|
2010
|
|
|
...skaldunak zenbakiz hazten ari dira baina euskararen erabilera oraindik urrun dago kuantitatiboki nahikoa eta kualitatiboki arlo askotarikoa izatetik. ingurune hurbil osoa hartzen du (auzoa, eskola, aisialdia...). batzuetan, inguru euskalduna lagun, etxe erdaldunetako gazteak lagunekiko harremanetan ez ezik etxean ere euskaraz egitera iritsi dira (gogoratu etxarri aranazko gaztea); edo alderantziz,
|
etxean
euskara erabiltzen ohi duten gazteei (gogoratu iruñeko batzuk edo tafallakoa) inguru erdalduneko komunikazio arauak zaildu egin die lagunekin euskara erabiltzea. edozein delarik ere gazteen jatorrizko familia (euskaldunbetea, euskaldun ez osoa edo euskaldunberritua) gazteek familia gunetik at eratzen dituzten harreman eszentrikoak euskaraz izatea da, nire irudiko, lehentasun estrategikoa. gaztee... Fishmanek adierazi xedea gure eginez, eremu erdaldunetako gazte euskaldunek orduan bitartean izandako modus vivendi soziolinguistikoa atzean uztea eta bertze bat, demografikoki kontzentratua eta belaunez belaun jarraitua, sortzea da helburua. hala bada, ahalbidetu behar dena da" [basque] speaking young folks with additional vital opportunities for the formation of new ‘Families of procreation’ and for informal interaction outside of the confines of their ‘families of orientation’" (Fishman 1997, 93 or.). harreman eszentrikoak ezker eskuin hedatuz, gazteek gizarte harreman euskaldunak, euskararen uharte moduko bizipen atomizatua gaindituko duen sare bilbea eratzea da bidea. harreman eszentrikoen garrantzia inguruko egoera soziolinguistikoa aldatzeko duten ahalmenean datza. hori horrela, euskararen harreman sareak eratzean garrantzia duten hainbat esparrutan nafarroan dauden defizit eta gabezia estrukturalak geratzen dira agerian:
|
|
2011
|
|
|
Beraz, adin horretatik aurrera motibazioa izango da gaztearen euskararen ezagutza eta erabileraren motorra, adin hori iritsi arte gauzak bestela gertatu bazaizkio ere. Umetan gurasoek hautatu dute hizkuntza eta haurra
|
etxean
euskara erabiliz motibatu ahal izan da. Honi deituko dio Txepetxek ikaste prozesu primarioa edo prozesu naturala.
|
|
|
Esate baterako, goiko datuetan (2006ko datuak dira) ikus dezakegu Arrasateko datuak (biztanleria osoari dagozkionak) zeintzuk diren jatorrizko hizkuntza euskara dutenei dagokionez eta
|
etxean
euskara erabiltzen dutenei buruz. Izan ere, euskara etxeko harreman naturalen bidez berenganatu duten nerabeen hizkuntzarekiko jokaera ezberdina izango da, euskara sare formalen bidez (eskola) jaso dutenen jokaerarekin alderatuta.
|
|
2012
|
|
|
Bestalde, elebidun gazteen artean, gero eta gehiago dira familiagiro erdaldunetatik datozenak eta euskara eskolan ikasi dutenak. Gazte euskaldun berri horietako askoren
|
etxean
euskara erabiltzeko duten aukera bakarra haiek bezala eskolan euskaldundu diren neba arrebak dira.
|
|
|
Hau da, biztanleena, etxebizitzena, euskaldunen dentsitatearena, ama hizkuntzarena eta etxean erabiltzen den hizkuntzarena. Lehenengo bi grafikoetan, biztanleenetan eta etxebizitzenetan alegia, goraka doazen hein berean, beste hiruretakoenetan, hau da, euskaldunen dentsitatearenean, ama hizkuntza euskara dutenenean eta
|
etxean
euskara erabiltzen dutenenean beheraka doaz. Korrelazio zuzena dago.
|
|
|
Horren ondorioz, gero eta txikiagoa da
|
etxean
euskara erabiltzen duten elebidunen proportzioa (%51). Salbuespena, hemen ere, seme alabekiko erabileran dago (%86)".
|
|
|
14 Nire
|
etxean
euskara erabiltzen dut.
|
|
2013
|
|
|
• Lartzabaleko ikasleen gehiengoak, %54ak,
|
etxeko
euskara erabiltzen du kolegioan, aldiz Ziburuko ikasleen %54ak, biak, batua eta etxeko euskara erabiltzen ditu. Ziburuko ikasle gehiagok batua erabiltzen du kolegioan.
|
|
|
• Lartzabaleko ikasleen gehiengoak, %54ak, etxeko euskara erabiltzen du kolegioan, aldiz Ziburuko ikasleen %54ak, biak, batua eta
|
etxeko
euskara erabiltzen ditu. Ziburuko ikasle gehiagok batua erabiltzen du kolegioan.
|
|
|
• Lartzabalen, ikasle gehienek
|
etxeko
euskara erabiltzen dute kolegioan, aldiz Ziburun, gehienek biak, lekukoa eta batua erabiltzen dituzte.
|
|
2014
|
|
|
Hau da, biztanleena, etxebizitzena, euskaldunen dentsitatearena, ama hizkuntzarena eta etxean erabiltzen den hizkuntzarena. Lehenengo bi grafikoetan, biztanleenetan eta etxebizitzenetan alegia, goraka doazen hein berean, beste hiruretakoenetan, hau da, euskaldunen dentsitatearenean, ama hizkuntza euskara dutenenean eta
|
etxean
euskara erabiltzen dutenenean beheraka doaz. Korrelazio zuzena dago.
|
|
2015
|
|
|
Udalerri euskaldunetan, beraz, euskaldunen pisua jaitsi egin da azken 10 urteotan, eta indartsu jaitsi dira, halaber, euskara lehen hizkuntza zuten herritarren kopurua eta
|
etxeetan
euskara erabiltzen dutenena. Joera hori ez dator bat, oro har, gainerako udalerrietan ageri denarekin.
|
|
|
Lehen hizkuntza eta etxeko erabilerari buruzko datuak 10 multzoen irizpide horren arabera aztertuta, joerak oso antzekoak dira. Hemen zehazki, etxeko erabilerari buruzko datuak jarri dizkizuegu [10 irudia],
|
etxean
euskara erabiltzen dutenen ehunekoak, eta lehen bezala hor erdian daukagubatez bestekoaren bilakaera, nahiko planoa. Eta beheko multzoetara, abiapuntuan erdaldunagoakziren eremuetara jotzen badugu, euskararen erabilerak etxeetan gora egin duela ikusten dugu.Adibidez talderik erdaldunena hartzen badugu,% 1etik% 2,7ra igo dela.
|
|
2018
|
|
|
Gatibuk
|
etxeko
euskara darabil euren kantuetan. Etxeko euskara bizi eta bizigarria, mendebaldeko doinu eta soinuagaz.
|
|
2021
|
|
|
Baina aipatu ere dugu, ikastetxeek hala baloratuta, euskaraz ez dakiten bertako gurasoen seme alabak egitasmoan parte hartzen ari direla; eskola orduz kanpo euskara indartzeko egitasmoen beharra dute horiek ere, kultura eta hizkuntza distantzia hain haundia ez bada ere.
|
Etxean
euskara erabiltzearen eta hizkuntzaren gaineko balioak transmititzearen garrantzia eta beharra berresten digu horrek.
|