul Sartre eta Heny Lefvebre moduko filosofoak nagusitikodirelarik, Estatu Batuetan Herbert Marcuse atzerriratuaren lanak ahaztu gabe.
|
|
|
I.
|
Mundu
Gerraren ostean sortu zen Nazioen Ligak gutxiengo nazionalak Europan babesteko mekanismoak ezarri zituen. Covenant of the League of Nations delakoaren 22 artikuluak argi utzi zuen kolonietan bizi ziren populazio indigenen ongizatea herri zibilizatuen betebeharra zela «a sacred trust of civilisation».
|
|
|
Froga gisa, adibide arras ezaguna ezartzen du, 11 argudio modu zehatz baten falazian oinarritutakoa. Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean, Yaltan, Churchillek Estatu Vatikanoko buruaren iritziak azaldu omen zituen zuzentasun unibertsalaren alde. Stalinek zera erantzun zuen:
|
|
2013
|
|
|
NATOk berehala gaitzetsi zuen Wikileaksek arma horien kokapenaren berri zabaldu izana, «legez kontrakoa eta arriskutsua» zela iritzita. II.
|
Mundu
Gerraren ostean gorde zituzten Europako hainbat gune estrategikotan, eta han segitzen dute AEBek NATOrekin gerra hotz garaian izandako konpromisoaren herentzia gisa. Aste honetan bertan, Herbehereetan AEBen 22 bonba atomiko gordetzen dituztela jakin da, National Geographic katea II. Mundu Gerra osteko gerra hotzari buruz filmatzen ari den dokumental baten bitartez.
|
|
|
Lehen
|
Mundu
Gerraren ostean, 20ko hamarkadatik aurrera armen sektorea krisian sartu eta Eibarko industria jada existitzen zen baina indar handiagoa hartu zuen burdindegian eta bizikleten eta josteko makinen fabrikazioan espezializatu zen, 1920an fundatu zen «Alfa» kooperatiba horren adibidea delarik.
|
|
|
Dirua eta eskulan desegokia ez ezik, materialak ere falta ziren, eskuarki, zementua, burdina eta haren eratorriak, edozein eraikuntza gauzatzeko ezinbestekoak zirenak39 Kanpotik ekarri behar ziren beruna, zink eta eztainua ere falta ziren, bereziki Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean. Halaber, beste neurri batean, proiektuak marrazteko erabiltzen zen paper begetala eta pintura, olioa eta material zeramikoak (adreilua eta teilak) ere falta izan ziren.
|
|
|
Prozesu horren pilareetako bat ehun bat arkitekto eta arkitektura ikasleren heriotza izan zen, baita eraikuntzarekin erlazioa zuten hamaika pertsonarena ere28 Gainera profesional ugari, batez ere botere errepublikanoarekin konprometituak eta beren burua arriskuan ikusi zuten berrogeita hamar bat arkitekto erbesteratu ziren. Asko Frantziara joan ziren, eta Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean, nagusiki Amerikara eta, gutxi batzuk, Europako beste herrialdeetara. Mexiko, Venezuela eta Txile izan ziren profesional gehienak hartu zituztenak.
|
|
|
Hortaz, ez da harritzekoa, gerraostean Gipuzkoako udalerrian eraiki ziren etxe gehienak salmentarako izatea428 Onura ekonomiko zuzen bat ateratzeko modurik egokiena baitzen, edozein eraikuntza proiektu aurrera ateratzea heroikoa izan zen garaian, baina baita gerraosteko kronikoa izan zen etxebizitzaren gabeziaren eta estatuaren alokairuen prezioak mantentzeko politikaren aurrean. Hortaz, Lehen
|
Mundu
Gerraren ostean etxeen gabeziak ahalbidetu zuen jabego horizontalaren hasiera Eibar, Bilbo edo Donostia bezalako hirietan, gerraostean estatu osoan orokortu zen, eta etxebizitzaren arazoa, etxea erosteko baliabide ekonomikorik ez zuten pertsonen artean zaildu zuen. Hala baieztatu zuten INVko zuzendariak, José Fonsecak (Fonseca, 1955:
|
|
|
109), nahiz eta oraindik egoera arautu behar zuen lege baten beharra ikusi eta aldarrikatu zen. Jada Belgikan 1924an, Italian 1934an eta Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean munduko zenbait estatutan egiten ari zen bideari jarraituz444 Hortaz, nahiz eta etxeen jabego horizontala 20ko hamarkadatik aurrera gero eta ohikoagoa izan, eta gerraostean orokortu, arrunt bilakatu zen egoerak ez zuen legislazio konkreturik izan; bai, ordea, arazoak.
|
|
2014
|
|
|
Louise Bennett Coverleyk 1966an idatzitako poeman «alderantzizko kolonizazioa» izendaturiko epean kokaturik dago Sam Selvonen The Lonely Londoners (1956, Londrestar bakartiak). Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean jazo zen epe hori, hainbat lagun Mendebaldeko Indietatik Britainia Handira abiatu zirenean bizimodu hobe baten bila. Windrush Belaunaldia izenez ere ezagunak dira immigrazio uholde horretako partaideak, SS Empire Windrush itsasontzian iritsi zirelako.
|
|
|
1686 Obra nagusia Über den Prozess der Zivilisation da, Basilea 1939koa, ezaguna Bigarren
|
Mundu
Gerraren ostean egin bada ere. Aipatzekoa, orobat, Die Gesellschaft der Individuen, Frankfurt 2001 [orij., 1987].
|