|
2001
|
|
|
Bestalde, ongizatea, erosotasuna, intendentzia bermaturik edukitzea eta
|
etxeko
lanik ez edo gutxi egin behar izateak ere bultzatu egiten ditu egoera horretan jarraitzera.
|
|
2003
|
|
|
“rolak beste batzuk dira, familia motak aldatuz doaz, emakumea lan merkatuan sartu da”. Azken alderdi horren ondorioz, 30 urte inguruko emakumeak kezkatuta daude “amatasunaz, bikote bizitzara egokitzeaz eta, ondoren,
|
etxeko
lanak ez zaizkielako atsegin edo etxeko eta kanpoko lanak partekatzen ez dituztelako”. Bestalde, gizonek 28 eta 32 urte bitartean baino ez dute behar zerbitzu hori, Sánchezek adierazi duenez, “ezkontzaren bizitza iristen denean gutxiago deitzen dute”.
|
|
2006
|
|
|
" Hala dio Emakunderen txostenak lana ez ezik, haren egileak ere ikustezin bihurtzen dira. Izan ere,
|
etxeko
lana ez da sekula lantzat hartu, zeregintzat baizik. Eta horregatik, langileek ez dute uste eurek egiten dutena lanbidea denik, okupazio edo zeregin hutsa baino".
|
|
2008
|
|
|
Hirugarrenak Athleticeko kirol arduradunak jo zituen. Taldea osatzeko garaian,
|
etxeko
lanak ez egiteagatik. Nola liteke aurreko sasoian fitxarik eduki ez zuen Casas titular izatea lehen partidan?
|
|
2009
|
|
|
Ni hamar urterekin nintzen hamalauko neska mutikoekin.
|
Etxean
lanik ez zutelarik etortzen ziren, ez bestela, eta ez zuten fitsik ikasten. Hamalau urterekin mutil [morroi] joaten ziren edo neskame, beranduago ezkontzea pentsatzen bazuten behar zuten beste etxe bat...
|
|
|
–Pena bakarra dut, geografi liburua ekarri ez izana,
|
etxeko
lanik ez nuelako, han argi eta garbi azaltzen baita nik diodana.
|
|
|
Adibidez.
|
Etxeko
lanak ez du BPGn islarik, ez baita zenbatzen edo kontabilizatzen. Ondorioz, emakumea lan merkatuan txertatu den bezala, euren etxetikkanpoko produkzio horretaz gain, badago zeharkako bat ere.
|
|
|
Oro har, kristalezko ontzietan agertzen da, eta papila krematsu baten itxura du.
|
Etxeko
lanak ez dira zailak, baina bai garestiak. Hona hemen etxean amasakea egiteko eman beharreko pausoak:
|
|
|
–Pena bakarra dut, geografi liburua ekarri ez izana,
|
etxeko
lanik ez nuelako, han argi eta garbi azaltzen baita nik diodana.
|
|
2010
|
|
|
PERU: A bai? Ba atzo zoratzen zeunden
|
etxeko
lanak ez zenituela egin ta!
|
|
|
Zuberoan denek dakitelarik zamalzaina zer den, normala dea sorkuntzan aritzea Baxenabarreko dantzari bat uxerra zer den ideiarik gabe? Ongi pasatzea gauza bat da, kokaina lerroa goza daiteke
|
etxeko
lanak ez eginik ere. Beste gauzen preziatzeko elementu batzuen jabe bagara hobe:
|
|
2013
|
|
|
Baina jakin ezazu, halere, ni mutil koskorretan ia egunero etortzen nintzela plaza honetara, eta etxe horretara hain zuzen, laugarren pisura, Aranburu izeneko eskola lagunarekin (bizi ote da? arrastorik ere ez harenik haurtzaroaz geroztik) Los Angeles eko praileek agindutako debereak egitera (orduan
|
etxeko
lanik ez baitzegoen, badakizu). Tira, ez zaitut neure oroimenaren meandroetan katramilatu nahi; nire testigantzaren sinesgarritasuna aintzakotzat har dezazun ari natzaizu, besterik ez.
|
|
|
Landa eremuetatik hiriguneetara egiten diren joan etorriek eta migrazioek erraztu egiten dute haurrek horrelako lanetan lan egitea. Ziurgabetasun ekonomikoa, urrats honek bizi baldintza hobeak eskainiko dizkiela uste izatea Haurren etxeko lanaren arriskuak Herrialde batzuetan,
|
etxeko
lanak ez daude estigmatizatuta eta ez da haurren lanik edo esplotaziorik kontsideratzen, onartuta dago. Beste batzuetan, aldiz, haurren lan modurik txarrenetako bat da.
|
|
2014
|
|
|
8
|
Etxeko
lanetan ez da lortu oraindik gizonen eta emakumeen arteko berdintasunik. Adibidez, erosketak egitea soilik emakumeen lana dela iritzita, Alemaniako
|
|
|
9
|
Etxeko
lanetan ez da lortu oraindik gizonen eta emakumeen arteko berdintasunik. Emakunderen ikerketak adierazten duenez, etxeko lanei eskaintzen dioten denbora
|
|
|
Plazaren eta libertatearen parioa egiten dute. Elkarren kontra eman agerraldiek ideien arteko zubien egitera gomitatzen dute, sinbolikak interpretapena eskatzen, baina gero
|
etxeko
lanak ez ditu altxatzen eta notatzen. Ez dute ikusle kategoria bat gustuan uzten.
|
|
|
|
Etxeko
lanik ez diozula ematen.
|
|
2015
|
|
|
Hala ere, desazkundeko hainbat autorek hausnarketa sakonagoa eskatzen dute lan alorrean, besteak beste, honako hauen inguruan: (i) lanaren produktibitatea kontabilizatzean kanpo eraginak barneratu; (ii) «enplegu» terminoaren esanahia birdefinitu, adibidez,
|
etxeko
lan ez ordainduak eta boluntarioen sektorea barneratuz; (iii) zerbitzu sozialek eskaintzen duten estaldura hedatu, adibidez, oinarrizko errentaren hedapenarekin.
|
|
|
Irlandako Osasun Zerbitzuaren txosten batek gomendatzen du «edozein aukera baliatzea atseden hartzeko», eta, are gehiago, bikotekideak aurretik ateratako amaren esneko gauean haurra elikatzen duela, emakumearen loaren jarraipena errazteko. Gainera, estutasunak baztertzeko, Estatu Batuetako Elkarte Psikologikoak gomendatzen du
|
etxeko
lanez ez arduratzea garrantzi handikoak ez badira. Jaioberri bat duen etxe bat desordenatua egotea normala ez ezik, osasungarria ere izan daiteke.
|
|
|
|
Etxeko
lanak ez dituzu egin behar?
|
|
|
|
Etxeko
lanena ez da izan bere errua. Neuk eskatu diot.
|
|
2016
|
|
|
7 Kezkei dagokienez, euskararen gaitasun apalean edo ez gaitasunean dautza kezka nagusiak; hots,
|
etxeko
lanekin ez laguntzea da kezketako bat eta, bestalde, haurrek gainditzea guraso erdaldunen euskara maila da beste bat eta, beraz, horrek dakar momentu batetik aurrera gaztelaniaz egin behar izatea.
|
|
|
Fresko samar egiten zuen goiz hartan, baina eguzkia ere irten zen, eta ibiltzeko gogoa ematen zuen.
|
Etxeko
lanik ez geneukanez, mezatara joan ondoren Mourelle aldera gindoazela paseatzera esan genion amari, eta, bide batez, gaztaina batzuk bilduko genituela. Bazkalordurako etxean izango ginela agindu genion.
|
|
|
Eta, bai, egia da, oro har, emakumeek egin izan dutela lan etxean, hainbat garai historikotan. Dena dela, emakumeen
|
etxeko
lanak ez dira beti izan gaur egun diren modukoak; izan ere, fenomeno sozial guztiak bezalaxe, etxeko lanak ere giza historiaren fruitua dira, eta, beraz, aldakorrak. Sistema ekonomikoak hazi eta deuseztatu ahala, goitik behera eraldatu da etxeko lanen garrantzia eta nolakotasuna.
|
|
|
Antza denez, masaien gizartean, emakumeak arduratzen dira etxeko lan guztiak egiteaz, eta, ondorioz, baita etxeak eraikitzeaz ere, zeren, herri nomada bat direnez, sarritan aldatzen baitute bizitokia. Emakume masaien ikuspegitik,
|
etxeko
lanak ez dira soilik janaria prestatzea, garbitzea, haurrak zaintzea, jostea eta beste; aitzitik, etxeak eraikitzea ere etxeko lana da. Gizonen abeltzaintza zereginak garrantzitsuak dira, bai, baina gizon masaien ekarpen ekonomikoak bezain produktiboak eta ezinbestekoak dira emakumeen, etxeko lanak?
|
|
|
produktu historiko amaitua ez da mende bete baino askoz zaharragoa. Koloniaren garaietan,
|
etxeko
lanak ez ziren, inondik ere, gaur egun AEBetako etxekoandre batek egunero egiten dituen zereginen modukoak.
|
|
|
Ekoizpen ekonomikoaren birbalioztatzeak agerian utzi zuenez, etxearen eta lantegiaren arteko eten fisikoaz landa, egiturazko eten bat zegoen, funtsezkoa, bi ekonomien artean, hots, etxeko ekonomiaren eta etekin asmodun ekonomia kapitalistaren artean.
|
Etxeko
lanek ez dute etekinik ematen; ondorioz, etxeko lanak beheragoko lantzat hartu ziren, kapitalismoko soldatapeko lanaren aldean.
|
|
|
Izan emakume, aske?, izan esklabo, emakume beltzek etxetik kanpo egin dute lan, eta, beraz,
|
etxeko
lanak ez dira sekula izan haien bizitzen erdigunea. Emakume beltzek, hein handi batean, ihes egin diete kapitalismo industrialak klase ertaineko etxekoandre zuriei ekarri dien kalte psikologikoari eta horren ustezko bertuteei:
|
|
|
Gero, Renoko kolegio bat bisitatu dugu konparatzeko gurearekin. Uniforme bat badute, eslogan bat,
|
etxeko
lanik ez, elitistagoa da.
|
|
2017
|
|
|
O ez!
|
Etxeko
lanik ez! zioen aurpegia jarri nuen.
|
|
|
Bizitzaren erdigune bihurtu zait ia. Oraintxe hasi naiz niretzat denbora hartzen, egon naiteke 22:00ak arte bulegoan, baina gero saiatzen naiz
|
etxean
lanik ez egiten. Irakurtzea asko gustatzen zait, baina lehen urte eta erdian ez nuen liburu bakar bat ere irakurri, errudun bezala sentitzen nintzen, denbora hori enpresari eskaini beharrean, neure buruari ari nintzelako eskaintzen.
|
|
|
Hezkuntza lorpenei dagokienez egindako aurrerapen nabarmenek ez dute lanean duten posizioa hobetu. Zaintza lanak ez dira berdin banatzen, eta
|
etxeko
lanak ez dira ordaintzen Hori erabakigarria da laneko genero desberdintasunen, zainketa lanen banaketa desorekatuaren eta emakumeen eta gizonen artean ordaindu gabeko etxeko lanen artean. Nahiz eta zainketen ekonomia edo emakumeen ekonomiaren ekonomia agerian utzi lan munduak kontuan hartzen ez dituen oinarrizko jarduera horiek, oraindik ere ez dira ekonomikoki eta sozialki baloratzen.
|
|
2018
|
|
|
Gertuko baserrietan hartzen zuten ostatu. Baserri horietako familiek seme ugari izaten zituzten, eta batez ere neguan,
|
etxean
lanik ez zutenez, mutil koskorrak mendira igotzen ziren hargin lanbidea ikastera. Hala, Zerain ospetsu egin zen, harria maisutasunez lantzen zuten harginen jaioterria izateagatik.
|
|
|
Hori dena bals gozo baten erritmoan esanda, Cohenen ahots limurtzailean... Gizonak emakumeari oparitzen dion borondate onezko katalogo horretan ez dago, ordea, etxea garbitzen laguntzearena; prosaikoegia, antza, halako poema batentzat.
|
Etxeko
lanek ez ei dute balentrietarako aitzakiarik ematen. Eta segidan beste eskaintza bat bota dut faltan:
|
|
|
|
Etxetik kanpo
lanik ez badut egin eta haurrak zaintzen gelditu banaiz, jasoko al dut konpentsazio saririk?
|
|
|
(Etxeko) andreen lanari etxeko beharra ere esaten zaio (ederki esan ere), edo, modu finagoan, etxeko zerbitzua.
|
Etxeko
lana ez da lana. Izan ere, lana gizonen munduan egiten da, kapitalismoaren eta lantokien mundu horretan.
|
|
2019
|
|
|
Bakarrik bizi naiz; beraz, erraza izango da niretzat.
|
Etxeko
lanik ez dut egingo, ez dut kontsumituko, eta antolatuta dauden ekintzetan eta mobilizazioetan parte hartuko dut, iaz bezala".
|
|
|
Ez hori bakarrik, gizonezkoei ordaindu ere gehiago ordaintzen zaie, ezberdintasun handiak daude gizon eta emakume zaintzaileen soldaten artean. Etxe barruko zaindari diren gizonak ere badaude, baina hor ere zaintza eta laguntzaile lanak besterik ez dituzte egiten,
|
etxeko
lanik ez. Esango nuke gizonezkoa izan duten zenbait etxetan emakume zaindaria kontratatzera bueltatu izan direla, etxeko lanak ere egin ditzan.
|
|
|
Gainera, nahiz eta gensa txit sendoa izan, eta hala zela frogatzen du auzitegi publikoekiko loturarik gabeko etxe auzitegi hori izateak berak?, haren buru jarritako aita familiakoa herritar bat zen, oroz gain: haren autoritatea mugagabea zen, eta guztiz gobernatzen zituen emaztea eta seme alabak, baina ez ziren haren jabetza; zehazki, haien existentzia administratzen zuen, onura publikoan pentsaturik; emakumea, berriz, haurrak munduratu eta
|
etxeko
lanaz ez ezik nekazari lanak ere egiten zituenez askotan, oso baliagarria zen herriarentzat, eta errespetu handia zitzaion. Errepara diezaiogun historian barrena agertuko zaigun funtsezko gertakari bati:
|
|
|
baieztatu du nahiago luketela etxean geratu, lantegian aritu baino. Dudarik gabe, klase ekonomikoki zapaldu baten barnean eskuratzen dute independentzia, eta, bestalde, lantegiko zereginek ez diete baimenik ematen
|
etxeko
lanak ez egiteko. Proposatu izan baliete aukera zezaten non nahiago zuten berrogei orduko lan astea, fabrikan ala etxean, bestelakoak izango ziren erantzunak, dudarik gabe; eta, beharbada, pozik ere onartuko lituzkete bi egitekoak metatzea baldin eta berena luketen mundu batean txertatuko balira obrero gisa, modua balute gustura eta harro parte hartzeko mundu hori eratzen.
|
|
|
Leirek mingainari kosk egin behar izan zion ez erantzuteko. Bere onetik ateratzen zuen eskola maisuaren rolean jartzen zenean, ikasleari errietan
|
etxeko
lanak ez egiteagatik. Gurasoekin hitz egin nahi zuela esatea besterik ez zitzaion falta.
|
|
|
Erreforma horien bidez" estatu modernorako jauzia" egin zen, eta estatuaren esku geratu zen planifikatzea langile klaseko familiaren eraikuntza eta lan indarraren erreprodukzioa.36 Nolanahi ere, Marx Kapitala idazten ari zen garaian, langileek beren burua erreproduzitzeko zeukaten ezintasuna zen, ezbairik gabe, arazorik nabarmenena. Eta horrek azaldu dezake, zati batean, zergatik Marxen obran
|
etxeko
lanak ez diren ia aipatu ere egiten. Edo, beharbada, industria modernoak ordezkatuko zituela uste zuen, eta horregatik utzi zituen alde batera.
|
|
|
Nire ustez, hau da Marxek etxeko lana alde batera uzteko arrazoia:
|
etxeko
lanak ez zeuzkan berak antolamendu kapitalistaren oinarritzat jotzen zituen ezaugarriak, eskala handiko industrializazioarekin lotzen zituenak; izan ere, Marxen aburuz, industria lana maila goreneko produkzio eredua zen. Etxeko lanak etxean egiten dira, bakarturik, ez kolektiboki eta ez eredu kooperatiboari jarraikiz, eta garapen teknologiko txikia eskatzen dute, baita XX. mendean ere, etxekotasunaren gailurrean; beraz, etxeko lana produkzio eredu aurrekapitalisten azken aztarna baino ez da izan marxistentzat.
|
|
2020
|
|
|
«Errepidera ateratzean, ziurgabetasunean egingo dugu, eta testak egin ditugu entrenatzeko erritmoak jartzeko.
|
Etxeko
lana ez baita errepidean egiten duguna, eta ohiko erreferentziarik gabe ari baikara».
|
|
|
Ez genituen gustuko, baina, paradoxikoa bada ere, aitzakia on bihurtzen ziren une jakin batzuetan. Etxeko lanak egin beharra aipatzen genuen
|
etxeko
lanik ez egiteko: ez mahaia jartzeko, oherik ez egiteko, platerik ez garbitzeko...
|
|
2021
|
|
|
Ustekabean, Alarma Egoerak bideratuta, guk aspaldidanik aldarrikatzen genuen diferentziazioa azaleratu zen: arreta soziosanitarioa eta
|
etxeko
lanak ez dira gauza bera. Hori agerian geratu izana gure sektorearen errekonozimendu sozial, legal eta profesionaleranzko lehen lehen pausoa izan zen.
|
|
|
|
Etxeko
lanak ez aski eta kanpoan ere aritua zara…
|
|
|
Ezkonduak badira, beraien soldata" osagarri bat besterik ez" dela ulertuta," parien" pare aritzen dira, baldintza eskas eta" miserableetan". Gainera," lantegiko zereginek ez diete baimenik ematen
|
etxeko
lanak ez egiteko" (II: 450).
|
|
|
Horrek ez du esan nahi
|
etxetik kanpoko
lanak ez zituenik egiten: nekazaritzan, merkataritzan, zaintzan, industrian...
|
|
|
Kualizio subiranistako bozeramale Mikel Urrutiak galdetu dio EAJk eta AI osatutako gobernu taldeari zertan egin duten lan azken hamar hilabeteetan. "
|
Etxeko
lanak ez egiteagatik kanon bat ordainduko dugu. Igerilekuak urte osoan zabalik egon balira bezala ordainduko dugu, eta udan baino ez dira zabalduko.
|
|
2022
|
|
|
Zanpantzar, jostatzen zara klasean, gurekin mintzatzen zara, kopiatzen duzu eta
|
etxeko
lanak ez dituzu egiten!
|
|
|
1989an Vicente Mazariegosek jaso zuen etxeko lanen izaera eta irismena, ikusezina dena, dibertsifikatu eta zabaldu egiten direla familia erabilerako ondasunen ekoizpenera bideratutako etxe ustiategietan, sakabanatutako habitata nagusi den lekuetan, eta etxe familiaren eta ustiategiaren arteko integrazio espazial horren garrantziak berebiziko ondorioak zituela emakume nekazarien errealitatean (1989: 212). Muñizen hitzak hartuta, emakumeen zailtasunetako bat ustiategian bertan egindako lanaren, etxeko lanaren eta landa lan jakin batzuen arteko banalerroa egitea da, emakume nekazariak familia esplotazioan egiten duen lana bi aldiz ikusezina delako,
|
etxeko
lanak ez ezik, kontabilizatzeko zailak diren ustiategiko ekoizpen lanen zati handi bat ere hartzen duelako (2002: 5).
|
|
2023
|
|
|
«Hortaz, generoaren, arrazaren, klase sozialaren eta jatorriaren ardatzek zeharkatzen dute». Egoera Hego Euskal Herrira ekarrita, 182.000 lagun inguru dira
|
etxeko
lan ez ordainduetan dihardutenak, gehienak emakumeak. Egoerarik larriena etxeko langile egoiliarrek jasan behar dutela dio dokumentuak:
|
|
|
Nire etxeko intimitatean barneratuz, Brigittek begien parean jarri zizkidan ordura arte batere inportantziarik eman ez nien hainbat kontu. Ez, nire amak ez daki kozinatzen, ezta maionesa xixtrin bat egiten ere,
|
etxeko
lanak ez zaizkio interesatzen, ez da emakume" femeninoa". Adierazpen zitala, egun batean sesioan ari garela:
|
|
|
" Horrelako
|
etxeko
lanetan ez dut nire burua ikusten luzera begira... Ez dut nire burua horrelako lanetan ikusten batez ere ondo baloratuta ez dagoelako eta nahiago dut erakunde edo enpresa batean lan egin, adibidez.
|