|
2000
|
|
|
Hedabideek nortasunen eraikuntzan eta desegituraketan
|
nola
eragiten dutenikusten hasi aurretik, ordea, egokia dirudi talde nortasunak nola eraikitzen direnikusteak. Talde nortasun guztiak ez dira berdinak, jakina, eta nazio nortasuna haietakobat da, agian gaur egungo gizartean eragin handiena dutenetakoa.
|
|
|
Hedabideek nortasunen eraikuntzan eta desegituraketan nola eragiten dutenikusten hasi aurretik, ordea, egokia dirudi talde nortasunak
|
nola
eraikitzen direnikusteak. Talde nortasun guztiak ez dira berdinak, jakina, eta nazio nortasuna haietakobat da, agian gaur egungo gizartean eragin handiena dutenetakoa.
|
|
|
Edozelan ere, bestebatzuentzat uzten dugu bi nortasun moten arteko harremanen azterketa, eta baita biakelkar elikatuz gara daitezkeen gizarte egitasmoen proposamena ere. Gure helburuahedabideek euskal nortasunaren garapenean
|
nola
eragiten duten aztertzea izaki, nortasun horrek alderdi edo aurpegi ezberdinak dituela eta horietako bakoitzeanhedabideek modu batera edo bestera joka dezaketela argi uztea da. Horixe erakutsikodigute, batetik, Euskal Herriko hedabideek eremu publikoaren eraikuntzan nolajokatzen duten aztertzeak, batetik, eta hedatzen dituzten kultura eta gizartekoerreferenteak nolakoak diren begiratzeak, bestetik.
|
|
|
Bosgarren atalean Euskal Herria hedabideetan
|
nola
islatzen den aztertzeari heldudio Jose Inazio Basterretxeak, baina azterketa oso grafikoa eginez: eguraldi mapekbirsortzen duten eremu geografikoa sozialki esanguratsua izanik, Euskal Herrianirakurtzen den prentsak eta ikusten diren telebista nagusiek zein eremu geografikoislatzen duten erakusten digu modu oso eskuragarrian.
|
|
|
Euskararen ezagutza,
|
nola
ez, altuagoa da ETB1en jarraitzaileen artean, eta %15, 4soil batek ez du euskara ulertzeko gaitasunik.
|
|
|
Bakoitzak bere mailan, baina guztien kasua da, oso indartsuak diraprobintzia bakarrean edo bitan, baina garrantzia galtzen dute Hego Euskal Herrimailan kalkuluak eginez. Ikustea besterik ez dago
|
nola
EL CORREOk Arabanirakurtzen dutenen baitan %63, 5 eskuratzen duen; eta antzeko kopuruak lortzen dituBizkaian (%60, 8). Aldiz, Gipuzkoan eta Nafarroan dituen irakurleak oso gutxi dira.Modu berean, EL DIARIO VASCOk gipuzkoar irakurleen %68, 2ko zatia bereganatzendu, gainontzeko herrialdeetan bakar batzuk besterik ez dituelarik.
|
|
|
Sud Ouest eta Correoren arteko kapital hitzarmenak beste zenbait elkarte etaelkarkidetzaren sorreran izan du ondorio. El Diario V&scorekin batera, artikulu, argazki eta iragarkien elkartrukatzerako sareaz gain, egunkari bakoitzak bestearen banaketa sareari probetxua atera diezaioke hedapen eremuaren zati batean, hala
|
nola
, Sud Ouestek Gipuzkoako herrialdean (Donostia) eta El Diario Vascok Ipar Euskal Herrianeta Landes en. Elkarlan hau udan da erabilgarriena, orduan baita handiagoa pertsonenmugaz gaindiko mugimendua (kontsumo arrunta, turismoa...).
|
|
|
Azkenik, prentsa enpresa boluntarista hauek adibide eredugarritzat har daitezke, zeren zenbait proiekturen sustapena ziurtatzen baitute, hala
|
nola
, Paris eta Madrillotzen dituen eta Bordele eta Bilbotik igarotzen den AHT trena. Bi esperientzia komunoso ezberdinek erakutsi dute bi egunkari hauen bizitasun eta baliagarritasuna mugazgaindiko eremuan eta, zabalago?
|
|
|
Erreferentzia eremu nagusiak (Euskal Herria, Espainia eta Frantzia) egunkarietanzein gairen inguruan egituratzen diren ikusi ostean, azter dezagun orain
|
nola
eraikitzendiren Euskal Herriaren barneko erreferentzia eremuak. Hots, jakin nahi duguna hauxeda:
|
|
|
Liburuaren sarreran azaldu den legez, Euskal Herriko hedabideek euskal nazio nortasunean
|
nola
eragiten duten aztertzea da gure helburu orokorra, bai eta norabidebaterantz edo besterantz jotzeko ager daitezkeen eragileen inguruko gogoeta egitea ere.Galdera hauei erantzuten hasteko, hedabideek islatzen eta, aldi berean, birsortzen dituzten erreferentzia eremuak ditugu jopuntuan. Prentsa idatziaren eta bertoko telebistaren (ETBren) edukien analisien bitartez horixe azaleratu nahi genuke (alde batera utzidugu irratia, irrati emisoreen aniztasunak izugarri handituko bailuke azterketa enpirikoa).
|
|
|
Galderak, ordea, ez du zalantzan jartzen gureondorioa: gure asmoa ez da egunkariek Euskal Herriaz eraiki duten irudiaren azterketahistorikoa egitea, une jakin batean dagoen errealitatea hedabideetan
|
nola
islatzen denikertzea baizik. Une hori ez-ohikoa edo berria bada, berripaperek ez ohikotasun edoberritasun hori jasotzen ote duten edo nola interpretatzen duten jakin nahi dugu, datuenbilketa eta azterketaren bitartez.
|
|
|
gure asmoa ez da egunkariek Euskal Herriaz eraiki duten irudiaren azterketahistorikoa egitea, une jakin batean dagoen errealitatea hedabideetan nola islatzen denikertzea baizik. Une hori ez-ohikoa edo berria bada, berripaperek ez ohikotasun edoberritasun hori jasotzen ote duten edo
|
nola
interpretatzen duten jakin nahi dugu, datuenbilketa eta azterketaren bitartez. Eta horixe eskaintzen digu oraingo azterketak.
|
|
|
Esate baterako, guk Haur/ Gazteentzako programazioagenero modura definitu ditugun arren, Sofres ek Fikzioan sailkatzen ditu marrazki bizidunak, gazteentzakotelesailak eta antzekoak. Hala ere, badira Albistegiak, Dokumentalak/ Kulturalak eta Magazinak bezalakogeneroak, zeinetan nabaria den bi ikerketen arteko aldea; horietan,
|
nola
ez, laginaren estazionalitatea (udaberria versus urte osoa) eta programa askotan aurki daitekeen eduki anitzaren aurrean erabilitakokodeketa desberdina izan daitezke desberdintasunen oinarrian.
|
|
|
Aireratzen diren programetan erakusten diren ingurune politikoetan, sozialetaneta kulturaletan,
|
nola
ez, eragin haundia dauka telesaioen ekoizpena nongoa den. Horidela eta, ia parekatu egiten dira Euskal Herriko erreferentzialtasuna erakusten dutenprogramen kopurua eta berton ekoitzitakoena.
|
|
|
Gutxi gorabehera, emisio ordu guztien erdiak ez du zerikusirik gaietan, pertsonaietan edo produkzioan Euskal Herriarekin. Horren arrazoien artean dago,
|
nola
ez, ETB2n kanpoko produkzioak nagusi izatea. Espainian ekoitziriko produktuen presentzia %17koa da, eta beste tokietakoa %53koa.
|
|
|
Agerian dagoenez, Euskal Telebistaren albistegietan pantailaratzen diren pertsonaien ia erdia talde formalak edo hauen ordezkariak dira (alderdi politikoak, sindikatuak, futbol taldeak...); ondoren instituzioak dira albisteen protagonistak. Hauen artean,
|
nola
ez, Jaurlaritza, Legebiltzarra, Lehendakaria eta enparauak aurkitzen ditugunagusiki. Lehenetsita ageri zaizkigun bi multzo hauen bidez, instituzionalki eratu etaegituratutako komunitatean bizi garela islatzen da (beti ere kontuan harturik, ETBkEuskal Autonomia Erkidegoari ematen dion lehentasuna, jakina).
|
|
|
Albistegietako gaietan Euskal Herria ETBko albistegiek barrutik
|
nola
egituratzenduten begiratuta, berriro agertzen zaizkigu egunkarietan antzemandako joera batzuk.Eguraldiari eta trafikoari buruzko berriek (bereziki lehenek) Euskal Herri oso bat irudikatzen dute (joera hau lehenago ere ikusi dugu egunkari abertzaleetan). Politika gaieiburuzko albisteek, ordea, zatikatu egiten dute Euskal Herria:
|
|
|
Azkenik, Internet enTerra ataria eratu du, Lycos en erosketaren ondoan mundu mailako atari nagusietakoabilakatu dena. Zentzu honetan komunikabideetan ere saiatu da telekomunikazioezaparte, bere nazioarteko presentzia areagotzen, hala EEBBetan Lycos ataria eta arakatzailea erosiz,
|
nola
Argentinan (telebista erregionalak, Patagonik Film Group produkzio etxea,...), zein Europan bertan ere (Pearson-en gutxiengoko parte hartze batekin, besteak beste, Britainia Handiko Financial Times edo Thames TV kudeatzen ditu, eta Herbeheretako Endemol produkzio etxearen erosketarekin). Nabarmentzea merezidu, halaber, hedapen politika hau guztia bideratzeko hitzarmen estrategikoa sinatuzuela BBVA bankuarekin 2000ko otsailean, zeinaren bidez bankua akziodun nagusietakoa bilakatu den.
|
|
|
Talde hauen ondoan arlo zehatzetan edo eremu geografiko mugatuetan dihardutenenpresek bakarrik irauten dute, hala prentsan (Godo. La Vanguardia?, Zeta. ElPeriodico?, Prensa Española. ABC?, Prensa Iberica,..) non, esan bezala, zatiketaprobintzialak hori posible egin duen,
|
nola
irratian, non estatu mailako kate bakar bataipa daitekeen, Elizaren COPE hain zuzen ere. Hauek telebista digitalera igarotzeko egindituzten saioak oso mugatuak dira, oso tarte txikia geratzen baitzaie.
|
|
|
Horietako bat prentsarena izan da, nahiz eta arazougari dituzten gehienek bizirik irauteko, El Correo taldearen edo Diario de Navarra rensalbuespenarekin. Horietako batzuk ekimen politiko zuzen batetik jaio dira, aipaturikoaurrekoen nazionalismo espainolarekiko lerrokatze argiari aurre egiteko, eta hor duteirauteko justifikazioa, hala Deia, PNV ri atxikitako Editorial Iparragirre-ren bidez,
|
nola
beste neurri batean, Nafarroako Diario de Noticias edo Arabako El Periodico deAlava, enpresa talde berekoak biak, zeinetan ezaguna den nazionalismo moderatuariatxikitako enpresarien presentzia (Armentia, J.I, Palazio, G., Caminos, J.M., 2000: 5556).
|
|
|
Hain zuzen ere, prentsan bezala, euskararen inguruan telebista ekimen interesgarribatzuk bideratu dira, Berako Ttipi Ttapa telebistarena edo Deba ibarraren goialdekoGoiena TB bezalakoak. Euskararen eta komunikabide lokalen arlo honetanMultimediaren eredua ari da hedatzen, etorkizuna berma dezakeen egitura modura, nahiz eta horrek,
|
nola
ez, babes instituzional indartsua eskatzen duen.
|
|
|
Egitura honetan, Ipar Euskal Herrian ere ekimen sozialak eta neurri handi bateaneuskararen inguruan antolatutakoak bakarrik garatu dira. Batzuk aldizkako prentsakozenbait tituluren argitalpenean, hala
|
nola
Herria, Enbata, la Semaine du Pais Basque... edo besteak irrati lokaletan, nagusiki, Gure Irratia, Irulegi Irratia eta Xiberoko Boza, zeinek Euskalerria katea sortu duten; edo Lapurdi irratia elebidunean emititzen duena.
|
|
|
Baina horiekin batera, badira, halaber, beste mota batzuetako lege eta arauak, ikus entzunezko sektorea bere osotasunean araupetu edota jarduera honi muga berezituak ezarri nahi dizkiotenak. ...atorriz katalanez egindakoprogramekin osatua izatea; bikoiztuta edo azpi-idatzita ematen diren programak, gutxienez, katalanez ere emanak izatea; telebista lokalen kasuan, emakidetan, katalanarenerabilera eta Kataluniako kulturari egindako ekarpenaren balorazioa,...) 55 Halaber, Hizkuntz Politikaren Legeak zenbait hizkuntz eskakizun ezartzen ditu, telebistaz gainirratian ere agintzen dutenak, hala
|
nola
Kataluniako erakunde publikoek zuzeneangestionatutako irrati eta telebistek normalean katalanez jardun beharra, edo, orokorrean, Kataluniako eremuko telebistek beren produkzio propioaren erdia katalanez egitea,... Beste maila batean, Ikus entzunezkoen Kataluniako Batzordea (CAC) eratzen duenlegeak ere aipamena merezi du56.
|
|
|
Plangintza tekniko hau, ordea, Estatuak ez du oraindik finkatu; hortaz, gaur egun Estatu osoanemititzen ari diren ehundaka telebista lokalak legez kanpo daude, inork ez baitie oraindik frekuentziarikesleitu. Autonomia Erkidegoek ezin dituzte horiek emateko deialdiak zabaldu Plangintza hori gabe.Alabaina, zenbait Autonomia Erkidegok horiek emateko araudiak xedatu ditu, hala
|
nola
, Nafarroakoak (313/ 1996 Foru Dekretua, irailaren 9koa).
|
|
|
Gizartearen interes orokorreko gaien babesa, hala
|
nola
, adierazpen askatasuna eta ihardespen eskubidea, egileen eta beren lanen babesa, aniztasuna, kontsumitzaileen babesa, gazteen eta giza duintasunaren babesa eta aniztasun kultural eta linguistikoaren babesa. Metodologia gisa, merkatuarekikosorosgarri egiten du araudia, interes horien babesean, interbentzio publikoamerkatuaren hutsegiteak bakarrik egingo lukeelarik justifikagarri83.
|
|
|
Aurrez merkatua zenbait arlotan horretarako aproposa ez dela kontsideratzen da, hala
|
nola
haurrakedota egile eskubideak babestean. Horietan, beraz, interes orokorra eta interbentzio publikoa merkatuarenaurretik eta gainetik jartzen dira.
|
|
|
Zer nolako irrati eta telebista sistemak ari dira eratzen?
|
Nola
ari da bideratzen ikus entzunezko sistemaren bilakaera. Eta ondorioz, nola baldintzatzen edomugatzen dute Euskal Herriko komunikazio esparrua?
|
|
|
Nola ari da bideratzen ikus entzunezko sistemaren bilakaera? Eta ondorioz,
|
nola
baldintzatzen edomugatzen dute Euskal Herriko komunikazio esparrua. Hauexek dira atal honetanerantzuten saiatuko garen galderak.
|
|
|
Komunikabideen eremuaez da bakarrik faktore kultural edota politikoek mugatutakoa; merkatu espazioa erebada, enpresak berak beren estrategia eta eragiketekin etengabe egiten, desegiten eta, edozelan ere, moldatzen ari direna.
|
Nola
eragiten dute prozesu hauek Euskal Herrikokomunikazioaren egituran. Zeinen eskuetan daude Euskal Herrian irakurtzen denprentsa, entzuten den irratia edo ikusten den telebista?
|
|
|
Sistema publiko honen guztiaren finantzaketarako iturri ezberdinak finkatu dira, hala
|
nola
kanona, ekarpen publiko bereziak, publizitatea, patrozinioa eta zerbitzukoordainketa. Alabaina, dohaineko eskaintzari lehentasuna emango zaiola zehaztu da; aregehiago, lurrazaleko telebista digital publiko guztiak doakoak izango direla xedatu da.Halaber, mugatu egin da telebista publikoek eman dezaketen publizitate kopurua, gehienez jota ere orduko zortzi minututara irits daitekeela zehaztuz.
|
|
|
Alde tekniko administratibo honetatik, Autonomia Erkidegoek kontsultatuak izateko eskubideabaino ez dute. Beste arloetan, hala
|
nola
edukiei dagokienean, Autonomia ErkidegoekEstatuko oinarrizko arauen garapena egiteko eskumena dute.
|
|
|
Edozein kasutan ere, EAEri dagokion informazioari gehitu egiten zaio inguruetako Erkidegoen informazio metereologikoa, hala
|
nola
Nafarroakoa, Errioxakoa etaKantabriakoa.
|
|
|
Hedabide madrildarrak eginahal guztiak egiten ditu
|
nola
Nafarroari halaIparraldeari buruzko informazio bereziturik ez eskaintzeko, eta lurralde hurbil horiekbegien aurretik ezabatzeko.
|
|
|
Bilboko El Correo eta Madrilgo El Pais dira adibiderik paradigmatikoenak.Bai bata bai bestea, Euskal Autonomia Erkidegoaren isla piktografikoarenaldekoak dira.
|
Nola
Madrilgoak hala Bilbokoak bazter uzten dituzte gainerakolurralde euskaldunak oro, nahiz eta lurralde horiekin EAEk harreman kultural etalinguistiko nabarmenak dituen.
|
|
|
Mendebaldeko hiru probintziak alde batetik eta Ekialdekoa bestetik.Are gehiago, TVE2k eskaintzen duen eguraldi emanaldian, Euskal AutonomiaErkidegoari eta Nafar Erkidegoari buruzko informazioa eskaintzean, denbora tarte luzea uzten da Erkidego bien artean, denbora horretan Pirinioetako etaMediterraneoko Autonomia espainiarren berri eskaintzen delarik. Espainiakotelebista kate horretan, Nafarroak eguraldi tartea, beste Euskal Herriekin edoAragoekin konpartitu beharrean, Gaztelarekin konpartitzen du,
|
nola
Soriarekinhala Salamankarekin.
|
|
|
Egin ditzagun azken urratsak atal honetan.
|
Nola
herri eraikuntzan hala herri ezabakuntzan, giltza politiko handia da, beste giltza garrantzitsu batzuen artean, herrihorren errepresentazio publikoa bere egiten duen maparen sozializazioa.
|
|
|
Maparen funtzionamendu bikoitza dela medio, faktoaren eta ametsaren ispilu ezpata izate bikoitz hori dela eta, lurraldeen profil mediatizatuek garrantzi estrategikoahartzen dute
|
nola
herri eta hala estatu guztien politikagintzaren oinarrizko lerronagusiak azpimarratzeko orduan.
|
|
|
Batasun politikorikeduki ez arren, ezagunak dira Pirinioez alde bietako euskal komunitateen arteko loturakulturalez eta idiomatikoez gain izan diren eta badiren erlazio ekonomikoak (delaartzaintza, dela baso ustiaketa). Ezagunak dira, era berean, Nafarroen arteko harremanak,
|
nola
politikoak hala erlijiosoak. Ezagunak dira, jakina, lurralde guztietakobertsolarien arteko harremanak, plazarik plaza ibiltzean; ezagunak, baita, hegoaldekoapaizak iparraldean misiolari; ezagunak iparraldeko euskaltzaleak hegoaldean irakasle... Batasun politiko administratiborik ezaren gainetik, Euskal Herriak (Euskal Herriek) beti eduki izan du (dute) lotura historikoa, lehen lehenik hizkuntzari, erlijioari etakulturari atxikirik, gerora ekonomian sustraiturik, eta modernidadean politikanerroturik.
|
|
|
Peter L. Berger ek eta Thomas Luckmann ek errealitatea sozialki eraikitzen delaadierazi zuten eta gizarte zientziari eginbehar zehatz hau jarri zioten behinola: errealitatearen eraikuntza
|
nola
burutzen den aztertu beharra. Autore horien ustez, gizarte zientziek zehazki aztertu lituzkete edozein, ezagutza corpus?
|
|
|
Hedabideek, errealitatearen eraikuntza orokortzailearen barruan, besteak beste, lurralde mapak eskaintzen dituzte imajinario kolektiboetan, nazioen, herrien eta estatuen kokapena eta hedadura sozializatuz. Hedabideek eskainitako mapa geografiko, administratibo eta politikoei esker, herritarrak munduaren kontzeptualizazioan egitendu aurrera, eta tokia bilatzen du unibertsoan,
|
nola
bere buruarentzat hala bere ingurukoentzat.
|
|
|
Pentsaera existentzialistaren ardatza honetanomen datza: hala gizabanakoek
|
nola
gizataldeek erdiets dezaketen gizatasunarenmuina etorkizuna sortzeko ahalmenean aurkitzen dela adieraztean, askatasuneanalegia. Ondorioa, honako esaldi biribil honetan laburtzen da:
|
|
|
Gutun baten bidez, erantzunaren zai egon gabe. Txillardegi-k Larraona ikastetxean eskaini zuen hitzaldiaz egin duen laburpenean, ohikoa duen argitasun eta maisutasunez, distantziakdistantzia, norvegiarrek beren burujabetza politikoa
|
nola
lortu zuten azaldu digu.Hala ere, zaila izango da Txillardegi zuzenean entzuteak eragin zigun atsegina testuidatziaren xumetasunak sorraraztea.
|
|
|
Ohartu besterik ez,, burujabetza? kontzeptuak biak biltzen dituela, nolaaskatasuna
|
nola
identitatea. Kontua da, modernia puskatu denetik (puskatzen aridenetik), bai askatasuna eta bai identitatea zer diren berriz pentsatu beharra dagoela.
|
|
|
Oro har, eta betiere burujabetasun kontzeptuaren prismapean, hitzaldi honetanmintzagai izango ditugun kuestioak honako hauek izanen dira: hasteko, kokapentxiki baten bidez filosofiak nazionalismoa aztertzeko orduan izan dituen ikuspegidesberdinak aipatu eta hauek
|
nola
aldatu diren aztertuko dugu. Gero, filosofian jitejuridikoa ematen ari deneko hipotesia planteatuko dugu, jite horrek abertzaletasunari irekitzen dizkion ateetako batetik sartzen saiatuko garelarik:
|
|
|
Hemen eskema honen faltsukeria salatu nahi dugu, bere balizko oinarritzapenintelektualaren ahultasunak agerian utziz. Koiuntura konkretuez gain, atzerrianematen diren eztabaidak eta kanpoko autoreen ikuspegiak zeharo manipulatuz, kakaburutik behera
|
nola
botatzen diguten erakusten saiatuko gara.
|
|
|
Hauxe litzateke erronka politikorik nagusiena. Txillardegi-ren harira etorriz,
|
nola
presta daiteke herri bat askatasunerako. Zein errekurtso dauzka gurea bezalakoherri batek, errealitate finkatu bati aurre egin eta potentzialitate baten onurak sinesgarri bihurtzeko?...
|
|
|
Gaur egun, eta era adierazgarrian, nazionalitatearen gaiarekin lotutako eztabaidarik entzutetsuenak migrazioen ingurukoakdira: nazioa osatzeko irizpide desberdinak daudela kontuan izanik, bertaratzen direnetorkinen eskakizunei
|
nola
erantzuten dioten estatuek, eta horrek nazioaren irudikatzean zer nolako ondorioak izan ditzakeen; hots, zein eragina izan dezakeennaziotasunean bertan, etorkinei ez bakarrik hiritartasuna, baizik eta nazionalitateaere emateak8 (Stolcke, 1996; Brubaker, 1992). Ez dira, baina, eztabaida mamitsuakbakarrik.
|
|
|
Hain zuzen ere, ikerketa honen helburua honako puntu hau aztertzea da: gutxiengoen identifikazio estrategiei dagokienez, etxeko hizkuntzaren erabilpenakgurasoen jatorriarekin
|
nola
interaktuatzen duen aztertzea.
|
|
|
Haren arabera, printzipio honetan oinarrituriko gobernuak bakarrik ahalbidera dezake eskubide indibidualen etasubiranotasun nazionalaren garapena. Zentzu honetan, hala Philadelphia koAldarrikapenak (1776an)
|
nola
1793ko Frantziar Konstituzioak babestu egin zutenherriek altxatzeko eta matxinatzeko zuten eskubidea, azken hauentzat, eskubideetariko sakratuena eta betebeharren arteko nahitaezkoena, zelarik.
|
|
|
Ondoren agertuko ditugun bi ikerketa enpirikoekin, aurreko bi prozesuakilustratzen saiatuko gara bakarrik. Hain zuzen ere, lehen ikerketan, gertakizun historikoek gutxiengo egoeran dauden taldeak talde identitatea sendotzeko estrategiadesberdinetara
|
nola
eramaten dituzten aztertzen saiatuko gara: batzuk estatuarekinindentifikatzen dira eta beste batzuk estatutik bereizten dira, honela, taldeen kokapen horiek beren talde identitatearen autoestimarako funtsezko funtzioak betetzendituztelarik.
|
|
|
Subjektuen taldekidetza, autokategorizazioa eta identifikazioak
|
nola
erlazionatzen ziren ikusteko, lehenengo Korrespondentzia Analisia egin genuen, ondokoirudian ageri den emaitza lortuz.
|
|
|
Planteamendu politak egin ditzakegu, guztiontzat eta abar; baina paretaren kontra jo behar badugu, zertarako balioko lukete? Beraz, azter dezagun
|
nola
dagoen Euskal Herria eta, horrenarabera, egin dezagun planteamendua. Badirudi Erkidego Autonomoan eskubidehori lor daitekeela eta aplika dezakegula.
|
|
|
Xabier Larralde: Autodeterminazioaren inguruan bi galdera nagusi daude.Lehena, ea eskubide hori
|
nola
gauzatu behar den: edo estatuetatik jasotako aitorpenbaten bitartez, edo euskaldunek berek emandako urratsen bitartez.
|
|
|
Orduan, estatuengandik eskubide hori ukaiteko gero eta aukera gutxiago baldin badugu, guk de factogauzatu dugu. Eta
|
nola
egingo dugu. Abertzaletasunak gehiengoa duenlurraldeetan bakarrik gauzatuz, ala jada, hastapenetik, Euskal Herriko zazpi probintziak abiapuntu modura hartuz?
|
|
|
Herrietako barne arazoak
|
nola
konpondu, herri bakoitzeko jendeak erantzunbeharreko galdera da beti. Besteen etxean atzerritar garenoi begirale lanak dagozkigu, agian baita iritzi emailearenak ere, baina inoiz ez epailearenak.
|
|
|
Baina
|
nola
galderari helduz gero, auzia korapilatu egiten da guztiz. Egia esanbehar baldin bada, hiru alderdien estrategiak puntu honetan ez dira oso agerikoaketa interpretazio makurretan erortzeko arriskua dugu.
|
|
|
eta estatu espainolarekin negoziazio politikoaegitea proposatzen du. Kontraesan hori bera nabaritzen zaio harremanen kontuan, alde batetik, Euskal Estatu batu eta burujabea lortzearren beste alderdi nazionalistekin,
|
nola
politikoekin hala zibilekin, bat eginda aritzea proposatzen baitu, eta bestetik, alderdi estatalistekin, elkarrizketa eta adostasuna bilatzea?.
|
|
|
Halaber, nazio eskubideen aldarrikapen hutsa egitetik haiek gauzatzera jauzi egiteko garai aproposean gaudela irizten diote. Baina,
|
nola
aurreikusten du bakoitzak, oraingoz bederen, autodeterminatzera eraman gaitzakeen prozesua?
|
|
|
Baina, aurrerantzean, beste bi motatako pauso kualitatiboak emanbeharra dago, egituratze instituzional berri bati begira. Alde batetik, bai historiakEuskal Herrian zehar izan dituen ondorioengatik, bai herrialde ezberdinen izaeragatik, hala
|
nola
une honetan ematen diren egoera ezberdinengatik, errealitate gordina da, herrialdeek pisu espezifiko eta berezia dutela Euskal Herrian, eta, beraz, euskal gizartearen aurrean oso ondo azaldu genuke, eraiki nahi dugunEuskal Herria herrialde ezberdinen izaera propioa errespetatu eta kontuan hartukoduen Euskal Herria dela. Zentzu horretan, bigarren mailako urrats bat eman beharra aurreikusten du EHk, non herrialde ezberdinetako ordezkariak batu beharkogenituzkeen eta herrialde ezberdinen pentsamoldea, proposamenak, iritziak etaekarpenak jaso, eraiki nahi dugun Euskal Herria horri begira.
|
|
|
Zuen ustez,
|
nola
gaindi daiteke lurralde zatiketa?
|
|
|
ez dioguhainbeste garrantzi ematen Estatuek gure eskubideei egiten dieten errekonozimendu ezari, bai ordea guk eduki dezakegun izateko eskubideari eta hori martxan jartzeari. Eta filosofia horrekin planteatzen dugu Iparraldea eta Nafarroako egoera, hala
|
nola
Arabakoa (zenbait zonalde urbano) eta abarrekoa; izan ere, antzeko fenomenoa eduki baitezakegu horietan. Guk mahaigaineratzen duguna, atxikimenduaribidea emango dion planteamendua da, hots, eskema bat lortzea non herritarrek etalurralde guztiek sartzeko eta parte hartzeko aukera edukiko duten.
|
|
|
Bestalde ondorengo bideetatik eta beste ikuspuntuetatik abiatu diren terapiaaplikatu batzuen berri, hala
|
nola
familia terapia eta terapia sexualaren berri, emannahi izan dugu.
|
|
|
bai inkontzientea kontuanhartzen dutenak eta bai besteak. Gainera, bereizketa honetatik harantzago joanez, analistaren inkontzienteak, bere desioak,
|
nola
erabakiko duen jarduera terapeutikoa psikoanalisian edo psikoterapian bilakatuko den adierazten du autore honek.
|
|
|
Realitat. Auzia, orduan, errealitate psikiko horretan
|
nola
eragin jakiteari dagokiona da. Hau da, zein da Realitat errealitate psikikoan eragiten duenerrealitate eraginkorra. Wirklichkeit Freud-en terminotan??
|
|
|
Baina paradoxikoki, homeostasi edo ongizateororen aurkakoa dena da desira, aldi berean.
|
Nola
ulertu ongizatera zuzentzen ezduen psikoterapia zer den?
|
|
|
–Izaki erretroflektiboak bere eta ingurunearen arteko mugaketa lerroa
|
nola
ezarribadaki, eta marra garbi eta zehatz bat egiten du..., baina bere erditik igarotzen delamarrazten du... Bere energiak kanpora zuzentzeari uzten dio, ingurunea manipulatueta bertan aldaketak eragin nahian, bere beharretara egoki daitezen; hitz gutxitan, barruranzko jarduera berbideratzen du, eta ingurunea, bere buruarekin ordezkatzendu, jokaeraren helburu gisa?. 16
|
|
|
ikusten dute. Gestalt Terapianmezua existentziala da, norberaren existentziaren natura, hots,
|
nola
existitzen garen.
|
|
|
Hasieran, bezeroak ametsetan agertzen diren pertsonaia eta gauzak deskribatzen ditu, alegia, ametsetan bere burua
|
nola
kokatzen duen eta agertzen direnpertsonaia edota gauzak ere nola ikusten dituen. Adibidez,, orain hormarengainean nago?,, menditik behera noa, emakume bat dago nire ondoan...?
|
|
|
Hasieran, bezeroak ametsetan agertzen diren pertsonaia eta gauzak deskribatzen ditu, alegia, ametsetan bere burua nola kokatzen duen eta agertzen direnpertsonaia edota gauzak ere
|
nola
ikusten dituen. Adibidez,, orain hormarengainean nago?,, menditik behera noa, emakume bat dago nire ondoan...?
|
|
|
Laborategi egoera honetan, estres arinean murgiltzen da haurra. Honi eskerbeha dezakegu haurrak
|
nola
antolatzen duen bere portaera atxikimendu irudiarekiko, zein den irudi horrek ingurua esploratzeko ematen dion segurtasun maila, ezezagunekin harremanetan jartzeko, eta haurra nola portatzen denatxikimendu irudiak alde egiten duenean eta itzultzen denean. Egoera honenarabera, haurrak hiru talde nagusietan banatu izan dira:
|
|
|
Laborategi egoera honetan, estres arinean murgiltzen da haurra. Honi eskerbeha dezakegu haurrak nola antolatzen duen bere portaera atxikimendu irudiarekiko, zein den irudi horrek ingurua esploratzeko ematen dion segurtasun maila, ezezagunekin harremanetan jartzeko, eta haurra
|
nola
portatzen denatxikimendu irudiak alde egiten duenean eta itzultzen denean. Egoera honenarabera, haurrak hiru talde nagusietan banatu izan dira:
|
|
|
Elkarrizketa hau helduek guraso haurren arteko harremanaren ikuspegi orokorreanoroitzapen zehatzak
|
nola
integratzen zituzten ebaluatzeko eratu zen. Subjektueibere gurasoekin izandako harremana deskribatzea eskatzen zaie, erlazio hauekdenboran zehar izan dituzten aldaketak, eta oraingo helduen nortasunarengan duteneraginei buruz.
|
|
|
Bere heriotzaren ondoren, Ackerman Institute mutur psikoanalitikotik aldenduzen, eta espektroaren erdigunera etorri zen. Bere bulegoetatik pertsonaia ospetsuakigaro dira, hala
|
nola
, D. Bloch, O. Silverstein, edo Peggy Papp.
|
|
|
Printzipio hau Mekanika Kuantikoarenazterketan jardun zuen fisikariaren izenean, Heisenberg en Ziurgabetasun Printzipioa izenaz da ezagutua, eta Zukav en hitzez esateko, hauxe inplikatzen du: ezin dezakegula zerbait behatu, zerbait hori aldatu gabe. Objektu behatua aldatugabe, naturak bere bidea
|
nola
jarraitzen duen behatzen bazterrean (eraginik izangabe) jardun dezakeen behatzaile independenterik ez dago (Zukav, 1991, or. 123). Teorizazio hauen inguruan sortzen den hausnarketak Bateson enganako itzulerabat eta komunikazioaren teorien berriztatze bat dakar berekin, eta orientaziozientifiko ezberdinetan garatutako jarrera epistemologikoa den Konstruktibismoaren Familia Teoriaren aplikazioa era... Oinarrizko baieztapenarenarabera, errealitatea ez da existitzen, hura aurkitu nahirik gizabanakoak hurbildukolitzaizkiokeen egia absolutu modura; aitzitik, gutako bakoitzak eraikitzen du beregizarte testuinguruan.
|
|
|
Desira fantasian egituratzen den heinean, era berean fantasia defentsazkooperazioetarako eserlekua da; defentsa prozesu antzinakoenetarako bideematen du, hala
|
nola
, pertsona berarengana itzultzea, aurkakoa bihurtzea, ukazioa eta proiekzioa egitea.
|
|
|
Gure ustez, dramatizazioan hori, subjektuaren barne taldearen proiekzioarenbidez, proiekzioaren mekanismoarekin lotuta dago, hau da, bere barne pertsonaiakberen arteko loturekin eta subjektuari dagokionez, hala
|
nola
, pertsonaia horiek etaberen arteko loturek subjektuarentzat duten esanahiaren proiekzioarekin.
|
|
|
Psikodrama hitz eta ekintza mailako aldaketa da, eta horren bidez pertsonabatek edo gehiagok emandako egoera batean, benetakoa edo irudimenezkoa (imajinarioa), oraingoa, iraganekoa edo etorkizunekoa?
|
nola
eta zergatik jardutenduten ulertzen dute, joko espontaneo baten edo role playing delakoaren bidez.
|
|
|
Baina
|
nola
ulertzen da lotura, harremana, psikoanalisiaren ikuspuntutik. Zerda?
|
|
|
Zerda?
|
Nola
eratzen da. Zerk bultzatzen gaitu besteengana eta besteei lotzera?
|
|
|
Terapia taldeetan bereziki agerian jartzen diren egoera hauek, taldeko gainerako kideek angustiaz eta ondoezaz bizi dituzte,
|
nola
eta zergatik jakin gabenorbaitekiko gorrotoa sentitzen baitute. Hain zuzen, bizitzako edozein egoeratangerta daitezkeen egoera hauek, hitzaren eta ulermenaren bidez lantzea eta gainditzea ahalbidetzen du talde terapeutikoak.
|
|
|
Terapeutaren (eta, hala badagokio, taldeko gainerako kideen) interpretazioenbidez bere barne objektuak kanpora
|
nola
proiektatu dituen deskubri dezake, horrela objektu gutxien suntsitutako, osasuntsu eta sendoenak berrintroiektatu ahalizateko. Hori guztia, aurrerago zehaztuko dugun moduan, talde psikoterapianterapeutak duen toki eta eginkizun bereziaren bidez gauzatzen da.
|
|
|
Intzestuaren debekua ontogenetikoki erabakiorra da Edipo gatazka konpontzerakoan, eta, hortaz, lehenengo taldearen (familia) eta Edipo konplexuarenartean lotura hestua dago. Beraz, lehenengo benetako talde horrek eraginerabakiorra du subjektuaren barne taldea osatzerakoan, hala
|
nola
, subjektu gisaeratzerakoan. Subjektuak sexuagatik bereizten direneko aldia adierazten du, etasubjektuak sexu, belaunaldi, lotura eta arauen arabera diskriminatzen ditu.
|
|
|
Transferentziaren fenomenoa funtsezkoa da psikoanalisiarentzat, hala prozesupsikologiko inkontzienteetan ezagupenari dagokionez,
|
nola
psikoanalisiari teknikapsikoterapeutiko gisa dagokionez; hainbeste, non esan ere esan daitekeen, transferentzia garatu eta ulertzea ahalbidetzen duen analistaren eta analizatuaren artekoharremana gauzatzean oinarritzen dela metodo psikoanalitikoa (Coderch, 1987).
|
|
|
Bestalde, badira tartean beste ikuspuntuetatik abiatu direnak, hala
|
nola
LacanFrantzian, eta, orokorki, psikoanalisian izandako eraginaren ondorioz taldean lanegin edo taldeari buruz teorizatu duten Lemoin, P. eta J., Anzieu, Mannoni, Kaeseta abar.
|
|
|
Ildo honetatik jarraituz, psikoanalisiaren orientabideetako batean subjektuakbere eraikuntzan barne objektua ardatza duen bezala, talde psikoterapiaanalitikoan barne taldea dugu, subjektuak bere harremanak eta taldearekiko elkareragina ulertzeko dituen oinarrizko elementu modura. Ikus dezagun
|
nola
den hori.
|
|
|
Duela zenbait hilabete lagun batzuek beren asmoaren berri ematera hurbilduzitzaizkidanean, besterik gabe, baietz esan nien segidan, ezertxo ere pentsatu barik, ezezkoak berak lotsaraziko ninduen beldurrez edo.
|
Nola
ezetzik esan, gero etazorpetuago bizi nahi ez banuen, orain arteko zorra kitatzeko gaitasunik ez nuelajakinik ere?
|
|
|
Hitz batez, etena ekarri du, eta aurreko egoerarekiko etena aldarrikatu du, eten horretan parte hartzera deituz. Zer esanik ez, horimingarri gertatzen zaie, teorian egoerarekin konforme egon ez arren praktikan egoerahorretan eroso bizi direnei,
|
nola
edo hala sisteman integraturik daudenei. Eta horrekekarri du bazterketa ofiziala; baina, aldi berean, horrek sortu du askorengan berelanagatiko eta ibilbide osoagatiko estimua.
|
|
|
Zer esanik ez, horrez gain, Txillardegiren beste hainbat euskarazko lan azter ditzakegu, ekimen positibo eta esnatzaileak, guztien begien bistan daudenak. Nork ezdaki arlo askotan bide urratzaile izan dela, hala
|
nola
nobelagintzan, gramatika gaietan, fonetikan, euskararen ahoskeraren problematikan, intonazioaren garrantziaren azterketan, linguistika eta matematikaren arteko erlazioan, soziolinguistikan (zenbat informazio ez ote digun eman, herri gutxiengotuen arazo linguistikoez, diglosiaz etaabarrez)... Horietan guztietan beti gordin, beti latz, pesimista antzean, baina zirikatueta bultzatu nahian, ekintzaile.
|
|
|
Izan ere, euskalduna (berria) izanik, euskaltzalea, kulturgintzan aritua eta literaturaren munduanmurgilduta egonik, ezinezkoa izan baitzait hemen edo han zurekin topo ez egitea, ubikuitatearen sekretua baitzeneukan. Nik topo
|
nola
egin dudan kontatu nahi nuke, nire kasuan bezalaxe beste askorenean ere, zeu izan zarelako bidean behin eta berrizagertu izan den erreferentzia.
|
|
|
–Euskaldun berri, ekin euskaraz?. Xabier Kintana eta Joseba Tobar en hitzaurrebaten ostean, bertan azaltzen ziren, euskaldun berriak izanik, ordurako nolabaitekoonarpen publikoa bereganaturik zuten pertsonaiak, eta beraiek kontatzen zuten nolahasi ziren euskara ikasten, zein metodorekin, zergatik, zerk bultzatuta, zer nolakohasiera traketsak izan zituzten eta, azkenik,
|
nola
heldu ziren hizkuntza arrotz hura (etaaldi berean hizkuntza berezkoena, maitatuena) bereganatzera.
|
|
|
Honela ulertuko da zer nolako emozioa sentitu nuen, berak gogoratu ere ez dugogoratuko seguruen? urte asko beranduago (86 edo 87an), eta manifestazio batenondoren (edo aurretik,
|
nola
gogoratu?) Donostiako Barandiaran tabernako terrazanzenbait pertsonarekin batera geundela, idazten ari zen nobelari buruz nire iritzia eskatuzidanean, profesio kide bati galdera luzatzen zaion naturaltasun berberaz: –Laura, zukzein narratzaile erabiliko zenuke nobela honetarako, hirugarren pertsonakoa edolehen pertsonakoa??.
|
|
|
|
NOLA
IKUSTEN DUDAN
|
|
|
izanzen gure lehen harremana eta lotura. Garai hartan Xabierrek, Jose Luisek eta bertzeadiskide batzuk, hala
|
nola
, Enparantzatar bat edo bi, Rafa Albizu Ezenarro...?, lagun arteko elkarte bat antolatua zuten Donostiako Antigua auzoan. –Eup Pelissier!, zuen izena.
|
|
|
Honetan jazo zena, maiz eta testu frankotanagertua da. Dakigunez, bilkura historiko hartan, bertzeak bertze, gaizki edo ondosamar?, anitz definizio eman genuen hitz askotaz, hala
|
nola
,, herria?,, nazioa?,, burgeseria?,, proletargoa?... Baita sozialismoaz ere.
|
|
|
Bistan da, irudimenarekin batera, errealitate ikusgarriaren elementuek ere osatzendituztela sinboloak. Bi alderdiak
|
nola
uztartzen diren ikusten saiatuko gara mito zenbaiten transmisioan; haien sortzeko mekanika eta araudiak ikertzera joan gabe, soilikgure hurbil eta diren kasu eta une batzuetara mugatuko gara.
|
|
|
Zehazkiago, begiratuko dugu
|
nola
tradizioak eman estrukturak baldintzatzen ahalduen errealitatearen pertzepzioa, nola egitura horren eraginez gertakari berriak sartueta integratuak izaten diren mitoaren eskeman; eta, alderantziz, nola errealitatearenbortxaz aldatuak eta moldatuak izan daitezkeen tradizioak eman gai mitikoak.
|
|
|
Zehazkiago, begiratuko dugu nola tradizioak eman estrukturak baldintzatzen ahalduen errealitatearen pertzepzioa,
|
nola
egitura horren eraginez gertakari berriak sartueta integratuak izaten diren mitoaren eskeman; eta, alderantziz, nola errealitatearenbortxaz aldatuak eta moldatuak izan daitezkeen tradizioak eman gai mitikoak.
|
|
|
Zehazkiago, begiratuko dugu nola tradizioak eman estrukturak baldintzatzen ahalduen errealitatearen pertzepzioa, nola egitura horren eraginez gertakari berriak sartueta integratuak izaten diren mitoaren eskeman; eta, alderantziz,
|
nola
errealitatearenbortxaz aldatuak eta moldatuak izan daitezkeen tradizioak eman gai mitikoak.
|
|
|
Hara
|
nola
oroimenaren lainoak eta hunkidurak lehen graduko lekuko bat atzemandioten Saindiaren mitoari. Ez da posibilitate bakarra, menturaz Mari Beltxaren aitak«segitu ginuen» esan zuen, hark bizitu gertakari lazgarri batean jadanik berraragituazelako mitoa.
|
|
|
horrela galdu zuen besoa; gero, ezin hilez ereegon zen, bere sorgingoa beste norbaiti eman ahal zion arte, hori baita parte txarrekoakdituztenen akats nagusia. Beherago azalduko den istorio ezagun batek dio pertsona batkolpatua izan zela gauez abere itxuraz zebilelarik, eta
|
nola
biharamunean zauriakfrogatu zuen sorgina zela.
|