|
2006
|
|
|
Lizentziatu titulua lortzeko egin
|
behar diren
beste irakasgai batzuekin konparatzen badugu behintzat.
|
|
|
Lizentziaturaren egungo ikasketetan irakasgaia hautazkoa da, Doktorego Programetan, batetik Hizkuntzalaritzakoan eta bestetik Hizkuntzalaritza Aplikatukoan, irakasten diren ikastaroak (3na kreditu Doktorego Pro�-grama bietan) oinarrizkoak izan arren. Gure ustez, iker-adar honen agerpena oso txikia da, eta baita ezegonkorra ere, ez da-eta berez derrigorrezko irakasgaia eta esleitzen zaizkion kredituak (6 kreditu) oso gutxi dira-eta, Filologietan eta Itzulpengintza eta Interpretaritzan Lizentziatu titulua lortzeko egin
|
behar diren
beste irakasgai batzuekin konparatzen badugu behintzat.
|
|
|
euskaldungoaren berezko hazkuntza eta hezkuntza elebidunari dagozkion bi faktoreak hurrenez hurren. Hurrena adin talde zaharrenetan ematen den hazkuntza; izan ere urte jakin batean 65 -69 urte bitartekoak (X12) direnak handik bost urtetara 70 urte baino gehiagokoak (Y13) izan
|
behar baitute
. Eta azkenik, arestian aipatu dugun helduen euskalduntzeak ekarritakoa, lehen azaldu duguna hain zuzen ere.
|
|
|
Banaketa geolinguistikoa eta hiztun multzoen bilakaera urterik urte edozein hizkuntza plangintzaren oinarriak dira. Jakintza alor honek berarizko metodologia
|
behar du
. Artikulu honetan, bada, Zentsu eta Udal Erroldako datuen azterketarekin batera, hiztun sailkapenerako irizpideak eta hiztunen zenbaketarako oinarriak jorratzen dira.
|
|
|
Dagoeneko ez gaitu harritzen eusko labelak; izan ere izugarrizko lorpena izanik guk geuk eskuragai guztiei labela bilatzen baitiegu. Gure mendiko abelgorriak, ardoak, barazkiak eta arte-lanak merkatura orduko labela
|
behar dute
nonbait; labelik ez duenak ez du piperrik ere saltzen, edo, saltzekotan oso susmagarritzat hartu ohi da.
|
|
|
Kenketak burutzerakoan kontutan har multzo bereko (belaunaldi jakin bateko) taldeen artean egin beharra dagoela. Hortaz i azpiindizeak tartea adierazten badu bigarren aldiko tartea i+ 1 da eta, horien artean, kalkulatu
|
behar ditugu
diferentziak. Horiek dira zehatz-mehatz, VI. Taulan egindako eragiketak.
|
|
|
" Euskarari eustekotan iharduera gidatua edota herri mugimendu sendoa
|
behar dugu
; gure ustez biak ezinbestekoak dira"
|
|
|
Gure ustetan malgua baino kamutsa da; hots ez da batere zorrotza errealitate soziolinguistikoa bere hartan antzeman ahal izateko. Onartu
|
behar dugu
, ostera, oso interesgarria dela metodologiaren ikuspegitik ikusteko nola aldatzen diren pertsonen erantzunak balioztapen inkestak egiten direnean (EUSTATek 1989).
|
|
|
" Euskaldunak batez beste gero eta gazteagoak izatea zantzu positibo bezala ulertu
|
behar dugu
" udalerriak, galera galgatua/ etengabea,... Gure ustetan arlo horretan erabili ohi diren sailkapen guztiei izaera politikoa datxikie, sailkapen guzti horien funtsa hizkuntz politikaren ihardueran baitatza.
|
|
|
Edozein azterketa demolinguistiko egin aurretik gizarteak izandako aldaketak ezagutu
|
behar dira
, azterketa demografikoa egin beharra dago alegia. XX. mendean gure gizarteak aldaketa sakonak ezagutu ditu, hau da, I. Larrañagak aztertu duen moduan aldaketak, bortitzak eta leunak, ez dira gertaera berriak gure artean.
|
|
|
Berezko prozesu bezala planteatu ezkero euskararenak urte gutxitan egina du eta, hori da, hain zuzen ere, Euskal Herriko zenbait lurraldetan gertatzen hasia dena (Zuberoan,...). Euskarari eustekotan iharduera gidatua edota herri mugimendu sendoa
|
behar dugu
; gure ustez biak dira ezinbestekoak.
|
|
|
Horrela batez beste, euskaldunak gero eta gazteagoak izatea zantzu positibotzat hartu
|
behar dugu
. Baina, jakina, bata gaztetzeak bestea zahartzea dakar ukipen egoera zio.
|
|
|
Gazteen artean izandako hazkundeak, erabilera eta hizkuntz ohituren alorrean aldaketa sakonak ekarri
|
behar ditu
. Arestian esan dugunez, euskara dagoeneko zaharren hizkuntza izatetik gazteen hizkuntza izatera igaro da.
|
|
|
Gure aztergaiari berriro helduz, hizkuntza gutxiagotuaren berreskurapenerako, lehenik eta behin berritze demo-grafikoaren berezko indarrak euskararen alde jarri
|
behar dira
. Neurri batean hori bideratuta dago, gazteengan baitago euskaldun kopururik zabalena eta, aldi berean, proportziorik handiena.
|
|
|
Adin talde edo mordo bakoitzaren azterketari lotuz gero gauzak bestelakoak izan daitezke. Dena den horretarako adin tarteak zabalera berekoak
|
behar ditugu
, bost urtetako zabalerakoak hain zuzen.
|
|
|
Indize horiek dira batukarietan erabiltzen ditugunak. Esaterako i= 2 eta k -2 direlako indizeek 16 -19 tartetik 60 -64 tarterainoko aldea adierazten du, batukaria izateak tarte horien arteko taldeen batuketa egin
|
behar dugula
esan nahi du.
|
|
|
Deustuko Unibertsitateko Euskal Filologoaren profilaren arabera, Eus�-kal filologoak gai izan
|
behar du
egoera ezberdinetan, bai ahoz bai idatziz, modu egokian eta eraginkorrean komunikatzeko; hizkuntza eta literatura auzitan irizpide argiak izateko; euskal hizkuntza eta literatura, ikaslearen ezaugarrien arabera, irakasteko; eta euskara normaltzeko prozesuetan iritzi profesionalak emateko. Soziolinguistika irakasgaiaren bitartez, azken soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 43 gaitasuna lantzen da.
|
|
|
Turrez (Gonzalez 1999, Molina 2001) irakasleen zuzendaritzapean soziolinguistika-lanak burutu dira urteetan zehar. an esan bezala, 2003tik indarrean dagoen ikasketa-planean jorratzen den euskal filologoaren profilean soziolinguistika arloan ikasleak
|
behar duen
prestakuntza eta lanean modu praktikoan, arduratsuan, eta profesionalean aritu ahal izateko jorratu behar dituen gaitasunak beren-beregi aipatzen dira.
|
|
|
Turrez (Gonzalez 1999, Molina 2001) irakasleen zuzendaritzapean soziolinguistika-lanak burutu dira urteetan zehar. an esan bezala, 2003tik indarrean dagoen ikasketa-planean jorratzen den euskal filologoaren profilean soziolinguistika arloan ikasleak behar duen prestakuntza eta lanean modu praktikoan, arduratsuan, eta profesionalean aritu ahal izateko jorratu
|
behar dituen
gaitasunak beren-beregi aipatzen dira.
|
|
|
" diglosiaren irudiak bi motatakoak dira: alde batetik, usadioak onartarazten dituen desbalorapenak sendotzen ditu eta, beste aldetik, ordainketa mugimendu are eta indartsuago bat eragiten du zapaldua dagoen hizkuntza mehatxatua sentitzen denean, Bourdieu-ren aburuz," errealitatean, erralitatearen irudia sartu
|
behar da
ala, zehazkiago, irudien gudua buruko irudien baita buruko irudiek erabili nahi dituzten adierazpen sozialak gisa ulertu behar dira".
|
|
|
" diglosiaren irudiak bi motatakoak dira: ...batetik, usadioak onartarazten dituen desbalorapenak sendotzen ditu eta, beste aldetik, ordainketa mugimendu are eta indartsuago bat eragiten du zapaldua dagoen hizkuntza mehatxatua sentitzen denean, Bourdieu-ren aburuz," errealitatean, erralitatearen irudia sartu behar da ala, zehazkiago, irudien gudua buruko irudien baita buruko irudiek erabili nahi dituzten adierazpen sozialak gisa ulertu
|
behar dira
".
|
|
|
Orohar hizkuntzen arteko harreman baketsu ala gatazkatsuak hizkuntza politika baten bidez jorratu nahi direlarik, beraien osagai indibidual zein kolektiboak kontutan hartu
|
behar dira
, zeren hizkuntz aniztasuna komunitateen eta pertsonen kontua da. Beraz, hizkuntza politika guztiek bi oinarri kontutan hartzen dituzte:
|
|
|
Elebitasun instituzionalak suediarraren eta finesaren arteko trataera orekatu bat bermatu nahi du. Lurraldetasuna, erroldaren arabera egiten da gizabanako bakoitzak bere ama hizkuntza zehaztu
|
behar baitu
. Datu horien arabera ikusten da zein hizkuntza estatus emango zaion distriktoari:
|
|
|
Orohar hizkuntzen arteko harreman baketsu ala gatazkatsuak hizkuntza politika baten bidez jorratu nahi direlarik, beraien osagai indibidual zein kolektiboak kontutan hartu
|
behar dira
, zeren hizkuntz aniztasuna komunitateen eta pertsonen kontua da.
|
|
|
Merkatu horretan, kapital kultural handiena dutenek, arduradun karguak betetzeaz gain, beraien ikuspegiak derrigortzen dituzte. Indar harreman horretan, nagusi direnak esaten dute nola hitz egin
|
behar den
, zein hiztegi erabiltzea komeni den baita zein azentu baliatu behar den ere.
|
|
|
Merkatu horretan, kapital kultural handiena dutenek, arduradun karguak betetzeaz gain, beraien ikuspegiak derrigortzen dituzte. Indar harreman horretan, nagusi direnak esaten dute nola hitz egin behar den, zein hiztegi erabiltzea komeni den baita zein azentu baliatu
|
behar den
ere.
|
|
|
Beraz, Bourdieu-ren iritziz honakoa onartu
|
behar da
: " hizkuntza komunitate batean, inork ezin ditzake erabat hizkuntza eta kultura legeak ezjakin, batik bat gaitasun zilegia dutenekin harremanetan sartzen diren aldi bakoitzean.
|
|
|
Merkatu horretan, kapital kultural handiena dutenek, arduradun karguak betetzeaz gain, beraien ikuspegiak derrigortzen dituzte. Indar harreman horretan, nagusi direnak esaten dute nola hitz egin
|
behar den
, zein hiztegi erabiltzea komeni den baita zein azentu baliatu behar den ere.
|
|
|
Merkatu horretan, kapital kultural handiena dutenek, arduradun karguak betetzeaz gain, beraien ikuspegiak derrigortzen dituzte. Indar harreman horretan, nagusi direnak esaten dute nola hitz egin behar den, zein hiztegi erabiltzea komeni den baita zein azentu baliatu
|
behar den
ere.
|
|
|
Ondorioz, irudi soziala simplifikatzailea eta eskematizatzailea da: ahalik eta jende zabalenari irekia eta errealitatearen ikusmenean eraginkorra izan
|
behar da
. Beste irudi kolektiboak bezala, irudi soziolinguistikoak munduarekiko eta besteekiko harremanak erabakitzen dituen interpretazio eskemak dira.
|
|
|
Beste irudi kolektiboak bezala, irudi soziolinguistikoak munduarekiko eta besteekiko harremanak erabakitzen dituen interpretazio eskemak dira. Bourdieuren aburuz," errealitatean, erralitatearen irudia sartu
|
behar da
ala, zehazkiago, irudien gudua buruko irudien baita buruko irudiek erabili nahi dituzten adierazpen sozialak gisa ulertu behar dira". Irudi soziolinguistikoak aldakorrak direla erakusten du, beretzako, hizkuntza, dialektoa edo akzentua, errealitate soziolinguistikoak izateaz gain, buruko irudien errepresentazioak dira, esan nahi baita ikusmen, estimazio, ezagutza eta ezagupen ekintzak direla.
|
|
|
Beste irudi kolektiboak bezala, irudi soziolinguistikoak munduarekiko eta besteekiko harremanak erabakitzen dituen interpretazio eskemak dira. Bourdieuren aburuz," errealitatean, erralitatearen irudia sartu behar da ala, zehazkiago, irudien gudua buruko irudien baita buruko irudiek erabili nahi dituzten adierazpen sozialak gisa ulertu
|
behar dira
". Irudi soziolinguistikoak aldakorrak direla erakusten du, beretzako, hizkuntza, dialektoa edo akzentua, errealitate soziolinguistikoak izateaz gain, buruko irudien errepresentazioak dira, esan nahi baita ikusmen, estimazio, ezagutza eta ezagupen ekintzak direla.
|
|
|
oso urrun dauden eta inguruan ezin har dezaketen irakasgaia eta tutoretza eskaintzen zaie ikasleei, internet, plataforma eta posta elektronikoari esker. Atzerriko ikasleek Euskal Herriko berri zehatza izan dezakete eta Renoko Mintegiak euskal ikasketetan gai oso ezberdinen gaineko formazioa eskain dezake, modu errazean, eta irakasle guztiak bertan izateko
|
behar
barik. Beraz, abantaila ekonomikoak, bai ikasle bai erakundearentzat, agerikoak dira.
|
|
|
Mintegiak euskal ikasketetan gai oso ezberdinen gaineko formazioa eskain dezake, modu errazean, eta irakasle guztiak bertan izateko
|
behar
barik. zabalkuntza aipatu behar da. Gerora begira, irakasgaia gaurkotzen den heinean azken lanen berri ere emango da eta horiek zabaltzeko ere balioko du.
|
|
|
Mintegiak euskal ikasketetan gai oso ezberdinen gaineko formazioa eskain dezake, modu errazean, eta irakasle guztiak bertan izateko behar barik. zabalkuntza aipatu
|
behar da
. Gerora begira, irakasgaia gaurkotzen den heinean azken lanen berri ere emango da eta horiek zabaltzeko ere balioko du.
|
|
2007
|
|
|
ez haur hizkuntza, ez eskolakoa, ez etxerako lanetan baino erabiltzen ez dena, baizik eta hizkuntza oso bat, geure artean normaltasunez erabiltzen duguna, familiatik hasten dena (seme-alaba eta guraso) eta edozein esparru, une eta gaitan erabil daitekeena. Hortxe kokatzen dugu guk, beraz, arloaren estrategikotasuna, eta hortik abiatzen gara lan horri benetan heldu
|
behar diogula
esateko. Honekin ez dugu inondik inora esan nahi bestelako arlo batzuk ez direla garrantzitsuak edo eta estrategikoak.
|
|
|
Eta laugarrenik, hasierako puntuarekin lotuta, beti aipatzen dugun arazoa: HEAk gizartean daukan ulermen falta, hau da, oraindik ere ez garela gai izan geure ingurukoei
|
behar den
moduan ulertarazteko haurrak euskalduntzea ezinbestekoa bada ere (eta bada, jakina!), euren guraso eta enparauak euskaldundu ezean, euskara bigarren mailako hizkuntza izango dela betiko. Azken arrazoi hau" prestigio" faltarekin ere lotu beharra dago.
|
|
|
Azken arrazoi hau" prestigio" faltarekin ere lotu beharra dago. Euskara beharrezko ez zaigun bitartean, gizarte mailan" prestigiatua" ez dagoen bitartean, zaila da benetan, pertsona helduak egin
|
behar duen
saiakera hori egitera bultzatzea.
|
|
|
auto-ikaskuntzarako, norberak ikasteko, datu gehiago edukitzeko...). Horiek erabiltzen ikasi dugu eta, gainera, ikasteko prestutasuna eta gogoa erakutsi dugu; izan ere, teknologiaren erabilera egokiak ekar diezazkigukeen abantailak geure aldeko indar-gunetzat hartu
|
behar ditugu
.
|
|
|
Gaur egun dugun ikasle kopuruarekin, Euskal Herria euskalduntzeko beste ehun bat urte beharko genituzke, eta ezin gara horren zain egon. Horixe, beraz, geure erronkarik handiena, geure ustez" prestigio" eta sustatze kanpainekin batera lotu (eta lortu)
|
behar dena
; jendea erakarri egin behar dugu, eta konbentzitu egin behar dugu: euskara ikasteak merezi du, eta, gainera, euskararen berreskurapenean ni neu euskalduntzea ez da anekdotikoa, estrategikoa baizik.
|
|
|
Gaur egun dugun ikasle kopuruarekin, Euskal Herria euskalduntzeko beste ehun bat urte beharko genituzke, eta ezin gara horren zain egon. Horixe, beraz, geure erronkarik handiena, geure ustez" prestigio" eta sustatze kanpainekin batera lotu (eta lortu) behar dena; jendea erakarri egin
|
behar dugu
, eta konbentzitu egin behar dugu: euskara ikasteak merezi du, eta, gainera, euskararen berreskurapenean ni neu euskalduntzea ez da anekdotikoa, estrategikoa baizik.
|
|
|
Gaur egun dugun ikasle kopuruarekin, Euskal Herria euskalduntzeko beste ehun bat urte beharko genituzke, eta ezin gara horren zain egon. Horixe, beraz, geure erronkarik handiena, geure ustez" prestigio" eta sustatze kanpainekin batera lotu (eta lortu) behar dena; jendea erakarri egin behar dugu, eta konbentzitu egin
|
behar dugu
: euskara ikasteak merezi du, eta, gainera, euskararen berreskurapenean ni neu euskalduntzea ez da anekdotikoa, estrategikoa baizik.
|
|
|
Eta batez ere, eta ez HEArekin lotuta bakarrik, baina bai oso lotuta, hor dago erabilera planak bultzatzearen erronka. Euskaltegietan egiten dugun hori kaleratzea eta kalean egotea lortu
|
behar dugu
, horrek gure ikasleei indarra emango baitie euskaraz mintzatzeko. Horrek normalkuntzan beste pauso bat ekarriko du; gure ikasleek kalean euskaraz hitz egiten duten neurrian, euskalduntzeari, bere osotasunean lagunduko diogulako.
|
|
|
Gure ikasle gehienek eremu erdaldunetan duten arazo handiena, baita euskaldun izatea lortzen dutenean ere, erabilerarako joerarik ez edukitzea da, eta beraz, urte gutxiren buruan ikasitakoa galtzea. Erabilera ez da bultzatu
|
behar
kalean euskara entzutea politagoa delako bakarrik. Erabilera euskara ez galtzeko behar dugun gauza bat da.
|
|
|
Erabilera ez da bultzatu behar kalean euskara entzutea politagoa delako bakarrik. Erabilera euskara ez galtzeko
|
behar dugun
gauza bat da. Euskara ikastea konpromiso pertsonala ere baden neurrian, egiten ari garen esfortzu guztiak erabilgarritasun konkretu batera eramaten ez bagaitu, onerako baino frustraziorako eta denbora galtzearen sentipenerako bide ere izan daitekeelako.
|
|
|
" 1960 urte inguruan azaltzen da euskal arazoetarako belaun berri bat. Urte hori ezkeroztik,
|
behar bada
, pixka bat lehentxoagotik euskal adimena eta euskal sentipena berritu egiten da, bere baitan zartada bat sentitzen du eta ordu ezkeroztik gertaera hau belaun berri baten esnatzea, kontuan hartu gabe ez dago soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 39 aztertzerik ez euskal kultura, ez euskal politika, ezta ere euskaldunen artean dabiltzan ideologiak. Hau da azken urteotako gertakarik bortitzena.
|
|
|
Beraz, belaunaldi berriak eragindako euskal adimenaren eta sentimenduaren berritze prozesu horretan kokatu
|
behar da
Alfabetatze Batzordearen sorrera. Alfabetatze Batzordearen zeregina, bestalde, alfabetatze kanpainak antolatzea zen, euskaldunak beren hizkuntzan alfabeta zitezen bitartekoak ipintzea, alegia.
|
|
|
Ikasle uholdeak dimentsio berria eman zion helduen irakaskuntzari. Eskola eskaintzak demanda berriari erantzun
|
behar zion
; irakasle eta ikasgela gehiago behar ziren. Hasten ari zen dimentsio honek, ordura arte zeregin horretan arituak ziren taldeen estrukturen ahalmena gainditu zuen, demanda berri horri nekez erantzungo zion era egokian ordura arteko helduen euskara irakaskuntza sakabanatuak.
|
|
|
Ikasle uholdeak dimentsio berria eman zion helduen irakaskuntzari. Eskola eskaintzak demanda berriari erantzun behar zion; irakasle eta ikasgela gehiago
|
behar ziren
. Hasten ari zen dimentsio honek, ordura arte zeregin horretan arituak ziren taldeen estrukturen ahalmena gainditu zuen, demanda berri horri nekez erantzungo zion era egokian ordura arteko helduen euskara irakaskuntza sakabanatuak.
|
|
|
Liskarrak, tirabirak, kristorenak eta bi pasa eta gero, 2007ko martxoan gaude eta argi eta garbi esan
|
behar dugu
HEA sektore indartsua dela, bere historiari uko egin barik, erronkei aurre egiten jakin izan duena eta egoerarik txarrenean ere aurrera egiten jakin duena.
|
|
|
Ildo horretan, euskaltegiak euskalgintzaren eragile dira, euskalduntze eta alfabetatze hutsean bezala hari dagokion sustapen lanean. Horrez gain, euskaltegiek badute beste berezitasun bat, alegia, azpiegitura egokiak eta
|
behar den
beste gizabaliabide, erabilera sustatzeko lanean jarduteko.
|
|
|
Hortaz, orain arte azaldutako testuinguru horretan ulertu
|
behar da
gure lana: euskararen normalizazio prozesuan gizarteari eskaintzen diogun zerbitzu bezala.
|
|
|
Era berean, gure jarduna araututa dago. Lehenik eta behin, Kultura Sailaren Dekretuak euskaltegi homologatuok bete
|
behar ditugun
baldintzak zehazten ditu: irakasleen kualifikazioa, azpiegituraren baldintzak, ikasle kopuruak eta abar.
|
|
|
Behin gaur egungo argazkia erakutsi ondoren, HEA alfabetatzea indartsu dagoela esan daiteke inolako zalantza barik. Baina baikortasunak ez gaitu itsutu
|
behar
, aurrera begira jarri behar gara, orain arte ondo egindakoetatik ikasi eta hobetu behar direnak hobekuntza bidean jarriz. Goazen, bada, etorkizunari begira gure erronkak zeintzuk diren aipatzera.
|
|
|
Behin gaur egungo argazkia erakutsi ondoren, HEA alfabetatzea indartsu dagoela esan daiteke inolako zalantza barik. Baina baikortasunak ez gaitu itsutu behar, aurrera begira jarri
|
behar gara
, orain arte ondo egindakoetatik ikasi eta hobetu behar direnak hobekuntza bidean jarriz. Goazen, bada, etorkizunari begira gure erronkak zeintzuk diren aipatzera.
|
|
|
Behin gaur egungo argazkia erakutsi ondoren, HEA alfabetatzea indartsu dagoela esan daiteke inolako zalantza barik. Baina baikortasunak ez gaitu itsutu behar, aurrera begira jarri behar gara, orain arte ondo egindakoetatik ikasi eta hobetu
|
behar direnak
hobekuntza bidean jarriz. Goazen, bada, etorkizunari begira gure erronkak zeintzuk diren aipatzera.
|
|
|
Beraz, argi dago oraindik ere lan handia dugula egiteko, euskarak aurrera egingo badu ezinbestekoa da urratsak ematea erabileran. Ikasle heldu batek euskara ikasten egiten duen esfortzua oso handia da, gero erabilera ezagatik ikasi duen hori galtzen badu, eta handik eta urte batzuetara euskaltegira hurbildu
|
behar badu
.
|
|
|
Beraz, argi dago oraindik ere lan handia dugula egiteko, euskarak aurrera egingo badu ezinbestekoa da urratsak ematea erabileran. Ikasle heldu batek euskara ikasten egiten duen esfortzua oso handia da, gero erabilera ezagatik ikasi duen hori galtzen badu, eta handik eta urte batzuetara euskaltegira hurbildu
|
behar badu
.
|
|
|
Eginkizun hau ez dagokigu bakarrik euskaltegioi, baina gure arlo honetan, ezin diogu muzin egin gure erantzukizunari. Guregana hurbiltzen den ikasleari ezagutzaren eta erabileraren artean dagoen jauzian laguntza eman
|
behar diogu
gure esku dagoen guztia eginez. Gabezia horretaz konturatuta abian jarri ziren aspaldian Berbalagun edo Mintzalagun izenekin ezagunak diren egitasmoak.
|
|
|
Arestian esan bezala, erabilera areagotzea ez da bakarrik euskaltegion zeregina. Gizarte osoaren inplikazioa beharrezkoa da; irakaskuntzako eragileak, lan munduko eragileak, zein gizarte eragileak administrazioekin elkarlanean landu
|
behar dugu
hainbeste kezkatzen gaituen erabileraren arloa. Dena dela, lagungarri izango delakoan, hona hemen arlo bakoitzean abian jarri behar diren zenbait ekinbide:
|
|
|
Gizarte osoaren inplikazioa beharrezkoa da; irakaskuntzako eragileak, lan munduko eragileak, zein gizarte eragileak administrazioekin elkarlanean landu behar dugu hainbeste kezkatzen gaituen erabileraren arloa. Dena dela, lagungarri izango delakoan, hona hemen arlo bakoitzean abian jarri
|
behar diren
zenbait ekinbide:
|
|
|
Euskaltegiaren estrategiak —baita estrategia didaktikoak berak ere— kontuan hartu
|
behar du
inguru soziolinguistikoa. Euskaltegi bakoitzak bere estrategia egokitu behar du inguruko beharrei ahalik eta egokien erantzuteko, alegia, ikaslea eta hizkuntza, hizkuntza komunitatea, baldintza egokietan harremanetan jartzeko.
|
|
|
Euskaltegiaren estrategiak —baita estrategia didaktikoak berak ere— kontuan hartu behar du inguru soziolinguistikoa. Euskaltegi bakoitzak bere estrategia egokitu
|
behar du
inguruko beharrei ahalik eta egokien erantzuteko, alegia, ikaslea eta hizkuntza, hizkuntza komunitatea, baldintza egokietan harremanetan jartzeko. Ikasleei euskara erabiltzeko aukerak erraztea ere euskaltegiaren funtzioa da; arestian aipatutako egitasmoak bide egokiak izan daitezke ikaslea euskaldunei era ez-traumatikoan hurbiltzeko.
|
|
|
Euskaltegiaren estrategiak –baita estrategia didaktikoak berak ere– kontuan hartu
|
behar du
inguru soziolinguistikoa.
|
|
|
Euskaltegi bakoitzak bere estrategia egokitu
|
behar du
inguruko beharrei ahalik eta egokien erantzuteko, alegia, ikaslea eta hizkuntza, hizkuntza komunitatea, baldintza egokietan harremanetan jartzeko. Ikasleei euskara erabiltzeko aukerak erraztea ere euskaltegiaren funtzioa da.
|
|
|
Euskara abantaila bezala hartu
|
behar da
. Tokian tokiko administrazioetan zeharkako gaia izan behar du.
|
|
|
Euskara abantaila bezala hartu behar da. Tokian tokiko administrazioetan zeharkako gaia izan
|
behar du
. Dirulaguntzak nahiz kontratazioak esleitzen direnean, euskara baloratu egin behar da.
|
|
|
Tokian tokiko administrazioetan zeharkako gaia izan behar du. Dirulaguntzak nahiz kontratazioak esleitzen direnean, euskara baloratu egin
|
behar da
.
|
|
|
Administrazioek euskara lehenetsi egin
|
behar dute
hainbat kasutan.
|
|
|
Helduen euskalduntze eta alfabetatzeari dagokionez, euskalduntze eta alfabetatzea suspertu eta prestigiatzeko kanpaina koordinatuak bultzatu
|
behar dira
.
|
|
|
Euskarari prestigioa eman
|
behar zaio
; euskararen beharra gizarteratu egin behar da. Hizkuntza eta kultura-aniztasuna balio nagusitzat harturik, euskararen aldeko sentiberatze-ekintzak antolatu behar dira.
|
|
|
Euskarari prestigioa eman behar zaio; euskararen beharra gizarteratu egin
|
behar da
. Hizkuntza eta kultura-aniztasuna balio nagusitzat harturik, euskararen aldeko sentiberatze-ekintzak antolatu behar dira.
|
|
|
Euskarari prestigioa eman behar zaio; euskararen beharra gizarteratu egin behar da. Hizkuntza eta kultura-aniztasuna balio nagusitzat harturik, euskararen aldeko sentiberatze-ekintzak antolatu
|
behar dira
. Hau guztia bideratzeko ez da nahikoa egun bateko kanpainak antolatzea, Euskarak sustapen kanpaina iraunkorrak garatu behar ditu.
|
|
|
Hizkuntza eta kultura-aniztasuna balio nagusitzat harturik, euskararen aldeko sentiberatze-ekintzak antolatu behar dira. Hau guztia bideratzeko ez da nahikoa egun bateko kanpainak antolatzea, Euskarak sustapen kanpaina iraunkorrak garatu
|
behar ditu
. D ereduko matrikulazio kanpainak nabarmen gora egin badu, etengabeko sustapena egin zaiolako izan da.
|
|
|
Euskara abantaila bezala hartu
|
behar da
. Tokian tokiko administrazioetan zeharkako gaia izan behar du.
|
|
|
Euskara abantaila bezala hartu behar da. Tokian tokiko administrazioetan zeharkako gaia izan
|
behar du
. Dirulaguntzak nahiz kontratazioak esleitzen direnean, euskara baloratu egin behar da.
|
|
|
Tokian tokiko administrazioetan zeharkako gaia izan behar du. Dirulaguntzak nahiz kontratazioak esleitzen direnean, euskara baloratu egin
|
behar da
. Administrazioek euskara lehenetsi egin behar dute hainbat kasutan.
|
|
|
Dirulaguntzak nahiz kontratazioak esleitzen direnean, euskara baloratu egin behar da. Administrazioek euskara lehenetsi egin
|
behar dute
hainbat kasutan.
|
|
|
Helduen euskalduntze eta alfabetatzeari dagokionez, euskalduntze eta alfabetatzea suspertu eta prestigiatzeko kanpaina koordinatuak bultzatu
|
behar dira
eta horretarako hona hemen zenbait proposamen:
|
|
|
• Euskaltegien arteko lankidetza; sare moduan antolatu beharra dago. Izan ere, lehiakideak garela ahaztu gabe, komunean ditugun beharrak identifikatu
|
behar ditugu
eta horiei erantzuna emateko lankidetza bideak jorratu behar ditugu. Nabarmena da azken urteotan euskaltegiok elkarlanean egindako lana fruituak ematen ari dela, hor dago Kultura Sailarekin izandako negoziazioen emaitza ona.
|
|
|
• Euskaltegien arteko lankidetza; sare moduan antolatu beharra dago. Izan ere, lehiakideak garela ahaztu gabe, komunean ditugun beharrak identifikatu behar ditugu eta horiei erantzuna emateko lankidetza bideak jorratu
|
behar ditugu
. Nabarmena da azken urteotan euskaltegiok elkarlanean egindako lana fruituak ematen ari dela, hor dago Kultura Sailarekin izandako negoziazioen emaitza ona.
|
|
|
• Erantzutetik planifikatzera; sarri askotan unean-unean datorrenari erantzun beharrean aurkitzen gara eta eskaintzari aurrea hartzera ohitu beharko genuke. Epe ertain eta luzera begira planifikatzen ikasi
|
behar dugu
. Baina, hau guztia ez dago gure esku bakarrik.
|
|
|
• Behin-behinekotasunetik espezializaziora; sektorea duintzera jo
|
behar dugu
. Giza baliabideen joan etorriarekin amaitu behar da.
|
|
|
• Behin-behinekotasunetik espezializaziora; sektorea duintzera jo behar dugu. Giza baliabideen joan etorriarekin amaitu
|
behar da
. Behin euskaltegi batean lanean hasita, ibilbide profesionala bertan garatzeko bideak jarri behar dira.
|
|
|
Giza baliabideen joan etorriarekin amaitu behar da. Behin euskaltegi batean lanean hasita, ibilbide profesionala bertan garatzeko bideak jarri
|
behar dira
. Horretarako lan baldintzak hobetu behar direla oso argi dago, baina horrekin batera formazioan, irakaskuntzako materialetan, baliabide teknologikoetan eta beste arlo batzuetan asko inbertitu behar da.
|
|
|
Behin euskaltegi batean lanean hasita, ibilbide profesionala bertan garatzeko bideak jarri behar dira. Horretarako lan baldintzak hobetu
|
behar direla
oso argi dago, baina horrekin batera formazioan, irakaskuntzako materialetan, baliabide teknologikoetan eta beste arlo batzuetan asko inbertitu behar da. Azken finean, giza baliabideen asebetetasuna gora egiten duen neurrian lortuko dugu behin-behinekotasunetik behin-betikora pasatzera.
|
|
|
Behin euskaltegi batean lanean hasita, ibilbide profesionala bertan garatzeko bideak jarri behar dira. Horretarako lan baldintzak hobetu behar direla oso argi dago, baina horrekin batera formazioan, irakaskuntzako materialetan, baliabide teknologikoetan eta beste arlo batzuetan asko inbertitu
|
behar da
. Azken finean, giza baliabideen asebetetasuna gora egiten duen neurrian lortuko dugu behin-behinekotasunetik behin-betikora pasatzera.
|
|
|
Honetaz guztiaz hausnartu beharra daukagu. Ikas prozesua azkartu
|
behar da
. EGA ez da azken helburua eta tarteko mailak behar dira.
|
|
|
Ikas prozesua azkartu behar da. EGA ez da azken helburua eta tarteko mailak
|
behar dira
. Azken hiru urteetan, tarteko mailak egiaztatzeko bideak jarri dira, baina asko dago hobetzeko, mailak homologatzea adibidez.
|
|
|
Honetaz guztiaz hausnartu beharra daukagu. Ikas prozesua azkartu
|
behar da
. EGA ez da azken helburua eta tarteko mailak behar dira.
|
|
|
Ikas prozesua azkartu behar da. EGA ez da azken helburua eta tarteko mailak
|
behar dira
. Azken hiru urteetan, tarteko mailak egiaztatzeko bideak jarri dira, baina asko dago hobetzeko, mailak homologatzea adibidez.
|
|
|
• Autonomi Erkidegoko erakunde komunek, Euskal Herriko aniztasun soziolinguistikoa kontuan harturik, bi hizkuntzen erabilera bermatu, haien izaera ofiziala arautu eta hura ikasteko
|
behar diren
neurri eta baliabideak eratu eta arautuko dituzte."
|
|
|
2003az geroztik, helduen alfabetatze eta euskalduntzerako ikastetxeez ari garelarik, euskaltegiak ez ezik, euskaltegiak eta autoikaskuntzarako zentroak aipatu
|
behar dira
. Azken hauek, euskaltegi izan gabe, beste hizkuntza batzuk irakasteaz gain, autoikaskuntzarako sistema bitartez euskara ere irakasten duten zentroak dira.
|
|
|
Beraz, alde nabarmena eman da, batez ere, 1995 -96 ikasturtetik 200203ra bitartean, arauzko udal euskaltegi izan gabeko eskaintza publikoak desagertu egin baitira (HABEk diruz ez laguntzean), eta euskaltegi pribatu guztiak homologatu edo desagertu egin dira. Baina euskaltegi libre horietako gehienak AEK-koak izaki, 1996an abian jarri zen irakasleen homologazio-prozesuarekin batera, euskaltegien homologazioa ere gauzatu zen, horretarako eskualde mailako egiturak sortuz, hala
|
behar zenean
.
|
|
|
Beraz, alde nabarmena eman da, batez ere, 199596 ikasturtetik 2002 -03ra bitartean, arauzko udal euskaltegi izan gabeko eskaintza publikoak desagertu egin baitira (HABEk diruz ez laguntzean), eta euskaltegi pribatu guztiak homologatu edo desagertu egin dira. Baina euskaltegi libre horietako gehienak AEK-koak izaki, 1996an abian jarri zen irakasleen homologazioprozesuarekin batera, euskaltegien homologazioa ere gauzatu zen, horretarako eskualde mailako egiturak sortuz, hala
|
behar zenean
.
|
|
|
euskaltegietan programa orokorrak nagusi (edo ia erabatekoak) ziren garaitik, ikasleen beharrei zuzendutako ikastaroak antolatu eta ematera pasatu da. Hor kokatu
|
behar dira
enpresetako taldeak, administrazio ezberdinetako langileen taldeak, guraso-taldeak, etorkinentzako harrera-ikastaroak, dendarientzako eta ostalaritzako langileentzako ikastaroak, eta abar. Eta ikastaro hauek, gehienetan, astean 6 ordutik beherakoak izan ohi dira.
|
|
|
Kontuan izan
|
behar da
, bestalde, 2005 -06 ikasturtean 500.000 ikasleordu inguru autoikaskuntzako jarduerari dagozkiola, hau da, talde-ordurik gabe.
|
|
|
Euskaltegietan programa orokorrak nagusi (edo ia erabatekoak) ziren garaitik, ikasleen beharrei zuzendutako ikastaroak antolatu eta ematera pasatu da. Hor kokatu
|
behar dira
enpresetako taldeak, administrazio ezberdinetako langileen taldeak, guraso-taldeak, etorkinentzako harreraikastaroak, dendarientzako eta ostalaritzako langileentzako ikastaroak, eta abar. Eta ikastaro hauek, gehienetan, astean 6 ordutik beherakoak izan ohi dira.
|
|
|
Goian aipatu moduan herritik sortu ginelako sentitzen dugu herritar geure burua. Geure euskaltegiak dauden kokalekuan txertatzen da AEK-kidea eta gure ustez gure berezko izaeraren oinarri izateaz gain geure egin
|
behar
garrantzizkoenetakoa da hori. Nafarroako euskaltegiak herri eta auzoetan txertatuak daude eta hala izaten jarraitzea da gure borondatea.
|
|
|
Kontuan izateko faktore nabarmena da euskara ikasi nahi izatea Nafarroan hautu pertsonala izatetik haratago ez doan aukera dela. Esan nahi baita ikasleak euskaltegira hurbildu ahal izateko oso garbi izan
|
behar duela
, euskaldun sentitu eta bere hizkuntza ikasi nahi duela.
|