|
2000
|
|
|
ETBko estilo liburua ikustea besterik ez dago: oso azalekoak dira ahozko
|
euskarari buruz
ematen diren arauak. Beti ibili gara idatzizko hizkuntza horrekin, ahozkoa landu barik.
|
|
|
Euskararen ostarteak (1998) izenburuz agertu nuen liburuan agiririk aski ematen nuen nafar
|
euskarari buruz
, eta legezko zait haietako batzuk gogoratzea, oraingo liburu honetatik euskaldunek jakin ditzaten.
|
|
|
Izan ere, horretarako zein egokiago Jimeno Jurío baino? Nafarroako
|
euskarari buruz
ezagutzen dudan libururik hoberena, historian zehar izandako gorabeherak hain bikain eta zehatz jasotzen dituena, dagoeneko aipatu dugun Navarra. Historia del euskera (1997) baita.
|
|
|
euskarak, batez ere, euskarari buruzhitz egiteko balio du, bai Garan bai Deian. Eskuineko nazionalisten egunkariarenkasuan,
|
euskarari buruz
jarduterakoan, hamar albistetatik sei euskaraz argitaratzen dira.
|
|
|
erran nahi baitut, haren paregabeko dohaina euskararako. Bizikiontsa gogoratzen naiz, hastapen-hastapenetik, lehenik EKIN, gero ETA barnean, euskararekin deus ikusteko zuen oro, hots,
|
euskarari buruz
zen guzti-guztia, JoseLuisen eskuetan uzten genuela ex oficio. Hitz batez, gure, euskaralogoa?
|
|
|
Ez berak bakarrik, noski; bainabere orduko lanak irakurtzea besterik ez dago, apurtzaile aparta izan zela ikusteko. Gurebelaunaldikoentzat, aurreko askorentzat, eta gerokoentzat ere, hala espero dut?, Euskal Herria helburu izan nahi dutenentzat behintzat, erreferentzia ukaezina izan daTxillardegi Euskal Herri berriari eta
|
euskarari buruz
gauza asko deskubritu eta pentsatuahal izateko. Batez ere, aktibismotik urrun, politika praktika pentsatua dela uste dugunoi, hori baita pentsamendu politikoaren berezitasuna?, Txillardegik motibo ugarizhornitu gaitu gauzei bueltak emateko.
|
|
2001
|
|
|
Hamairu ataletan banatuta dago liburua: " Gazteei buruz eta
|
euskarari buruz
kontuan hartzekoak"," Ikastetxeko dekalogoa"," Euskara bizia"," Akatsak zuzentzen"," Gazteen erregistro kolokiala"," Motibazioa testuliburutan"," Aisia eta eskola"," Komunikabideak"," Aisialdia"," Hitzarmengintza"," Kuadrillategi"," Udalerri bateko plana", eta" Zenbait programa ...
|
|
|
Lan honen egileak psikosoziolinguistikako ikerketa-talde baten kide izan dirahainbat urtez, UPV/EHUko Gizarte Psikologia eta Portaera Zientzien MetodologiaSailean, eta 1990eko hamarkadan
|
euskarari buruz
zenbait ikerketa burutu dituzte, Maria-Jose Azurmendi irakaslearen zuzendaritzapean; lan honetan jasotzen direnak, gorago aipatu diren azkeneko bi doktorego-tesietan ematen diren zenbait alderditeoriko dira, bide luze baten azkeneko emaitza moduan, teorizazio horrekikoeuskararen gaur egungo egoera adierazteko asmoz. Hausnarketa berriren baterakoproposamen gisa ere har daiteke lan hau.
|
|
|
Areago joanez, euskaraz egiteko gai direnen artean, aldagisoziodemografiko eta soziolinguistikoek, edo testuinguruak aldagai psikosozialekbaino eragin gehiago dute, pertsona horien euskararen erabilera azaltzeko lortu deneredu psikosoziolinguistikoak adierazten duen bezala. Azken emaitza hori bat dator orain arte
|
euskarari buruz
egin diren ikerketa gehienetan lortutako emaitzekin.
|
|
|
Baita ere nola gero, hemengoaz ari naiz, bat-batean aldatu zen giroa eta bestelako eguraldia sortu. Arana Goiri eta Azkue ez ziren talde berekoak
|
euskarari buruz
, baina bat etorri ziren, nor baino nor amorratuago, Larramendiren kontra, eta bi horien inguruan bazen noski jende gehiago, lehen mordoskaka eta gero samaldaka. Zerbaitek, orain ukituko ez dudan zerbaitek, ekarri zuen bestetan etsai edo zirenen erabateko ukamen hori.
|
|
|
Zinez, ez dut uste gaurko euskararen egoera sozial mugatu eta ahula zuzen uler daitekeenik kontuan hartu gabe urte luzeetako elebakartasun ofiziala, hizkuntz zapalkuntza gutxi edo gehiago ezkutua, eta euskararen aurkako irudikapen sozial negatiboen ezarpena (euskara, baserri giroaren eta atzerapenaren ikur). Hori dena ahantzi gabe, ez dugu deus askorik aurreratzen euskaldun askok eta askok aspaldiko denboretatik
|
euskarari buruz
erakutsi izan duten utzikeriaren edo zabarkeriaren aitzakia edo estalgarri gisa erabili nahi badugu. Alferrik ibiliko gara gure hizkuntz arazo eta gaitz guztien iturria badiren eta ez diren lege edo arauetan bilatu nahirik, aldi berean argi eta garbi onartzen ez badugu euskararen erabilera oztopatzen duten faktore asko eta asko gure baitakoak direla, euskaldunon baitakoak alegia. Â Euskaldun askoren hizkuntz gaitasun maila apala, egoera formal gehienetan erdaraz aritzeko joera edo errazkeria, euskaraz jasotako prestakuntza profesional urria, euskararen eragin indar sozial mugatua, gure hizkuntz jarrera eta jokabideen arteko desoreka begi bistakoa (Bernardo Atxagak ederki gogorarazi digunez, jendeak berealdiko gauza pila egiten du euskararen alde, salbu eta beharrezkoa den bakarra:
|
|
|
Beldurrik gabe eta erdi-egiak, erdi-gezurrak bazter batean utzita mintzatzen hasi behar dugu
|
euskarari buruz
ere. Euskararen etorkizunaz ditugun itxaropenak argi eta garbi azaldu behar dizkiogu elkarri.
|
|
|
1. Egoera honi eman ahal diogun interpretazio bakarra politikoa da. Tamalez,
|
euskarari buruz
hitz egiten denean, gutxitan mintzatzen da linguistika edo soziolinguistikaren ikuspuntutik, gehienetan politikaz hitz egiten da. Euskal hizkuntza eta bere irakaskuntza debate politikoaren erdian daude.
|
|
2002
|
|
|
Itxurarako bakarrik erabiltzen duena bere euskara maitea, erakustoki baten ohorez horniturik aurkezteko gisan(...). Asko hitz egin da
|
euskarari buruz
, ikerketan objektu bezala hartu ere bai, eta ongi da, baina tresnari benetako esker ona emateko modua berau erabiltzea da, hiritar arruntak izan ditzakeen esan-beharrekoak adierazteko erremintatzat hartzea. Hartzea eta erabiltzea.
|
|
|
Wim Jansen hizkuntzalari nederlandarra da euskara ikasteko liburu berriaren egilea, eta Aitor Arana idazle euskaldunak egin dizkio azken zuzenketak. Ez da lehenengo aldia biak elkarlanean aritu direna, eta ez da Jansenek
|
euskarari buruz
idatzi duen lehenengo liburua ere. Izan ere, nederlandarrak 1998an «Basque-English Phrasebook» liburua argitaratu baitzuen Hipprocren Books etxearekin, eta orduan ere Aranaren laguntza izan zuen.
|
|
|
horra hor Nafarroakokasua. Eredu garesti horrek bi komunitate ezberdin eta isolatu egotea onesten du.Egon daiteke erdal komunitatean
|
euskarari buruz
ezer jakin nahi ez duenik, etabaita euskararenean gaztelania etsaitzat hartzen duenik ere. Elebakarkeria pobreada; itsutu egiten du; elebakarrak pentsaera eta ikuskera mugatua du; zailago duelebakarrak gizartekidearcn kultura begirunez hartzea; elebakarra bere zilborraribegira bizi da, berea baino ez dago.
|
|
|
Erdaldunak
|
euskarari buruz
duen ezezagutzaren arrazoi nagusia hedabide idatziek euskal kulturarenganako erakusten duten interes txikia da. Izan ere, gizarte honek euskaraz produzitzen duenaren berri, gutxitan, oso gutxitan?
|
|
|
Jesus Rubiok apailatu duen liburua zeharo desberdina da nahiz berak ere, Koldo Zuazok bezala,
|
euskarari buruz
duen kezka agertzen duen liburuaren orrialde bakoitzean. Desberdina da gaiagatik, berehala ikusiko dugunez; desberdina, idazteko moduagatik eta desberdina da euskararen kontua dela-eta, euskara bideratzeko egiten dituen proposamenengatik.
|
|
|
Egia esan, ez nekien nora begiratu. Zuzentzaileez beteak gaude inguruetan,
|
euskarari buruz
informazio gutxi izan eta gramatika eta klixe zurrun batzuk bakarrik erabiliz euskara indartuko dela pentsatzen duten zuzentzaileek inguraturik, hain zuzen ere. Hori ongi ikusten da ariketak proposatzen dituzten euskara ikasteko material batzuetan.
|
|
|
Badakit nik arazo hauek eztabaidagarriak direla, eta batzuei ez diela onik egiten holako zerbait paperean jar daitekeela ikusteak. Badakit nik
|
euskarari buruz
egin daitezkeen hausnarketa eta gogoetak, ofizialki denok onartzen ditugun horiek ez badira bederen, beti pizten dutela eztabaida eta bihotz berotasuna eta batzuek tekutzat joko dituztela ere, adrendua ongi hartzen bazaio kontuari. Hori badakit.
|
|
|
Jakina, borondate politikoa ez da hutsean sortzen eta egitasmorik zoragarrienek ere baldintza sozial eta politiko batzuk behar dituzte mamitzeko. Baina hausnarketarenune jakin honetan lehenengo eta behin komeniko litzaiguke argitzea zein den Eusko Jaurlaritza sostengatzen duten alderdien asmoa
|
euskarari buruz
, alegia, euskararennormalizazioa nahi dute, bai ala ez. Noizko?
|
|
2003
|
|
|
erreferentziak ere. Hola, Axularrek
|
euskarari buruz
zera aipatzen zuen: –badirudi ecen bertce hitzcuntça eta lengoaya comun guztiac bata bertcearequin nahasiac direla, Baiña euscara bere lehenbicico hastean eta garbitasunean dagoela.? 28 Eta Etxausi eskainitako hitzaurrean esaten zenez:
|
|
|
Baina, gatozen geurera: kultura ahula bada, zer esan
|
euskarari buruz
–Boxeolari batek arerioa ren gibela aurkitzen badu, hara zuzenduko ditu bere kolpeak, aurrean duena lonara botatzeko.
|
|
2004
|
|
|
Hizkuntza honen bizirauteko gaitasun horregatik-edo, asko dira euskaragatik kezkatu direnak, hizkuntzalariak izan ala ez. Aditu ortodoxoak batzuek, heterodoxoagoak besteak eta bere zoroan dabiltzanak hurrengoak, guztiek diote zer edo zer duela gutxi aleman batek Europa osoko hizkuntza zaharra izendatu zuen
|
euskarari buruz
. Teorien zurrunbilo horretan, ordea, zaila egiten zaigu jakitea zer izan daitekeen egia eta zer asmakeria hutsa aditu ez garenoi.
|
|
|
J. B. ETXEBERRI. Nik Iparraldean
|
euskarari buruz
badugula asmoa, badugula hatsa baina ez dugula indarrik erranen nuke. Badugu bi aldeen artean ezberdintasun bat, lehen-lehenik onartu behar duguna.
|
|
|
Gainerakoan, tira, kontua zera da: Txillida hil berria dugula, eta bere heriotzaren ingurumarian jakin dugu filosofo alemaniarrak iritzi jakingarri hau zeukala
|
euskarari buruz
. Ez dezagun bada iritzi hori jakiteko aukerarik gal, euskararen definizioa izan dugu-eta mintzagai zati honetan barrena:
|
|
|
Gure abiapuntuko erreferentzia konbentzionalak euskara, euskaldunak eta Euskal Herria baldin badira, horiek iraganera proiektatu eta ikusiko dugu ea haiei lotutako zein datu aurki daitekeen. Hortaz
|
euskarari buruz
han eta hemen dauden ikerketak, Arabako historiari buruzkoak, Baionako datuak, Erriberaren ingurukoak, Bizkaikoak, Tolosaldekoak, Uruguaira joandako euskaldunen gainekoak... hau da, hainbat eta hainbat historia desberdin, batzutan elkarrekin lotura nabarmena dutenak baina beste askotan ez, gure jakintzagai izango dira, hala erabaki dugulako aurretiaz.
|
|
2005
|
|
|
Eztabaida luze bat izan genuen eta gero joan ginen bozetara, eta hor argi eta garbi agertu zen ezetz. Eta oroit naiz biziki ontsa egun batez galdegin zidatela hori, eta ene erantzuna izan zen, «so egizu, nik ez diot galdegiten Legebiltzarrari erabaki dezala
|
euskarari buruz
zein den euskal ortografia edo joskera, ez baita haren lana. Baina ez da Euskaltzaindiaren lana ere politikan sartzea».
|
|
|
Bistan da, antza denez, alde horretatik, Oteitza edo Escudero-ren hausnarketak onartzeko, aurrena, Unamunok espainolari eta
|
euskarari buruz
esan zituenak ahazteko adinako ahaleginik ez dela egin gure artean, eta Oteitzaren erroetarako itzulera hartaz hausnartzeak beldurtu egiten gaituela, bakarren batek arlotetzat hartzeko beldurra baita euskal idazle kultuentzat beldurrik izugarriena.
|
|
|
Humboldt-ek J. M. Murgari idatzitako eskutitz batean zera esaten omen du Ipar Euskal Herriko
|
euskarari buruz
: –... me parece mucho más dulce que el de los habitantes del Señorío y allí comencé un poco a comprender lo que decían y a balbucear yo mismo algunas frases?
|
|
|
Aldiz, euskal gaiei loturiko artikuluak ugaldu egin ziren. Hola Manterolaren Cancionero berriaren iruzkina, Euskal-Erria aldizkariaren agerreraraz laudorioak, Daniel Ramon Arreseren hitzaldi bat
|
euskarari buruz
eta Peru Abarka argitaratzeko saio aurki ditzakegu hilabete gutxitan74 Euskal gaien proportzioa ez da oso handia (inondik ere ez RPEan adinakoa), baina bai 1878 aurretik baino dexente nabarmenagoa.
|
|
|
Bere ordez Santi Onaindia hartu nuen. Santik asko zekien euskal kulturari eta
|
euskarari buruz
. Langile porrokatua, hauxe ere.
|
|
|
6 Garai honetan (1810-1814)
|
euskarari buruz
idatzitako beste testu batzuk, hain zuzen J. Garatek lehen aldiz gaztelaniaratuta ezagutzera eman zituenak, hemen ere aipatzekoak dira: " Analisis de la lengua vasca"," Gramatica vasca" eta" Fuentes y medios auxiliares para el estudio de la lengua vasca" (ikus Garate, 1933:
|
|
2006
|
|
|
Hizkera berbera zirena ezin baieztatu, hori ez. Bestalde, Gasteizko
|
euskarari buruz
dugun lekukotasun bakarra Landuccioren hiztegia da, XVI. mendekoa. Gasteizkoa eta Legutianokoa konparatu ahal izateko, XIV. mendean Legutianon nolako euskara egiten zen jakin beharko genuke.
|
|
|
Hiru probintzia biltzen dituen botere politiko autonomikoaren ikuspuntutik baina ez euskararen hizkuntza komunitatearen ikuspuntutik; botere nagusiak baimendu duen kontsentsu politiko mugatutik eta ez euskararen orekatik. Horregatik,
|
euskarari buruz
duen diskurtsoa-sailburu ofizioa betetzean agertzen duen motibazioa+ ezagutza+ erabilera-diglosikoa da: euskaldunen nazioari arrotz edo periferiko zaio, eta euskararen lurraldearen zatiketa gordetzeko enkargua duen botere politikoaren esanetara egokitua.
|
|
|
Joan-etorri bat bidean egin beharrean gara, hortakoz, arazo guztian korapilaturik dabilen historiaren filosofia esplizitatu gabeko hori agerian jartzeko eta xehekatzeko. Izan ere, Unamuno-ren jarrera berria
|
euskarari buruz
guztiz ulertzeko, historiaren pentsamendu berriaren barruan ulertu behar da hori, historiak haren diskurtsoan dauzkan lau maila elkarlotuetan: historia pertsonala eta unibertsala, Espainiako historia eta Euskal Herrikoa, hauek denak berak 1901ean ikusten dituen legez.
|
|
|
Baina, bereziki, Hegoaldeko euskal gizartean azken hamarkadetan
|
euskarari buruz
zegoen oinarrizko sentimendu konpartitua arrakalaz josia dago. Izango da honegatik, horregatik edo hargatik, baina ez azken lekuan ETAren jarduera armatuaren ondorioz.
|
|
|
Zergatik? Hitz batez esanda, zinezko iraultza bat dakarkiotelako
|
euskarari buruz
orain arte genekienari, alegia, Menendez Pidalek sortu eta haren atzetik guztiek gutxi gorabehera ontzat emandako paradigmari: euskara eta hiriak antitetikoak izan dira, euskara rurala da.
|
|
|
Zeren orain arazoa mahai gainean dago:
|
euskarari buruz
izan dugun sentimendu konpartitua dagoeneko ez da aski haren normalizazioa gidatzeko. Paradigma aldatzeko ordua da.?
|
|
|
Horixe ikusi zuen Orixek berak, seguruenik gehiegizko laudorioa eginez Arantzazuri. Aldizkariaren lehen zenbakiarekin batera, gutuna bidali zioten nonbait Orixeri, hainbat galdera ipiniz, seguruenik aldizkariak berak zerabilen
|
euskarari buruz
. Berehalakoan erantzuterik ez nonbait, eta handik urtebetera erantzun zien gutun luze batez; honela zioen, hasteko:
|
|
2007
|
|
|
Megafoniatik eskal musika jarriko dute goiza girotzeko. Ikasleek irratsaio berezia igorriko dute goizean zehar, ikastetxeko pasabidean panel desberdinak jarri dituzte ikasleek
|
euskarari buruz
duten iritzia jasotzeko. Eta 3 gunetan euskararen aldeko firma bilketa egingo dute ere, honetarako gurasoen inplikazioa eskatzen dute irakasleek.Ikastetxeek urtean zehar euskararen alde lan egiten dute eta gaurkoan Euskararen Nazioarteko Eguna ospatuko dute.•
|
|
|
Gaur egun geroz eta jende gehiagok hitz egiten du
|
euskarari buruz
, baina ez dakigu euskaraz hainbeste mintzatzen ote garen. Nire helburua ez da konklusio orokorrak ateratzea.
|
|
|
1994an, hirugarren jardunaldiak bildu ziren eta erakundeek norabide berri bat hartu zuten. kulturgintzaren geroa segurtatua zenaz geroz orain
|
euskarari buruz
indar berri bat egin behar zen. egin behar zen. Euskararen agiria finkatu zen europako kontseiluak proposatu zuen Euskalde eta gutxiengoen eurokarta (1992) eredutzat hartuz:
|
|
|
Baina bestelako gaiak ere ukitu nituen: Pio Baroja, idazle handia bai, baina
|
euskarari buruz
uzkur, are trufakor ere.
|
|
|
–tradizio? galiarrak, ikerketa historiko eta filologiko modernoak (hauen artean Humboldt-enak
|
euskarari buruz
), eta azkenerako ongi definitua dauka arraza galiarraren aiurri edo nortasuna jada prehistorian: –Les traits saillants de la famille gauloise, ceux qui la différencient le plus, à mon avis, des autres familles humaines, peuvent se résumer ainsi:
|
|
|
erlazio hori ezin ulertuko genuke, hizkuntza bat fase kultural baten produktua balitz bezala gizadiaren eboluzioan, herri bat mentalki fase hari estekatzen duena. Hala, antzinaroko kultura baten emari, euskara, Euskal Herria mentalki betiko antzinaroak atxilotua egoteko hizkuntza litzateke (oroit Unamunoren iritziak
|
euskarari buruz
). Ikusmolde eboluzionista etapista hemeretzigarrentiar hori Whorf-ek espresuki gaitzetsi du:
|
|
|
Ez dute denek edozertarako berdin balio: batzuek ez dute lexiko izpiritual edo abstrakturik (Unamunok, Ortegak, hala zioten
|
euskarari buruz
); Voltaire-rentzat, poesia egitea italieraz hamar aldiz errazagoa da frantsesez baino; frantsesa zientziarako egokiagoa da, Diderot-en gardiz, ingelesa baino; zer esanik ez Rivarol-en ustez. Kaiser Karlos V.ari egotzi ohi zaion ateraldi beti erasiaren arabera:
|
|
|
Esate baterako euskarari, konjugazioan aditzaren konplexutasun gehiegizko edo nahasitxoa633, deklinazioan beti ez garbi bereiztea hotsean akusatibo eta nominatiboa634, gaizkitzen dio. Mitxelenak arrazoi du ausaz, miresten denean, balioztapen doi bat inoiz ematen ez duelako
|
euskarari buruz
pentsamendu indibidual eta kolektiboaren tresna gisa635 Baina hori, juzgu kritiko orokorra, gutxitan egiten du besteekaz ere zuzenean; eta, zeharka, beharbada ez da zaila lerro artean euskararen balioespen ez positiboegiak hainbat gehiago igartzea. Laudorioz jantzita, beharbada, kasuren batean636 Hala, idazten duenean, «hitzen eraikuntzan eta hizketaren josturan [sintaxian] euskarak, espresioaren labur eta ausartetik datorren indar berezi bat, erakusten du»637 Testuinguruari jaramon egiten badiogu, ordea, dioena da, txinera, malaiera, hizkuntza semitikoak eta Delawareko hizkuntzak bezala, eta hala euskarak ere, nahiz funtsezko inperfekzio handiak izan, edertasun ederrak ere badituztela.
|
|
|
Gehienetan,
|
euskarari buruz
oro har Humboldt-en balorazioa mirespenezkoa izan ohi da, ik., adb., V, 118 («in sich selbst ist die Vaskische Sprache von einem so wunderbaren und eigenthümlichen Bau?»).
|
|
|
Humboldt, W. von, Aus Briefen und Tagebüchern (arg., Freese, R.), Darmstadt 1986, 407408 Herritar eta kultu batera izan beharraz, cfr. 557(
|
euskarari buruz
diharduela, II, 424 -425). Alemana nola aberastu den erritmo grekoak imitatuz, cfr. V, 139 (Klopstock).
|
|
|
A. Lehenengo, ekarriko dut idazle bakoitzak, batetik, zeintzuk liburu jorratu dituen; eta, bestetik, adituek zelako iritzia duten idazle bien
|
euskarari buruz
.
|
|
|
Goizean konturatu naiz' Wall Street Journal'-eko Johnson kazetariak
|
euskarari buruz
kaleraturiko artikuluaz [euskarazko laburpena argitaratu du" Sareko Argia" k]. Ezin genezakeen arras desberdina litzatekeen beste zerbait espero, WSJko burua nor den jakinda (Rupert Murdock, bai JM Aznar aholkulari moduan duen tipo hori).
|
|
|
49 Kultura eskolatuaz ari naiz, ez Elizak bere ohizko zereginetan zerabilen
|
euskarari buruz
(liturgia, predikua, dotrina, etab.).
|
|
|
Propioki 1959ko bilera hori lehen aldian tokatzen da, garbi/ mordoilo auzien aroan. 1957tik 1960ra, Intxaustik eta Enbeitak lortu dute, Jakin-eko bilerak partaideen barne-hustuketa eta eztabaida egunak
|
euskarari buruz
izatetik, euskaraz zeinahi gairen estudiogune edo mintegi izatera ekartzea, bileren historian fase berri bat irekiz.
|
|
2008
|
|
|
Azken 15 urteotan
|
euskarari buruz
egin ditugun ikerketetan, hainbat aldiz aztertu ditugu hizkuntza aldagaiak, eta ez dugu inoiz sexuaren araberako alde esanguratsurik jaso. Ez euskararen ezagutzan, ez erraztasunean, ezta eremu desberdinetako erabileran ere.
|
|
|
" Nire mespretxurik nabarmenena merezi du lehendakariak" esatea ez al da burutik behera kaka egitea? Espainiako hainbat irratik eta beste hainbat esatarik
|
euskarari buruz
nahiz euskaldunoi buruz esandakoa, esaten ari direna eta esango dutena ez al da burutik behera kaka egitea. Legeak dioena batzuekin era batera eta beste batzuekin nahierara aplikatzea, zer da?
|
|
|
aldizkariak, telebista... Baina kopuruak baino interesanteagoa da jakitea elkarteek zer eragin izan duten jendeak
|
euskarari buruz
duen pertzepzioan eta nola eragin duten euskararen bilakaeran. Topagunean diogu soinujolea bezala belarriz jotzen ari garela.
|
|
|
Interesgarria litzateke euskaldunok esparru horietan zer jokabide dugun jakitea, baina ez dut ezagutzen xede hori duen ikerlanik. Nire ustez Kike Amonarriz izan da gazteek SMSetan, txatetan eta emailetan erabiltzen duten lagunarteko
|
euskarari buruz
azterketak egiten gehiena ahalegindu dena1.
|
|
|
Ondorioz bost urtetarik hizkuntza egoeraren argazki zehatza badugu: aldagai soziodemografikoak baliatuz, badakigu zein den hiztunen hizkuntza gaitasuna eta euskararen transmisioa, euskara nola erabiltzen duten etxean, ingurumen hurbilean, gizarte bizitzan, herritarrek zer iritzi eta jarrera duten
|
euskarari buruz
. Gainera aldi oroz galdetegia berdintsua baita, euskararen diakronia egin dezakegu inkesta batetik bestera.
|
|
|
Lerroalde honen izenburuko galderari ihardesteko, beste batzuekin Erramun Baxokek kudeatu duen 2006ko Euskal nortasuna eta kultura XXI. mendearen hasieran mugaz gaindiko inkesta erantzuteko abiapuntutzat hartuko dugu: zein da Ipar Euskal Herriko gizartearen jarrera
|
euskarari buruz
–Galdera hori garrantzitsua da zeren eta gizartearen atxikimendurik gabe euskararen aldeko eginahalak alferrikakoak lirateke.
|
|
|
Eta gaztelaniaz Cervantes (aurten batez ere) oso gogozkoa dute espainolek. Hemen esan liteke
|
euskarari buruz
esaten dena: euskara txarrena erdaraz mintzatzea da.
|
|
|
Horretan ere, eredugarri liburu hau. Hortaz, liburuak erakusten du Deustuko Unibertsitateko Zuzenbide Fakultatearen kezka nagusia
|
euskarari buruz
, hau da, antolamendu juridikoaren batasuna aintzat hartu eta antolamendu oso hori abiapuntuan jartzea, zuzenbidearen terminologia, fraseologia eta diskurtsoa ere bateratsu joan daitezen hartzailearen eskuetara. Egiteko hori ikasle, irakasle eta erabiltzaile guztiek eskertuko dutelakoan nago.
|
|
|
Anton Abadia mezenas euskaltzalearen kasua paradigmatikoa da: batetik
|
euskarari buruz
erdaraz egindako ikerketak idatzi zituen, eta bestetik zazpi probintzietako bertsolariei euskaraz aritzeko aukera ematen zien lore jokoetan. Hortik kanpo ez zuen euskara maila jasoagoetara eramateko aparteko saiorik egin (hezkuntzara, kazetaritzara, prosa literariora, etab.). Funtsean Abadiak eta garaiko elite euskaltzaleak nazioestatu nagusien baitan txertaturiko kultur proiektu erregionalista proposatzen zuten, ez egiazko alternatiba nazionalik.
|
|
|
«me puse a repasar con ahinco el Nouveau cours de langue anglaise de Robertson[...]. ...as dia [bi bat hilabetez] dedicaba casi toda la mañana a este estudio»353 Azkenean ez zen AEBra joan «aduciendo por causa el no hablar bien el inglés para poder entenderme con autoridades de ciudades norteamericanas»354 Nolanahi ere errepaso hura ez zuen alferrekotzat izan («no [puedo] considerarlo tiempo perdido») 355 Berrikaspen hari esker, besteak beste, Rollo eskoziar ikerleak Markinako
|
euskarari buruz
(ingelesez) idatzitako artikulu bat iruzkindu ahal izan zuen356 Eta urte batzuk geroagoko posta elkartrukeetan ingelesez irakurtzeko moldatzen zen357.
|
|
|
Gure Ezkerralde txiki honetako PSE eta EAJ-ko agintari politikoak, Euskal Herriko jendarteari euskararen inguruko mezuak igorriz ikusi ditugu... Hamaika ikusteko jaioak gara!. Hauteskunde garaia iritsitakoan, askotan ikusi ditugu bertako agintari desberdinak udalerrietara gerturatzen lan baldintzetaz hitz egin asmoz, ekonomiaren gorabeherez mintzatzen, lantegietako beharginekin batera argazkietan azaltzen... Baina
|
euskarari buruz
berba egiten ?...Euskarari buruz?! Horrelakorik inoiz ez!
|
|
|
Lehenengo eskoletan frogatu ahal izan dudan bezala, nire bezeroak ez daude bereziki interesatuta gaiarekin, beste hautazko batzuetako irakasleengandik ihesi datoz, antza, edo jaramon egin diote Anderson irakaslearen gomendioari?, eta ez dakite ezertxo ere Euskal Herriaz edo
|
euskarari buruz
: aurkezpen egunean eraman diedan mapa mutuan, gehien hurbildu denak Kaukaso aldean kokatu du Basque Country, eta Venezuela inguruan ipini duenari arrazoi puskarik baduela esateko zorian egon naiz.
|
|
|
Oraindik ere bakarren batek eskatzen dit"
|
euskarari buruz
" jardutea jende-aurrean. Honako hau ez baita gehienentzat hizkuntza hutsa, betea edo naturala, baizik-eta hizkuntza objetala edo produktu kulturala.
|
|
|
(Bizian hitzaldi bakarra eman dut
|
euskarari buruz
, baina Mexikoko Tolucan eman nuen eta, beraz, euskara urrutitxo sentitzeko aitzakia bazutenentzat).
|
|
2009
|
|
|
2005ean publikatu zuen ingelesez Anthology of Apologists and Detractors of the Basque Language lana eta iaz gazteleratu zuen. Lagunduko al digu gaur egun
|
euskarari buruz
dauden hainbat jarrera ulertzen?" Hizkuntza, gauza guztien gainetik, komunikatzeko tresna da". Esaldi zentzuzkoa dirudi honakoak, baina askori oilo-ipurdia jarri zion Eguberritako diskurtsoan Miguel Sanz Nafarroako Gobernuko presidentearen ahotik hori entzuteak.
|
|
|
\-Mikel Irizar (Kutxako Hizkuntza Plangintzaren arduraduna): Ez gara
|
euskarari buruz
ari, eleaniztasunaz baizik.
|
|
|
Euskara ez zen bere mundukoa; elementu arrotza zen. Eskolan, plazan eta familian,
|
euskarari buruz
, euskaldunei buruz edota euskal kultu2009.ko urtarrilean, TtipiTtapa Telebistak prentsa ohar baten bitartez iragarri zuen, telebistaren jarduna ilbeltzaren 31n geldituko zela37 Hortik gutxira, L-k prentsan irakurri zituen, Carlos Pérez-Nievas Nafarroako Hezkuntzako Kontseilariaren adierazpenak, telebistaren itxiera gobernuari ezin zitzaiola leporatu argudiatuta.
|
|
|
2004ko abenduan Euskararen erakunde publikoa (EEP) sortu zen tokiko hautetsien eraginez, eta 2006an Hizkuntza politika proiektua onartua izan zen. Berrikuntza handia izan zen Hezkuntza ministeritzak Kontseilu nagusiarekin sinatu duen hitzarmena euskal irakaskuntza antolatzeko Denbora berean EEPk bere gain hartu zuen 4 Soziolinguistikazko Inkesta eramatea INSEEren lagina erabiliz eta SIADECOren laguntzarekin.
|
euskarari buruz
. Aldi oroz erreferentziatzat hartuko dugu EEPk 2006an definitu zuen" Hizkuntza politika proiektua", nolazbait euskararen geroa asmatzeko.
|
|
|
Hain zuzen ere, El impossible vencido-ren (1729),
|
euskarari buruz
argitaratutako lehen gramatikaren, tarte bat irakurriko du. Liburuaren lehen edizioren ale bat erabiliko du zeregin horretarako.
|
|
|
Donostiako Boulevardean 400 pertsonarentzako karpa bat jarriko dute,
|
euskarari buruz
eztabaidatzeko.
|
|
|
(Bide batez,
|
euskarari buruz
, W. von Humboldt Euskal Herrian ibili eta urtebetera? 1802/ 12/ 28?
|
|
|
Mendea hasi zen,
|
euskarari buruz
gero hainbat aldiz aipatu diren Unamunoren ateraldi sonatuekin eta istiluekin, 1901eko Lore Jokoetan Bilbon, abuztuaren 26an 143.. En el milenario euskera no cabe el pensamiento moderno; Bilbao, hablando vascuence, es un contrasentido?. Euskara, bere hiztegia, gramatika?
|
|
|
Pirinioetako hizkuntza eta hizkera guztiei buruzko materialak biltzen ditu. Guztira 74.000 irudi dira, horietatik heren bat
|
euskarari buruz
.
|
|
|
Gero euskararen berri izan zuen, eta ikasteari ekin zion. Hain zuzen ere,
|
euskarari buruz
egin zuen tesia 1955ean, Leningradon.
|
|
|
Aholkuak
|
euskarari buruz
|
|
|
Lasarte-Oriako euskara teknikariaren hitzak entzunda,
|
euskarari buruz
esandakoa kulturara estrapola litekeen galdetzea otu zaio ikasle honi, euskal kulturgintza autozentratu bat zer litzatekeen. Posible litzatekeen, beharrezko litzatekeen.
|
|
|
Duela sei hilabete
|
euskarari buruz
argitara emandako beste artikulu batean, hitzez hitz esaten nuen: Gaur egun bihotzak eskatzen duena neurtuz eta dakiguna zuzen eta jator agertuz, nire ustez, euskarak etorkizun beltza du, eta artikulu bukaera hau:
|
|
|
Ezin jakin. Baina esango nuke
|
euskarari buruz
ikasi dudan gehiena amaren ile-apaindegiko zaratekin ikasi nuela, senarrak itsasoan dituzten andreen izen txarreko euskara entzuten. Munduan dagoen euskararik abilena zen, zaztar-euskara kolorez, kresalez, erneguz josia, sareak josten diren erara, hatzamarrak odoletan.
|
|
|
Matematikari edo historiari buruz ez lukete horrelakorik esango; beraz, zergatik izan beharko lukete
|
euskarari buruz
hori esateko aukera?
|
|
|
Eta
|
euskarari buruz
zer esanen dugu. Ba, ETB1ek eman duenez gero, dena euskaraz izan da; ezin zen gutxiago espero.
|
|
|
Patxiren gobernuak nola jokatuko du
|
euskarari buruz
–Ehun egunei itxoin gabe, PSEk argitara ditu bi dokumentu garrantzizkoak:
|
|
|
Egunera inork gutxik ezagutzen ditu. Nik ariketa bat eskaini nahi dut, hizkuntza eta
|
euskarari buruz
sakontze ahalegin bat, euskalgintzan arduraturik denak gogoko izango duelakoan:
|
|
|
Oso fin lan egin beharko dugu orekatzeko. Legebiltzarrean
|
euskarari buruz
esan nuena ez da euskarari buruzkoa. Gobernu honetan inork ez du arazorik euskararekin, kontrakoa baizik.
|
|
|
Euskararen inguruko Gogoa zubi (1999) eta literaturari buruzko Mentura dugun artean (2001) saiakeren aldean, hirugarren honetan gaiak ugariagoak dira. Saiakera berrian,
|
euskarari buruz
egiten du hausnar idazleak: Nire tresna artistikoa delako.
|
|
|
Nolanahi ere, espero izatekoa da, datozen belaunaldien zorionerako, urte asko baino lehen hiru eletakoa izango dela Euskadiko hezkuntza sistema, nahiz eta, jakina, nagusiki elebiduna izango den eta, gainera, laugarren hizkuntzari ateak zabalik izango dituen. Nahitaez, testuinguru horretan eta
|
euskarari buruz
esandakoak kontuan harturik finkatu beharko dira hizkuntza-helburuak.
|
|
|
Gure Erkidegoaren" nortasunaren erakusgarri nabarmenena eta behinena" ez ezik, herritarrak Euskadiko Erkidegoan erabat integratzeko tresna ere bada euskara, Legeak jasotako definizioaren arabera, eta integrazio erabateko hori euskararen" ezagutzaren eta erabileraren bidez" gauzatzea aurreikusten du. Garrantzitsua da ohartzea" Euskal Herriko herrikide guztien baterapide" izatearen aitorpena egiten duela
|
euskarari buruz
. Oso erraz ulertzekoa da, hain zuzen ere horrexegatik, Euskararen Legeak benetako elebitasun baten aldeko apustua egin eta hartara pixkanaka iristeko neurriak ezartzea.
|
|
|
Begiratu izan balu ere euskararen plazara, ez zuen deus ikusiko, ez bada traba, gizartean aurrera egiteko oztopoa, arrunkeria, ahalik lasterren baztertu beharreko astungarria. Garaiko gizarteak hori guztia pentsatzen zuen
|
euskarari buruz
eta guk iritzi publikoa gizentzen genuen: euskara akzidente bat zen nik txikitan bizi izan nuen etxeko eta inguruko giroan.
|
|
2010
|
|
|
Ez da tesi jakin baten inguruan harilkatutako saiakera, apuntez eta gogoetaz osatutako liburua baino, egilearen estiloak akademizismotik urrunarazi eta literaturaren eremura eramana. Antzinakoenetik gaur egunekoak arte,
|
euskarari buruz
esanak eta isilduak, edo eginak, egin gabe utziak eta debekatuak ekarri ditu gogora Izagirrek, gero horien inguruan gogoeta pertsonala egiteko, betiere euskara ardatz duen komunitateari zuzendu eta bideratua. Horretarako, aurreiritziak eta ikuspegi manikeoak alde batera uzten saiatu da, eta ikuspegi topiko eta fosilduetatik ihes egiten.
|
|
|
Igurik amiñi bat!". Eta deliberatu nizun ordutik zerbait eginen nuela
|
euskarari buruz
. Hamar urtetan.
|
|
|
Klusterreko Belen Urangak eta Innobasque-ko komunikazio zuzendari Pilar Kaltzadak antolatu zuten ikastaroa eta ez zen izan zerutik eroritako okurrentzia. Aretoan bezala kafe orduan, nabari zen kezka;
|
euskarari buruz
zein irudi ari gara ematen. Gure komunikazio estrategiak zenbateraino dira eraginkor?
|
|
|
Lehenik jatorri irudia osatu beharko dugu, hau da, zein da euskarak duen irudia? Zer pentsatzen du jendeak
|
euskarari buruz
–Hori ondo ez baldin badakigu, ez dugu jakingo zein bide hartu behar dugun guk euskarari eman nahi diogun irudira heltzeko.
|
|
|
Garziak hala esan zuen: " Guk zer pentsatzen dugun
|
euskarari buruz
berdin da, jendeak zer uste duen jakin behar dugu". Kamiok pauso bat gehiago eman zuen:
|
|
|
Derrigorrez, gerturatu egin behar dugu gazteengana eta ondoren saiatu euskararen erabilera handitzeko kanpotik bultzada bat ematen norberaren ibilgailuak aurrera egin dezan bere kasa. Eta horretarako, biderik egokiena, jarrerak eta portaerak lantzea dela iruditzen zaigu, jarrerak eta portaerak aldatu elkar-eraginaren eta motibaziaren bitartez (kontzientziak astinduko badira, motibazio integratibo edo intrinsekoa bultzatu beharko dugu), euskararen inguruko pentsamendua edo kognizioa garatuz; izan ere, zenbat eta gehiago jakin, eztabaidatu eta hausnartu
|
euskarari buruz
, esatetik egiterako pausoa arindu egingo dugula uste baitugu.
|
|
|
(Scheufele eta tewskbury, 2007: 11) hortaz, komunikabideek
|
euskarari buruz
informaziorik ematen duten ala ez, eta, baiezkotan, nola tratatzen duten, agenda setting gisa hartuko litzateke. Primingak, aldiz, erakutsiko liguke albiste horietan euskara zeri lotuta agertzen den; adibidez:
|
|
|
euskarak zer leku duen egungo agendan; komunikabideek zein aipamen maila ematen dioten: lehentasunezkoa, bigarren mailakoa, bazterrekoa ala hutsaren hurrengoa. dena den, komunikabideez pluralean hitz egitea ezer gutxi esatea da, komunikabideak asko eta oso ezberdinak direlako. komunikabideek
|
euskarari buruz
informaziorik ematen duten ala ez, eta, baiezkotan, nola tratatzen duten, agenda setting gisa hartuko litzateke. Primingak, aldiz, erakutsiko liguke albiste horietan euskara zeri lotuta agertzen den; adibidez:
|
|
|
Primingak, aldiz, erakutsiko liguke albiste horietan euskara zeri lotuta agertzen den; adibidez: politikari, abertzaletasunari, giro jakin batzuei, inposizioari, diskriminazioari, iraganari, tradizioari, ikasketei, ikasteko zailtasunari..., edo, euskal izaerari, balio linguistikoari, hemengo hiritar guztion ondareari, jai giroko ekimenei, berreskuratze ahaleginei... tziarengana ideologia hutsa helarazteko erabiltzen bada. hortaz, komunikabide batzuek eta besteek
|
euskarari buruz
zabaltzen dituzten bertsioak eta esanahi ezberdin guztiak aintzat hartu beharko dira. lan nekeza, baina ezinbestekoa igorritako informazioaren atzean zer-nolako framingak dauden eta horiek bultzatzen dituzten interesak ezagutu ahal izateko. horregatik, euskararen gainean dauden framingak zorroztasunez eta sendotasunez aztertu ahal izateko, teoriarantz jo beharko dugu, beste behin, urrats berri ho... 23 -24) lagungarri gerta dakiguke euskararen inguruko hautemateen eta irudikapenen —framingaren— xehetasunak hobeto ezagutzeko eta ulertzeko. horregatik, framinga inguruko ikerlerro nagusiak aurkeztuko ditugu hurrengo lerroetan.
|