|
2007
|
|
|
Oraindik ere leku batzuk bereziki babestu beharrean gara eta hori ez da gertatzen ari. Nafarroa Garaiko datuetara etorrita berriz ere Vascuenceren legeak berak oinarri hartzen duen banaketak ere ez du bermatzen euskara ofiziala
|
behar lukeen
lekuetan hala izan dadin, datuak begiratzea besterik ez dago euskararen erabilera datu orokorrak ezagutza handia den eremuetan 1993ko kale neurketaren azpitik ageri baitira, zer esanik ez euskarak babes hori ez duen eremuetan. Administrazioak eta Euskal Autonomia Erkidegoaz ari naiz oraingoan, behin eta berriz esan izan digu azken aldian euskaldunon utzikeria dela erabilera datuak aldrebesten dituena.
|
|
2008
|
|
|
Aztertze-eta aplikazio-maila artean ere badago zer argitua, izan ere taldea askotan, eta komunitatea batzuetan, menderatu den hizkuntza eta hizkuntza-komunitatea izendatzeko erabiltzen baita, baina menderatzailearentzat gehienetan hizkuntzamenderatzailea edo gehiengo-hizkuntza menderatzailea erabiltzen da, baina ez estatu menderatzailea,
|
behar lukeen
moduan; gure ustez, oro har, harreman asimetrikoak maila desberdinen artekoak dira, menderatzaile— eta menderatu-egoerak posible egiteko, eta ez demografia-neurri edo tamaina desberdinen artean geratzen direnen artekoak.
|
|
2014
|
|
|
Duela gutxi, 2014ko maiatzean, urteko txostena argitaratu zuen Behatokiak (Hizkuntza Eskubideen Behatokia) eta ondoren Berria egunkariak txosteneko datuen berri eman zuen. Datuek adierazten dutenez, euskarak ez dauka izan
|
behar lukeen
presentzia eta ezkutatuta edo Berrian esaten den bezala" zokoratuta" jarraitzen du, eta euskal hiztunen eskubideak ez dira betetzen. Herritarrak batik bat zerbitzu publikoen jarreragatik kexatzen dira nahiz eta aurreko urtean baino %26 kexu gutxiago bildu den.
|
|
2016
|
|
|
Errealistago litzateke, gure ustez, udalerri euskaldunen definizio operatiboa egiterakoan beren burua" euskaldun" aitortu duten biztanleak bakarrik kontabilizatzea. Ahalik eta analisi fidagarrienen bila gabiltzalarik litekeena da, orobat, jakite-langak %70ean edo beste nonbait egon
|
behar lukeen
patxadaz berraztertu behar izatea horretan aditu direnek68.
|
|
|
Eguneratu egin du Fishman-ek 1991ko bere GIDS/ BAEN eskala, handik hamar urtera, dislokazio-maila batean edo bestean dagoen hiztun-elkarteak (hiztun-taldeak) zertan zentratu
|
behar lukeen
azpimarratuz. Hona 2001eko formulazio eguneratua (Fishman, 2001:
|
|
|
Orain dela hogei urte hizkuntzen arteko banaketa soziofuntzional diglosiko moduko bat bazen (ordurako aski ahuldurik zen hori), gaur egun erabat galdu da banaketa hori. Beste alde batetik, eta datu hau benetan kezkagarria da, euskal arnasguneetan9, laugarren gune soziolinguistikoan (bertako biztanleen %80 baino gehiago elebidun diren eta, ondo beharrez, eguneroko hizkuntza arrunt euskara izan
|
behar lukeen
gunean, ikus adibidez Gros i Lladós 2009: 107):
|
|
2018
|
|
|
Erakunde batzuetan, hasiak dira ikastaro propioak eta euskarazko saio klinikoak antolatzen, baina ehunekoa oso urruti dago
|
behar lukeen
indizetik, baita eremu soziolinguistiko euskaldunenetan ere.
|
|
2019
|
|
|
ez da berri ona, hala baldin bada. poztekoa da, horregatik, Lionel Joly-k hain atentzio eta hain arreta bizia jarri izana gure arazo nagusi honetan: haurrik (behar adina haur) sortzen ez badugu euskaldunok, alferrik ditugu euskararen aldeko hizkuntza-legeria, euskal eskola eta euskaltegi, euskal telebista eta egunkari-aldizkariak, normalkuntza-plan (orokor eta sektorial) gehienak, herritarren euskaltzaletasuna pizteko edo kale gorrian nabarmentzeko sentiera-kanpainak, euskal kultura suspertzeko diru-laguntzak, eta euskalgintzak nondik jo
|
behar lukeen
xehe-xehe arakatzeko jardunaldi guztiak.
|
|
|
estatu berean, horrela, aldamenekoari ez bezalako ezaugarri linguistiko kolektiboak aitortu zaizkio lurralde bati eta ezaugarriok, are legez, indarrean eusten dira. ez gara esaten ari, hemengo hizkuntza-eskubideetan gidari dugun norbanako irizpidea okerra denik. ukitu ezina denik ere ez: arnasguneen babes-trataerak zer formulazio konkretu
|
behar lukeen
eta izan dezakeen ikuskizun dago. ezin da, ordea, aipatu gabe utzi. arnasguneetan (kanpora eta barrura, hazkunde bejetatibo murritzaz gainera) gertatzen ari den transbase bortitzaren gertaera hor dago. gertaera horri gizabidezko eta elkar hartuzko irtenbidea bilatzen saiatzea dagokigu, azken arnasguneak ere hankaz gora joango ez badira bihar edo etzi. Labur baina zorrotz azaldu digu kikek Irlandako (eta han-hemengo) egoera tristeurrikalgarria:
|
|
|
Laburrean, hizkuntza ezberdinak hitz egiten dituzten edota hizkuntza bera maila ezberdinetan menderatzen duten pertsonen arteko komunikazio arazoak lirateke hizkuntza-mugak. Itxura batez, kanadako frantses hiztun gehienek ingelesa menderatzen dute, baina errealitatean ez da horrela. elebitasuna ez da inondik inora homogeneoa, eta larritasun egoeratan, pertsona gaixorik dagoenean, norberarena ez den hizkuntzan aritzea zamagarria izan daiteke, osasun-jarduerak ezinbestekoa duen komunikazioa oztopatuz. eremu urriko hiztunek jasotzen duten zerbitzuen kalitatea, oro har,
|
behar lukeen
baino apalagoa dela begitandu da mundu mailan: kontrako edo alboko ondorio gehiago, ospitaleratze tasa altuagoak, gogobetetze maila eskasagoa, tratamenduak edo gomendioak ez betetzea, etab. hizkuntza-mugak ageriagoak dira ahuldade egoeran dauden pertsonen artean, hala nola adinduak, haurrak, narriadura kognitiboa dutenak edo osasun mentaleko arazoak dituztenak.
|