|
|
hizkuntza guztiek ez dute eskuratu oraindik ere kultura eskolatu jasoetarako ohiko erabilpen arruntik. idazkuntza eta modernitate kulturalak lorpen preziatu eta zailak izan dira. idazkuntza edo uneren bateko modernitatea iritsi direnetan ere ez dira beti garaipen horiek bere ondorioetan iraunkorrak gertatu: ...z erromantzeen artean erdi arotik idatzita zetozen okzitanieraren historia eta gaurko egoera1, edo erdi aroko prosa katalanaren arrakasta eta ondoko ibilera2; bere txikian, bereziki harrigarria da islandiera idatziaren historia (gogora erdi aroko loraldi goiztarra, eta laxness nobel Sariaren XX. mendeko arrakasta, 1955) 3 soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain baina ez da uste
|
behar
babes sozial eta ofizialik onenak izan eta beren hiztunen kopuruan gora egin dutenek ere hizkuntza idatzi eta kultural izatera iristea samurra izan dutenik; alderantziz, urratsez urrats joan dira aitzina garapen linguistiko-kultural horiek, adibidez gure inguruko erromantze arrakastatsuenetan ere. hizkuntzen historia horietan beti egon dira une erabakigarriagoak, eta, besteak beste, aipatzekoak ... gaztelanian alfontso X.a Jakitunaren hizkuntz politika administratibo-kulturala4, italieran dante-ren De vulgari eloquentia (1304-1307) edo Divina Commedia nahiz Convivio-n esandakoen ondorio historikoak5, frantsesean Villers-Cotterêts-eko arauak (1539) 6, ingelesean Book of Common Prayer hura (1549) edo King James’s Bible (1611) 7, alemanieran luter-en Die Bibel (1522-1534) 8, etab. ikus daitekeenez, bere lehen urratsetan herri-hizkuntzen garapen kultural idatzia erlijio-bizitzatik gertu ageri zaigu, olerkian bezalatsu kultur prosan. gero eta nabariagoa zen prosa didaktiko-erlijioso erromantzearen premia, apaizeria xumea, latina ahaztuta, bertatik gero eta urrunago baitzebilen. horrelako beharren isla da, zalantzarik gabe, berant erdi aroan Mart�-n pérez-ek idatziriko Libro de las confesiones delakoa (1312-1317 urteetan idatzi eta berrikitan inprimatua). apaiz-lanetarako liburu kanoniko-morala da, gaztelaniaz emana garaiko kleroaren egoera kultural eta soziolinguistikoari erantzun nahirik9 espainiako hego-mendebaldean eta portugalen zabaldu zen, eskuizkribuzko kopiatan. ez zuen, ordea, produkziomolde erlijioso eta eskolatu horrek berehalako jarraipenik izan10 bere urrezko Mende hartan (XVi-XVii. mend.), gaztelaniaren komunitate linguistikoak kultur mundua bereganatzeko gogo bizia izan zuen; hala ere, ez eztabaidarik gabe, hiztun askok ez baitzuen ikusten herri-hizkuntza hori zenbait kultur esparrutarako duin eta prestatua. artean, XVii. mendearen atarian, gaztelaniaz idatz zitezkeen halako idazlanek susmopean ageri zaizkigu inkisizioko komisarien kritiketan; egoera horren adierazgarria da Salamancako unibertsitateari egindako kontsulta, sortutako eztabaida eta, azkenik, bidea libre uzteko klaustroaren erabakia (1601) 11:
|
|
|
Hala eta guztiz ere, politika publikoak eraginkorrak direla erakutsi dute milaka etxeri eutsi eta babesa emateko, erantzuteko, kudeatzeko nahiz finantzatzeko duten gaitasuna kontuan hartuta; besteak beste, ABEEE moduko presazko neurriak ezartzen baitituzte; edo kalean gauak pasatzen dituzten pertsonak ostatatzen dituztelako. Horrenbestez, horiek eman behar dute arreta eta
|
behar den
babes soziala, gizarteko sektore ahulenak aintzat hartuta.
|
|
|
Bestalde, talde horiek jasotzen zuten laguntza instituzionala, ekonomiko eta politikoa, eta hedabideetan joko handia ematen zien. Horrek, AABen arabera, garbi frogatzen zuen atzetik estatuak errepresioa zabaltzeko
|
behar duen
babes soziala biltzeko tresnak zirela. Gestoren aurkako lehen kontramanifestazioak (edo aurrez-aurreko konzentrazioak) 1990eko bukaeran hasi ziren, Gestok Ajuriaeneko Itunari sostengu esplizitu eman zionean eta instituzioengandik jaso laudorioak eta laguntzak biderkatu zirenean.50
|