|
2001
|
|
|
–Ez zaizkidala neska horiek interesatzen! –haserretu da Tasio; Unairi gauza bat buruan sartzen zaionean zaila da izan ere ahaztaraztea– Begira bakarrik nengoan,
|
nola
esan behar diat!
|
|
|
Zeharo gogaiturik utzi nau, eta beltz ikusten dut orain etorkizuna:
|
nola
esan behar diot emazteari dagoeneko ez dudala maite. Esan egin behar al diot nortaz maitemindu naizen zoro zoro?
|
|
|
Badirudi gainera iratxo madarikaturen batek okertzen zituela âezin zuzentzen esanâ gure pausoak hitz eta esaera jatorren ordezko bila genbiltzanean. ...santu (saindu) eta fruituren ihesi genbiltzala, deun eta arnari gurasorik gabekoak hartu genituen; abuztua atsegin ez zitzaigulako, antzinako hitz galdu bat" ederturik" âzegoen zegoenean ezin utziâ dagonilla  sortu genuen3; eztakit hau zer dukan eta antzeko barrabaskeriak idazten hasiak gara (ez ote digu oraintsu gramatikari ezagun batek erakutsi izan bedi, izan bitez hitanoz
|
nola
esan behar diren?)," Logika" k horrela eska  tzen duelako; horrexegatik beragatik, dautso, daust erabili behar omen dira Bizkaian, deutso, deust zokoratuaz," orainaldiak a behar duelako". Batasunera bidean, gutxietsi dituzte Bizkaian Euskal Herri osoko ditu (z) eta bere kideak," giputzak direlako".
|
|
2003
|
|
|
Nik ezagutzen dut halako lekuan halakoxe orbain bitxia daukan emakumea. Edo zeukana, ez dakit
|
nola
esan behar den. Nik ezagutzen dut mahai gainean datzan emakume hori.
|
|
2004
|
|
|
Jolasa zen, baina lehenago iritsi nahi nuen. Orduan orain nik
|
nola
esan behar diet besteei ez dela inportanteena irabaztea. Ez, ez da inportanteena, eta ez diot hasieratik irabazi al duen galdetu behar, baina momentu batean bai.
|
|
|
–
|
Nola
esan behar diat ez dudala gehiago entzun nahi hire sermoirik. Oso gauza politak esaten dituk, baina niri ez zaizkidak gustatzen.
|
|
|
Ezin bainaiz (edo ezin baitut: ikusten maila honetan ere?,
|
nola
esan behar da?...), euskaraz bizi. Osoki bizi, esan nahi dut.
|
|
|
Shinnosuke,
|
nola
esan behar dizut jostailuak ez uzteko botata?
|
|
|
Shinnosuke,
|
nola
esan behar dizut jostailuak ez uzteko botata!
|
|
2005
|
|
|
Bakarrik zuela nahiago gurasoak gela barnean denbora galtzen ikusita baino. Ea
|
nola
esan behar diren gauzak, behingoagatik jaramon egin diezaioten.
|
|
2006
|
|
|
Zozoa horratik. «Azken bolada honetan, Islamaren profeta asko aipatu da, baina
|
nola
esan behar da euskaraz. Espainieraz pentsatzen dutenentzat" Mahoma", jakina, baina zergatik horrela esan behar da euskaraz, besterik gabe, mundura begiratzeke?.
|
|
|
Ospa nire begien bistatik,
|
nola
esan behar zaizue! Dena puntu  puntuan nahi diat Andreas Keun komandantea datorrenerako.
|
|
2007
|
|
|
Baina serbilletetako eskerrik asko etortzeagatik esaldiaz aparte, ez zaizu besterik bururatzen.
|
Nola
esan behar diozu. Esan behar al diozu?
|
|
2008
|
|
|
Delako, societal? adjektibo hori
|
nola
esan behar genuke euskaraz. Eman ditzagun, batzuk emate aldera, itzulpen ereduok:
|
|
|
Baliteke hor nabarmen> erabiltzea zuzena izatea, baina hotza eta aseptikoa da.
|
Nola
esan behar dugu, pringado?. Eta. Pijo??
|
|
|
Batzuek gutxiago edo beste batzuek gehiago, denok sentitzen dugu maiz erabiltzen ditugun hitz asko eta asko ez direla' onargarriak'. Euskaldun batek' halakoa euskaraz nola esaten da?' galdetzen duenean (egia esanda,'
|
nola
esan behar da?' litzateke galdera zehatza, eta hainbatek halaxe galdetzen du, normalean, euskaraz bizi den pertsona bada behintzat, ederki jakiten duelako nola esaten den), erantzuleak normalean erabiltzen den halako mailegu gordina dela esaten badio,' baina hori erdaraz da!' esango du seguru aski; ereduan onargarri izan litekeen hitz berria aipatuz gero, berriz,' hori ez du i... Kontraesan hori dugu, eta ez gara horretan oso arraroak.
|
|
|
janari eda riak, sukaldaritza, jantziak, estetika eta garbitasuna, aisialdia, etxeko elementuak, alt zariak eta apaingarriak, etxetresnak, eskola eta bulego materiala, brikolajea, etab., hau da, alor arruntak, egunerokoak, behar beharrezkoak. Adibidez, Hiztegi Batuan ez dugu galleta hitza aurkituko, ezta bonboi, ma (g) dalena, saltxitxoi, biberoi, konpresa, kapota, txaleko, lozio, permanente, errulo, kantinplora edo erantzungailu hitzak ere; laranja zukua eta abar egiteko aparatuari zuku makina edo
|
nola
esan behar diogun, telebista eta beste aparatu batzuk urrutitik gobernatzeko tresnari urrutiko aginte, tele aginte, telekomando edo nola esan behar diogun ere ez dugu aurkituko; Hegoaldeko entxufe edo Iparraldeko prisa ere ez; paperak lotzeko grapak eta grapagailua ere ez daude. Eta azken aldi honetan hainbeste hauts harrotu dituen telefono mugikor, tele fono mugigarri, telefono eramangarri, telefono zelular, sakelako telefono edo dena delako hori, kalean, Hegoaldean, telefono mobila esaten zaion hori ere ez dugu aur kituko.
|
|
|
janari eda riak, sukaldaritza, jantziak, estetika eta garbitasuna, aisialdia, etxeko elementuak, alt zariak eta apaingarriak, etxetresnak, eskola eta bulego materiala, brikolajea, etab., hau da, alor arruntak, egunerokoak, behar beharrezkoak. Adibidez, Hiztegi Batuan ez dugu galleta hitza aurkituko, ezta bonboi, ma (g) dalena, saltxitxoi, biberoi, konpresa, kapota, txaleko, lozio, permanente, errulo, kantinplora edo erantzungailu hitzak ere; laranja zukua eta abar egiteko aparatuari zuku makina edo nola esan behar diogun, telebista eta beste aparatu batzuk urrutitik gobernatzeko tresnari urrutiko aginte, tele aginte, telekomando edo
|
nola
esan behar diogun ere ez dugu aurkituko; Hegoaldeko entxufe edo Iparraldeko prisa ere ez; paperak lotzeko grapak eta grapagailua ere ez daude. Eta azken aldi honetan hainbeste hauts harrotu dituen telefono mugikor, tele fono mugigarri, telefono eramangarri, telefono zelular, sakelako telefono edo dena delako hori, kalean, Hegoaldean, telefono mobila esaten zaion hori ere ez dugu aur kituko.
|
|
|
ezer nahi!
|
Nola
esan behar zaizkizu gauzak?
|
|
2009
|
|
|
|
Nola
esan behar nion. Aspaldi izan nahi nuenaren ispilu bihurtu zela bat batean, eta mina ematen zidala han begiratzeak.
|
|
|
GERMAN. Baina
|
nola
esan behar dizuet. Nik eztut ezertxo ere egin!
|
|
|
JOANA. (desesperatuta)
|
Nola
esan behar diat. Gu biok ez gaituk bikote.
|
|
|
Baina zergatik?
|
Nola
esan behar dizut! Kartzelan sartu ninduen, izorratzeko!!
|
|
|
Esaterako, erregistro faltarena izan daiteke horietako bat, hagitz gorria, gainera. Adibidez, erdarazko derrota/ defaite/ defeat
|
nola
esan behar dugu euskaraz. Derrota/ azpiratze UZEIk proposatzen duen bezala (1994: 37), desegigo IbonSarasola euskaltzainak aholkatzen digun legez (1997:
|
|
|
Ironikoa da jakitea politikariek komunikazio aholkulariak dituztela, coach edo entrenatzaile antzekoak, mitinetan zer eta
|
nola
esan behar duten jakiteko. Diktadura garaian hitza debekatuta zegoen.
|
|
|
Pirata, adibidez, itsas-lapurra dela irakasten digute hiztegiek.
|
Nola
esan behar ote diogu orduan itsas-lapurrari aurre egiten dionari?
|
|
|
Pasaren banderitak berrituak daude," Zabaletak berak!", nork bestela, margotutako" Hiru koloreko arrosa!" biko dago berriz, eta Donostiakoa da, ez ikurriña, harekin gurutzatzen dena. Ez zekien
|
nola
esan behar zion anaiarena, baina azaldu behar zuen Anitagana. Barrenerakoa oihukatu du Artolak, eta kantxan sartzeko ezkerra estutuz altxatzerakoan atzapar astun batek helduko dio bizkarrean," Konpaño, etzidatek sinisten hire aita ta Marrus hautsi nitula angula jaten Bordatxo zaharrian!" esango dio Oilagorrak ardo keruan," Testigu baten biharra zakau".
|
|
2010
|
|
|
Noski dena garbi utzi niola, zuri bezalaxe, ama.
|
Nola
esan behar dizut aitak ez zidala deus ere txarrik egiten. Eta noizbait igurtzi lizunen bat egin bazidan ere, oso ttikia izango zen, ni ez naiz gogoratzen behintzat eta.
|
|
|
–Baietz, ba!
|
Nola
esan behar dizut. Ez dakit zer galdetu nahi didazun.
|
|
|
JULENE. (tentsio handia bien artean) Kandido eta nire artean ez da ezer gertatu! Oker zabiltza,
|
nola
esan behar dizut?
|
|
|
Morboa sor dezakeen topaketa, begiratu batean; ustea ustel geratzen da, hala ere, hein batean. Biak ala biak trebeak edo zaku zaharrak baitira non, noren aurrean, norentzat... zer eta
|
nola
esan behar den arte horretan. Politikari profesionalen artea, alegia, kazetarien aurrean edo blog batean egundoko epelak esanez aurkari politikoa larrutzera ohituta dauden horiena.
|
|
2011
|
|
|
Telmori galdetu nion: Eta hau
|
nola
esan behar dut?. Erantzuna izan zen:
|
|
|
Biharamunean itzuli nintzen etxera. Orduan ez nintzen ausartu ezer esatera, gainera,
|
nola
esan behar nizun ezer? " Zoriontsua naiz, ahizpatxo", zenioen orduan.
|
|
2012
|
|
|
Haur bati
|
nola
esan behar zaio pertsona bat hil dela?
|
|
|
Bermatu ziena, hori bai, musikako oinarri ona jasoko zutela izan zen; lan egiteko prest bazeuden, solfeoa, harmonia, formak eta hortik gorakoak lantzeko gertu zeukatela aitortu zien.
|
Nola
esan behar zioten ezetzik halako eskaintza joriari, hitz zorrotz bezain aurpegiera gozoaz egin zitzaienari, gainera. Astean lautan elkartuko ziren, arratsaldez, eskola orduetatik kanpo, eta hartarako erabiliko zuten gela bera erabil zezaketen beren musika tresnekin bakarka nahi zutenean entsaiatzeko ere, hala ez zioten inori eragozpenik sortuko.
|
|
2013
|
|
|
–oihu egin zuen Rasputinek zakar samar ohetik mugitu gabe?.
|
Nola
esan behar da ez molestatzeko logelan nagoenean!
|
|
|
Ezer ez, jode!
|
Nola
esan behar dinat?
|
|
|
JON.
|
Nola
esan behar dizut ez dudala Dolantinarik erosi?
|
|
|
Ospe handia duzu, gazteleraz esanda, miniaturas militares egiten. Euskaraz
|
nola
esan behar dugu?
|
|
|
|
Nola
esan behar dut?
|
|
2014
|
|
|
Manu nahi zuen Xabik, ez bere ordezko apaingarri barregarri hura.
|
Nola
esan behar zion Oihanari Manu eraman zutela. Ez baitzen zehatza Manu eraman zutela esatea; zehatzena zen kendu egin ziotela esatea.
|
|
|
Ez dakit
|
nola
esan behar dizudan, Hazel.
|
|
2015
|
|
|
Bainarik gabe!
|
Nola
esan behar dut zuk ulertzeko, mongolitoeraz. Hilketa honek ez du oihartzun gehiago izan behar, ez da komeni.
|
|
|
–Komunismoak berez dakar herriaren autodeterminazioa, joder!
|
Nola
esan behar dut. Hori Sartrek berak ere argi utzia du aspaldi!
|
|
|
Ez al duk ikusten zeregina dudala, ez daukadala tontakerietan aritzeko betarik? Eta
|
nola
esan behar zaizkik gauzak. Lehen ere esan nian, bada, anaiaren izenik ez huela aipatu behar berriro etxe honetan.
|
|
|
Oi esana egitearen bertute hori, guztia ahal duzuna!: Jainkoak argitu egin zuen nire adimena, batzuetan hitzez eta beste batzuetan
|
nola
esan behar nuen adieraziz eta, horrela, aurreko otoitz eran egin zuenez, nik esan ezin dudana eta esaten ez dakidana Haren Maiestateak esan nahi duela dirudi.
|
|
|
(Bizitza 17, 5). Ezinezkoa iruditzen zitzaidan gai hura erabiltzen asmatzea, grekoz mintzatzea baino ere zailago da izan ere. Baina Jaunak argitu egin zuen nire adimena, batzuetan hitzez eta beste batzuetan
|
nola
esan behar nuen adieraziz eta,(?) nik esan ezin dudana eta esaten ez dakidana Haren Maiestateak esan nahi duela dirudi? (Bizitza 18, 8).
|
|
2016
|
|
|
Wifi gune bat ipini dugu eritegian. Aurkitu edo sartu egin naiz bertara,
|
nola
esan behar nukeen batek daki. Ezer berezirik ez diot sumatu lehen unean, mikrokosmos halako bat dela salbu.
|
|
|
Kaxa bat kondoi, edo kondoi kaxa bat utzi didate atean,
|
nola
esan behar nukeen ez dakit. Ez:
|
|
|
Anastasio Arrinda Debako parrokoak idatzi zuenez artikuluetako bat, oihartzun handia izan zuen herrian. Polemika ere eragin zuen, zentral nuklearra euskaraz
|
nola
esan behar zen ez zegoenez argi, eztabaida sortu zelako.
|
|
|
Ez dut Mikel bueltan ekarriko.
|
Nola
esan behar dut, ingelesez? (doinu ingelesez) No, and no!
|
|
|
Jendeak nahi zuena esateko irrati bat izatetik, proiektu komunikatibo sendo baten aldeko apustua egitera pasa zen kolektiboa orduan. Zer esaten zen garrantzitsua zen, baina baita
|
nola
esan behar zen ere. 90eko hamarkadan zehar gertatutako tribuaren egonkortzeak eremu berrietara ailegatzeko beharra ekarri zuen berarekin.
|
|
2017
|
|
|
Laugarren maila errepikatzen eta lehenengo ebaluaketan bost suspentsorekin? Baina emakume honi
|
nola
esan behar dizkiot gauzak? –tutorearen etsipena.
|
|
|
Nola esan, Felix utzi eta egun guztian berari begira egoten zen Mikel Zuluetarengan erreparatzeko?
|
Nola
esan behar zion berak ezer Natiri, inork baino hobeto bazekien beronek bizitza bakar honetako pausoak norberak ibili behar dituela?
|
|
|
–entzun zuen?.
|
Nola
esan behar dizugu ez zaitugula zelatan ikusi nahi!
|
|
|
–
|
Nola
esan behar zaidan. Niri ez zidak inork ezer esan behar, eta hik are gutxiago?
|
|
|
|
Nola
esan behar ditinat gauzak. Baina zer pentsatzen huen, utzi behar nuela nire egitekoa. Eta bai, arrisku anitz delako. Nola behar haut zaindu joaten bahaiz ezkerretik eskuinera.
|
|
2018
|
|
|
|
Nola
esan behar dizut. Errusieraz?
|
|
|
Denok garela uste dudan bezain osabeharra. Ezin bainaiz (edo ezin baitut; ikusten maila honetan ere?,
|
nola
esan behar da?...), euskaraz bizi. Osoki bizi, esan nahi dut.
|
|
|
Eta
|
nola
esan behar diot?
|
|
2019
|
|
|
Gaitza ematen zuen sinestea; hala ere, bertara joatea baino ez zegoen han zer zegoen ikusteko. Sarritan,
|
nola
esan behar zaion jakiten ez den mizke hazitako oso haur berezia bezala ikusten zen hango eguratsa.
|
|
|
Gainera,
|
nola
esan behar nion bada. Nola esplikatu niretzat berriz ireki zela ate hori, eta nola eta nire bortxaketa deskribatuz gainera?
|
|
|
|
Nola
esan behar da.... Hau ondo esanda dago...?
|
|
|
–
|
Nola
esan behar dizuet ez dakidala ezer hilketa horien gainean? –galdetu zuen suminduta.
|
|
|
MIGUEL (PAILAZOAri bultza eginez): Zuri
|
nola
esan behar zaizu ospitale honetatik ospa egiteko?!
|
|
|
Ohituegi gaude eskola giro zabala den euskararen inguruan
|
nola
esan behar da galderarekin. Euskaltzaindiako/ Euskaltzaindiko?
|
|
|
Hizketa bizia nahi badugu, ahoskerari dagokionerako gutxienez, ohitu behar genuke gerrikoak laxatzen eta erantzunak malgutzen:
|
nola
esan behar da noiz, nork?
|
|
|
zertaz hitz egiteko?
|
nola
esan behar zaio nori. Eta horrek ez dezala ekar beste arau eta azpiarau zerrenda bat, baizik eta malgutasunaren, aniztasunaren kontzientzia eta jolasaren askatasuna.
|
|
2020
|
|
|
|
Nola
esan behar zion guzti hau Egurrolari?
|
|
|
Baina atereak ziren. Aterea zen Omar, zer eta
|
nola
esan behar nion deliberatzeko astirik eman aitzin. Behingoagatik, handik alde egin beharraren pena sentitu nuen.
|
|
2021
|
|
|
–Zer egin dizu bihozgabe horrek?
|
Nola
esan behar diot amari hau? –galdetzen du zotin eta zotin artean.
|
|
|
Itzuliko da. Denok egiten dugu, zer eta
|
nola
esan behar dugun erabaki, esan nahi dugun horrek lurrikara eragitea nahi ez dugunean. Batzuek denbora gehiago behar izaten dute.
|
|
2022
|
|
|
Iruretaren arabera, jendea asko kezkatzen da hitzekin, eta askotan galdetzen diote
|
nola
esan behar den: ezgaitua, elbarria, ezindua…" Gehiegi kezkatzen gara hitzekin, eta nire ustez, ez du hainbeste inporta.
|
|
|
—Ingalaterrako erreginak bizileku duen jauregiari
|
nola
esan behar zaio: Errege etxea ala Erregina etxea?
|
|
|
presentzialak, ez presentzialak, erdiz erdi?
|
Nola
esan behar ditugu hitzok euskaraz?
|
|
|
Behin Martxikotek igeltsero batzuei etxeko balkoia konpontzera deitu ziela, baina lanak kanpoaldetik egin behar izan zituztela.
|
Nola
esan behar nuen, gure aitari bai uzten ziola, sartzen. Eta behin berarekin eraman ninduela, aitak.
|
|
|
Ni Emakunden hasi nintzenean, ez zeuden hitz asko; generoa eta horiek gero etorri zaizkigu, eta hartu egin ditugu. Nik gogoan dut gauza askoren aurrean ez genekiela zer esan behar zen,
|
nola
esan behar zen. Gero joan gara trebatuz:
|
|
|
...kera eman zidakeen, emakume baten bizia egiteko aukera eman gizon batekin, bakar batekin, ez milarekin, nire aita izango ez zatekeen gizon batekin eta tximetatik helduko ez nindukeena nik miazkateko erritmoa ez aldatzeko, amak berak ere bizi bat izateko aukera eman ziezaiokeen bere buruari, beste inork okupatzen ez zuen ohean egin maitasuna, eta nork daki, beharbada ni ez nintzatekeen puta izango,
|
nola
esan behar du inork ezer seguru, eta gainera ni han ez egonagatik ere aitak ez zukeen ama ukituko, ezta munduko emakume guztiak bat batean hil izan balira ere, eta nire ama bakarrik utziko zukeen gizonen desiren gainean erreinatzen, badakit, zeren toki hura libre zegoen nik hartu baino puska bat lehenagotik ere, horra drama, jaio baino puska bat lehenago ere zain neukan hiltzen nauen hau, eta iku...
|
|
2023
|
|
|
Igandean bakarrizketa bat egin nuen Amezketako zelai batean, eta denak harrituta gelditu ziren. Baina nik 130 aldiz egina dut bakarrizketa hori, eta oso ondo dakit zer eta
|
nola
esan behar dudan nik nahi dudanean barre egin dezan jendeak. Dena natural botatzea, hori da kontua.
|
|
|
Igandean bakarrizketa bat egin nuen Amezketako zelai batean, eta denak harrituta gelditu ziren. Baina nik 130 aldiz egina dut bakarrizketa hori, eta oso ondo dakit zer eta
|
nola
esan behar dudan nik nahi dudanean barre egin dezan jendeak. Dena natural botatzea, hori da kontua.
|
|
|
Egiten ari garen beste gauza bat da Espainiako Autonomia Erkidegoen izenak normalizatzea: asmatzen ari naiz, baina
|
nola
esan behar da, Palma, Palma de Mallorka edo Maiorkako Palma... Nola eman behar diren euskaraz.
|
|
|
Neu nintzen
|
Nola
esan behar dizut, inspektore jauna. Hemen ez dago katurik.
|