|
2008
|
|
|
Duela zortzi urte hasi zen Euskaltzaindia
|
bere
web orria sareratzen. Ordurik hona hamaikatxo pauso eman ditu Akademiak bide beretik, betiere, eduki eta baliabide berriak plazaratuz eta guztion eskura jarriz.
|
|
|
Duela zortzi urte hasi zen Euskaltzaindia bere web orria sareratzen. Ordurik hona hamaikatxo pauso eman ditu Akademiak bide
|
beretik
, betiere, eduki eta baliabide berriak plazaratuz eta guztion eskura jarriz.
|
|
|
Argitalpenetan nahiz hizkuntza gaietan, agerikoak ditu Euskaltzaindiak
|
bere
asmoa eta gogoa, egun sareak eskaintzen dituen tresnak gero eta egokiago baliatzeko euskararen mesederako eta euskararen arlora hurreratzen diren guztien mesederako.
|
|
|
Ildo
|
berekoa
izan da, izan ere, duela hiru urte Plazaberri albiste emaile elektronikoa sortzea eta garatzea. Gerokoak erakutsi duen bezala, horretan izan du Euskararen Akademiak agerbide berezia, web orriaren pizgarri eta eragile.Aldiek, hala ere, aurrera joatea eskatzen dute etengabe, eta horrek ekarri du, beste behin ere, emanaldi berri hau.
|
|
|
Beste behin ere, Euskaltzaindiak gizarteratze ahaleginetan dihardu. Ziur nago, lorratz
|
bereko
beste ekimenak ere berehala etorriko direla akademiaren eginahalei esker.
|
|
|
Halaxe egin du azken laurogeita hamar urteetan. Halaxe du egin etorkizunean ere, hortxe baitago
|
bere
xede eta helburua, euskararen aurreramendurako ekin eta jarrai, aldian aldiko eta tokian tokiko tresnak eta lanabesak erabiliz.
|
|
2009
|
|
|
izeneko liburua aurkeztuko du Euskaltzaindiak Etxarri Aranatzen,
|
bertako
Kultura Etxean. Liburua Andres Iñigo euskaltzain osoak egina da eta Akademiak argitaratzen duen
|
|
|
Santiago Ezkerra Lizarrusti. Bizitza eta lanak liburuan biltzen dira Ezkerraren bizi ibilbidea eta
|
bere
lanen hautaketa garrantzitsua. Hona ekartzen dugun artikulu honetan, Andres Iñigo egilea liburuaren edukiaz mintzatzen da.
|
|
|
Erraten ahal da euskaltzale sutsua eta idazle nekaezina dugula Ezkerra, baina
|
bere
garaiko idazlea eta, hortaz, garai bateko lekukoa Nafarroan.
|
|
|
Santiago sei anai arreben artean bosgarrena zen eta oso gazterik umezurtz gelditu zen. Izan ere, urte bat bertzerik ez zuenean ama hil zitzaion,
|
bere
arreba gazteena jaiotzean hain zuzen, eta handik hiruzpalau urtera aita ere galdu zuen zorigaiztoko istripu baten ondorioz.
|
|
|
Hamahiru urte zituelarik, 1938an, Altsasuko Kaputxinoen ikastetxean hasi zen fraide ikasketak egiten eta 1951n amaitu zituen. Apeztu ondoren, Lizarran, Zangozan eta Altsasun egon bazen ere,
|
bere
lanik nabarmenena Iruñeko komentuan eta Lekarozko ikastetxean egin zuen. Aurelio Etxarri Aranazkoa zen bere fraide izena eta horrela erregistratu zuen Euskaltzaindiak urgazle izendatzean.
|
|
|
Apeztu ondoren, Lizarran, Zangozan eta Altsasun egon bazen ere, bere lanik nabarmenena Iruñeko komentuan eta Lekarozko ikastetxean egin zuen. Aurelio Etxarri Aranazkoa zen
|
bere
fraide izena eta horrela erregistratu zuen Euskaltzaindiak urgazle izendatzean. Hamar urtez fraide izan ondotik, 1961ean, ordenatik atera eta Madrilen bizi izan da zendu arte.
|
|
|
|
Bere
euskaltzaletasuna oso agerian utzi izan du beti, bai eta aitortu ere euskaltzaletasun horrek bulkatu zuela euskaraz bizitzera eta idaztera. Idatziei dagokienez, bi epe bereizten ahal dira, fraide izan zenekoa eta ondorekoa.
|
|
|
Fraide izan zen garaian, Iruñeko komentuan egon zelarik, Kaputxinoek 1954an berrabiarazi zuten Zeruko Argia aldizkarian parte hartze zuzena izan zuen, bai antolaketan, bai idazle gisa ere.
|
Bere
gain hartu zuen aldizkari horretako Kristau Ikasbidea atala (Lizarrrusti izenpetu zuen) eta bertze zenbait artikulu ere idatzi zituen Ipuinak atalean (Aitona izenpetuak) batik bat. Hiru liburuxka ere argitaratu zituen:
|
|
|
Gai asko ukitzen ditu artikulu horietan, bertzeak bertze, kultura, gizartea, giza balioak, ohiturak, heziketa, euskara, euskaldunen izaera, Euskal Herria, Nafarroaren euskal izaera, demokrazia, giza eskubideak, elkartasuna, justizia, askatasuna, indarkeria, ustelkeria, natura, osasuna, elikadura, gosea, etorkinak... Horietako gehienen inguruan
|
bere
kezka bizia azaltzen du, bai eta pentsaera eta ideologia pertsonala ere.
|
|
|
Laburbilduz erraten ahal da euskaltzale sutsua eta idazle nekaezina dugula Ezkerra, baina
|
bere
garaiko idazlea eta, hortaz, garai bateko lekukoa Nafarroan.
|
|
|
Ostiral arratsalde arratsean, 2009ko urtarrilaren 2an hil zen Antonio Zavala jesulagun ezaguna, gure lagun eta adiskide mina eta Auspoa sail harrigarriaren hauspoa, arnasa eta bizi emailea berrogeita hamar urte emankor eta handi honetan.Ez beti gustura, gehienetan gure aitormen handirik gabe, iturriaren berririk eman nahi ez duen harrapakari askoren erasopean, baina
|
berari
gustatzen zitzaion lana egin du Antoniok joan deneko berrogeita hamar urte pasa honetan. Eta horren poza eraman du, ezbairik gabe.
|
|
|
Aurreko abenduaren 16an bisitatu genuen azkenengo aldiz Xabierren, KM ko zuzendari Lopez Landatxe jaunak eta biok, Eguberri jaiak baino lehenago
|
berarekin
hitz aspertu bat egin nahita. Gero urtezahar egunean hitz egin nuen azkenengoz Antoniorekin, bost sei urte honetan egunero egin dudan bezalaxe.
|
|
|
Hiru bider hitz egin ere: lehenengoan, urtezahar ona opatzeko hots egin zidan; bigarrenean,
|
bere
telefono zelularra konpondu ziotela esateko; eta hirugarrena, ondo konpondu ote zioten jakiteko neuk egindako deia. Eta egia esan, ondo aurkitu nuen, alai samar, hurrengo urte honetan lan asko egin behar genuela esanez.
|
|
|
Baina ostiral goizean
|
bere
koinata Izaskunek izututa dei egin zidan, Antonio oso gaizki eraman zutela eta Iruñeko San Migel gaixoetxera. Klinikoki hilda dagoela esan du medikuak, esan zidan.
|
|
|
Antonio Zavalaren,
|
berak
hain maitea zuen Xabierko kaperan egon zen; eta hileta elizkizuna eta lur ematea ere Xabierren egin ziren, igandean, arratsaldeko 16:30ean.
|
|
|
Antonio Zavala Tolosan jaio zen, 1928ko urtarrilaren 23an, sei senidetan bosgarrena zelarik.
|
Bere
aita, Tiburtzio Zavala, tolosarra zen; eta ama, Maria Echeverria, donostiarra. Baina amaren euskara zuen maite, bereziki, hark herri jakinduria eta herri hizkuntza izugarri estimatzen baitzituen.
|
|
|
Baina amaren euskara zuen maite, bereziki, hark herri jakinduria eta herri hizkuntza izugarri estimatzen baitzituen. Adunatik ere gauza asko ikasi zuen,
|
beretzat
herria zen-eta.
|
|
|
Haurtzaroko lehenengo eskola urteak, herrian hasi berria zen Escuela Vasca izenekoan egin zituen. Baina han neskak eta mutilak baitziren,
|
bere
anaiak joaten ziren herriko HH del Sagrado Corazón ikastetxean nahiago zuela eta hara joaten hasi zen. Eta ondoren, herriko Eskolapioetara, batxilergoa egiten hasteko.
|
|
|
Hamazazpi urte zituela,
|
bere
bideak aldatu eta Jesusen Lagundian sartzeko erabakia hartu zuen, bere anaiak bezelaxe.
|
|
|
Hamazazpi urte zituela, bere bideak aldatu eta Jesusen Lagundian sartzeko erabakia hartu zuen,
|
bere
anaiak bezelaxe.
|
|
|
Ez beti gustura, gehienetan gure aitormen handirik gabe, iturriaren berririk eman ez duen harrapakari askoren erasopean, baina
|
berari
gustatzen zitzaion lana egin du Antoniok joan deneko berrogeita hamar urte pasa honetan. Eta horren poza eraman du, ezbairik gabe.
|
|
|
Berrogeita hamar mila bertso edo gehiago bilduta omen zituen ordurako. Hitzaldi haren izena
|
bera
ere aski esanguratsua izan zen: En busca de la poesia popular a través del Pais Vasco Bertso berrien billa Euskalerrian zear (Auspoaren auspoa I:
|
|
|
Eta nola ahantziko, 2005eko maiatzaren 13an, Pello Esnal adiskideak eta biok Antoniorekin Xabierren egin genuen egun pasa hartan egin genion eskabide zehatza,
|
bere
artxibo handia Gipuzkoako Foru Aldundirako utzi, eta Auspoa sail osoa digitalizatzeko baimena eman ziezagun. Ez berehala, baina bietan baietz agindu zigun, baina bera ez sartzeko digitalizazio kontu eta holakoetan, bestela ere gaindituta zebilela eta.
|
|
|
Eta nola ahantziko, 2005eko maiatzaren 13an, Pello Esnal adiskideak eta biok Antoniorekin Xabierren egin genuen egun pasa hartan egin genion eskabide zehatza, bere artxibo handia Gipuzkoako Foru Aldundirako utzi, eta Auspoa sail osoa digitalizatzeko baimena eman ziezagun. Ez berehala, baina bietan baietz agindu zigun, baina
|
bera
ez sartzeko digitalizazio kontu eta holakoetan, bestela ere gaindituta zebilela eta. Izan ere, Antoniok bazekien ez zegoela ondo (egunez erdi lotan eta gauez erdi esna, berak esan ohi zuen bezala), eta presa zeukan bere lanak argitaratzeko, behar bada bere azkena geroz eta hurbilago ikusten zuelako.
|
|
|
Ez berehala, baina bietan baietz agindu zigun, baina bera ez sartzeko digitalizazio kontu eta holakoetan, bestela ere gaindituta zebilela eta. Izan ere, Antoniok bazekien ez zegoela ondo (egunez erdi lotan eta gauez erdi esna,
|
berak
esan ohi zuen bezala), eta presa zeukan bere lanak argitaratzeko, behar bada bere azkena geroz eta hurbilago ikusten zuelako.
|
|
|
Ez berehala, baina bietan baietz agindu zigun, baina bera ez sartzeko digitalizazio kontu eta holakoetan, bestela ere gaindituta zebilela eta. Izan ere, Antoniok bazekien ez zegoela ondo (egunez erdi lotan eta gauez erdi esna, berak esan ohi zuen bezala), eta presa zeukan
|
bere
lanak argitaratzeko, behar bada bere azkena geroz eta hurbilago ikusten zuelako.
|
|
|
Ez berehala, baina bietan baietz agindu zigun, baina bera ez sartzeko digitalizazio kontu eta holakoetan, bestela ere gaindituta zebilela eta. Izan ere, Antoniok bazekien ez zegoela ondo (egunez erdi lotan eta gauez erdi esna, berak esan ohi zuen bezala), eta presa zeukan bere lanak argitaratzeko, behar bada
|
bere
azkena geroz eta hurbilago ikusten zuelako.
|
|
|
Hala ere, ikaragarri lan gogorra izango da guretzat, orain ez baitugu
|
bere
memoria historikoaren laguntasunik izango, nahiz eta jende ikasia eta iaiotua den Aldundiak hortarako jarri duena.
|
|
|
Hala ere, hortxe daude 1996an Durangoko Euskal Liburu eta Disko azokan eman zioten Argizaiola, eta 1997.07.11n Labayru Ikastegiak emandako Gatzontzia saria, herri literaturaren alde egin duen lanagatik. Eta nola ez Deustuko Unibertsitateak 1999.11.17an eman zion Honoris Causa Doktore titulua eta 2002.10.06an
|
bere
jaioterri Tolosak eskaini zion Herriko seme kuttun izendapena. Etorriko ahal dira halakoren batean Gipuzkoaren izeneko saria, Koldo Mitxelena Kulturunea eta Euskaltzainburua aspalditik egosten ari diren omena, eta abar.
|
|
|
Garaiotako seinalea da, modu batera zein bestera, ordenagailuaren aginpidea. Askoren ustez, gainera, bateraezinak dira hura eta herri literatura; azken honek, itxuraz, iritsiezinak baititu literatura idatziaren sona eta ospea, finkotasuna
|
bera
ez aipatzearren.
|
|
|
Ikusi, herriaren ahotan ikusten ditu
|
berak
jatortasuna eta indarra. Azalean dabilenak, ordea, uko egingo dio horri maila jasoaren sor marka.
|
|
|
Azalean dabilenak, ordea, uko egingo dio horri maila jasoaren sor marka. Jokabide okerra, dena den, halakoa, herriaren ahotsa, esanak eta hizkuntzaren sena hortxe daudelako, herriak gozagarri izan dezan
|
beragandik
sorturikoa. Hala baieztatu du Zavalak behin eta berriro.
|
|
|
Ahoz aho eta bururik buru ibili da mende askotan euskara; hitz gutxitan esateko, herri hizkera izan dugu luzaroan gure berbeta. Eta herri hizkera horrek sortu du herri literatura, edo, berba zabalagoetan esanda, herri kultura
|
bera
.
|
|
|
Bertsoz zein prosaz, aldi
|
berean
nahiz hurrenez hurren, erreskada luzeak osa daitezke herri literatura euskaldunaren esparruan. Gehienek, hala ere, behin edo gehiagotan, Antonio Zavalaren begirada zorrotz eta luma fina izan dute euren gain.
|
|
|
Hala bada ere, hona hemen, Auspoa bilduma osoan bezalaxe, abagune aproposa, egun corpusaren linguistika deitzen dena euskal eta erdal tradizio ezin hobeaz hornitzeko. Corpus bat osatzea lortu du Antonio Zavalak
|
bere
lanaren bitartez. Halako corpusak, bistan da, erabilgarriak ez ezik, onuragarriak ere badira gaurko hiztunentzat, hainbat arlotan baitira horiek erabakigarri, hala ahozko azterketan, nola idatzizko barrunbeetan.
|
|
|
Bestela ezin eta eskutitzen bidez leenengo. Bertso kontuan zerbait zekianik nunerebait bazala jakindakoan,
|
berari
bereala eskutitza idatzi. Eiztaria horrela ibiltzen da, eskopeta eskuetan duala, eiza noiz ikusiko, tiroa tiratzeko.
|
|
|
Handik bi urtera, 1956ko irailean, gerraondoan jendaurrean egingo den lehen biltzarra antolatuko du Euskaltzaindiak Arantzazun. Eta hantxe egingo du Antoniok
|
bere
hitzaldi programatikoa, azalduz zertan ari den eta zer asmo dituen gerorako. Bere bizitzako egitasmoa.
|
|
|
Eta hantxe egingo du Antoniok bere hitzaldi programatikoa, azalduz zertan ari den eta zer asmo dituen gerorako.
|
Bere
bizitzako egitasmoa.
|
|
|
Nunca me he detenido a enumerarlas, pero calculo que los materiales recogidos sumarán unas cincuenta mil estrofas [bertsoak, alegia]. Antonio
|
berak
eransten du: Y debemos pensar que lo archivado es una porción reducida de lo actualmente existente espero próximamente importantes adquisiciones.
|
|
|
Horien guztien editorea izan da. Denak pasa dira
|
bere
eskutik, eta denek daramate bere bermea. Gainera, askok eta askok Zavala bera dute egile.
|
|
|
Horien guztien editorea izan da. Denak pasa dira bere eskutik, eta denek daramate
|
bere
bermea. Gainera, askok eta askok Zavala bera dute egile.
|
|
|
Denak pasa dira bere eskutik, eta denek daramate bere bermea. Gainera, askok eta askok Zavala
|
bera
dute egile. Ehun bertsolariren bertso idatziak eta biografiak eskaini zizkigun lehenik.
|
|
|
Eta guk beste meritu bat gehituko dugu:
|
bere
umorea.
|
|
|
Gaur() goizean, Euskaltzaindiaren egoitzako aretoan, PuntuEus elkarteak
|
bere
burua aurkeztu du prentsaren aurrean.
|
|
|
Euskaltzaindiaren egoitzan prentsaurrekoa egiteak badu izateko arrazoirik. Izan ere, Euskaltzaindiak asmo hau gogo onez hartu zuen agertu zioten une
|
beretik
eta elkartekideetako bat da. Une honetan ni neu naiz, Euskaltzaindiak eginkizun hori izendatu zidalako, Akademiaren ordezkaria PuntuEus elkartean, eta honen lehendakari ere bai.
|
|
|
Sorreratik
|
bertatik
kide egin dira: Euskaltzaindia, Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseilua, Euskal Konfederazioa, Euskal Idazleen Elkartea, Euskal Herriko Ikastolen Konfederazioa, Ikastolen Elkartea Partaide, Euskal Herriko Unibertsitatea, EITB, Internetika, Euskal HerrikoTelekomunikazio Ingeniarien Elkartea eta Euskadiko Informatikako Ingeniarien Elkargo Ofiziala.
|
|
|
Azterketak Valladoliden egiten zituen, eta han eskuratu zuen titulua. Titulazioa lortu ondoren, lagun batek eta
|
berak
akademia bat ireki zuten Irunen. Bertan, kartzelatik irten berria zela, aurkitu zuen lana Koldo Mitxelenak.
|
|
|
Fray Bartolome Karrantzakoaren lana zabaldu zuen, baita Catalina Erauso, Manuel Larramendi, Molinos, Miguel de Unamuno eta beste hainbat pertsonaia historikorena ere. Loiolako Inazioren biografia da, ezbairik gabe,
|
bere
lanik ezagun eta zabalduena: Ignacio de Loyola, solo y a pie.
|
|
|
Lizeoaz gain, Elizaren ardurapeko ikastetxeetan ere irakasle izan zen. Jacques Etcheverryk euskalduntze zein alfabetatze eskolak eman zituen
|
bere
bizitzan zehar. Lapurdi itsas hegia liburua argitaratu zuen, 1977an.
|
|
|
Artikulu ugari eta liburu batzuen egilea, gogokoen zituen gaien artean leku eta pertsona izenei buruzko ikerketak eta euskararen historia eta euskal testuak daude. Hainbat egunkaritan eta aldizkaritan argitaratu dira
|
bere
artikuluak. 1993an, beste batzuekin batera, Landazuri aldizkaria sortu zuen.
|
|
|
liburua, horren emaitza eta
|
berak
bakarrik geroago. Urteaga, Garbizu, Olaizola eta Bengoa musikalariek musika jarri zizkieten.
|
|
|
obra nagusiaren egokitzaile izan zen Iratzeder.
|
Bere
liburu batzuk:
|
|
|
.
|
Bere
olerki liburuak
|
|
|
Karmelo Etxenagusiaren literaturarekiko zaletasuna handia izan zen eta hala erakutsi zuen beti.
|
Bere
ikasle izandakoen esanetan, berak sentitzen zuen zaletasun bera pizten zuen jendearengan. Euskal literaturari buruzko antologia batzuk idatzi zituen, besteak beste
|
|
|
Karmelo Etxenagusiaren literaturarekiko zaletasuna handia izan zen eta hala erakutsi zuen beti. Bere ikasle izandakoen esanetan,
|
berak
sentitzen zuen zaletasun bera pizten zuen jendearengan. Euskal literaturari buruzko antologia batzuk idatzi zituen, besteak beste
|
|
|
Karmelo Etxenagusiaren literaturarekiko zaletasuna handia izan zen eta hala erakutsi zuen beti. Bere ikasle izandakoen esanetan, berak sentitzen zuen zaletasun
|
bera
pizten zuen jendearengan. Euskal literaturari buruzko antologia batzuk idatzi zituen, besteak beste
|
|
|
Elena Martinez de Madina, José Antonio González Salazar, Juan José Galdos, Montserrat Ocio eta Blanca Rescalvo ikertzaileak. Knörr hil ostean, Jose Luis Lizundia euskaltzain oso eta Exonomastika batzordeko buruak hartu zuen
|
bere gain
zeregin hori.
|
|
|
Hizkuntzalari bilakatu aurretik hizkuntza zale eta hizkuntza irakasle izan zen, lehenengo eta behin gaztelania ikasirik (Argentinan) eta gero ingelesa eta portugesa. Baina
|
bere
egiazko maitasuna Pirinioetako hizkuntzak izan ziren, guztiak, baina bereziki euskara.
|
|
|
Artxiboa
|
bera
, eta ondorioz bertsio digital hau ere, hiru multzo nagusitan banatuta dago: Fitxak, Kaierrak eta Dosierrak.
|
|
|
Bien artean hutsune bat badago, XVIII. eta XIX. mendeak izkutuan uzten dituena, eta gainera nirean ez dago gaurko idazle bizien aipamenik.
|
Beraz
bi leize horiek bete zitzakeen obra orokor bat falta zitzaigun, agerturiko bi liburuen ekarpena bilduz ber denboran. Hutsune hori betetzen du liburu honek.
|
|
|
1957az geroztik egunkari eta aldizkari askotan argitaratu ditu
|
bere
artikuluak, euskaraz zein frantsesez. Horietan jorratu dituen gaiak honako hauexek dira:
|
|
|
|
Bere
lan batzuk: Makila gorria, Harri txintxolak (poesia); Antso Handia, Xiberoko Jauna (pastoralak); Aberri eta klase burruka (saioa); Histoire du peuple basque (frantsesez).
|
|
|
Gaztetan Jon Mirande ezagutu zuen Parisen eta, horrek lagunduta,
|
bere
euskarazko lehen artikulu eta poesiak argitaratzen hasi zen hainbat aldizkaritan. Miranderekin sortu zuen gero Igela aldizkaria.
|
|
|
1962an idatzi zuen
|
bere
lehen eleberria, Amodiozko baratzetan izenekoa. Lehenbiziko ipuinak ere garai horretakoak dira:
|
|
|
Mendetako prozesu hori dela eta, lurraldeari begira hurbil dauden baina elkarren artean ondo baino hobeto bereizita dauden hizkuntzak sortu dira. Literaturaren bidez, hizkuntza horiek aurrera egin dute, eta, aldi
|
berean
, aberastu eta beraien muga linguistikoetatik kanpora zabaldu dira, kalitate artistikoa ere irabazi dutelarik.
|
|
|
Gaur, apirilaren 24an, Euskaltzaindiaren 90 urteurreneko ospakizun ekitaldia egin da Gasteizen, Arabako Foru Aldundiaren jauregian. 2008an, Iruñean egin zen XVI. Nazioarteko Biltzarrarekin, hasiera eman zion Akademiak
|
bere
90 urteurrenari. Gaur, Gasteizen izan da Akademia eta datozen hilabeteotan gainontzeko herrialdeetan ere ospatuko du Euskaltzaindiak bere urtemuga.Juan Antonio Zarate Arabako Batzar Nagusietako lehendakaria eta Xabier Agirre ahaldun nagusia ondoan zituela, Andres Urrutia euskaltzainburuak Euskaltzaindiak Araban duen presentzia aldarrikatu du eta honela adierazi du:
|
|
|
2008an, Iruñean egin zen XVI. Nazioarteko Biltzarrarekin, hasiera eman zion Akademiak bere 90 urteurrenari. Gaur, Gasteizen izan da Akademia eta datozen hilabeteotan gainontzeko herrialdeetan ere ospatuko du Euskaltzaindiak
|
bere
urtemuga.Juan Antonio Zarate Arabako Batzar Nagusietako lehendakaria eta Xabier Agirre ahaldun nagusia ondoan zituela, Andres Urrutia euskaltzainburuak Euskaltzaindiak Araban duen presentzia aldarrikatu du eta honela adierazi du: Erakunde arabarra gara eta Euskal Herri osoa hartzen duen erakundea ere bagara, euskararen inguruan.
|
|
|
Mapa horiek behin behinekoak dira eta duten helburua bikoitza da. Batetik, lana
|
bera
zuzentzea eta osatzea eta bestetik, eta hau bestea bezain inportantea da, herritarrei parte zuzena hartzeko aukera ematea.
|
|
|
Ezeri izan bazion leialtasuna, Euskaltzaindiari izan zion. Bestalde, ohartzen zen Euskal Herri osoaren eremua hartzen zuen erakunde gorena zela, eta dela; euskal historia garaikideko lurralde politikoek gainditzen dituena; unibertsitate desberdinetako,
|
bere
bere UPV EHU hau barne, irakasle asko batzorde akademiko gehienetan batzen zituena eta dituena: ideologia guztietako lagunak bere baitan izan dituena.
|
|
|
Ezeri izan bazion leialtasuna, Euskaltzaindiari izan zion. Bestalde, ohartzen zen Euskal Herri osoaren eremua hartzen zuen erakunde gorena zela, eta dela; euskal historia garaikideko lurralde politikoek gainditzen dituena; unibertsitate desberdinetako, bere
|
bere
UPV EHU hau barne, irakasle asko batzorde akademiko gehienetan batzen zituena eta dituena: ideologia guztietako lagunak bere baitan izan dituena.
|
|
|
Bestalde, ohartzen zen Euskal Herri osoaren eremua hartzen zuen erakunde gorena zela, eta dela; euskal historia garaikideko lurralde politikoek gainditzen dituena; unibertsitate desberdinetako, bere bere UPV EHU hau barne, irakasle asko batzorde akademiko gehienetan batzen zituena eta dituena: ideologia guztietako lagunak
|
bere baitan
izan dituena.
|
|
|
Euskal Herritik kanpo gehitu zuen behin baino gehiagotan, Euskaltzaindiaren ordezkaritza eramaten zuenean, harrotasunez adierazten zuen gure Akademiarekiko nortasuna. Gogoan daukat, bat aipatzekotan, duela hiru urte, Lyonen Instituto Cervantesen egoitzan, Gabriel Aresti izena hango Bibliotekari jarri ziotenean, Frantziako hirugarren hiriko alkate, Unibertsitateko errektore, Espainiako kontsul eta gainontzeko ordezkarien aurrean,
|
bere
hitzaldiaren ondoren, nola aurkeztu ninduen Akademiaren ordezkari, adieraziz Euskararen Erret Akademiaren nortasun eta garrantzia.
|
|
|
Ez dirudi oso erabaki zuzena, ezta? Izan ere, estatu horietan alfabeto zirilikoa erabiltzen da, hau da, ez dute guk dugun alfabeto
|
bera
. Alfabeto zirilikoa irakurtzen eta idazten jakingo bagenu, ez legoke arazorik.
|
|
|
ez ote dute errusiarrek berek, edo nazioarteko erakundeek bestela, moduren bat alfabeto zirilikoan idatzitako hitzak gure alfabetora aldatzeko. Bai. Errusiak badu sistema ofizial bat, ISO nazioarteko erakundeak nazioartean erabiltzeko emandako sistema
|
bera
(ISO 9). Har dezagun, orduan, nazioarteko sistema ofiziala, eta akabo arazoa:
|
|
|
Michail Gorbatschow; ca: Mikhaïl Gorbatxov;... Hizkuntza bakoitzak
|
bere
sistema, bere transkripzio praktikoa, erabiltzen du, hizkuntza bakoitzaren grafiara eta ahoskerara moldatua.Nazioarteko sistema onarturik ezean, bide hori hobetsi du Euskaltzaindiak euskararako, hau da, euskararako transkripzio praktiko bat erabiltzea. Erabaki hori hartzeko orduan, xehe aztertu du azken urteotako erabilera, eta argi ikusten da euskal entziklopedietan, euskarazko komunikabideetan eta euskarazko eskola liburuetan eta literaturan euskararako transkripzio praktikoaren bidea guztiz hedaturik dagoela, transkripzio praktikoa gauzatzeko orduan kasu gutxi batzuetan aldaera bat baino gehiago ikusten bada ere.
|
|
|
Michail Gorbatschow; ca: Mikhaïl Gorbatxov;... Hizkuntza bakoitzak bere sistema,
|
bere
transkripzio praktikoa, erabiltzen du, hizkuntza bakoitzaren grafiara eta ahoskerara moldatua.Nazioarteko sistema onarturik ezean, bide hori hobetsi du Euskaltzaindiak euskararako, hau da, euskararako transkripzio praktiko bat erabiltzea. Erabaki hori hartzeko orduan, xehe aztertu du azken urteotako erabilera, eta argi ikusten da euskal entziklopedietan, euskarazko komunikabideetan eta euskarazko eskola liburuetan eta literaturan euskararako transkripzio praktikoaren bidea guztiz hedaturik dagoela, transkripzio praktikoa gauzatzeko orduan kasu gutxi batzuetan aldaera bat baino gehiago ikusten bada ere.
|
|
|
Goi mailako lan akademikoetan edo espezializatuetan, erabateko zehaztasuna behar denean eta alderantzizko transliterazioa egiteko modua ziurtatu behar denean, nazioarteko ISO 9 transliterazio estandarra,
|
bera
baita, bai ISO Estandarizaziorako Nazioarteko Erakundeak, bai alfabeto zirilikoa erabiltzen duten Errusia, Armenia, Azerbaijan, Bielorrusia, Kazakhstan, Kirgizistan, Tajikistan, Turkmenistan eta Uzbekistan estatuek ofizial bihurtu dutena.
|
|
|
Zenbait girotan erran komuna da hizkuntza komunikazio tresna hutsa dela eta, beraz, politikaren esparrutik erabat kanpo egon lukeela. Baieztapen
|
bera
modu gordinagoan agertzen da batzuetan, alegia, hizkuntza berez
|
|
|
Eta abar. Bestalde, multzo horietako bakoitza hainbat azpimultzo eta taldetan banatua egon ohi da, bakoitza
|
bere
programa propioaz armatua eta, sarri, elkarren arteko gerra gupidagabean sartuta, sarri baino sarriagotan hizkuntzaz kanpoko interesek piztu eta esplikatzen dituzten gerretan. Baina gertakari oro bizirik den gizarte batean gertatzen da, kasu honetan komunismoaren erorialdiaren ondorengo Txekian, eta hizkuntzak gizarte osoa zeharkatzen du, gertakari guztiak.
|
|
|
Gainera, oso alor desberdinak jorratzen ditu. Adibidez, lehen kapitulua kontzeptuak eta terminologoa argitzeko ahalegin eskerga bat da, egindako aukerak azalduz eta hizkuntza ugari aipatzen den testuinguru batean kokatuz;
|
berak
bakarrik liburuaren irakurketa justifikatuko luke.
|
|
|
Hurrengo hiru kapituluetan txekieraren historia sozial bat marrazten digu, biziki interesgarria euskaldunontzat; ez dezagun ahantz nazionalismo kulturala, Euskal Herrian edo Katalunia bezalako lekuetan gaur egun praktikatzen den gisan, funtsean txekiarren asmakizun bat izan zela (eta ez alemanena, normalki esaten den bezala) eta nazionalismo mota horretan hizkuntza elementu nagusia izateaz gain, politika asmo horiek, gainera, eragin erabakigarria izan dutela eta dutela hizkuntzaren historian, besteak beste batasunaren eta honek dakarren kodifikazioaren (normatibizazioaren) afera gatazkatsuan. Ondoren, bosgarren kapituluan krisia
|
bera
aztertzen du, gertakarien segimendu zehatza eginez. Hurrengo hiru kapituluetan azterketa horrekin segitzen du, beste zenbait eremutatik abiatuta.
|
|
|
Ematen duen informazioa eta ikuspuntuak ugariak eta desberdinak izan arren, bada sakoneko gai bat etengabe azaleratzen dena; izenburuan
|
bertan
ageri zaigu: nork du hizkuntza bat arautzeko autoritatea?
|
|
|
Txomin Peillenen ustez,
|
bere
liburua hizkuntza ezagutzeko eta aberasteko bide bat da. Hiztegi guztiek bezala, noski.
|
|
|
Bestalde, herri literatura ere aztertu du,
|
bertan
freskotasuna aurkitu ahal delako: Gure sakristia usaineko literatura zaharrak zehazten du ez digu hiztegi aberatsegia ematen, herri literatura bai, ausartagoa da sexu harremanen aipatzeko eliza liburuak baino.
|
|
|
2008ko azaroaren 6an antolatu zuen Euskaltzaindiaren Onomastika batzordeak Toponimia Administrazioaren eguneroko jardunean izeneko ikastaroa Durangon.
|
Bertan
Onomastika eta Administrazioaren arteko lanez ari ziren hizlariak eta egin daitezkeen zenbait adibideen berri eman. Ikastaroan egindako gogo betetasun inkestak argi utzi zuen arratsaldeko saio praktikoa, interes handikoa, labur gelditu zela eta hori dela-eta bigarren bat antolatzea erabaki zen.
|
|
|
Gorka Aulestiaren ondoan, Andres Urrutiak gogorarazi du Euskaltzaindia
|
bere
90 urteurrena ospatzen ari dela eta urteurrena etorkizunari buruz jarduteko da, ez gaude bakarrik iraganari begira.
|
|
|
Pentsaerari dagokionez, Azkueren abertzaletasuna aldarrikatu du egileak, eta honela azaldu:
|
Bere
helburua euskara bultzatuko zuen nazio kultural bat eraikitzea zen. Euskara presente ez zegoen tokietara eraman nahi zuen, berak oso esaldi esanguratsua erabiltzen zuen hori adierazteko:
|
|
|
Bere helburua euskara bultzatuko zuen nazio kultural bat eraikitzea zen. Euskara presente ez zegoen tokietara eraman nahi zuen,
|
berak
oso esaldi esanguratsua erabiltzen zuen hori adierazteko: piano hotsa eta te usaina dagoen tokietara eraman behar dugu euskara.
|
|
|
Obrari buruz, genero guztiak jorratu zituela azpimarratu du, eta 60 urtetan zehar, nekerik gabe, euskara hezkuntzan sartu behar zela aldarrikatu zuen, baita bultzatu ere.
|
Bere
obra nagusia, Jurgi Kintanaren aburuz, Euskal Akademia sortzea izan zen, euskara normalizatu eta normatibizatzeko. Bat izan zuen ametsa eta helburua:
|
|
|
|
Bere
ondoan, bai Andres Urrutiak, baita Jon Irazustak eta Joseba Agirreazkuenagak ere, Kintanaren lanaren kalitatea goraipatu dute. Gainera, euskaltzainburuak eta EHUko Euskara errektoreordeak bi erakundeon arteko lankidetzaren garrantzia azpimarratu dute.
|
|
|
Ikastaroari, Andres Iñigo Jagon sailburuak eman zion hasiera. Berak azaldu bezala, Euskaltzaindiaren 90 urteurrenaren ekitaldien barruan Onomastika batzordeak joan den azaroan hemen
|
bertan
Toponimia Administrazioaren eguneroko jardunean I. ikastaroa antolatu zuen. Helburua egin den eta egiten ari den lanaren ikuspegi orokorra ematea izan zen eta, batik bat, toponimiaren ikerketarako oinarriak, prozedurak, irizpideak eta gizarteratzeko bideak azaltzea.
|
|
|
ren 72 zenbakian eta
|
bere
webgunean zintzilikatu zuen zerrenda osoa, 155 araua dena. Orduz geroztik, Nafarroako Gobernuaren Euskarabidearen ekimenez, eremu mistoko eta eremu ez euskalduneko zenbait udal bere euskal izena onartzen joan da eta, honen ondorioz, udal horien izen ofiziala aldatu egin da.
|
|
|
ren 72 zenbakian eta bere webgunean zintzilikatu zuen zerrenda osoa, 155 araua dena. Orduz geroztik, Nafarroako Gobernuaren Euskarabidearen ekimenez, eremu mistoko eta eremu ez euskalduneko zenbait udal
|
bere
euskal izena onartzen joan da eta, honen ondorioz, udal horien izen ofiziala aldatu egin da.
|
|
|
Hortaz, joan den maiatzaren 29an izandako osoko bilkuran berrikusi eta onartu zuen Euskaltzaindiak eguneratutako zerrenda eta horixe da orain webgunean jarri den 155 araua. Hori
|
bera
izanen da berehala
|