|
2000
|
|
|
Egitasmo hau haatik, ezinezkoa izango zen 80ko hamarkadaren hondarrean Arrasate Press aldizkariak bidea ireki izan ez balu, argia
|
ikustean
euskarazko herri hedabideen aitzindari bihurtu baitzen. Denbora gutxiren buruan, bailarako gainontzeko herriak beren aldizkariak plazaratzen hasi ziren, loraldia Euskal Herri osora zabalduz.
|
|
2001
|
|
|
Aipatu ditudan egileek diotenez, helburu didaktikoez sorturiko testuetanhelburu didaktiko horrek eragin handia izaten du; hain handia, ezen esanahia aldebatera uzten baita. Hau argiago
|
ikusteko
euskara ikasteko metodo batetik hartutakotestu baten zati bat aztertuko dugu. Hona hemen zatia:
|
|
|
Hain euskaltzaleak izan badira, ez dakit zertan ibili diren orain arte vasquista horiek noizik behin" bai baina" aspergarri eta hutsalak esateko ez bada. Ez ditugu sekula
|
ikusi
euskararen edo euskal kulturaren aldeko ekitaldi, jai edo bileretan, ez eta gure hizkuntzaren aurka, Nafarroan edo Frantzian adibidez, egiten diren erasoengatik inolako protestarik egiten. Beren kideek Gasteizko Parlamentuan elebitasunari era guztietako oztopoak ipintzen jardun dutenean, bestalde, ez dute sekula santan ahoa ireki desadostasuna adierazteko.
|
|
|
Oraindik ez dugu
|
ikusi
euskara eta euskalgintzarenkontrako erasoa noraino iritsiko den (ez dakigu AEKrenkontrako erasoa noraino iritsiko den, edo Nafarroan hartu duten bidea zertan gauzatuko den), baina zenbait ondorio begi bistakoak dira. Momentuz esan daitekeena da, a) Erasoak forma politikoa duen kasuetan.
|
|
2002
|
|
|
Horretaz eztabaida daiteke. Baina, dena dela, gobernuak lan hori egin izan ez balu, Nafarroaren edo Iparraldearen parean egongo ginateke Euskadin ere, lepotik tiraka
|
ikusiz
euskara gero eta zokorago doakigula. Hori da errealitatea.
|
|
2003
|
|
|
Irakasle, funtzionario edo kazetari izan ezean, inork ez du euskaraz irakurtzen, ala? Inguruan bertan ez al dugu
|
ikusten
euskaraz ikasitako helduak ere nahasturik daudela etengabeko arau aldaketekin. Euskaraz datorrena zerbait zaila eta aspergarria da, ez da kultura...?
|
|
|
Hori gainditu ezik, jai dugu. Euskarazko komunitate sentsazioa areagotzeko, ezinbestekoa da gazteek
|
ikustea
euskara ez dela bakarrik eskola tresna bat. Eskuartean darabilgun  ikerketa horrek argitzen duenez, hizkuntza komunikazio bidea izateaz gain gizarte egitura guztietan txertaturik dagoen giza baliabidea da; hala da teorikoki behintzat.
|
|
2004
|
|
|
Horra, bada, Saizarbitoriaren bigarren kezka iturria: . Desio dut, eta, aldi berean, beldurrez
|
dakusat
euskararen desideologizatzeak dakarren adin nagusitasuna. Militantismoaren garaia gainditzea desio dut, ekintza bolondresak lan profesionalari atea zabalik uztea; beldur naiz, ordea, horrek ez ote duen ekarriko, ate beretik euskararen aldeko jarrera sozial baikorrek ihes egitea.
|
|
|
Hori beste kontu bat da, ordea, nire iritziz. Zernahi dela ere, hizkuntza menderatzailearen eskuak euskararen erabilera eremu nagusiak ukaturik zeuzkan eta dauzkan garaiotan, gogamen meharreko euskaltzale haiek euskara batuaren ezarpenean
|
zekusaten
euskararen fin gaiztoa. Alde horretatik ere, agerikoa denez, aurrerabide sendoa nabari da euskaltzaleen kultura soziolinguistikoan.
|
|
2005
|
|
|
Zu ohitu zara txiki txikitatik serie bat
|
ikusten
euskaraz, eta gero erdaraz beste ahots batekin; baina zuk beti pertsonaia lotzen duzu ahots batekin, eta gero beste ahots batekin entzutean txokatu egiten dizu.
|
|
2008
|
|
|
Zalantzarik gabe ariketak sortzen dituzten ikasleentzat lanketa mota hau guztiz aberasgarria da. Horretaz gain, oso pozgarria da
|
ikustea
euskara ikasten ari den ororentzat ere baliagarriak direla. Horiek horrela, gure ariketak euskaljakintzan dugun altxorrik preziatuenetakoa dela esatea ausartuko nintzateke; izan ere, egunero ehunka bisitari izaten ditugu ariketa horien bila.
|
|
|
Bestalde, Goiena.net bezalako komunikabideek sarearen aukerak aprobetxatzen saiatzen dira. Audientzia gehien duten komunikabideek, bestalde, ez dute beharrezko
|
ikusten
euskara komunikazio tresna gisa erabiltzea.❚
|
|
|
• Telebista
|
ikusterakoan
euskararen lekua %53, 6ra igotzen da euskal elebidunak diren (euskaraz erdaraz baino hobeto egiten duten) eta etxean euskaraz soilik mintzatzen diren eta Euskal Herriaren etorkizuna euskara hutsean nahiko luketen zarauztarren artean. Prentsa idatziaren kasuan, %51, 8koa da zarauztarren sail horretan euskarazko hedabideen erabilera tasa.
|
|
|
Hala ere, haurren eta gazteen arteko aldeak ez dira hain handiak. Ez, behintzat, telebista
|
ikusterakoan
euskarak duen tokian halako jauzi izugarria azaltzeko modukoak. Tamalez, datu horiek ez digute adierazten joeretan euskararen aldeko aldaketa historikoa gertatzen ari dela, aitzitik, ‘bizitza ziklo’ tankerako fenomeno baten berri ematen digute zeinetan haurrak handitu ahala euskarak atzera egiten duen.
|
|
|
Hau da, garaian nagusi zen ideologiaren (eta praxiaren) arabera euskara modernitatetik desagertzera kondenatuta zegoela, eta Azkue bezala kontrakoa frogatzen saiatzen zirenei ez zitzaiela kasurik egin behar (egiazko filologoak barik «xoro» eta «euskaro karlista» gutxi batzuk baitziren). Egia esan, Barojak edo bere ildoko aurrerakoiek ez ezik169, karlista askok ere, erretorika euskaltzaleak gora behera, ez zuten begi onez
|
ikusten
euskara hirian sartzea: baserrietako eremu tradizionaletan ahoz iraun zezala laudatu eta desio bai, baina handik kanpo maila jasoagoetara hedatzeko ezer gutxi egin eta are aurka jartzen ziren maiz170.
|
|
|
Ez euskararen nagusigoa baina ezta bazterketa ere, baizik maila bateko presentzia eta aitortza. Aldiz Donostian Azkuek euskaldun aski
|
zekusan
euskararen gailentasuna aldarrikatzeko, une hartan arrotzen hizkera baino okerrago bazegoen ere (adibide klerikal baina esanguratsua aipatuz zioen bezala elizan errazago ikus zitekeen euskara baino ez ja gaztelania baizik are frantsesa edo ingelesa).
|
|
|
Hizkuntza salbatzeko Broussainek eta Azkuek beharrezkoa
|
zekusaten
euskara hirira eramatea, goi klaseetara. Broussain ziurrenik Azkue baino elitistagoa zen puntu horretan (esplizituki adierazi zuen:
|
|
|
Hola bada, katedra Azkuek lortuta, bere ideiak zabaltzeko plataforma gisa baliatu nahi izan zuen. Katedrako ikasleei, jakina, berak egokien
|
zekusan
euskara ereduan irakatsi zien. Puntu hau ez du Lakak lantzen baina grosso?
|
|
|
Ikusten denez eskari apalak ziren, ezta katedra bat ere, baizik klase soil batzuk euskaraz. Izan ere, Azkueren hitzek salatzen dutenez apezpikuak ez zuen komenigarria
|
ikusten
euskara katedra bat sortzea. Elizak auzi honetan, hainbeste urtez agertutako borondate ezak, ezbaian jartzen du euskararen erakunde babesle tinkoena zela dioen topiko maizegi errepikatua.
|
|
|
Dena bloke bakarrean zihoan beretzat. Sabino Aranaren neologismoak, ortografia edo izendegia, ez zituen
|
ikusten
euskara estandarizatzeko proposamen gisa, proposamen hobe edo okerrago gisa, baizik inondik ere ukiezinak ziren dogma gisa. Ordurako bere abertzale nortasunaren parte bihurtu ziren.
|
|
|
Testuinguru neoliberal honetan euskarak ez du balio ekonomikorik, eta horrek bere etorkizuna kolokan jartzen du. Diruak ez du bihotzik
|
ikusteko
euskararen balio kulturala, identitarioa, komunikatiboa, sentimentala... Arrasateko Eskola Politeknikoa horren adibide argia da.
|
|
|
Hegeli buruzko hau adibide: Gogoaren fenomenologia(
|
ikus
euskarazko itzulpena: Insausti eta Uribarri 2005, 2006).
|
|
2009
|
|
|
Bestalde nabari da egokitasun objektibo bat badela, herritarren eta bereziki euskaldunen iritzien eta hizkuntza politika proiektuaren artean. Baina itxuraz jendeek oro har ez dute argi
|
ikusten
Euskararen erakunde publikoaren egitasmoak eta ekintzak beren itxaropenen araberakoa direla. Hor agertzen da komunikazioaren beharra, inkesta honen bidez hein batean bederen konpon daitekeena. bai eta ere inguruko kulturak onartuz Motibazio eskasa aipatzen dugularik maizenik motibazio aldaketa bat da.
|
|
|
Bestalde nabari da egokitasun objektibo bat badela, herritarren eta bereziki euskaldunen iritzien eta hizkuntza politika proiektuaren artean. Baina itxuraz jendeek oro har ez dute argi
|
ikusten
Euskararen erakunde publikoaren egitasmoak eta ekintzak beren itxaropenen araberakoa direla. Hor agertzen da komunikazioaren beharra, inkesta honen bidez hein batean bederen konpon daitekeena.
|
|
|
Euskal Herrian Euskaraz elkartea kezkatuta dago. Alderdi gehienek egiten duten kanpainan ez du
|
ikusten
euskararen etorkizuna bermatzeko benetako asmorik. Gaur egungo menpeko egoeran eduki nahi izatea leporatu die, baita euskarari lehentasuna ematearen aldeko hitz gutxi egitea ere.
|
|
|
Gogoan duzue aurten, Korrika garaian, AEK k egin zuen dokumentala? Horretan Galizian jaiotako andreak komentatzen zuen Hemen euskaraz dioen kartela
|
ikustean
euskaraz hitz egiten ziela; baina, tamalez, erantzuna beti izan ohi zen euskaraz berba egiten zuena kanpoan zegoela edo. Nik, benetan, uste dut askok pentsatzen dutela euskaldunok ezjakinak garela, eta iruzurra egitean ez garela konturatzen.
|
|
|
Aitortu behar dugu, ordea, gure gizartean ez dagoela hain ondo
|
ikusia
euskararen ezagutza pasiboa. Badirudi, baliozkotzat emango bada, aktiboa baizik ezin izan daitekeela euskararen ezagutza.
|
|
|
Horrexegatik, eta gaztelania ere betidanik bizikide ohikoa eta indartsua izan dutelarik, inolako deliberamendurik gabe erabiltzen dituzte eremu batzuetan euskara eta beste batzuetan gaztelania. Ez dute arriskuan
|
ikusten
euskara, are gutxiago euren jokabidearen ondorioz. Euskararekiko duten pertzepzioa ez da larriminez beterikoa.
|
|
|
Euskara batua forma hartzen hasi den garaikoa da eszena. Ikusirik garai berriak datozela,
|
ikusirik
euskara beste modu batzuk hartzen ari dela literatur tresna gisa, Jon Etxaide bere obra osoa zuzentzen, egokitzen," hobetzen" hasten da. Beldur da bizitza osoan inurri gisa egin duen lan mardulak ez ote duen aurrera egingo, ez ote den belaunaldi berrietara iritsiko.
|
|
2010
|
|
|
(1) Niretzat, komunikatzeko ez dugu behar euskara, bezeroekin hitz egiteko, komunikatzeko ez dugu behar, hornitzaileekin ezta, orduan tresna moduan, niretzako da tresna bat, gauza askotarako, baino nagoen tokian ez dut
|
ikusten
euskara tresna bat modura. (ENP1 B, 14) 2
|
|
|
Etorkinen helburua da integrazioa, izpiritu irekidura, frantsesaren ezagutza. Nehork ez du
|
ikusten
euskara baliagarri denik lanbidearentzat, baina gehienek euskara nahi dute haurrentzat Euskal Herrian ongi bizitzeko.
|
|
|
Batetik, baserrian eskola eragile kultural arrotzat hartu ohi delako. Bestetik, baserritarrek ez zutelako beharrezkoa
|
ikusten
euskara salbatzea, haiek euskara baserrian bertan transmititzen zuten neurrian. Eta hirugarrenik, 60ko hamarkadako urte haietan, baserrietan ez zegoelako soberakin ekonomiko nahikorik ikastoletan inbertitzeko, kaleko gizon eta emakumeek egin zuten moduan.
|
|
|
XX?. [
|
Ikus
euskarazko bertsioa].
|
|
|
In Vasconia en el siglo XI. Reinado de Sancho el Mayor, rey de Pamplona(), Iruña: Pamiela, 2004, 87[
|
Ikus
euskarazko bertsioa].
|
|
|
(), Iruña: Pamiela, 2004, 91[
|
Ikus
euskarazko bertsioa].
|
|
|
[366]
|
Ikus
Euskarak sorgindutako lumeroak liburuan, zortzi/ hamar arteko nahasteak, diru, neurri, bertso, dantza... kontutan gaur arte iraun dutenak.
|
|
|
[73]
|
Ikus
Euskarak sorgindutako numeroak, Erein 2000, 316 orriak.
|
|
|
Joan nintzen, esplikatu nion eta berehala ikusi nuen ez zegoela zer eginik. Ez zuen
|
ikusten
euskarak zertarako behar zuen Filosofiarik...
|
|
|
Zein modu konplikatuan euskaratzen diren filmak, ezta? Ikusle gehienok ez gara gauza izaten elkarrizketak momentuan ulertzeko, ondorioz normala da Euskal Telebistan ia inork ez
|
ikustea
euskarazko filmak. Gainera alperrik da zinema era xinpleagoan itzul dadila eskatzea, hizkuntza adituek leporatzen ahal dizutelako euskararen aberastasuna" ukatzen" ari zarela (aluzinagarria).
|
|
2011
|
|
|
Norberaren beharrak, ekonomikoak zein bestelakoak lortzeko, egokitze ahalmena dugu gizakiok. Zer ikusi… Gauzak bere onean edo" bere txarrean" esan nuke, beharbada uzten badira, leku askotan immigranteek ez dute erraz
|
ikusiko
euskararen herrian gaudela. Adineko etorkinen artean euskararekin zer gertatzen den jakiteko datu zehatzagoak behar genituzke.
|
|
|
–Erromantizismo hutsa bihurtu da pelikula bat euskaraz egitea?, zioen, baina donostiarrak euskaraz landu du bere filmografia osoa. Sasoi hartan, dioenez, hainbat jaialditan ez ziren begi onez
|
ikusten
euskarazko lanak, ezta Euskal Herrian bertan ere. Orain, Espainian ohituago daude, baina oraindik entzuten omen da, hori ateak ixtea da?
|
|
|
Horregatik biltzar honekin euskaltzale gazteek (adb. Jakin ingurukoak) ez zutela
|
ikusten
euskararen inguruan ezer aurreratu edo erabakitzen zenik. Azurmendiren balantzea behinik behin hori zen:
|
|
|
|
Ikus
Euskarazko irakasleen bilera, agiria (JMTA).
|
|
|
Kontuan hartuta ikus entzunezko edukien kontsumo paradigma berri baten aurrean dagoela gizartea (eta, kasu honetan, nerabea), beharra ikusten da ikertzeko zein den gaztetxo horiek egiten duten ikus entzunezko kontsumoa eta zeintzuk diren beraien motibazioak ikus entzunezkoak kontsumitzeko. Horrekin batera, interesgarria da
|
ikustea
euskarazko produkzioak zein leku duen kontsumo horretan.
|
|
2012
|
|
|
nuke denda gehiago egotea errotulazioa euskaraz daukana. Gasteizen ez da hainbeste denda
|
ikusten
euskarazko errotulazioa duena. Beharbada horregatik egin dugu indar gehiago.
|
|
|
Nolanahi ere, argi da —eta berriz ere diot, aspalditik— euskararen erabilpena ikaragarri gutxitu dela eta gutxitzen jarraitzen duela etengabe. Eta hori, parte handi batean, euskaraz dakitenek beraiek ez dutelako beharrezkotzat
|
ikusten
euskaraz mintzatzea eta, gisa horretara, erdaldun jarrera batean ibiltzeak ez dielako inolako arazorik sortzen.
|
|
|
Euskararen erabilera sustatzearen alde daude biztanleen %62, 3 EAEn, %38, 5 Iparraldean eta %37, 7 Nafarroan, kontuan izanik euskara sustatzearen ez alde ez aurka daudenen biztanle multzo esanguratsua dagoela (%40, 2 Iparraldean, %27, 8 Nafarroan eta %26, 1 EAEn). Deigarria da
|
ikustea
euskara sustatzearen aurka daudenak gutxi badira EAEn (%11, 6), gehiago direla Nafarroa Garaian (%34, 5) Ipar Euskal Herrian baino (%21, 3). Datu guztiak kontuan hartuz, euskararen aldeko jarrerak zazpi puntuko igoera izan du azken 20 urteotan; 1991n, euskara sustatzearen alde euskal herritarren %47, 5 zegoen, eta %55, 2 dago gaur egun. Halaber, euskara sustatzearen aldeko jarrerak behera egin du Iparraldean, %42, 3tik %38, 5era igaroz.
|
|
2013
|
|
|
Euskara dute hizkuntza akademiko nagusia, eta asko erabiltzen duten ustea dute. Ez dute arriskuan
|
ikusten
euskara, are gutxiago euren jokabidearen ondorioz. Euskaltzaleak dira, euren erara, noski.
|
|
|
Esango nuke, gure berezko Estatu propioa lortu arte, egoera hau dela, jadanik egunean, aukera aberatsena Euskararen indarberritzean eta biziberritzean eragiteko. Esango nuke ere miraria dela horrenbeste elkarte (eta organizazio orokorrean) ezberdin egotea Euskararen aldekoak, Euskal Herri osoan, nik dakidan neurrian erabat berezia dena gure Herri honetan, eta sinistu ezina gertatzen dena nazioarteko soziolinguistika aplikatuan; nahiko miraria ere
|
ikustea
Euskararekiko mota guztiko artekotasuna nola handitzen ari den, zori onez. BAT aldizkarirako artikulu hau ere nahiko artekotasunaren ibilbidea egin duena, adibidea da, gure pozerako.
|
|
|
Azkenik, Maulen, %58ak beharrezkoa ikusten du, %38ak ez du beharrezkoa ikusten, eta %4ak ez daki galdera honi erantzuten. Orduan, konturatzen gara Maulen, beste herriei konparatuz, jende askoz gehiagok ez duela beharrezkoa
|
ikusten
euskara batua izatea.
|
|
|
Errealitatean federa itzultze bat izan zen, bai, baina ez Eskualduna k erakutsi nahiko zukeen bezain sakona, ordea. Haatik, interesgarriena da
|
ikustea
euskarazko astekari horrek, errealitatea bere gisara interpretatu ala ez, giristinotasunaren goraipatzeko erabili zuela soldaduen fedearen ustezko iratzartze hori.
|
|
2014
|
|
|
– Ez dot
|
ikusten
euskaraz ez eitteko arrazoirik (ez erabili)
|
|
|
«Denok ados egon ginen, 2003ko lehen bidaia oso berezia izan zelako guretzat.
|
Ikustea
euskaraz egindako egitasmo batek halako harrera zuela han, ikustea nola poemak agertu ziren aldizkarietan... Uste dut joan ginen denok markatu egin gintuela; badira bizitza osoan gogoratzen dituzun bidaia batzuk, eta hori izan zen bat».
|
|
|
Baina euskalkiak aztertzen zituenean, Azkuek, aldi berean, argi
|
zekusan
euskarak, ikerketa soilaz gainera, batasunaren beharra ere bazuela, eta berak Hegoaldeko euskaldunengan bereziki pentsatuz, bere gipuzkera> osotua> proposatu zuen 1935ean. Ha lere proposamenak ez zuen arrakastarik izan.
|
|
|
a) Berriemaile frankok adierazi dutenaren arabera ohikoa zen Bidankozeko azken euskaldun edadetu haiek gazte erdaldunik inguratzen
|
ikusi orduko
euskarazko hizketa etetea edota entzulea uxatzea. Gotzon Pérez Artutxek ixilikonai eta aski duk jaso ditu herrian:
|
|
|
Hitzaldiaren ondorioak hirutan laburbiltzen ditu: a)" Txillardegi da euskara batua abian jartzeko ahalegin gehien egin duen euskaltzalea"; b)" Txillardegi da euskara batuaren aldeko ekimen luzeena egin duena"; c)" Txillardegik ekoiztu duen guztia
|
ikusiz gero
euskara batuaren aitzindaria izateaz gain aita dela esan daitekeela uste dut".
|
|
2015
|
|
|
Bikote honentzako euskarak balio luke gehien, horrenbestez; baina bietan jakin behar da. Gaur egun denek dakite eta tripan zerbait sortzen zaizu entzuterakoan, baina beraien iritziz ez da ohikoa hiru lagun
|
ikustea
euskaraz hitz egiten, behin gertatu zitzaien gisan.
|
|
|
Eta baita euskara batua sartzeko ere. Irakurle anitzek ez zuten begi onez
|
ikusi
euskara batua, anitzentzat «euskara espainoldua» zelakoan. Halakorik ez zitzaiokeen lepora Herria ri, Larreren eredua zelako euskara batuaren gramatika arauak errespetatzea, baina nafar lapurtera, lapurtera eta zubereraren lexikoa erabiltzea.
|
|
|
Ori erderaz ere idazteko arrazoia da, baiña euskeraz ain gutxi idazteko ez. Ez al diozute efikaziarik
|
ikusten
euskerari??.
|
|
|
Azalpena gorabehera, kazetariak ez zuen argi
|
ikusten
euskarazko irratiaren premia, lehendik ere euskaraz ziharduen irrati bat bazela baitzioen:
|
|
|
oro har ezkorra da, euskara ona Lapurdiko Hazparnen egiten dela entzun ohi dugu. Amikuzeko Sarrikotako hiztun batek Garazin
|
dakusa
euskara ona ere, uste baitu ez dutela Amikuzen bezainbat erdal hitz baliatzen euskaraz mintzatzean.
|
|
|
Dagoeneko euskarak eskola barnean egon behar zuela pentsatzen zuen, maisuei ideiak emanez. Hau oso modernoa da garaiko egoeran, jakinez eskola publikoak ez zuela begi onez
|
ikusten
euskararen erabilpena eskoletan. Sorkuntzara joateko deia egiten zuen, esperantza gazteengan jarriz.
|
|
|
Alde batetik, abertzaletasunaren kontzeptu politikoaren alde egin zutenentzat, euskara ezinbestekoa zen, hizkuntzak egiten gaituelako euskaldun. Beste batzuek, ideologia politikoak eraginda edo hizkuntzaren ikuspegi bestelakoa zeukatelako, ez zuten
|
ikusten
euskara beste hizkuntzen parean jartzeko modukoa zenik?.. Sabino Aranaren lanera etorrita, helburu politikoa linguistikoari gailentzen zaiola esan daiteke. Haren esaldia Euskotarren Aberria Euzkadi da zuztar guztiak eragin zituen XX. mendearen hasierako gizartean.
|
|
|
Zer dela-eta ez nintzen jabetu alternantziaz jatorrizkoa irakurtzean orain hamar bat urte? Ohetik aterarazi ninduen substantibo eta adjektibo erreferentzialaren txandakatze hori zergatik ez nuen
|
ikusi
euskarazkoan. Horixe argitu nahian joan naiz karrajutik apalerantz Fontainebleau Hotel, Miami liburuxka ñimiñoaren bila, aieneka, eskuekin gerrialdea jabaldu ezinik.
|
|
|
Sail horren aurkezpena egin da Herriko Etxean, Kotte Ecenarro auzapezaren inguruan, bere aldean zituela Michelle Mounios Adurriaga euskal kulturaz arduratzen den hautetsia, Haritza Camblong Euskara batzordeko kidea, bera ere hautetsietarik dena, Maite Iturre, Udalbiltzakoa, Aitziber Zapirain, Antxeta Irratikoa, Elena Armentia eta Irati Bereau Elhuyar Aholkularitzaren izenean. Hasteko, nahi dute xuxen
|
ikusi
euskara zertan den Hendaian. Batzu eta besteekin mintzatuz.
|
|
|
Hor baitugu euskararen besta eskerga, izari guziak gainditzen dituena. Hor ditugu
|
ikusiko
euskarak aurten emaiten dituen urratsak. Ziburuko ikastolarentzat lur peza bat erosia izan delarik, beste hiru ikastola berri heldu erakusten dizkigu aurtengo euskararen ekografiak; biga Lapurdin, Biriatun eta Basusarrin, eta hirugarrena Azkaraten, Baxenabarren.
|
|
2016
|
|
|
...hizkuntzen kale erabilerako besterekin, Aian horrelako azterketarik ez delako egin orain aurretik, baina ia hamarretik bederatzi (%88) euskaldunak dituen herri baterako, emaitza esanguratsuak direlakoan nago, eta egiten nuen lehen hipotesia berresten dutelakoan, alegia, mintzaldaketaren zantzuak badirela, portzentaje handian egiten delako gaztelaniaz Aiako kale eta leku publikoetan, eta ez delako
|
ikusten
euskararen ia erabateko erabilerarik.
|
|
|
Haien arteko konplizitatea kondairan zegoen oinarritua, euskal populuaren jatorriak Sapekin zeukan loturaz egina. Aspaldiko gizakiak gizerri berekoak izan zitezkeela esan zionean, biziki poztu zen, baita ere
|
ikustea
euskara ongi ulertzen zuela. Sapek Saint Bernard aipatu zioenean harritu egin zen, are gehiago anagramen istorioa azaldu ziolarik.
|
|
|
Ni 19 urterekin hasi nintzen; 47 urte beteko ditut, eta bilera askotan gazteena naiz. Igual, gazteek ez dute kezka bezala
|
ikusi
euskararena: era naturalean ikusi dute eskolan, batzuekin normaltasunez egiten dute, eta igual ez dituzte ikusten guk nabari ditugun premiak».
|
|
|
Urte guziz haur multzo eder bat biltzen da, herri batean, euskarazko egun alegera batean, iaz Donibane Lohizunen, aurten Kanbon. Zoin goxo den ehun bat haur
|
ikustea
euskaraz ari, otoitzean eta jostetan. Elizaren geroa hortan daukagu.
|
|
2017
|
|
|
Akats bat egina izan da, nire ustez, batik bat antzerki profesionalean. Jendeari erraten zitzaion joan behar zela antzerkia
|
ikustera
euskaraz zelako; kasik urrikaltasunez. Horrek ez gaitu interesatzen.
|
|
|
|
Ikusiko
euskarak zer leku ukanen duen bai eskoletan alde hortarik ikastola eta klase elebidunak sekulan baino azkarrago dirabai elkarte munduan, bai eguneroko bizian.
|
|
|
1.
|
Ikusirik
euskara hizkuntza ofiziala dela Hegoaldean, galdegiten dio frantses gobernuari euskarak ukan dezan Euskal Komunitate Autonomoan duen ko-ofizialtasun bera Iparraldeko hiru probintzietan.
|
|
|
Lehen urratsa, euskarazko erakasleak behar direla formatu, hortan eskasa nahiko handia baita. 2015eko uztailean AEK k ebaluatu zituen ikastetxe elebidunetako erakasleak,
|
ikusteko
euskarazko zein maila zuten. Eta horietatik 9k (Villa Piatik beretik 4) AEKren formakuntza sail jarraikia segitu dute 2016ko urritik 2017ko apirileraino.
|
|
2018
|
|
|
1979an Baionan sortu zen Radio Adour Navarre irrati libro elebiduna, euskal artistei eta hizlariei leku ederra egiten ziguna. Halere,
|
ikusirik
euskaraz baizik ariko ez zen irrati baten beharra bazela, bi urte berantago, euskaltzale suhar multxo batek sortu zuen Gure Irratia Milafrangatik emankizunak hedatzen zituena. Handik laster Irulegiko Irratia; berantago aldiz Xiberoko Botza eta Hendaiako Antxeta Irratia.
|
|
|
etxean jasotako hizkuntzari eusteko erantzukizuna, gizarte pluralaren singulartasunari eusteko nahia, identitatea, pragmatikotasuna… Lotu dezagun hizkuntza kontzientzia era horretako elementuekin. Nik ez dut beste biderik
|
ikusten
euskara gure hizkuntza nazional bihur dadin. Bestela bada, euskara, onenean, tribu bateko hizkuntza izango da, hizkuntza subordinatua, ez hizkuntza nazionala.
|
|
|
Tabernara sartu, okindegira, eskolara,... eta hizkuntza ohituren aldaketak eragiten ditugu. Gaztelaniaz lasai arraio ari zirenak gu
|
ikusi orduko
euskaraz hasten dira barra barra.
|
|
|
Sekulako arrakasta izaten ari da, euskarazko liburua da gai praktiko bati buruz, horrek ematen dio euskarari normaltasuna eta hiztunari bere hizkuntzan bizitzeko aukera. Normaltasunez bizitzea (ahal den neurrian) eta baikortasunez
|
ikustea
euskararen gaia funtsezkoa iruditzen zait. Euskarak ez du balio behar euskarari buruz hitz egiteko nagusiki, gai arruntak aipatzeko erabili behar da.
|
|
|
Esango nuke, enpresa gehienek ez dutela beraien burua behartuta
|
ikusten
euskara planak martxan jartzera. Enpresa gutxi batzuek beraien borondatez abiatzen dituzte plan hauek; enpresen borondatea da bide urratzaile, baina haragoko obligaziorik ez da somatzen.
|
|
|
Espainiako estatua ez dugu sekula
|
ikusi
euskarak egindako aurrerapausoak txalotzen; bai, ordea, aurrerapauso horiek ezbaian jartzen, oztopatzen eta baita desegiten ere. Espainiako nazionalismoaren hizkuntzakeria erasotzaile bihurtzen da, batik bat, gaztelaniak esklusiban dauzkan esparruak euskarak ere modu berean jorratu nahi dituenean.
|
|
|
Gaur egun euskalgintzak dauzkan baliabideekin eta erakunde publikoetatik daukan sostengu murritzarekin, apustua ez daiteke izan ea kanpotik heldu diren horiek motibatzen diren. Frantziatik datozen langile eta guraso berriek ez badute
|
ikusten
euskara beharrezkoa dela, euskarak presentzia handia duela karrikan, zergatik ikasiko dute euskara. Haur gehienek frantses eskolan eta frantses hutsez ikasten badute, zergatik igorriko dute beren haurra ikastolara edo gela elebidun batera?
|
|
2019
|
|
|
Eta oraingo giroa ikusi, oraingo haur, gazte eta helduak,
|
ikusi
euskara... Zer dio zure barruak?
|
|
|
Euskal kulturaz (arteaz, musikaz, literaturaz...) ari den katedratiko, tesi zuzendari eta doktoregai, komisario, arte kritikari erdaldunen bibliografietan oilo bat pixa egiten topatzea baino nekezagoa da
|
ikustea
euskaraz ari diren aditu eta kritikarien aipamenik. Ez dizute deus esango Juan San Martin edo Martin Ugalderen ekarpenez, Haizea Barcenillak edo Xabier Gantzarainek idatzitakoez, Leire Lopez Ziluagaren edo Ismael Manterolaren kritikez, beste hainbat aditu euskaldunen ekarpenez, liburuez, artikuluez, katalogoez.
|
|
|
Hitz horietan oso argi uzten du nola hartu behar dugun" propia"/" impropia" kontzeptua eta horrek ez du, halabeharrez, zer
|
ikusirik
euskararen historiarekin.
|
|
|
Inkestatu batek hau idazten du: " Ez dut
|
ikusten
euskarari gerorik baturik gabe eta euskalkieri oraino gutiago". Euskara biziko baldin bada, batua azkartuko dela ulertu dut eta euskalkiak ahulduko.
|
|
2020
|
|
|
Iturriagak garbi
|
zekusan
euskararen galeraren arrazoi nagusia politikoa zela:
|
|
|
1
|
Ikus
euskara batuaren hasieran egon ziren garbizaleen eta mordoilo zaleen arteko gatazken kronika interesgarri bat, JAKIN aldizkariaren sorreran girotua, eta bertan Joseba Intxaustik izan zuen protagonismoa (Azurmendi 2007a).
|
|
2021
|
|
|
Segur da asaldatuko zela
|
ikusiz
euskarari eginak zaizkion ukaldi txarrak, hain zen euskarari atxikia. Joan den astean, Konstituzio Kontseiluak lehen batean jakinarazi du legez kanpokoa daukala tokiko hizkuntzen irakaskuntza murgiltze sisteman egitea eskola publikoetan, baina murgiltze sistema hori haizu dela eskola pribatuetan, adibidez ikastola, diwan, calandreta, scola corsa edo katolikoetan.
|
|
|
Nik maiteño bat izaki eta bertze batek eramaki (Herrikoia); Gobernadoreak, jakinki ez zela deusik hari giristino zenbat hilarazirik ere, hekien aitzindariak bizirik uzten bazituen[...] (Joanategi); Iduri zaut oraino ere ikusten dudala, hantxet, gazteluko karrikari goiti joaki (Barbier); Halere, itzuli bat eginik gure bazterren ikusten, bihozmin:
|
ikusirik
eskuara eskuetarik joaki eta tokitan kasik joana (Hiriart Urruti); Eta horra Joanes oihan pean sartua, berroz berro, otarrez otar, ohoinaren ondotik joaki, makila airean, errabia bihotzean, sudurra xistuz, emaztearen kontra zer nahi erranka, zaldia, hantxet, aitzineko on baten gomendio utzirik (Lafitte). Aurreko adibideotan badira aipamena merezi duten bi puntu.
|
|
|
Eredu horrek zailtasunak eragin ditu Estatu mailako CNAF egituraren oniritzia jasotzeko. Kasuari buruzko xehetasun gehiagorentzat,
|
ikus
Euskararen Erakunde Publikoaren ebaluazio txostena, 75 or. Txostena on line eskuragarri da: de de Office Public de la Langue Basque [Azken kontstulta,].
|
|
|
Interesgarria da
|
ikustea
euskarak bizi duen biziberritze ahaleginarekin hurbilpen sentimendua adierazi dutela zenbait kasutan, prozesu horrekiko Euskal Herriko hizkuntza errealitatearekin topo egin ondoren.
|
|
|
euskara ikasteko beharrik ez dute ikusten, euren iritziz herrialdean gaztelaniarekin ondo moldatzea nahikoa delako, eta ez dagoelako herrialdean gaztelaniaz hitz egiten ez dakien inor (beste lekuko zenbaitek esaten dutenaren kontra), eta euskaraz hitz egiten ez jakiteak ez dielako inolako arazorik sortzen. Beraz, komenigarria eta baliagarria dela aitortzen badute ere, ez dute ezinbesteko
|
ikusten
euskaraz hitz egiten ikastea.
|
|
|
Azkargortak musika ere irakatsi die, tradizionala zein modernoa. «Euskal Herriko jendeak grina handia du bere kultura sustatzeko»; hala uste du Kalitak, eta harrigarria egin zitzaion
|
ikustea
euskaraz ere badela reggaeton kantarik.
|
|
|
Ez dut uste berdina izango denik. Seguru aski ikasturtean zehar ekintza gehiago hasiko gara
|
ikusten
euskararen aldeko jaietan. Eta horietako bat seguruenera potentea izango da, bukaerako egun batean.
|
|
|
Euskal kulturaz (arteaz, musikaz, literaturaz...) ari den katedratiko, tesi zuzendari eta doktoregai, komisario, arte kritikari erdaldunen bibliografietan oilo bat pixa egiten topatzea baino nekezagoa da
|
ikustea
euskaraz ari diren aditu eta kritikarien aipamenik. Ez dizute deus esango Juan San Martin edo Martin Ugalderen ekarpenez, Haizea Barcenillak edo Xabier Gantzarainek idatzitakoez, Leire Lopez Ziluagaren edo Ismael Manterolaren kritikez, beste hainbat aditu euskaldunen ekarpenez, liburuez, artikuluez, katalogoez.
|
|
2022
|
|
|
Libe Mimenza Behategiko koordinatzaile eta Beha proiektuko ikerketa arduradunak modu honetan definitu du egitasmoa: «Gaur egun neurketa digitalean dauden erronkei erantzuteko proiektu bat da; batetik,
|
ikusteko
euskarazko komunikabideek nola ari garen neurketa digitalaren bitartez eta zein modutan ari garen neurtzen gure webguneetako trafikoa. Bestetik, sistema hori eguneratzeko, merkatuan badaudelako software berriak eta erronka berriak.
|
|
|
Biziki pozgarria da ikustea herri bultzada hori artikulatzeko urratsak egiten dituztela. Finean, biziki pozgarria da
|
ikustea
euskararen aldeko mugimenduaren katea ez dela eten.
|
|
|
Duela aste batzuk, bestalde, Eneko Oroz eduki sortzaileak Zer
|
ikusi
euskaraz egitasmoa jarri zuen martxan. Tiktoken, Instagramen eta Youtuben bideo laburrak egiten ditu, azaltzeko zein eduki ikus daitezkeen euskaraz streaming plataformetan —bikoiztutakoak zein azpidatzitakoak— Pantailakeuskaraz.eus barnean, atal propio batean bildu dituzte Orozen bideo guztiak.
|
|
|
2023 urtean Interneteko plataforma batean jarriko dituzte euskarazko filmak. 2022 urtea zigortu egin dute, eta urte honetako azken hilabeteetan dugu filmik
|
ikusi
euskaraz. Film horiek bahitu egin dituzte eta beste plataforma batera ohitu gara euskaraz zinema ikusteko.
|
|
|
XXI. mendean, hizkuntza zapalkuntzaren eta herri zapalkuntzaren transmisioan eten bat gertatu da, eta normalkuntzaren lilura bat ere badago eremu batzuetan, hizkuntza zapalkuntzaren kontzientzia ahuldu da, eta ahultze horrek ere badakar hain beharrezko ez
|
ikustea
euskarari heltzea. Feminismoaz besteko mugimendu sozialetan euskararen inguruko auzirik ez da, eta abertzaletasunean, eta alderdi politikoetan ez dago halako tentsiorik.
|