|
2000
|
|
|
Besteak beste Nafarroako Historia ofizialaren liburua bidean da. Bertsio ofizial eta bakarra, udazkenerako argia
|
ikusi
duena, Roman Felones eta Fermin Miranda irakasleek izenpeturik. Victor Pradera nazionalista espainiarrak hasitako ildoa, Opus Deiren Unibertsitateak gero kanonizatua, aurreiritzi ideologikoz zamatua, egungo antolamendu instituzional administratiboa justifikatzeko eginkizuna duena, Euklidesen teorema haietan bezala aurrez emaniko hipotesia egiaztatua gelditzen dena.
|
|
|
Oro har, euskara eta euskalgintzaren alorrean garai ilunak datozkigula ezin ukatuko dugu. Aurreko urtean garbi geratu zen Kontseiluaren sorrera eta lana txalogarriak izan direla euskaldun guztiontzat, bai motor gisa (orain arte
|
ikusi
ez den maila batean, era bateratuan eta ukitu gabeko sektoreetara iritsita, industria adibidez), bai euskalduntze prozesuan sinesten duten gehienen ahaleginak bildu eta elkartzeko ardatz gisa ere. Baina, egungo errealitatea ikusita, itxaropentsu eustea ez da ahuntzaren gauerdiko eztula.
|
|
|
Aurreko urtean garbi geratu zen Kontseiluaren sorrera eta lana txalogarriak izan direla euskaldun guztiontzat, bai motor gisa (orain arte ikusi ez den maila batean, era bateratuan eta ukitu gabeko sektoreetara iritsita, industria adibidez), bai euskalduntze prozesuan sinesten duten gehienen ahaleginak bildu eta elkartzeko ardatz gisa ere. Baina, egungo errealitatea
|
ikusita
, itxaropentsu eustea ez da ahuntzaren gauerdiko eztula.
|
|
|
Nagusia Eusko Jaurlaritzak urtero ematen duena da, Sarea osatuta, dirulaguntzaz gain hainbat antzokitara iritsi ahal izatea bermatzen duena. Eta txalogarria da gero eta proiektu gehiago aurkezten dela
|
ikustea
, batetik, eta laguntzak, beraz, garai batean baino banatuago ematea, bestetik.
|
|
|
Eta ez dirudi bizimodu horri luze eusteko modurik dagoenik. Are gehiago aktore horiek berak Estatu espainiarreko
|
ikus
entzunezko komunikabideetako dramatikoan gero eta errazagoa dutenean sarbidea.
|
|
|
Baina azken batean, hori dena gertatzearen arrazoia, erakunde publikoen babes falta da eta, era berean, halako taldeentzako antzoki sare bat ez antolatzea, prestatzen diren lanak eskaintzeko aukera izateko. Horrekin batera, antzerki talde profesionalek eta
|
ikus
entzunezko komunikabideek herriz herri maila amateurrean aritzen ziren aktoreak, gazteak zein beteranoak, talde hauei zurrupatu izana ere bada lanerako oztopo, jakina baita horregatik ez direla afizionatuaren esparrutik behin betiko ateratzen. Zirkuitu
|
|
|
Antzerki eskolen egoera hobetzen ari dela ematen du. Egiten duten lanaren errekonozimenduak klandestinitatearen esparrua gainditzen lagundu die eta homologazioa, mailakatzea, bateragarritasuna eta antzerkia unibertsitateko karrera izatea bilatu behar da gaur egun. Talde profesionalak, erakunde publikoak eta
|
ikus
entzunezko komunikabideak jabetuta daude beharrak asetzeko adina aktore prestatzeko duten gaitasunaz eta ez litzateke txarra bide honetatik esfortzuak bateratzea eta, era berean, antzerki amateurrari bere esparrua errespetatuta, haien osagarri edo unibertsitate eta antzerki eskolen eremuan zirkuitu propioa izatea.
|
|
|
Ehun bat herritarren partaidetza izaten dute eta gero eta herri gehiagok prestatzen dute euren muntaia dramatikoa (umorezkoa, historikoa, musikala...). Bide hori bultzatzea oso garrantzitsua litzateke ikusleak antzerkia
|
ikusten
ohitu eta antzokietara hurbil daitezen. j
|
|
|
Urteak zerbait pozgarria ekarri izan badu, idazle gazteen, hasiberrien eta ezezagunen ugaltzea izan da, eta joera hori nabarmen
|
ikusi
zen Lekeition urrian burutu zen Galeuscaren edizioan. Deigarria izan zen aspaldidanik elkar ezagutzen (oso aspaldidanik eta oso ezagutzen) dugun idazleen artean, behin eta berriz honelako galdera entzutea:
|
|
|
Hala ere, eta honekin batera esan behar da," betiko izenek" ere erronkari eutsi diotela (Izagirre, Urretabizkaia, Lertxundi, Irigoien, Txiliku, Igerabide). Pozgarria da
|
ikustea
orain 20, 25 eta 30 urte hasi ziren haiek zer nolako lan interesgarriak ari diren argitaratzen.
|
|
|
Harrigarria bada ere, euskal literaturgintzan aurten gauza positibo gehiago
|
ikusi
dut aurreko urteetan baino. Orain arte esandakoari, emakumeen literatura gehitu behar diogu.
|
|
|
N egoterik erakundeek zer erabakitzen duten
|
ikusi
arte.
|
|
|
Ez dakit kultura den, ez dakit urte honi dagokion. Badakit, ostera, urte luzeetan euskararen alde jardun duten norbanako franko susmopean direla, laster batean erruztaturik
|
ikusiko
dugun euskarazko kultura oso baten aitzindari gisa.
|
|
|
Eta azken informazioen arabera, gure egunotan Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna ezereztu zenetik, Kaukaso aldean errusierak atzera egiten du, inondik ere malgukariak ez diren georgiera, txetxeniera edo Azerbaijango turkieraren bultzadapean. Beraz,
|
dakusagunez
, errealitatea, azkenean, espekulazioaren eta aurriritzien gainetik ageri zaigu6.
|
|
|
Horrek halako eskandalu txikia sorrarazi zuen, eta berehala erantzun zioten gure unibertsitateko irakasle batzuek, irakasgai hori euskaraz aspaldian ematen zihardutenek. Bide berean, duela bi urte, Madrilen, Kultura Ministerioan nengoela, mahai gainean nuen Euskaldu non Egunkaria
|
ikustean
, espainol idazle ezagun batek kortesiaz galdetu zidan —nolabaiteko lotsa aitortuz baina— ea egiazki euskara jadanik informazio bide egokia izateko egoeran aurkitzen ote zen. Ageri denez, Unamunoren behialako iritzi haiek atzetik segizio luzea utzi dute, gainditzeko aski zaila.
|
|
|
Eta beharbada arrazoirik ez dugu faltako. Halere, haien garaiko beste euskaltzaleek, Broussainek, Campionek, Aranak edo Azkuek adibidez, izan zuten arrakasta urria
|
ikusteak
, nolabait, Unamuno gramatikari zorakilo haien itsasontzian sartzeko erreparoa justifika lezake, untzi hura inoiz portura helduko ez zelakoan.
|
|
|
Hortaz, bere garaiko gizarte egoera
|
ikusita
, Unamunok —Barojak, Sabino Aranak eta beste anitzen antzera— bere obretan espainiera erabili nahiago izan zuen, hots, hizkuntza jadanik batua eta aurrekoek egokitua, eta ama hizkuntza zuen aldetik, euskara baino hobeki zerabilena, literatur euskara batua sortzen aritu baino. Gaztelaniaren aldeko aukera honek, gainera, irakurle askoz gehiagorengana heltzeko era eskaintzen zien, ezagutza eta ospe handiagoarekin batera, bai eta, kasu batzuetan, ekonomian eta politikan etekin hobeak lortzeko parada ere.
|
|
|
Salbatore Mitxelenak irudimenez egin zion elkarrizketa zirraragarri hartan, Unamunok beste mundutik euskara berpizten
|
ikusten
zuen atseginez. Nik ere uste dut bilbotar argia, edonon delarik ere, pozik dagokeela bere obretarik bi berak bere gaztaroan bultzatu zuen hizkuntzan argitaraturik12 eta UPV/ Euskal Herriko Unibertsitatean honezkero enborreko irakasgaien% 50 euskaraz ematen direla ikustean, mintzaira hori, bere kritika zorrotzei esker, hirugarren milurtekoaren hasieran, jakite hegoek igoa, jadanik kultur hizkuntza izateraino heldurik.
|
|
|
Salbatore Mitxelenak irudimenez egin zion elkarrizketa zirraragarri hartan, Unamunok beste mundutik euskara berpizten ikusten zuen atseginez. Nik ere uste dut bilbotar argia, edonon delarik ere, pozik dagokeela bere obretarik bi berak bere gaztaroan bultzatu zuen hizkuntzan argitaraturik12 eta UPV/ Euskal Herriko Unibertsitatean honezkero enborreko irakasgaien% 50 euskaraz ematen direla
|
ikustean
, mintzaira hori, bere kritika zorrotzei esker, hirugarren milurtekoaren hasieran, jakite hegoek igoa, jadanik kultur hizkuntza izateraino heldurik. Horrela bete da, gainera, lehen euskal idazleak, Bernard Etxeparek, 1545.ean profetikoki aldarrikatu zigun nahi zaharra:
|
|
|
7 Interesgarria da, era berean, bere kontutik eta marxismo bidean abiatuz, Niko Marr hizkuntzalari georgiarra ere antzeko ondorioetara heldu zela jakitea, hau da, estadialismo famatura, luzaro, alderdi komunistaren laguntzarekin, SESBean ofizialki indarrean izan zen teoriara. Harik eta beste georgiar batek, Arnold Txikobavak, estadialismoak sobietar hizkuntz ikerketei zekarzkien ondorio negargarriak eta mendebaldeko ikerlariengandik gero eta aldenduagorik zebiltzala
|
ikusita
, Stalini elukubrazio horiek gaitzesteko baimena eskatu eta lortu arte bederen.
|
|
|
9
|
Ikus
L. Villasante-ren Hacia la lengua literaria comun, Ed. Franciscana de Aranzazu, 1970 Euskarari buruz argibide gehiago lor daitezke Euskaltzaindiak argitaraturiko obra honetan: El Libro Blanco del Euskara, Euskaltzaindia, Bilbao, 1977 Irakurtzekoa da, halaber, Joseba Intxaustiren Euskara, euskaldunon hizkuntza, Eusko Jaurlaritzak 1990.ean argitara emana (badira espainieraz eta frantsesez eginiko edizioak ere), zeinetan euskararen inguruko gai askori buruz bibliografia ugaria eskaintzen den.
|
|
|
Arazoa baina, honetan datza: ez dela garbi
|
ikusten
zer arrazoiz galarazi behar zaion herri edo hizkuntza bati gainerako guztiek darabiltzaten baliabideak eskuratzea.
|
|
|
Honetan, Unamunok, berdintzaleago izanik —Sabino Aranak berak bezala3— euskal herritar guztiek kultur maila goren berbera lortzeko eskubidearen alde egiten zuen, eta horregatik euskararen aurka jartzen zen, berau paria ezjakin batzuen mintzaira izan zitekeelakoan. Eta, azken buruan, hori hizkuntzaganako maitasun eta duintasun zentzuagatik egiten zuela uste dut, hots, euskara hilik
|
ikusi
nahiago zuelako, guztien irrigarri izan baino.
|
|
|
Tankera hartu diozue noski, poetak bihotzetik egiten duela negar, hor hartzen baitu min. Oinazea ez da beti malkotan neurtzen, beraz, baina onartuko didazue noski bihotzaren malkoa ez dela posible lehenago malko fisiko bat ez baldin badago; alegia, analogiaz baliatzen dela sortzailea. Bihotzak begiaren ordezkoa egiten du askotan, baina begiek bideratzen dute sentimendua,
|
ikusiz
edo ikusia izanez, horregatik titulatzen da poesia liburu eder batBi otzb egi etan. " Ene bihotza!" esaten diogu maite dugunari, baina" inoren begikoa" izatea ez da maitatua izatea?
|
|
|
Ez al zuen jabearen begiak gizentzen behia? Eta alderaketaren zabarra barka diezadazuen, oroitaraziko dizuet maitemindua beti" itsuturik" dagoela, alegia, ez duela besteek bezala
|
ikusten
. Edo ez duela ikusi beharrik," lanbroak izkutatzen dizkionean" maite ditu poetak gure bazterrak.
|
|
|
Eta alderaketaren zabarra barka diezadazuen, oroitaraziko dizuet maitemindua beti" itsuturik" dagoela, alegia, ez duela besteek bezala ikusten. Edo ez duela
|
ikusi
beharrik," lanbroak izkutatzen dizkionean" maite ditu poetak gure bazterrak. Errealitatearen arbolak, izan ere, bai baititu sustrairen batzuk geure barnean. izarrak itzaltzeraino dira argiak maitea zure begiak zure begiak maitea izarrak itzaltzeraino dira argiak
|
|
|
Estreinakoz, liburua objektu artistiko bezala ageri zitzaigun, alor anitzeko lanketa batean. Abangoardia literaturan sartua genuen plastikaren eta ozentasunaren eskutik; liburua
|
ikusi
eta entzuteko eszenario multiplea da, kaligramak eta hotsezko eskulturak eskaintzen zaizkio irakurle aktibo bati. Berbak ontzi ere badirela erakusten digu Artzek, barruan sartuta arkitektura miresten ari garela poetak jo egiten du; orduan durundio batek kordokatzen gaitu, hitzaren sustraira garamatza, ia aro aurre semantikora, hotsera, totelkatze primigeniora.
|
|
|
Baina ez da ozentasun hutsa, marrumak kontzeptu bat ezkutatzen duela ohartzen gara, zentzumenak erreskatatu digulako. Ez irakurtzeko bakarrik,
|
ikusteko
ere balio dutela begiek oroitarazten digu poetak, belarriek entzuteko bezala. Artzeren ozendura jokoek balio sinbolikoa dute, fonosinbolismoa dira.
|
|
|
Begiaren balioaren eboluzioan ziklo osoak
|
ikus
genitzake Artzeren poemagintzan, elementu horretan oinarrituta osatuko genukeela, nago ni, Hartzabalgandik Hartzutenganaino datorren haria. Entzun:
|
|
|
[bezala iraultzaren zakil mehatxugilea
|
ikusiz
.
|
|
|
Arregi oso kontzientea da malkoa, alegia, lirika, oso landua dagoela, gai eternalek —heriotzak, maitasunak, maitasun ezak... — eragindako komunleku handi bat besterik ez dela. " Ezer berririk ez dago" esaten digu poema batean, eta hala ere ez da isiltzen, jarraitu egiten du" baina kristalaren bestaldean
|
ikusiriko
itsaso eta zerua/ ez dira engoitik berdinak" esateko. Oreka ezin zailago horretan moldatzen du Arregik bere poesigintza:
|
|
|
Monzon, Etxebarria eta Zaitegi, eta azken hau hartuko nuke exilioak, exilio politikoak alegia, sorrarazi ohi duen poesiaren egile eredutzat. Utzitako lurraldearen deia, hizkuntzaren hotsa, galdutako lagunak, urrundutako zapore, hotz-bero eta koloreak, herrimina, malenkonia, etorkizun libre baten ametsa... inondik ere, poeta exiliatuen prototipoa izan genuen Nazim Hikmet en gaiak dira (Arestik itzulitako Lau Gartzelakhartan baino hobe
|
ikusi
genitzakeenak Lanbide gogorra dela erbestea izeneko bilduman). Horiexek dira Iokin Zaitegiren gaiak ere.
|
|
|
|
Ikusi
duzuen moduan, Lizardiren poema irauli egiten du Arestik, eta ez nagusiki ruralismoa gaindituz zuhaitza Zorrotzako portura ekartzen duelako; hori, garrantzitsua izanagatik, bigarren mailan ezarriko nuke nik. Poema bietan metafora zuhaitza da, baina Arestiren begiak ez du naturan pozgarri, gizakiari erreparatzen baitio lehenik, horixe da batetik bestera dagoen koska ikaragarria.
|
|
|
Brecht-ek antzerkirako gomendatzen zuen urruntasun efektuaren antzekoa lortzen du Arregik poemen geografia urrunean edo iraganean kokatzen duelarik. Irakurleak eszenario batean
|
ikusten
du poema, eta irakurtzen duena kronika objektibo bat dela uste du. Gero hasiko da kodeak interpretatzen, exotismoaren lilura pasatakoan.
|
|
|
Eskerrik asko, poeta lagunok. Zuen malkoari esker daukagu gure maluren eta pozen berri; gure begian
|
ikusten
jakin izan duzuen zuen malkoari esker gure samin pertsonalak gozatu dizkiguzue; negar egiteko beldur ez zaretelako ikasi dugu kantatzen gure saudade kolektiboa, gure fado nazionala: " Nesta vida desvairada, ser felizecoisa pouca." j
|
|
|
Ol bat yaso ta
|
ikusi
dut musu ximela: parre antxa, bizirik balirau bezela:
|
|
|
Baina lehenago ere behin baino gehiagotan esan dudan bezala, niri, askotan eta askotan, gustatu edo ez gustatu parametroa erabiltzea gustatzen zait artelan baten aurrean nagoenean, eta esan behar dut, ia baldintzarik gabe, niri Zurbaranen pintura gustatu egiten zaidala, eta edonori gomendatzen diodala bere koadroak
|
ikustea
, baita erakusketa berezia bukatu eta Bilboko Museoaren bilduma propiokoak besterik ez badaude ere ikusgai. Baina San Hu go jangelan (edo errefektorioan) koadroaren aurrean jartzeko paradarik izanez gero, begiratu une batez bazkaltzen ari diren fraideen atzealdean dagoen paretean zintzilik dagoen bigarren koadroari.
|
|
|
Lan bati, edozein lani, artistiko adjektiboa erantsi ahal izateko emozionatu egin behar duela iruditu zait beti, nolabaiteko emozioa sortu lan hori apreziatzen duenarengan, lan hori
|
ikusi
, entzun, irakurri edo ukitzen duenarengan. Ez guztiengan, noski, nahikoa baita pertsona bakar batek, edo artistak berak bakarrik nabaritzea lanak baduela eraginik berarengan, berria den zerbait sortarazi diola.
|
|
|
Chillida oraindik bizirik dago, eta ez da bera desagertu arte itxaron behar izan, bere lana guztion esku uzteko, berak Bachen musika adina maite duen baserri horretan. Baina balio positibo horrekin batera, kezkatu egin nau Chillidaren museoa zabaltzeak sortu duen oihartzun mediatiko ikaragarrian, bere obraren inguruko debate handirik
|
ikusi
ez izanak. Niri ere gustatzen zait Chillidaren lana, beste askori bezala, baina aho bakar batek hitz egin du Chillidaren lanaren inguruan aste guztiotan, eta faltan bota dut orain hamarkada batzuk Jorge Oteizarekin sortutako tirabira, haserre eta eztabaidak gaur egun berpiztu ez izana, ez Oteizarekin —ez zuten eta alferrik elkar besarkatu bi artistek, lehenagoko gorabeherak atzean utzi izanaren sinbolo gisa— baina bai Chillidaren obrak dituen kritiko gogorrekin, baditu eta.
|
|
|
Esan eta egin: Pako Aristi rona liburu irekiaren orrietara isurtzen
|
ikusi
ahal izan genuen hurrengo eguneko egunkarietan. Sotheby’s enkante etxeak bere egin omen du dagoeneko liburu perfumatua.
|
|
|
Beste ekimen batzuek itxura hobea daukate, hala nola euskara teknologia berrien esparruan sustatzeko Gipuzkoako Foru Aldundiak egindako dirulaguntza publiko batzuen deialdiak.
|
Ikusiko
dugu zer irtengo den hortik: ez zen diru askorik banatzeko, baina apur bat bada ere, diru horrek akaso lagunduko du ideia majoak aurrera ateratzen.
|
|
|
gazteleraz eta katalanez. Adobe Acrobat Reader programa erabiliz bere azala PDF formatuan
|
ikusteko
aukera ematen du; hau da, paperean agertzen den bezalaxe. " Viajes on line" izenburupean mundu osoko herrialdeen zerrenda luze bat eskaintzen du tokian tokiko ezaugarri nagusienak azaltzen dituelarik.
|
|
|
Bi urte geroago adierazpen hauek nola gauzatu ziren
|
ikusteko
, 1999ko martxoan PRISA taldeak Inicia izeneko atari berria nola kaleratu zuen begiratzea baino ez dugu.
|
|
|
Alabaina, El Periodico de Catalunya bezalako kasu bakar batzuk izan ezik, badirudi beste guztiek baztertu egin dutela inprimatutako kazetek eskaintzen duten eredua, eta horren ordez lengoaia propio baten bila dabiltzala. Oraindik ez dakigu norantz joko duten, baina argi dago
|
ikus
entzunezkoen eragina nabarmena dela, nahiz eta soinua eta irudi mugikorrak oraindik gutxik erabiltzen dituzten.
|
|
|
Bitxia gertatu arren, esan dezakegu mende hasieran gertatzen zen bezala, gaur egun ere publizitateak zabaltzen duela orrialdea, mantxetaren gainean azaltzen delarik. Publizitateak erabili behar duen eremua ez dago oso definiturik, eta batzuetan informazioarekin nahastuta agertzen zaigu bakoitzaren mugak argi
|
ikusten
ez direlako.
|
|
|
Aditu batzuen iritziz(
|
ikus
Noticias de la Comunica cion, 178 zb., 178 or.), datorren mendearen hasierarako, iragarki sailkatuen% 10 on line edizioetara joan daiteke. Estatu espainiarrean egunkari ugari dira bere webgunean zerbitzu hau dagoeneko eskaintzen dutenak.
|
|
|
Estudio General de Medios (EGM) delakoak joan zen urteko lehen hiruhilekoan egindako ikerketa baten arabera(
|
ikus
http//www.aimc.es), Estatu espainiarreko 14 urtetik gorako biztanleen artetik% 8k (2,7 milioi lagun inguru) du Internet erabiltzeko aukera. Kopuru honetatik 2 milioik erabili zuten Internet hilabete horietan.
|
|
|
Katalunia, Madril, Errioxa eta Murtzia.
|
Ikus
daitekeenez, gauza bat da egunkaria erostea eta beste bat berau edo beste gauzaren bat ordenagailuaren pantailan —dohainik— irakurtzea.
|
|
|
Eztabaida guneak, chat edo salerosketa elektronikoa bezalako aukerak agertu dira dagoeneko hedabideen webguneetan.
|
Ikusteko
dago ere zein izango den orrialde digital hauen taxuera. Hasiera batean bazirudien Adobek garatutako PDF (Po rtable Document Format) formatua izan zitekeela sarean materialak aurkezteko estandarra.
|
|
|
Newspapers & Technology(
|
ikus
1997ko apirilean plazaratutako alea) aldizkariak 1997ko lehen hiruhilekoan Estatu Batuetako 550 egunkarien artean egindako inkesta baten arabera, erantzunen% 60ek edizio digitalen errentagarritasun eza azpimarratzen zuten. Estatu espainiarrari dagokionez, edizio digitalen errentagarritasuna ere kolokan dago.
|
|
|
Euren konexioa proxy baten bitartez egiten bada, Ma rca ren webguneko log delakoak bisitaldi bakarra kontatuko du.
|
Ikusten
denez, irakurle kopuruaren kontrol sistema ez da oraindik zeharo fidagarria.
|
|
|
Partalek berak 1998ko otsailean ReD aldizkari digitalari(
|
ikus
http://www.webred.com) egindako adierazpenetan azaltzen den bezala," VilaWeb en arrakasta ez da bere informazio kopuruan bilatu behar, derrigorrez murritza, baizik eta bere edukiek duten izaera elkarreragilean".
|
|
|
Nahiz eta aurreneko bertsio elektronikoak paperean egindako egunkarien itxura izan, poliki poliki estilo propioa bilatzen saiatu dira eta
|
ikus
entzunezkoek erabiltzen duten lengoaiaren ildotik garatu dira, liburu itxura duten ohiko kazeten eredua albo batean utzirik. Helburu hau lortzeko, Internetek elkarrekintzarako eskaintzen dituen baliabideak eta gehienbat bere lotura hipertestualak erabiltzen dituzte.
|
|
|
Eskakizun hauek autoritateak" ekintza positiboa" delako neurri multzo bat onartzera eraman ditzakete. Oro har, ekintza hauek, historia, etorkin etniko zein sozial, genero, erlijio edota talde kultural batekoa izateagatik beraien buruak antzinatik bazterturik
|
ikusi
dituzten gizabanakoak gizartearen patu kolektiboan benetan parte har dezaten dute helburutzat. Beste hitzetan esanda, gizartekideak hiritartasunaren idealera hurbildu daitezen kontsideratu behar zaie, ez indibiduo abstraktuak, isolatuak bezala, baizik eta giza talde ezberdinekin lotura estuak dituzten indibiduoak bezala.
|
|
|
Neurri hauen helburuetariko bat gizabanakoari bizimodu onaren aukera ahalbidetzea da. Izan ere, jokabide hori hartuz gero, bere nortasuna eraikitzeko ezinbestekoa den kultura babesturik
|
ikusten
duen gizabanakoa sendotuagorik sentituko da bere autokonfiantza, autoerrespetu eta autoestimuari dagokienean. Ni-arekin harreman praktikoan sartzeko hiru modu hauek (Honneth, 1995) gainerako gizartekideengandik jasotako errekonozimenduarekin (edo errekonozimendu faltarekin) elkarloturik daude.
|
|
|
Berdintasunaren printzipioaren bigarren esanahiaren arabera, bestetik, gobernuak bere ardurapean dauden bizilagunen artean baliabideak edota aukerak banatzerakoan" berdintasunez" (equally) jokatzen saiatu behar du, inor arbitrarioki baztertu gabe. Dworkinen arabera, berdintasunaren lehenengo zentzua berezkoa zaio liberalismoari, bigarrena deribatiboa zaion bitartean (hots, lehenengo zentzua lortzeko balio estrategikoa duen zerbait)(
|
ikus
Dworkin, 1986: 8 atala).
|
|
|
3 Horrela, Taylorrek gizabanakoaren nortasuna prozesu" elkarrizketatu" (dialogico) baten emaitza dela dio, eta ez, liberalismoak aditzera ematen duen bezala, prozesu" bakarrizketatu" (monologico) baten ondorioa.
|
Ikus
Taylor, 1993: 52 orr. bereziki.
|
|
|
4 Desakordioak sakonean aztertzeko,
|
ikus
Mulhall eta Swift, 1996: 39 orr. bereziki.
|
|
|
7 Ez dago inolako kontraesanik, Kymlickak dio, liberalismoaren printzipioak ontzat hartu eta, aldi berean, gutxiengo kulturalen eskubideak defendatzearen artean. Bateragarritasun hori frogatzea izango da, hain zuzen ere, autore honen ahalegin intelektualaren mamia(
|
ikus
Kymlicka 1989, 1995b, 1996). Dena den, bere jarrerak argi asko zehazten ditu komunitaristekiko distantziak.
|
|
|
Dena den, bere jarrerak argi asko zehazten ditu komunitaristekiko distantziak. Honetaz,
|
ikus
Kymlicka, 1996: 131
|
|
|
Liberalismoaren zenbait irakurketen arabera, goian egindako gizabanakoaren deskribapen ontologikoan akats eta hutsune bat baino gehiago dago. Kritiko hauen arabera (Sandel, 1982; Taylor, 1993, 1997), liberalismoak gizakiak beraien bizimodu onaren ikuskera eta bizi plangintza osatzeko autoaskiak balira bezala
|
ikusten
ditu. Gizakiaren nortasuna, hala nola honi estuki itsatsia dagoen izaera soziala, natura egoera metaforiko, imajinario batetik (Hobbes, Locke) zein" jatorrizko egoera" batetik (Rawls) ex nihi lo sortzen da.
|
|
|
Aurkeztutako eskema eta beraren hamar adierazleak irakurketa bikoitz baten bidez aplikatzen dira: ..., adierazle guzti guztiak fase kronologiko bakoitzean metatzen baititu; horren bidez, kanpo politikaren unez uneko egoera ezagut daiteke (eragiketa horretatik datoz kapitulu bakoitzeko ondorioak); 2) bigarren irakurketa diakronikoa da, adierazleak bereizi eta fase kronologiko bakoitzari banan banan aplikatzen baitizkio; horren bidez, adierazle bakoitzak denboran zehar zer nolako garapena izan zuen
|
ikus
daiteke (bigarren irakurketa horren emaitzak tesiaren amaierako ondorioen zati dira).
|
|
|
Gaiaren egoera
|
ikusita
, euskal nazionalismoaren kanpo jarduera (ikerketaren xede nagusia) aztertzeari eta baloratzeari lagun ziezaiokeen doktorego tesi bat itxuratu nuen1 Horretarako nahiko tarte kronologiko zabala aukeratu nuen, berrogeita hamar urtekoa alegia (1890etik 1939ra). Tesiaren helburu nagusia, beraz, kanpo jarduera horren alderdi teorikoak eta gauzatze praktikoa ikertzea izan da, funtsezko galdera bati erantzuteko, hots, ea euskal nazionalismoaren kanpo jarduerak eredu definiturik izan zuen zehaztutako garai horretan.
|
|
|
Revista de Estudios Va sc os (lehenengo urteanGernika Eusko Jakintza izenburuarekin batera), eta EuskoFolklore. Real Sociedad Vascongada de Amigos del Pas. Biak oso maila intelektual handikoak ziren, kolaboratzen zuten idazleen izenak
|
ikustean
susma daitekeen bezala: Violet Alford, Severo de Altube, Isidoro de Fagoaga, Ramiro Arrue, Louis Dassance, Jean Elissalde, Pierre Lhande, Pierre Lafitte, Nicolas Ormaetxea, Ramon d’Erze, Justo Garate, Georges Lacombe, Rene Lacombe, Manuel de la Sota, Rene Lafon...
|
|
|
Publikazio politikoak aztertzerakoan, berriz, hauek 1945 urteaz gero Iparraldean berragertze indartsua izan zutela garbi
|
ikus
dezakegu. Urte horretan Azk atasuna argitaratu zen (Donibane Lohizunen); 1946an, Jagi Ja gi (Miarritzen) eta Tie rra Va sca (Baionan); 1947an Euzko Langileen Alka rtasuna (Miarritzen) eta Ald erdi (Baionan); 1949an, Az ka ta suna (Baionan).
|
|
|
Erabaki horren atzean justifikazio pertsonalak izan arren —Zaitegiren ama bakarrik bizi zen Arrasaten eta honi laguntzeko gogoa azaldu zuen idazleak—, egoera politikoaren aldaketa txiki batzuen inpresioa ere sor zitekeen, zabaltze eskas batena. Hori
|
ikusirik
, Zaitegik bultzada berri bat eman nahi izan zion bere proiektuari, berez irakurlego potentzial nagusia aurkitzen zen ingurura hurbilduz. Horretarako, behin Gipuzkoan, Euzko Gogoa Hego Euskal Herrian argitara zedin zenbait urrats eman zituen.
|
|
|
Euzko Gogoa ren ibilbideak urte horietako atzerriratu askorena erakusten digu, hots, Hego Euskal Herritik gero eta gertuago egoteko grina, Penintsulan bertan ez zenean, Erregimenak horretarako zirrikituren bat utziz gero. Malgutasun txiki hori
|
ikusita
, aktibitate kulturalak eta artistikoak poliki poliki Hegoaldean berpiztuz joan ziren, eta baita aktibitate politikoak ere, horiek ezkutuan. Egoera horretan, Bidasoaren iparraldean aurkitzen ziren erbesteratuen ekimenek garrantzi berezia lortu zuten, publikazio ugaritasun berrian islatua, besteak beste.
|
|
|
Hala ere, gehienetan, muga igaro ondoren, Frantziako Gobernuak Loira ibaiaren iparraldera bidaltzen zituen atzerriratuak, Penintsularen zonalde errepublikarrera zein kontzentrazio eremuetara eramaten ez zituztenean. Arazoaren dimentsioa hobeto
|
ikusteko
datu bat aipatuko dugu: 1936 eta 1937 urteetan Frantziako Gobernupean zeuden lurraldeetara 120.000 euskal errefuxiatu heldu zirela kalkulatu da.
|
|
|
1936 eta 1937 urteetan Frantziako Gobernupean zeuden lurraldeetara 120.000 euskal errefuxiatu heldu zirela kalkulatu da. Jakina denez, horien artean militarrek begi onez
|
ikusten
ez zituzten intelektual eta artista asko zeuden, besteak beste, Pio Baroja, Rafael Picavea, Isidoro de Fagoaga edo Jose Miguel de Barandiaranen mailako pertsonalitateak. Horrelako kolektiboen garrantzia azaltzeko, esan daiteke, ihes egiten zutenen artean hainbeste kazetari zeudenez, 1939 urtean Donibane Lohizuneko Argizabal baitan ospe handia lortuko zuen" kazetarien errepublika" deritzona sortu zela, hau da, hedabideekin lotura zuzena zeukaten zenbait pertsonek antolatutakoa.
|
|
|
Era horretan, iheslarien aldeko giroa sortu beharrean, hauen aurkako jarrera zabaldu zen orokorrean, sektore batzuek etsai bezala
|
ikusten
baitzituzten hauek. Hori izan zen, erran baterako, Eskualduna() Donibane Lohizuneko aldizkari kontserbadoreak egin zuen kanpainaren kasua; aldizkari honek
|
|
|
Izan ere, elementu horiek gerra aurreko abertzaletasunean, identitate ikurren moduan, garrantzi berezia zuten. Dena dela,
|
ikusiko
dugunez, entzuten hasiak ziren kontzeptu horiekin oso kritikoak ziren beste ahotsak, besteak beste Picavea etaGernikaaldizkariarenak.
|
|
|
Behin Euskal Gobernua abian jarrita eta Parisko Marceau Ibilbidearen Delegazioa izendatuz gero, Euzko Deya jaio zen. Une hartan, instituzio jaioberrien ekimenak zabaltzeko asmoz, prentsa organo baten beharra
|
ikusten
zen. Horrela onartzen zen lehenengo zenbakian, agur moduan argitara eman zen editorialean," Aqm estamos/ Nous voici":
|
|
|
Komunikabide berriaren zuzendaritza lana, gerra hasi arte, El Pueblo Vasco ren zuzendaria izan zen Felipe de Urcola donostiarraren eskuetan gelditu zen.
|
Ikusten
denez, profesional aldetik, hedabide hau ondo hornituta zegoen eta emaitza, zalantzarik gabe, haren neurriko kalitatekoa izango da; arazoa, ordea, aipatu dugunez, diru eza zen, eta gabezia hori lehen unetik elementu grafikoen eskasian nabarmenduko da.
|
|
|
Horrela, 1939an Anayak. Correspondance bi mensuelle des pretres bas ques en exil aldizkariak
|
ikusi
zuen argia. Publikazio hau aurrekoa baino askoz apalagoa zen; baina, haatik, hau ere hiru hizkuntzetan ateratzen zen, bi hilabeteko aldizkakotasunez.
|
|
|
Mundu Gerrak eta Europako inbasio alemaniarrak, naziek eragindako pertsekuzioak zirela medio, orain arte aztertu dugun egoera zeharo aldatu zuten. Frantziako okupazioarekin, Francorengandik ihes egiten ari zirenek berriz ere arriskuan
|
ikusi
zituzten beren bizitzak, naziek harrapatzen zituzten erbesteratuak Penintsulara bidaltzen baitzituzten. Inbasioak aurrera egin ahala, errefuxiatuek, Belgika, Frantzia eta Hitlerrek konkistatzen zituen herriak halabeharrez utzi behar izan zituzten edota haietan ezkutuan bizi.
|
|
|
Hastiatua, leihora hurbiltzen zara eta handik, urrunera, haitz bat
|
ikusten
duzu eta haren gibelean eguzkia astiro ezkutatzen, prezisio suharrez.
|
|
|
Konturatu zarete naturaren erreferentzia errepikatu egiten dela, nolabait ere, irakurri dizkizuedan poema zatietan: Berrizbeitiak haizearen fereka inbisiblea
|
ikusten
du fago, ezki, zumar, platanoetan; Aranbarrik errekaldetik itsasora ekarri du lizarra, edo itsasoa lizarraren bihotzera; zu eta ni hosto inutilen parekoak garela diosku, Prevert en oihartzunez; Urretabizkaiak ezin du jakin arbolak bizirik dauden ere, zu baten aiduru malenkoniatsuan dagoelarik...
|
|
|
Zuhaitz handian
|
ikustean
zerutik hurbil hurbila den azken muskila, jauzten zait bihotza: ez nindake mintza...
|
|
|
Orga-bidean
|
ikustean
zerurat hain luzatua den patar burua, jauzten zait bihotza: ez nindake mintza...
|
|
|
Zeru gainean
|
ikustean
haizeak han eremana den hedoi arina, jauzten zait bihotza: ez nindake mintza...
|
|
|
Kontenplazioa dugu hemen nagusi, eta zuhaitz baten
|
ikusteak
darama poeta beste ikustate batzuetara, sentimenduen mundu adierazgaitzera. Iratzederrek Beloken beneditarra sartzea erabaki zuenean halako gertakari historiko xume bat zen gertatu, bertan baitzegoen Aita Lertxundi musikaria kantika liburua osatu nahi eta ezinik.
|
|
|
Ohi bezala, pesimista samar, halakoxea naiz eta. Askoz aurreratuago
|
ikusten
ditudala katalanak eta galegoak, horixe bota nuen.
|
|
|
Ekimenaren bultzatzaileek diotenez, bizkaiera batu bat finkatzeko berebiziko garrantzia izan dezakeBiz kaia gehigarri honek. Eredua
|
ikusirik
, zalantzatxo batzuk baditut neuk. Adibidez:
|
|
|
Nik oso beharrezkoa
|
dakusat
bibliografia lan hori. Mila bider nahiago dut" nazional" eta oinarrizkoa den eginkizun hau, ezen ez" nazionalista" omen diren beste asko, aho beteka eta arrabots handiarekin aurkezten diren horiek.
|
|
|
Informazioaren kopurua gero eta handiagoa bada ere eta informazio iturriak gero eta anitzagoak izan arren, gure beharrak gero eta zehatzagoak eta espezialagoak ere badiBiblinleka ra. Liburutegi batera inguratzen garenean, ez gara joaten zer dagoen
|
ikustera
, baizik eta —adibide bat aipatzearren— informatikako programa bati buruzko liburu jakin bat aurkitzera, edo galdetzera programa horri buruzko libururik ba ote dagoen. Edo beste adibide bat:
|
|
|
Horrela, Va sconia aldizkariko aleetan Unibertsitateko zenbait irakaslek zuzenduriko euskal historia garaikideari buruzko bibliografia bat argitaratzen da. Ekimen hori beste zenbait arlotan ere burutu nahi izanez gero, une honetan hori egiteko gauza izan litekeela
|
ikusten
dudan elkarte bakarra Eusko Ikaskuntza da, EIren sail ezberdinak hain zuzen. Hemen ere informatikak eskaintzen digu laguntza handia behar beharrezkoa den espezializazioa lortzeko, Jon Bilbaok planteaBiblinleka tzen zuen osotasunari uko egin gabe.
|
|
|
Bestetik, nola ez, bideragarritasun azterketa zorrotzak argitu liguke zentro berri horiek sortzeko eta kudeatzeko beharrezko den dirutza nola lor daitekeen. Horrelako Biblioteka Nazionala baina deszentralizatua ongi gorpuztu nahi bada, eta baliabide ekonomiko oso handiak behar direnez gero, nik gai honetan
|
ikusten
dudan irtenbide bakarra diru publiko eta pribatuaren arteko elkarlana da.
|
|
|
Liburuak izan ohi dira bibliotekaren objektuak eta protagonistak. Idatzizko euskarri horiek, alabaina,
|
ikus
entzunezkoari eman diote txanda bibliotekagintzan. Elkarren osagarri direlakoan, gero eta zabalagoa da horretarako lerrakera, maizago azalarazten baita denon aurrean horretarako gogoa.
|
|
|
Hasian hasi, ingurukoa oinarri: non jarri eta zertarako erabili (herri, auzo, unibertsitate, ikerketa zentroak...), zer eduki eta nola erabili (liburuak,
|
ikus
entzunezkoak, aldizkariak, egunkariak eta bestelako euskarriak) eta norentzat jardun (jende xehea, espezialistak, jendarteko zabala...).
|
|
|
Menturaz, aldatzekoa izango litzateke egiletzaren lan modua. Taldea
|
ikusten
dut nik hor ezinbesteko, talde lana baita, ene aburuz, egungo Euskal Herriak bibliografia kontuetan behar duena. Talde lana, baliabide teknikoez ondo hornitua.
|
|
|
Horrexegatik
|
ikusten
diotnorhorri aldarte bikoitza edo aurpegi osterantzekoa: egileak batetik eta sustatzaileak (eta sostengatzaileak) bestetik.
|
|
|
Bestelakoa, aldiz, une honetan proiektu hori egingarri den. Sakabanatze larregi
|
ikusten
dut nik hor, erakunde eta norbanako franko dabilelako tira tiraka, nork bere buruari eutsi nahian, azkenean ere ea hortik zerbait bideratzen duen.
|
|
|
Fundaziohitza aipatzea ere, ustekabean ez. Hortik, agian,
|
ikusiko
nuke nik aukeraren haria. Horrek, orobat, baldintzatuko luke galderaren bigarren zatia, hau da, no lakotasuna.
|
|
|
|
Ikusi
ere, sarea ikus dezaket nik oinarri, egunotan dugunetik aurrera joan ahal izateko. Egundainokoaren sarea, elkartea, ituna,... diru publikoaren babespean eta diru pribatuaren parte hartzearekin.
|
|
|
Ikusi ere, sarea
|
ikus
dezaket nik oinarri, egunotan dugunetik aurrera joan ahal izateko. Egundainokoaren sarea, elkartea, ituna,... diru publikoaren babespean eta diru pribatuaren parte hartzearekin.
|
|
|
Kultura Sailak, gizarte esparru guztietan liburutegien fondo eta bildumen berri ematea, batez ere ikerketa alorrari dagokionez, ezinbestekoa
|
ikusten
du. Hori dela eta, behar beharrezkotzat jotzen da informaziorako multimedia sistema bat eratzea, euskarri informatikoez baliatuz, aipatutako fondoetara iristeko modua errazagoa izan dadin.
|
|
|
|
Ikusteko
dago nahi edo asmo on horiek nola gauzatuko diren gero lege batean. Bestaldetik, zerbitzuen karteran egiten den aipamen hori ez da euskararen inguruan dagoen bakarra.
|
|
|
Formulario hauek, normalean, liburutegien arteko prestamoen baldintzak aipatzen dituzte. Estatu espainoleko helbide elektronikoak nahiz dokumentuen eskurapenerako oinarrizko arauak
|
ikusi
nahi izanez gero, ondorengo helbidea erabil dezakegu: http:///www.upf.es/bib/pinter/index.htm
|
|
|
Telekomunikazio sareen gizarteratze eta komertzializazioaren inguruan informazio ugari sortu zen teknologia berri hauek liburutegietan izango zuten eragina zela eta. Positiboki
|
ikusten
zen gaia, eta antolakuntza oinarrian jarriz, informazioa eskuratzeko modu zabal bezala liburutegia ikusten zen. Horrela, liburutegi eredu berri honek informazio kopuru adierazgarri, zehatz, fidagarri eta handiago bat eskuratuko luke.
|
|
|
Telekomunikazio sareen gizarteratze eta komertzializazioaren inguruan informazio ugari sortu zen teknologia berri hauek liburutegietan izango zuten eragina zela eta. Positiboki ikusten zen gaia, eta antolakuntza oinarrian jarriz, informazioa eskuratzeko modu zabal bezala liburutegia
|
ikusten
zen. Horrela, liburutegi eredu berri honek informazio kopuru adierazgarri, zehatz, fidagarri eta handiago bat eskuratuko luke.
|