|
2003
|
|
|
Hasteko, argi utzi
|
behar da
euskararen erabileraz ezin dugula hitz egin, euskararen erabilerez baizik, hizkuntza baten erabilera bakarra ez delako. Hau bi zentzutan gertatzen da:
|
|
2005
|
|
|
Urruntze hori sakonkiago aztertu beharko litzateke, ordea: alderdi batzuetan eredu berdintsuak
|
behar dituzte
euskararen erabilera horiek, baina beste alderdi batzuetan estilo desberdinak izan beharko dituzte. ' 30 Ikus Elordui (1995). 500EVSKARA BATUA ETA EUSKARA TEKNIKO-ZIENTIFIKOAgara hizkuntza menderatuak menderatzailearekin berdintzera jotzen duenean, eta hizkuntz bereizteaz, aldiz, hizkuntza menderatuak menderatzailearen eredutik urruntzera jotzen duenean.
|
|
2007
|
|
|
Euskara Elkarteek gizarte esparru guztietan euskararen erabilera sustatzea izan dute beti helburu nagusia. Gizarte esparru guztietan sustatu
|
behar da
euskaren erabilera, hala legez arautu daitekeen horietan nola erabilera askeko guneetan. Biak dira garrantzizkoak baina orain arte gure ustez erabilera askeko guneetan egin beharreko lanari ez zaio duen garrantzia aitortu.
|
|
2009
|
|
|
" Nafarroako legediari men eginez, Kartako III. Atalak eremu mistoan euskarari eskaintzen dion babesa era egokian ezartzeko aukera aurreikusi behar dela" 16 Bestalde, laugarren puntuan zera adierazten du: " neurriak hartu
|
behar direla
euskararen erabilera sustatzearren, Euskal herriko hedabide elektroniko pribatuetan, baita orokorrean Nafarroako irrati zein telebista saioetan ere" 17.
|
|
|
Foru lurralde hau hiru hizkuntza eremutan zatitu zenean, Nafar herritarrei eskubide ezberdinak aitortu zitzaizkien eta Euskara Lingua Navarrorum izatetik Nafar batzuen hizkuntza izatera pasatu zen. Horri loturik ere ulertu
|
behar ditugu
euskararen erabilera sustatzeari buruzko jarreren datuak Nafarroako hiru hizkuntza eremuetan (Ikusi irudia).
|
|
|
Printzipio horren beste muturrean dago, bistan da, zenbaitetan entzun ohi den honako arrazonamendu hau: " Guztiok baldin bagara elebidun, hots, guztiok baldin badakigu gaztelaniaz (gainera gogoan izan gaztelania ezagutzera behartuta gaudela), zertarako bermatu
|
behar dugu
euskararen erabilera zerbitzu publikoetan. Euskaraz dakitenek izan bezate askatasun osoa, hala nahi badute, euren artean euskaraz egiteko; baina erdaldun elebakar izanik, elebakar izaten jarraitu nahi dutenek ez dezatela inoiz eta inon, ezta zerbitzu publikoetan ere, inolako mugarik eduki, euskaraz jardun nahi dutenei eskubide hori bermatzeagatik".
|
|
|
Bermatu
|
behar dira
euskararen erabilera normalizatzearen gaineko legerian jasotako hizkuntza eskubideak; beraz, gurasoei bermatu behar zaie beren seme-alaben irakas-hizkuntza hautatzeko eskubidea. Baina elebitasunaren helburu komunitarioa egiazki gauzatu ahal izateko bermatu behar da, baita ere, ikasle guztiek eskuratu behar dutela neurri bateko gaitasuna bi hizkuntza ofizialetan.
|
|
|
Aipaturiko eskubidea eta betebeharra bi-biak daude 1982an finkaturiko Hitzarmen Politiko eta Sozialaren oinarrian. Horrela, bada, gizarte-bizitzan bi hizkuntzen artean gertatzen den desoreka orekatze aldera, onartu behar da hezkuntza-sistema elebiduneko irakas-hizkuntzen artean, oro har, pisu handiagoa izan
|
behar duela
euskararen erabilerak gaztelaniarenak baino. Okerreko interpretazioa, guztiz okerrekoa, da planteamendu horren oinarrian gaztelania baztertzearen aldeko jarreraren bat ikustea.
|
|
|
Laissez-faire, laissez-passer printzipioa aplikatzea da hori, eta esana dugu, hizkuntza politikari eraginkortasuna eragozten dionez gero, ez zaigula printzipio onargarria iruditzen. Herri-aginteek, baldin eta hizkuntza-pluraltasuna egiazki bermatzea eta bultzatzea baldin badute helburu, ezin dira ustezko neutraltasun batez mozorrotu; aitzitik, jarrera aktiboa izan
|
behar dute
euskararen erabilera sustatzearen alde. Hori horrela, ez da bidezkoa zerbitzu publikoen eremuan helburu konformagarritzat hartzea gaur egungo euskararen erabilerari euste hutsa.
|
|
|
Bukatu dira datuak. Begien bistan utzi digute" ezagutza" ez ezik beste baldintza batzuk ere alde eduki
|
behar direla
euskararen erabileran aurrera egiteko. Laburbilduz gogora ditzagun:
|
|
2013
|
|
|
Etorkizunari begira bi faktore nagusik joan behar dute eskuz-esku. Gizartearen gehiengoaren aldetik atxikimendu sozial hori bizirik eta sendo mantendu behar dugu, lortu behar dugu hizkuntza transmisioa bermatzea belaunalditik belaunaldira, lortu
|
behar dugu
euskara erabilera hizkuntza ohikoa izatea ahalik eta esparrurik gehienetan eta horretarako ezinbestean botere politikoaren eta administrazioaren sostengua behar da. Nire ustez faktore hauek dira aurrerantzean oso aintzat hartu beharko direnak baina batez ere, atxikimendu soziala eta hizkuntzaren aldeko kontzientzia sendotu eta landu behar direla.
|
|
|
Halere, horrekin ez dugu esan nahi ondorioetan iraulketa gertatu behar ez denik. Aitzitik, Arrue ikerketak eskaintzen digun informazioa baliatu
|
behar dugu
euskararen erabileran benetan eragingo badugu.
|
|
2015
|
|
|
Hizkuntza zapalkuntzaren memoria liburua argitaratu zuen Anautek, Euskal Memoria fundazioaren eskutik, eta, bertan, egungo egoeraren faktoreetako batzuk azaltzen zituen. " Garbi izan
|
behar dugu
euskararen erabilera ez dela baldintzarik gabe egin litekeen hautu hutsa, eta egoerarik informalenean eta indibidualenean ere faktore sozial, ekonomiko, psikologiko, politiko eta kultural askok eragiten dutela, baita etxe barruan ere".
|
|
2017
|
|
|
Errealitate soziolinguistikoa harreman sozialetan hautemandako eta bizitako praktiketan eta balioa nahiz zentzua ematen dizkieten metapraktiketan altxatzen da. Norberaren disposizioak (gaitasunak barne) soilik praktika direnean dute eraginik joko sozialetan, hau da, egoera eratzen parte hartzen duten neurrian. adibide bat ematearren, osasun zerbitzu batean non bermatu
|
behar dugu
euskararen erabilera: bezeroen engaiamenduan?, langileen borondate onean?, erakundearen kalitate eta praktika onetan?, lan egituraketa eta antolakuntzan?, zerbitzuak hobetze eta berritzeko programetan?
|
|
|
9.11 Euskal Autonomia Erkidegoko Justizia Auzitegi Nagusiaren maiatzaren 29ko 238/ 2017 epaia bukatzeko, epai irmoa ez den arren, aipagarria iruditu zait azkeneko hilabeteotan puripurian egon den epai baten azterketarekin amaitzea, hain zuzen ere, gipuzkoako Foru aldundiko euskararen erabilera-planaren aurka jarritako helegitearen gainekoa. epai hau ere, egitasmoaren aztergaien ikuspuntutik aztertuko dugu. estatuko abokatuak helegitean argudiatu zuen euskara-planak euskarari ematen ziola gaztelaniaren gaineko zilegitasunik gabeko lehentasuna. horren gainean, auzitegiak ebatzi zuen euskara-planak hizkuntzaren errekuperazio eta sustapen politika bat jasotzen duela, gaztelania eta euskararen arteko euskararen kalteko asimetria-egoeratik hasita, bi hizkuntza ofizialen berdintasuna helburu duena. horregatik, plana bera ezin dela arrazoi horregatik, legez kontrakotzat jo, betiere, bi hizkuntzen koofizialtasun-egoera eta gaztelania-hiztunen hizkuntza-eskubideak errespetatzen baditu. (6 oinarri Juridikoa) horregatik, gaineratzen du legezkotzat jo
|
behar zituela
euskararen erabilera sustatzen duten planaren atalak, betiere herritarren hizkuntzaeskubideak bermatzen badituzte. ondorioz, legearen aldekotzat ebatzi zituen euskarari lehentasuna ematen dioten planaren atalak, batez ere euren funtzioak euskaraz nagusiki egiten dituzten euskarazko administrazio-atalei buruzkoak. atal horien hiru adibide aipatuko ditugu jarraian. lehenik, gipuzkoako Foru aldundi...
|
|
2018
|
|
|
adierazteko. Bere aldetik, Andres Urrutia euskaltzainburuak esan du ekintza zehatzen bidez bultzatu
|
behar dela
euskararen erabilera. Horren haritik, Hermes aldizkariaren ale berezi honek, hizkuntzaren erabilera sustatzeko bidea erakusten digula eta, bidenabar, hausnarketarako tokia ematen digula, Euskaltzaindiaren Jagon sailari dagokion bezala?.
|
|
|
Donostiako Miramar Jauregian izandako ekitaldi batean, Juan Mari Aburtok, Eneko Goiak, Gorka Urtaranek eta Joseba Asironek azpimarratu dute Euskaraldia lagungarria izango dela hiriburuek erabilera sustatzeko eta hiztunak aktibatzeko egiten duten lana irmotzeko. “Hiriburuek, euskararen lurraldeetako hirigune nagusiek, gune eroso eta abegikorrak izan
|
behar dute
euskararen erabilera bultzatzeko bidean. Euskaraldia ekimena oso lagungarria izango da norabide horretan”, adierazi dute.
|
|
2019
|
|
|
erraztasunera jotzea. proposatu dugun tipologia sinplifikatu hori13 egokia bada, gizarte-arauetan eragiteko estrategiak sor daitezke14 eta dagoeneko hainbat egitasmo abiatu da bide honetatik. hona proposamen batzuk: a) elebidunak diren taldeetan hiztun eraginkorrak15 zehaztu behar dira eta haiekin lan bat egin
|
behar da
euskararen erabilera ziurtatzeko. b) orokorrean euskaldunak hiztun eraginkor bihurtu behar dira, aktibazio-planak bultzatuz. c) hiztunak segurtasun eza pairatzen dueneko egoerak gutxitu egin behar dira: ezezagunaren hizkuntza-gaitasuna agirian utziz(" belarri
|
|
2021
|
|
|
Gazteak dira euskara gehien erabiltzen dutenak, baina gazteen artean ere beherakada nabarmena izan da, eta horrek kezkatzen gaitu. Hezkuntza zentroekin, guraso elkarteekin eta abarrekin lanean jarraitu
|
behar dugu
euskararen erabilera berreskuratzeko.
|
|
2022
|
|
|
Erabileran eragiten duten faktoreak beste batzuk dira: euskaraz ondo jakitea, ingurunea euskalduna izatea, euskarari lotutako ohiturak izatea, eremu formalean ez ezik informalean ere euskararen presentzia egotea… Beste baldintza batzuk bermatu
|
behar ditugu
euskararen erabilera ziurtatu ahal izateko. Beraz, ezagutzak dakarrena da beste bati hitz egiten diogunean gutxienez beste horrek gurekin euskaraz hitz egiteko aukera izatea, baina horrek ez du esan nahi euskaraz dakiten bi pertsona elkarrekin jartzen baditugu, euskaraz ariko direnik.
|
|
2023
|
|
|
Gogoratu
|
behar da
euskararen erabilerak eraso moduan edo errespetu falta bezala ulertzea ez dela etorkinen bizipena, soilik. Erdaldunen euskararekiko bizipenen gainean egindako hainbat lanetan agertu den errealitatea da, etorkinak izan ala ez.
|
|
|
Identifikatu egin behar da D ereduan zer zailtasun dituzten ikasle guztiek maila egoki bat lortzeko. Gainera, irakasleen formakuntza komunikatiboa eta metodologikoa hobetu behar da, eta ikasle guztiei bermatu
|
behar diegu
euskararen erabilera eskolatik kanpo, hezkuntza ez-formalean.
|