|
2000
|
|
|
Azken hilabeteotan gure herrietako kaleetan perretxiko mota berri bat agertu da. Ohiko edukiontzi berde eta urdinaren ondoan edukiontzi horia ugaldu da,
|
etxean
erabiltzen diren ontziak biltzeko jarri dena. Eta hau guztia helburu batekin:
|
|
|
Eta hau guztia helburu batekin:
|
etxean
erabilitako ontziak birziklatzea.
|
|
|
Gipuzkoa izan da afera honetan lehena. Gipuzkoako lurralde historikoan mankomunitateek kudeatzen dute
|
etxean
erabilitako ontzien bilketa eta honetarako, 1.018 iglu moduko edukiontzi ezarri dituzte. Zortzi mankomunitateetatik lauk bakarrik ezarri dituzte edukiontzi horiak:
|
|
|
Bai, garai hartako baserritar batentzat nahikoak, orduko nire garaiko askok izan ez zutena. 13 urte eta erdi arte behintzat ibili nintzen eskolan eta orduko gehienak behin 12 urterekin jaunartze handia eginez gero,
|
etxean
lanean hasten ziren, itzulean eta abar, edo bestela artzain joaten ziren. Gu alde horretatik gurasoei eskerrak eman beharrean gaude.
|
|
|
Alabaina, Enbata mugimendua agertu zen, Mixel Labeguerie ren lehen kantuak entzun, eta erran bezala, hura nire gurasoen kulturaren balorazio izugarria izan zen niretzat; txundituta utzi ninduen. Aldi batez,
|
etxean
, aitak kantu asko zekien, eta usu abesten zuen. Musikarako gustua familian hartu nuen gainera.
|
|
|
Joanes Borda eta biok kantuz aritzen ginen han hemenka, lagunartean,
|
etxean
. Halako batean jende aitzinean kantatzeko urrats tipi hori eman genuen, ausartu ginen nolazpait.
|
|
|
Neure buruari sarritan galdetzen diot jende aurrean nola hitz egin behar dudan eta uste dut askok izaten ditugula halako kezkak. Azkenean, erabaki nuen Iparraldean ezik gainerako lekuetan bizkaiera egingo nuela;
|
etxean
ondarrutarra egiten dut eta kalean ere bizkaiera egitea erabaki nuen, hori bai, bizkaiera osatua, horrela jendeak ikusi ahal izango du, dotore edo trajez jantzita dagoenak ere egiten duela bizkaieraz. Hori erabaki nuenetik, kalean ondarrutar eta markinar askok esan didate,
|
|
|
Horrez gain,
|
etxean
ikusten dudanaren arabera, gure kasuan adibidez, badago etxeko eredua, batzuetan Donostia ingurukoa dena eta besteetan bizkaierazkoa, baina gazteek beren euskara eskatzen dute: kalean beren artean erabiltzen dutena, telebistako ez dakit zer saiokoa, komiki batekoa... eta euskaraz inon lortzen ez dutena.
|
|
|
Esate baterako, Miren Agur Meabe idazleari entzun diodanez, idatzi behar duenaren arabera, berez bizkaiera ateratzen zaio eta berak berezkotasun hori errespetatu egin behar duela idazterakoan ere. Edo ez dakit zergatik ez diren atera behar ipuinen batzuk bizkaieraz,
|
etxean
gurasoek umeei irakurtzeko; edo herri aldizkarietan zerbait, edo akaso eleberri batean, sormenerako euskalkiak ere garrantzitsuak direlako. Badira leku batzuk batua bakarrik dutena, baina euskalkiei ez nieke kenduko lekurik idatzian, ez gaudelako hor egon daitekeen aberastasuna eta sormena desaprobetxatzeko moduan.
|
|
|
Ez bakarrik idatzian. Bertsolari batek ez du berba egiten berdin
|
etxean
edo lagunekin.
|
|
|
Berdin Hondarribikoarekin, eta alderantziz. Nik
|
etxean
ikusi dut hori aitarekin. Berak urteetan jaso izan du hori eta gauza asko ikasi.
|
|
|
Sarritan gertatzen da hori, guk
|
etxean
erabiltzen dugunetik zenbait eta urrinago, hori da hobesten duguna. Euskara batuaren historia, 10 urteetan hori izan da.
|
|
|
. Pablo Tillacen obra ezagutu nahi duenak Baionako Euskal Museoan eta Kanbon familiaren bilduman du parada; baita Donostiako San Telmo Museoan eta Robert Poupelek kudeatzen duen Kanboko Arnaga
|
etxean
ere. Itxura batean hala ere, bere fondo pribatuan ofizialki erakusgai dagoena baino askoz lan gehiago gordetzen du, gizalegez jokatuko balu bistarazi lukeena.
|
|
|
Europan, Ameriketan... nahi adina adibide dituzu. Parada ona zen isolamenduaren teoriara (kanpotik erasotzeko,
|
etxean
mito ustelak sortzeko) kondenatu nahi gaituztenei erantzuteko. Endogamiaz salatzen gaituztenean erakutsi beharreko adibide duinak baditugu azken ehun urteotan.
|
|
|
Aitona zena, plazan eta jendaurrean ibili gabea izango zen, baina nik uste bertsotan egingo zuela: artalde koxkor bat bazen gure
|
etxean
, eta oso negu txar batek ardi gehienak akabatu zituen. Negu hari bederatzi puntuan hamabi bertso jarri omen zizkion, eta bertso onak omen ziren gainera.
|
|
|
Kanta paperak ere izaten ziren zuen
|
etxean
...
|
|
|
Oraingo goizeko bostak baino beranduago ziren orduko hamabiak; berandu xamar, aldera etxeratzen banintzen «bart berandu etorri haiz!» hasten zitzaizkidan marmarka, «izango huen, bertsoa edo txorakeria!». Gero, bertsotan hasi ginenean
|
etxean
giro ona izan genuen, baina hasieran bertsolarien erreferentzia txarra zuten, Zepaiena eta antzerako bertsolari alprojena.
|
|
|
Lanean ibiliak gara beti: udan
|
etxean
eta neguan basoan... Dirurik ez zen, gure etxean behintzat, eta nonbaitetik pezeta batzuk irabazi nahi izaten ziren...
|
|
|
udan etxean eta neguan basoan... Dirurik ez zen, gure
|
etxean
behintzat, eta nonbaitetik pezeta batzuk irabazi nahi izaten ziren... Orain sinistu ere ez luke egingo askok, guk zer bizimodu eraman genuen!
|
|
|
Gero, 39 urterekin harrobian hasi nintzen lanean. Txarrena da ganadua
|
etxean
edukita, harrobira joaterako haiei jaten eman behar izaten niela, eta goiz jeiki. Umeak ere eskolara neuk eramaten nituen goizean, eta ekarri ere bai iluntzean.
|
|
|
Apusturako bakarrik egongo bagina... Baina guk
|
etxean
ganadua eta abar gobernatzen lana egin behar izaten genuen. Gainera entrenamentuak akituta bukatzen nituen, batere ohitu gabe nengoen eta aizkoran.
|
|
|
Baina orduan finak ginen horretan. Niri orduan norbaitek aginduko balit hamar mila duro emango zizkidala, gure
|
etxean
zentimorik ere ez zen izaten, eta nik ez nuen galduko apustu hura! Tranpak, eta horiek uste dut geroztikoak direla.
|
|
|
Aittolako gainean hemen inguruko erromeriarik onena izaten zen, Elgeta trikitilaria eta izaten ziren jotzen. Gure
|
etxean
soinua erosteko dirurik izan balitz orduan, ni soinujolea izango nintzen: txarra edo ona, baina soinujolea.
|
|
|
Txotxongilo taldea 1971n sortu zutenetik, haurren marrazki eta gutunak dira jarraitzeko adorea ematen dietena. Bere
|
etxean
hartu gaituenean baxu hitz egiteko esan digu Enkarnik, bere panpinak oraindik lo daudela, Kubako Matanzas jaialditik itzuli berri. Manolo haientzako gosaria erostera joana da.
|
|
|
Etxeko esparruan murgildu den teknologia horri domotika deritzo. Domotikak
|
etxean
dauden aparailuen kontrola eta gestioa ahalbidetzen du. Horretarako, etxean dauden gailu eta aparailu desberdinen artean sare bat osatu beharra dago.
|
|
|
Domotikak etxean dauden aparailuen kontrola eta gestioa ahalbidetzen du. Horretarako,
|
etxean
dauden gailu eta aparailu desberdinen artean sare bat osatu beharra dago. Jakina, sare hau osatzeko etxetresna elektriko eta bestelako gailu domotikoak behar ditugu.
|
|
|
" Garun" hau arduratuko da sare horretako gailuen gestio eta kontrolaz, baita etxetik kanpora duen harremanaz ere. Izan ere,
|
etxean
ez gaudenean, telefono dei baten bitartez edo web orri batean sartuta, sistemari aginduak eman ahal izango dizkiogu.
|
|
|
Izan ere, Internet ezinbestekoa izango da domotikaren garapenean. Horrela, beste herrialde batetik gure web orrian sartuta, etxeko lorategia ureztatu ahal izango dugu, edota
|
etxean
instalatuta dauden kameren bitartez, gure etxea nola dagoen ikusiko dugu. Edota sendagileak gaixoa etxean dagoela erietxetik zaindu.
|
|
|
Horrela, beste herrialde batetik gure web orrian sartuta, etxeko lorategia ureztatu ahal izango dugu, edota etxean instalatuta dauden kameren bitartez, gure etxea nola dagoen ikusiko dugu. Edota sendagileak gaixoa
|
etxean
dagoela erietxetik zaindu. Edota bizarra mozten dugun bitartean ispiluan egunkarietako titularrak irakurri.
|
|
|
Kultur etxeko berriztapenak direla eta, ondoko lokal bat atondu eta handik uhineratzen da orain Arrakala. Obrak bi urte barru amaitzean estudio txukun bat edukiko dute kultur
|
etxean
. Duela 16 urte hasi zuen Arrakalak bere eginbidea, Lekeitioko bi belaunaldi uztartuz.
|
|
|
Hau da,
|
etxean
eta kalean herriko euskaraz dabilen ume lekeitiarrari, bermeotarrari edo gatikarrari eskolaurretik bere ordura arteko euskaratik horren urrun dagoen batuan egin behar ote zaio. Xabier Amurizak eztabaida etxera eroaten dela dio:
|
|
|
Bada, umetan ikastolan obrak taxutzen hasi ginen, eta lehengusuekin ere gure antzezpentxoak egiten genituen
|
etxean
, sarrera eta guzti kobratuz. Hona etortzean fakultatean jarraitu nuen..
|
|
|
Hasiera batean Errazti familiak 1960an sortutako Galmaka auzoko ikastola aitzidarian izan zituen ikasgelak.1978an, Gurasoen Kooperatibak Arabako Foru Aldundiaren laguntzaz egungo egoitza nagusia eraiki zuen. Aurretik, ordea, Villosa enpresaren txalet batean, eraikin prefabrikatuetan, Galiziar Elkartearen egoitzan eta egungo kultur
|
etxean
eman behar izan zituzten klaseak. Leku falta zela eta, 1984an Motxotekaleko ikastetxe publikoan gela batzuk utzi zizkieten eta han kokatu zuten haur hezkuntza.
|
|
|
Baina, batzuetan, irakurle kontsideratzen dugu soilik gure liburua irakurri duena, gure literatura kontsumitzen duena edo Jon Alonsoren azken itzulpena daukana. Irakurleak, egunero euskaraz irakurtzen dutenak, milaka dira Euskal Herrian," Euskaldunon Egunkaria" edo ARGIA irakurtzen dutenetatik hasi eta
|
etxean
duten liburu zaharra irakurtzen duteneraino.
|
|
|
Gaztetxoek ez dute
|
etxean
sexuaz hitz egiteko ausardiarik izaten, guraso askok ere ez. Osabaren pertsonaia oso garrantzizkoa da sexuaz askatasun osoz hitz egiten duelako, pertsonaia hori etxeetan edukitzen dugun hutsune hori betetzera dator.
|
|
|
Pago enbor baten gainean eta munduari goitik behera begira, 41 urterekin eta 16 kilo galduta, galtza bete lan izan du Urrezko Aizkoran Mindegia menderatzeko. Sorlekutik ehun metrora dagoen Loinaz enea
|
etxean
bizi da Karmele emaztearekin, eta nolako zura halako ezpala diren bi seme alabekin: Julen 9 urteko seme koskorra, momentuz surf a nahiago duena eta Onintze alaba, idi probetan laguntzen aritzen zaiona.
|
|
|
Erakustaldiez aparte, hamasei idi ditut eta idi probetan ibiltzen naiz. Gainontzean,
|
etxean
dugun sagardotegiaz arduratzen naiz.
|
|
|
Erran nezake betidanik eta oharkabean izan naizela bertsolaritzan murgildua,
|
etxean
hurbiletik ikusi dudalako (bere aita Jexux Arzallus da), edo agian hori baizik ez dudalako ikusi. Sei urterekin maila duen ezer ez nuen egingo, baina oso inguratua nintzen.
|
|
|
Gero koloka une bat etorri zen, eta Oiartzungo eskolara joan nintzen. Han
|
etxean
bezala hartu ninduten; oso talde giro ona zegoen. Ondoren, Hendaiako eskola berrosatu zen eta hor ere talde bat sortu zen; beraz, gehiena Hendaian eta pasarte txiki bat Oiartzunen egin ditut.
|
|
|
" Boiseko gazteak" Berau 120" txiki" z beraiek dioten bezala osatua dago. Bi taldeek museoan eta euskal
|
etxean
burutzen dituzte euren entseguak.
|
|
|
zortzi urterekin jakiten duzu aitaren lagun mina, Aitzol apaiza, fusilatu egin dutela. Hain justu, Bilbora ateratzeko bezperan, gure
|
etxean
egon zen txokolatea hartzen. Eta horrek nolabait markatzen zaitu.
|
|
|
Aldi berean, istorio bat izanik, film bat ikustea bezalaxe da. Horregatik, ikastetxean zein
|
etxean
ikusteko moduko bideoa da.
|
|
|
Gurasoak Iruñekoak dira. Nik zortzi bederatzi urte edukiko nituen, eta buruan sartu zitzaien
|
etxean
denok ikasi behar genuela euskaraz. Orduan hasi ginen euskara ikasten apaiz batekin.
|
|
|
Neskato bat eta bere ama hondartzara doaz. Aita, berriz,
|
etxean
gelditu da, liburu bat irakurtzeko gogo izugarria duelako. Eguraldi bikaina egiten duela eta hondartzan ere irakur dezakeela ohartu arte, ordea.
|
|
|
Lehenengo bi diskoak eskeletoak zirela esan omen zien kritiko batek, baina Muguruzaren iritziz," xarma handiko diskoak dira". Dantzarako gonbitea izateaz gain, azkeneko lana
|
etxean
ere, lasai, entzun daitekeen diskoa dela diote. Diskoaren tituluak berak ere(" Bizitza triste eta ederra") anbiguotasuna islatzen du.
|
|
|
Desajuste hori bukatu behar da, zer ikasia bai baina zer irakatsia ere badugu, asko. Komeni zaigu ahalegin hori egitea, eta ez bakarrik
|
etxean
beste prestigio bat izateko. Geurea kontatu, ingeleseratu.
|
|
|
Lizardi poeta zenaren
|
etxean
bizi zara. Etxe horrek ez al dizu poesiarako leihorik ireki?
|
|
|
Lizardiren
|
etxean
baino, Lizarditarren baratza batean eraikitako etxean. Eta horrek ez dit poesiarako leihorik zabaldu, ez, ziur aski balio ez dudalako.
|
|
|
Lizardiren etxean baino, Lizarditarren baratza batean eraikitako
|
etxean
. Eta horrek ez dit poesiarako leihorik zabaldu, ez, ziur aski balio ez dudalako.
|
|
|
Hauen iritziz, orain arte kultura eta nortasuna (salbuespenak salbuespen) lurraldeari atxikirik egon badira, gaur egungo teknologiari esker askatu egin da erlazio hori, posiblea izanik, adibidez, ia erabat txinar izatea Londresen bizi izanik:
|
etxean
txineraz hitz egin, lankide txinarrekin aritu auzune txinarrean, gustuko dituzun jaki txinarrak erosi, Txinako telebista irratia egunkariak ikusi entzun irakurri, eta seme alabak eskola txinarrera bidali.
|
|
|
Noski, mutiko pottolo bat da idazlaneko protagonista. Arazo askotxori egin die aurre,
|
etxean
zein ikastolan, ingurukoek den bezala onartzen ez dutelako. Zorionez, amona bere alde du ordea...
|
|
|
Gogoeta hauen artean Helenarekin izandako harremanaren berri emateaz gain, bere aspaldiko lagun batekin gertatu zaiona kontatuko du: Mikeli, Madrilen atentatu batean parte hartu ondoren,
|
etxean
ostatu eman dio. Are gehiago, hau izango da aitzakia narratiboa.
|
|
|
12 artikulua. Ez dago arrazoirik gabe beste inoren bizitza pribatuan, familian,
|
etxean
edo postan eskusartzerik, ezta inoren ohore edo izen onari eraso egiterik ere. Nornahik du edo eraso horien aurka legezko babesa izateko eskubidea.
|
|
|
en ostatu
|
etxean
bizi izan zen. 1814ko azaroaren 30az gero, Jose Lazkaoko
|
|
|
1809koabenduaren 17anatxilotuzutenFrantziskoAntonioAlzaajaunaren
|
etxean
BilbokoAuzitegiKriminalekoAnbrosioEgiaIrigoienjaunak eta honen eskribauazenFernandoEtxebarrijaunak; etaBilbora eramanzuten; Frai Bartolomek, Etxebarrin, PedroAlzaajaunaren etxean zituen paperak eskuratu zituztenetaeraguztitakolekukoakhartuerebai.Honeladioskuberak:, hastaalas mujerzuelaspreguntabanaquellosJuecesdeloqueelP.Predicadorenseñabaen el confesonario?. Atxilotzearenarrazoia 1809kourriaren...
|
|
|
1809koabenduaren 17anatxilotuzutenFrantziskoAntonioAlzaajaunaren etxean BilbokoAuzitegiKriminalekoAnbrosioEgiaIrigoienjaunak eta honen eskribauazenFernandoEtxebarrijaunak; etaBilbora eramanzuten; Frai Bartolomek, Etxebarrin, PedroAlzaajaunaren
|
etxean
zituen paperak eskuratu zituztenetaeraguztitakolekukoakhartuerebai.Honeladioskuberak:, hastaalas mujerzuelaspreguntabanaquellosJuecesdeloqueelP.Predicadorenseñabaen el confesonario?. Atxilotzearenarrazoia 1809kourriaren14an, SantaTeresaren aurreraturikojaianegindakosermoiaizanzen; komentutikaldeeginbeharizan zutenegunazenhau.
|
|
|
Euskalduna
|
etxean
elebakar balitz, hots, bere herrian elebakar moduan funtzionatuko balu, beste indar bat egin zezakeen komunikazio enpresen aurrean. Hartara, hedabideek, komunikazio enpresek, beste esfortzu desberdin bat egingo zuketenmilioi erdi bat kontsumitzaileren merkatua ez galtzeko.
|
|
|
iv) Azkenik, subjektuek beren adinari, sexuari,
|
etxean
erabiliriko hizkuntzarieta gurasoen jatorriari buruzko galderei erantzun behar izan zieten.
|
|
|
Ondoren analisi diskriminantea burutu zen,
|
etxean
erabiliriko hizkuntza etagurasoen jatorria eta identifikazio estrategien hiru taldeen arteko erlazioa ikusteko.
|
|
|
Bigarren funtzioak oposatu egin zituen asimilaziorako eta integraziorako identifikazio estrategiak. Honenarabera esan daiteke,
|
etxean
erabiliriko hizkuntza oso lotuta dagoela asimilazio etaseparaziorako estrategiekin, eta gurasoen jatorria ez dagoela lotuta separaziorakoidentifikazio estrategiarekin, asimilazio eta integraziorako estrategiarekin baizik.
|
|
|
asimilazio, integrazio eta separaziorako estrategiak. Bigarren ikerketak frogatu duenez, taldearteko harreman gatazkatsuko testuinguruetan, hiru autodefinizio esanahiak partekatuta daude gurasoen jatorriarekin,
|
etxean
erabiliriko hizkuntzarekin lotuta. Gainera hiru esanahi horiek haurrak kokatzen direneko asimilazio, integrazioeta separaziorako estrategietan oinarritzen dira.
|
|
|
Herrietako barne arazoak nola konpondu, herri bakoitzeko jendeak erantzunbeharreko galdera da beti. Besteen
|
etxean
atzerritar garenoi begirale lanak dagozkigu, agian baita iritzi emailearenak ere, baina inoiz ez epailearenak. EA, EAJ etaEH hiru alderdi nazionalisten txosten politikoei buruz nire iritzia eman dezadaneskatu zait, eta erronka onartzea erabaki dut, nahiz eta badakidan jakin, gaia guztizkorapilatsua dela eta, hartaz, aukera guztiak dauzkadala bat baino gehiago mintzeko.
|
|
|
Holderlin, sentiberatsunarenprintzea, erotu egin zen. Ez ziren izan idazleak artatu eta zaindu zutenak; zurgin pobrebat izan zen 30 urtez
|
etxean
jaso zuena. Zurginaren obra, Holderlinenaren parekoparatzen dut nik, eta Holderlinen laudatzaile merke eta sasilagunena baino zatiazjasoagotzat daukat.
|
|
|
Liburu hark eduki zuen efektua, umetan gurasoek erosi zizkiguten. Forjadoresdel Mundo Contemporaneo? izeneko liburuekin (bilduma osoa genuen
|
etxean
, lauliburuki) izandakoarekin bakarrik konpara dezaket, non. Vidas Ejemplares, titulupean300 pertsonaiaren balentriak eta aurkikuntzak deskubritu genituen.
|
|
|
Beti ez geunden ados, baina ezadostasunak ez ziren estrukturalak, koiunturalakbaizik. Gainera, bere
|
etxean
biltzean (Donostiako etxea seme alabei utzita, mendiangaldurik dagoen baserri batean bizi zen ordurako), bera eta bere ingurunea ikustekoparada ederra eman zigun, bai eta zein pianojole fina den frogatzeko ere.
|
|
|
Araneko etxanderea,* Zelestina, hil zen eta, ohi legez, auzoak hilbegiran bilduziren hurrengo gauean hilaren
|
etxean
; haien artean ziren Eulaliren izekoa, JuanaLarrea, eta beste izeko bat. Bat batean, leihoan jo zuten eta, Juana «nor dan atean joanzan, eta periodiko handi bat erretratuakaz, hiru fraile erretratuakaz,» ikusi zuen.
|
|
|
Bat batean, leihoan jo zuten eta, Juana «nor dan atean joanzan, eta periodiko handi bat erretratuakaz, hiru fraile erretratuakaz,» ikusi zuen. «Zerete da hau?», ikaraturik emaztea, harentzat agerpen bat zelako, are gehiago itzelezkozaratak entzun baitziren, oholekoak,
|
etxean
. Orduan berean gizon bat, hilaren senarraeta leihoan jo zuena, itxura?
|
|
|
Aldi berean, hilaren eta giza katuaren seme bat,* Marcos, fraile zegoen komentuan ere zarata handiak igarri zituzten eta jakin zuten fraileren baten
|
etxean
zer edo zerjazoten zela. Biharamun goizean, meza ostean superioreak estola («liburua» esan nahidu Eulalik) zabalik utzi zuen (horren bidez jakin dezakete apezek nor den sorgina), eta* Marcos komentutik bota zuen.
|
|
|
Beste batean amamaren
|
etxean
ikusi zuten katu bat etortzen, gau batez. –Tejabana, ko teilatutik kamarako leihoraino altxatzeko, leiho hegian eskuak ipini zituenkatuak, «eta amamak gura eutsezan eskuak ebagi», baina aititak esan zion uzteko, gizon harek ere «umeak eudiezala asko, eta eroan dagiela artoa».
|
|
|
Oroituko gara baiAranen berean eta bai hilaren semearen komentuan, zarata itzelak entzun zirelamemento hartan. Horrelako fenomenoak ezagutzen ditugu kinka antzekoetan agiturik, haien bidez jakiten ahal da urrun dagoen norbaiten heriotzaren berri; Marcaida kjasotako erreferentzian (1923, 31), eri bat hil zela igarri zuten, lagunen
|
etxean
entzunziren zaratengatik.
|
|
|
Baina emaztea laster hil zen, eta urtea igarobaino lehen, aita etxeko neskamearekin ezkondu zen berriro. Zazpi haur izan zituzten. Soren txikiena?, baina zorionik ez
|
etxean
. Aita sinetsita zegoen, bere hain errazaberastea Jainkoari zor ziola, baina mendeku gisa, bere bekatu barkaezina zigortzeko, eta familiaren gainean Jainkoaren madarikazioa zegoela.
|
|
|
Denek ere sosegu hobea nahi zutelarik, CNTko batzuk emandako ezustekoren batgorabehera, jelkideen artean aurkitu zuten babesa, eta ez zen ezbehar gordinik jazo.1937ko abuztuan, frantziskotarren hauteskundeetan Nagusi berria eman zitzaionkomentu honi: Aita A. Mitxelena zarauztarra(), Salbatore Mitxelenaidazlearen osaba eta Errepublika urteetan lagunarte euskaltzale batekoa izanaNafarroako Erriberriko
|
etxean
(Ezkurdia, Mendia, B. Madariaga).
|
|
|
Komentuak bazituen bere sermolariak,
|
etxean
ez ezik inguruko eta probintziakoherrietara euskaraz mintzatzera joan ohi zirenak. Predikari euskaldun hauen arteaneman ditzakegu A. Mitxelena Nagusia, J. M. Bengoa debarra, J. A. Amundarainorendaindarra, J. Lasa matximentarra, eta besterik.
|
|
|
Fraideen komentuetan, bizitzako joan etorria islatuz, Kronikak idazteko ohituraizan da, orain gutxi arte bederen. Horietako batetik helduko diot hona dakardan gaiari.1937ko abenduaren 20an Donostia Egiako frantziskotarren
|
etxean
lerro labur batezeman zuen debeku baten berri kronikariak: En este convento se recibe la orden de nopredicar en vascuence (Cronica:
|
|
|
Egia Atotxako kasuan, iraganeko ohiturei berriz helduz eta bertara bildutakofraide gazte berrien indarrez,
|
etxean
bertan, Donostian eta herrietan komentu horretakosermolaritzaren loraldia (euskarazkoarena ere) urteetan ezar daiteke, hainzuzen hemen deskribatu diren gertakarietatik urte gutxitara.
|
|
|
1 Elkarrizketaren edozein modalitatetan jendea aurrez aurre egon dadin saiatu behar dugu. Denbora nahikoa badago eta protagonista gugandik hurbil badago, askozhobea da estudiora eramatea, elkarrizketa zuzenean egiteko, bere
|
etxean
edo kalean grabatu ordez. Bere presentzia fisikoak kalitatea aportatzen dio grabaketari, eta entzuleak eskertu egiten du hori.
|
|
|
Gau hartan Txemak apenas egin zuen lorik. Irinaren
|
etxean
pasatu zuen gaua, Derryn bertan.
|
|
|
Gaurko eguna
|
etxean
pasatu dugu, euria leihoetatik ikusiz.
|
|
|
Zer dela-eta etorri zait bestela aurreko gauean berbarik ere egin ez zidan hau? Eta gainera, akordatu naiz ez nagoela
|
etxean
, eta oraindik ez zaidala ezer txarrik gertatu, baina dena da posible, ezta. Eta tipo honek auskalo ze intentzio duen nirekin...
|
|
|
Inauteriak. Larunbatero irteten ziren kalera, bazkaldu eta segituan, hamarretarako
|
etxean
egon nahi bada goiz irten behar delako. Guraso diktadoreak izatearen komeriak.
|
|
|
Eskolako neskatila hura pasilloetatik ikusten zuen egunero, bere lagunekin hizketan eta barrezka, eta berak, mutikoak, komunera joan behar izaten zuen, ileak ondo zituen egiaztatzera, eta berriz ere(
|
etxean
hainbestetan egin arren) Bogart en keinu autosufizientea entseiatzera.
|
|
|
Atzotik Derryn gaude. Arratsaldean heldu ginen eta, Connemarari segida emateko asmoz, Ralphen
|
etxean
sartu eta ez gara gaur arte kalera irten. Amodiotan bilduta egon gara.
|
|
|
Egunkariak ez du zalantzarako tokirik uzten: " Iazko uztailaren 13an Lahinchen (Clare konderria) bost lealista hiltzeko IRAk antolatutako sarearen buru izateagatik atxilotu zuten atzo Ian Donnelley (Ralph ezizenez ere ezaguna), Derryko bere
|
etxean
. Atentatu hartan, IRAk sator lana egiteko erabili zuen Donnelley, eta berarekin batera beste zenbait aktibista atxilotu dituztela adierazi dute iturri polizialek".
|
|
|
Astean hirutan joaten ginen eta joaten ziren, noski, mutil biak ere; eta astean hirutan Jabiri begira igarotzen genuen klaseak irauten zuen ordu eta erdia, beti erdi jolasean eta intsinuazioz gainezka. Baina akademiara joan behar nuen egun batean, kasualitatea, katarrotu egin nintzen eta, ezin joanda,
|
etxean
geratu behar izan nuen. Ba, justu egun horretan Terek Jabi ligatu zuen.
|
|
|
Beranduegi hala ere. Eider ez zegoen
|
etxean
. Maiteri, bere amari, enkargua utzia zion norbaitek deituz gero Irlandako kontsulatura joan zela esateko.
|
|
|
Ez didazu esango zorionekoa ez zarenik..." Eta horren aurrean erraza da isilik geratu eta beste sanmigel bati ekitea. Baina gero
|
etxean
datoz komeriak, ohera sartu aurretik Eider gau batez ordezkatzeko zorian egon zitekeen ilehori horren omenezko kanpai jotzearekin. Azken hilabetean behin gertatu zitzaion Txemari, oraindik istripuarena guztien memorian fresko zegoela, zenbait begirada gurutzatu zitzaiola tabernari gazte batekin.
|
|
|
Zeren eta halakoak baitziren, zinez, gure etxeko gorabeherak: Mattin harroina zen, eta ni
|
etxean
edo etxeko zoko batean galdu haizea, eta hargatik mintzatzen zen aita Mattinekin antsiatsu eta arduratsu, eta enekin epelki eta laxoki. Eta, nola aitak Mattinenean ikusten baitzituen bere burua eta etxearen etorkizuna, hala maitatzen zuen Mattin bere burua bezainbat.
|
|
|
Bai, guztiz oroitzen dut orain eszena hura, zeina nik hamar urte bete berriak nituela eta jaun Marcel —don Frantziskoren ondoko prezeptore berria— orduko
|
etxean
genuela izan baitzen; eta oroitzen dut bazkal aitzin izan zela, eta ama ere, halakoetan ohi ez bezala, ondoan izan genuela egun hartan. Eta, horrela, eni xuxendu hitz haien ondotik amari artezten zitzaiola, aitak erran zuen:
|
|
|
Gelatik kanporat jalgi nintzenean, euria ari zuen gogotik. Eta nik ez dakit zergatik, baina,
|
etxean
geratu beharrean, nola bainengoen arrai eta neure gogara, hala, euripean ibiltzen hasi nintzen eta aitzina egin nuen, putzu bat zegoen tokiraino, non jauzika hasi bainintzen, plisti plasta eta plisti plasta, arraitasunak eta plazentziak horditurik banengo bezala...
|
|
|
Studioetarako ona zen Mattin, ni bezain ona bai, nahiz eta ez zuen nik nuen memoria, baina hark ez zuen studioetarako nik nuen ardura, zeren buruan ehiza bertzerik ez baitzuen... eta ezpata... eta austriarren arrano inperiala, etxeko armarriaren gainean zegoena... eta zeren uste baitzuen ezen Zenonen dortoka deus guti izan zitekeela arrano inperialaren atzaparretan. Baina haren jokamoldea, bertzalde, ez zen guztiz arrotza gure
|
etxean
, aitak anitzez ere gehiago miresten zituenez gero Mattinek egozten zituen oilagorrak, basurdeak eta oreinak, nik studioetan ehizatzen ahal nituen ahate filosofikoak baino, osaba Joanikotek erraiten zuen bezala, konparazione.
|
|
|
Handik aitzina, zure
|
etxean
itzarri nintzen, bisitagelako mahaiaren gainean ahozpez, bizkarretik gora biluzik, gizon ile zuri batek bizkarreko zauriak olioz eta ukenduz gantzutzen zizkidala.
|
|
|
Irri zabala egin zenidan, erran nizunean baietz, baina ez nuela artean haren liburu famatua zatika baizen irakurri, hura Urbiaingo
|
etxean
banuen ere, ene prezeptore jaun Mar cel Dibarsoro zenak present gisa emanik; eta erran nizun, halaber, ezen zure mintzamolde pausatuak jaun Marcelena oroitarazten zidala, hain zuzen ere; eta erran nizun, finean, ezen jaun Mar celek Gero ko pasarteak diktatzen zizkigula aldian behin, euskaraz ere zerbait jakin genezan, baina ez nuela oroitzen Demostenesen konturik kontatu zigunik...
|
|
|
Eta predikari ezin trebeagoa zen, eta are trebeagoa skribatzaile gisa. Eta jakizu, halatan, ezen hain nintzela, eta hain naizela Axularren prosa ederraren zale, non
|
etxean
nuen Gero a ere zorroan sartu eta Salamancarat ekarri bainuen, beharrezko bertze gauza guztiekin baterat, Zuberoatik Espainiarat ihes egin behar izan nuenean, Mathalasen denboran... —eta, begiak begietan iltzatzen zenizkidala, erran zenidan—:
|
|
|
Eta nik baietz ihardetsi nizun, banekiela zerbait hari buruz, guti bazen ere, zeren eta oroitzen bainuen nola
|
etxean
izaiten genituen solasaldietarik batean apezaren borrokak izan genituen mintzagai...
|
|
|
Ai, nola hustu nizun orduan neure barrena, eta nola biluztu neure kontzientzia, barkamendua behin eta berriro eskatzen nizula! Eta Demostenes aipatu zenidan, eta hasi nintzaizun kontatzen ezen izen bereko txakur bat izan genuela
|
etxean
, zeren eta osaba bat bainuen, txakurrak halako izenekin bataiatzen zituena. Eta, hari hartatik tiratzen nuela eta hari batek bertzerat ninderamala, osabarekin nuen auziaren berri eman nizun... baita osabak amarekin eta aita Bartolomerekin zuen auziarena ere; ordea, denbora aitzina zihoan eta ni ez nintzen ohartu ere egiten, hain baitzitzaidan eder zure konpainia eta hain bainengoen, hargatik, arrai eta alegera.
|
|
|
...itimoaren aldekoak zirelako; nola apez ordenatu ondoren urte luzeetan Salamancan irakasle izan zen, Frantzisko Vitoriakoarekin batean, eta gero Portugalerat joan zen, non Coim brako unibertsitatean aritu baitzen, luzaroan han ere; nola, gero, Carranza artzapezpikuaren defendatzaile izan zen, Europa osoan sonatua izan zen auzian, eta nola hargatik gogotik sufritu behar izan zuen, halako tailuz, non
|
etxean
preso eduki baitzuten denbora batez, errege Filipe II.aren manuz; nola Erromak, ondoren, Toledoko artzapezpikuaren kasua bere gain hartu zuen, eta nola Mar tinek, halatan, Erromarat joan behar izan zuen, non aita saindu Pio V.ak kardinal izendatu nahi izan baitzuen bi aldiz, nahiz eta bere xedea ez zuen bete ahal izan, errege Filipe II.ak hatsarretik beretik eragotzi ziolako, zeren lau akusazino ... lehena, ez zuela onartzen Espainiak Nafa rroa bereganatu izana; bigarrena, Martinek erraiten zuela ezen erregek gorrotatzen zuela eta hargatik ez zuela haren Gorteetan kargurik; hirugarrena, nafarra zela eta Albre ten aldeko familia bateko kide eta partaide; laugarrena, Franziaren laguna zela eta Frantziako kulturakoa; eta kontatu zenidan, finean, nola Mar tinek ospitale batez dotatu eta hornitu zuen bere jaioterria, Barasoain, hil ondoren.
|
|
|
Eta biharamunean ere halaxe ibili nintzen, harik eta arratsaldean aita, bezperan iragarri bezala, Donibane Lohizuneko bidaiatik itzuli eta
|
etxean
presentatu zitzaigun arte, arrai eta alegera, negozioak ezin hobeki zihoazkiolako.
|
|
|
Eta aita jesuita halakoa zen, eta amak, pentsatu bezala, aita Bartolome bazkaltzerat gonbidatu zuen igande hartan. Eta aita jesuitak gonbita onartu eta hura
|
etxean
bazkaltzen izan genuen, kapera akabatu berria benedikatuz gero.
|
|
|
—Odolez bai, zure anaia zen, baina ez ohorez, zeren eta aspaldi ez baituzu oinik jarri ohorearen
|
etxean
...
|
|
|
—Hik badakik zergatik naizen protestant: alde batetik, zeren ez naizen antropofagoa; eta, bertzetik, zeren protestantismoaren
|
etxean
katolizismoarenean baino libreago sentitzen naizen. Eta libertate hori duk protestantismotik gehien interesatzen zaidana:
|