|
2001
|
|
|
Hala ere, Pillay andreak oso jarrera kritikoa azaldu zuen presidente beltzak eman zuen apartheid krimenen amnistiaren aurrean. Ez
|
zegoen
ados, ezin irentsizko pilula zen harentzat. Hego Afrikari Egiaren Batzordea antolatu zen delituak agerian jartzeko, baina ez errudunak epaitzeko.
|
|
|
Baina amnistia onartu egin zen, Mandela jakintsuak egoera hartan beste irtenbiderik ikusten ez omen zuelako. Erabaki horren truke, 300 urtean gutxiengo zuriak agintzen
|
egon ondoren
, agintea, beren borondatez, utzi omen zuten.
|
|
|
Nork jartzen ditu armak, eta dirua? Non
|
daude
benetan epaitu liratekeen eragileak?
|
|
|
Gaiztagin asko eta asko libre dabiltza Europako kaleetan. Esate baterako, delitu ekonomikoak legedian tipifikatu gabe
|
daude
. Argitzen ari dira ELF petrolio multinazionalek Afrikako zenbait diktadoreri, Mobuturi besteak beste, eman izan dioten babesa. Legediak ez ditu horrelako kasuak harrapatzen.
|
|
|
Rutaganda negozio gizon famatua interahamwe miliziaren buru ordea izan zen. Dena dela, Pillay andreak dioenez, gerra latz horren atzean ze interes ekonomiko
|
zeuden
aztertzea eta epaitzea ez da, oraingoz, Nazio Batuen epaitegi horren zeregina.
|
|
|
Latinezko izen hori Parisen jarri zioten zientzialariek. Armand David bitartekari zela, orduko Txinako enperadoreak hainbat elaphurus davidianus saldu zituen Europan, horietatik 18 Londondik hurre, Woburn Abbey lursailean, eta hantxe ugaldu ziren, espezial. Horrela lortu zuten desagertzeko arriskuan
|
zegoen
piztiak irautea.
|
|
|
Panda hartza ere halaxe
|
dago
, betiko galtzeko arriskuan, 1.000 eskas baitaude aire librean, eta beste 100en bat zoologikoetan. Eta hobe dute biziaraztea panda, ze Txina turismoari ateak zabaltzen ari da, eta horretarako, beren burua, pandaren herri?
|
|
|
Panda hartza ere halaxe dago, betiko galtzeko arriskuan, 1.000 eskas
|
baitaude
aire librean, eta beste 100en bat zoologikoetan. Eta hobe dute biziaraztea panda, ze Txina turismoari ateak zabaltzen ari da, eta horretarako, beren burua, pandaren herri?
|
|
|
Txina eta Europa ere alderatu zituen. Bere azterketei esker, jakingo du Txinan arrain espezie gehiago
|
daudela
Europan baino, zomorroekin, aldiz, alderantziz gertatzen dela. Eta zomorroen antzera landareekin ere.
|
|
|
irakurtzen irakatsi zion, latinezko gauza batzuk eta musika pixka bat ere bai, Parrokiako organista baitzen. Hamar urte egin zituenean, gurasoek sorlekutik gertu
|
zegoen
Bussetoko institutuan matrikulatu zuten. Pietro Selettirekin humanitateak ikasi zituen, eta Ferdinando Prevosi Bussetoko kapera maisuarekin harmonia eta kontrapuntua.
|
|
|
Kanpoko arbolen artean badira Amerikatik ekarritakoak, Txinatik... Bertizen
|
dago
, baita ere, Libanoko zedro handia, 165 Foru Dekretuak Monumentu Natural izendatua 1991n. Bertizko berezko fauna honako animaliok osatzen dute:
|
|
|
Herri xeheak esaten zuen Zigak txaletetik Iparraldeko hondartzetako emakumeak ikusten zituela katalejo indartsu batez. Izan ere, txaleta tontor batean
|
dago
, eta udan ikusmira ederraz goza daiteke handik: esandako hondartzak, Pirinioak, Orhi mendia...
|
|
|
1) Guztiz galerazita
|
dago
arbolak eta arbola adarrak moztea. 2) Ezin da ehizan egin, ez arrantzan, azeria edo hegazti harrapariak harrapatzeko ez bada.
|
|
2002
|
|
|
Adibidez, 1624koan neba hiltzen du Katalinak, eta ihesi dabil. 1625koetan ez
|
dago
hildako nebarik, eta beste liskar batzuk dira ihesaren arrazoi. Liskarrak sarri izaten zituen Katalinak, jokozale amorratua zenez.
|
|
|
Baina 1624an, sendatuta, Cadizen
|
dago
Katalina. Amerikara itzuli aurretik, Erroman Aita Santuarekin izango da beren ibilien barkamena lortzeko, eta Espainiako Felipe IV.a erregearengandik bizi osorako pentsioa jasoko du, bere alde makina bat indiar hil zituelako donostiarrak.
|
|
|
Garai hartan oso gaizki ikusita
|
zegoen
Europako neskek garçon eran janztea. Frida ere gizaseme jantzian azaltzen zen, segur aski hankako akatsa nolabait ezkutatzeko, horrek jendearen esamesak sortzen bazituen ere.
|
|
|
Horrezaz gain, 1925eko zorigaitzeko istripuaren ondorioz, erabat aldatu zen bere bizimodua: igeltsuzko kortse latzak soinean, ohean denboraldi luzeetan
|
egotea
, gurpil aulkian nolabait ibili beharra, egin zizkioten 32 ebakuntza, batez ere oinaze mingarriak jasan behar izan zituen.
|
|
|
Berrogeigarren hamarkadan ospearen eta loriaren gailurrera heldu zen Frida, surrealisten mirespena eta lilura lortuz. Baina, jota
|
zegoen
osasun aldetik.
|
|
|
Mobilizazio asko eragin ditu nekazarien artean laborategi globalek egiten dizkieten bidegabekerien aurka. Adibide xume bat jartzearren, azafrai haziak patentatu egiten dituzte, eta nekazarien bizimodua lur jota
|
dagoenean
garestiago saltzen dizkiete. Vandana andreak auzi asko jarri ditu biopiraten aurka, Espainian argitaratu duen' Biopiratería' (Icaria) liburuan argi eta garbi azaltzen duen bezala.
|
|
|
Aurrerabidearen eredu patriarkalak ezinbestez monolaborantza eta homogeneotasuna dakar berekin, Francis Baconek formulatu zuen bezala,' lurra ama izatetik mendean hartu behar den eme bihurtzen dute gizasemeek. Emakumeak, aldiz, errealistagoak dira eta atzematen dute bizi iraupena dibertsitatearen baitan
|
dagoela
'.
|
|
|
" Qatar-en ere ikusi nuen arduradunak arazoak ezkutatzen saiatzen zirela, horregatik asko murriztu zituzten akreditazioak berak ere. Hala ere, erakunde ez gobernutarretako ehun bat kide bildu ginen, erabat kontrolatuta
|
geunden
, ordea. Dena dela, protesta ekitaldiak burutzen genituen biltzarrak egiten zituzten hotelaren aurrean, zenbait lelo aldarrikatuz:
|
|
|
Dibertsitatearen baloreak gustatzen zaizkit, jendea bere jarreraren erantzule bihurtzen duen dibertsitatearena. Afganistango gerra, aldiz, dibertsitatearen aurka
|
dago
, baina bestela badirudi ere, jarrera horrek ez du etorkizunik".
|
|
|
Eta horrekin batera ikasi dute gozamena dela izadiaren barietatea eta bizi formak errespetatzea. Horiek oso aberatsak eta anitzak dira, eta ez dira inoiz ere erabateko kontrolpean
|
egongo
.
|
|
|
Hogei urte ez zituen oraindik, eta atxilotu egin zuten armak erabiliz lapurreta egin zuelako. Hiru urtez
|
egon
zen erreformatorioan.
|
|
|
Antzezlea izan zen eta, aldi berean, zuzendaria. Leniren lanik ezagunenak alderdi naziaren hazkundearekin eta goienarekin
|
daude
lotuta. 1934an, Adolf Hitlerrek berak enkargu bat eman zion agintera heldu ondorengo alderdi nazionalsozialistaren Lehen Batzarra filmatzeko.
|
|
|
Ia ehun urte zituela, oroitzapen liburu bat argitaratu zuen. Lan horretan laburbildurik
|
dago
emakume adoretsu eta trebe honen bizitza polemikoa eta liluragarria.
|
|
2004
|
|
|
Pertsiako Sha Reza Pahlevi
|
zegoen
agintean Shirín Ebadí lehen emakume epaile bihurtu zenean. 1974a zen.
|
|
|
aitak diru kopuru bera ematen zieten semeari eta alabei gastatzeko. Ayatola guztiak ere ez omen dira berdinak emakumeen eskubideei
|
dagokienez
: batzuek sutsu diote emakumea ezin dela etxetik irten gizonaren baimenik gabe, baina beste ayatola batzuek, ordea, zera omen diote, velayate fagí titulua ere lor dezaketela emakumeek, hots, buruzagi goren izan.
|
|
|
2000 urtean kartzelan
|
egon
zen Sharín Ebadík 22 egun eman zituen espetxean 2000 urtean. Irten, eta egin zuen lehen aldarrikapena preso politikoak askatzekoa izan zen.
|
|
2005
|
|
|
Iñaki Aldekoa: " Hemen krisian
|
dagoena
utopia da" 1/ 3
|
|
|
H. Prentsan irakurri ditugu bi idazleren iritzi hauek berriki: Europaren historia ezin dela ulertu kristautasunaren ondaretik aparte zioen David Lodgek, eta Yuri Andrujovich ek, berriz, Europaren nortasuna sistema humanistari lotuta
|
dagoela
. Kristautasuna eta humanismoa, beraz.
|
|
|
Espainia osoan, baina bereziki Euskal Herrian. XVI. mendean Leizarragak bere Biblia itzultzen duenean, hori funtsezkoa da, bere garaian Europan gertatzen ziren beste gertaeren parean
|
zegoelako
. Baina XVIII. mendean Uztarrotzeko ez dakit zein parrokok idatzitako biblia niri bost axola zait, zeren katixima hori historiatik kanpo zegoen ia XVIII. mendean.
|
|
|
XVI. mendean Leizarragak bere Biblia itzultzen duenean, hori funtsezkoa da, bere garaian Europan gertatzen ziren beste gertaeren parean zegoelako. Baina XVIII. mendean Uztarrotzeko ez dakit zein parrokok idatzitako biblia niri bost axola zait, zeren katixima hori historiatik kanpo
|
zegoen
ia XVIII. mendean. Ordurako Europan Ilustrazioa eta beste mugimendu batzuk bazeuden martxan.
|
|
|
Baina XVIII. mendean Uztarrotzeko ez dakit zein parrokok idatzitako biblia niri bost axola zait, zeren katixima hori historiatik kanpo zegoen ia XVIII. mendean. Ordurako Europan Ilustrazioa eta beste mugimendu batzuk
|
bazeuden
martxan. Nik uste dut sekulako entresaka egin dudala, entresaka sanoa.
|
|
|
Nik uste dut inoiz baino handiagoa dela idazlearen eta irakurlearen arteko distantzia. Bortitz sartu dira tartean
|
dauden
agenteak: editoreak, interes komertzialak.
|
|
|
Balio bakarra dirua da. Pentsatuko dugu gurea literatura txikia dela eta
|
badagoela
halako protekzionismo bat, baina sumatzen ari naiz gero eta menderatuago gaudela zipriztin berberarekin. Irakurketaz hitz egiten dugunean, denok urduri jartzen gara, umeek irakurtzea nahi dugu, gutxienez zerbait irakurri dezatela, nahiz eta komiki bat izan.
|
|
|
Balio bakarra dirua da. Pentsatuko dugu gurea literatura txikia dela eta badagoela halako protekzionismo bat, baina sumatzen ari naiz gero eta menderatuago
|
gaudela
zipriztin berberarekin. Irakurketaz hitz egiten dugunean, denok urduri jartzen gara, umeek irakurtzea nahi dugu, gutxienez zerbait irakurri dezatela, nahiz eta komiki bat izan.
|
|
|
H. Hain justu, liburuaren bukaeran aipatzen duzu gure artean ere sortzen ari dela irakurle mota berri bat ez duena literatura serio edo sakon bat eskatzen, ezpada kontsumorako literatura, denbora pasakoa. Horretan ere homologazio horretan
|
egongo
ginateke, mendebaldeko literaturen parera iriste horretan, eta horrek aldaketak ekarriko dizkio literaturari.
|
|
|
Heziketa humanistiko edo klasiko batetik irakurketa entretenimendu hutsa izatera pasa gara. Garai batean entretenitzeko ere hainbeste aukera ez ziren oraindik, jo dezagun mende hasieran.Liburua gertuago
|
zegoen
. Agian ez zen egongo lehenengo lehenengo mailan, baina bai bigarrenean edo hirugarrenean.
|
|
|
Garai batean entretenitzeko ere hainbeste aukera ez ziren oraindik, jo dezagun mende hasieran.Liburua gertuago zegoen. Agian ez zen
|
egongo
lehenengo lehenengo mailan, baina bai bigarrenean edo hirugarrenean. Liburua zen denbora pasarako eskura zegoen elementu bat.
|
|
|
Agian ez zen egongo lehenengo lehenengo mailan, baina bai bigarrenean edo hirugarrenean. Liburua zen denbora pasarako eskura
|
zegoen
elementu bat. Gaur egun denbora pasaren zerrendak izugarri luzatu dira.
|
|
|
Bigarren Mundu Gerra arte irakurketa liburu onak irakurtzea zen. Kontua ez zen edozein liburu irakurtzea, irizpide batzuk
|
bazeuden
, bazegoen irakurketa eta heziketa humanistiko eta klasikoaren eredu bat eta eredu horren arabera bagenekien zeintzuk ziren liburu onak. Gaur egun hori pikutara joan da.
|
|
|
Bigarren Mundu Gerra arte irakurketa liburu onak irakurtzea zen. Kontua ez zen edozein liburu irakurtzea, irizpide batzuk bazeuden,
|
bazegoen
irakurketa eta heziketa humanistiko eta klasikoaren eredu bat eta eredu horren arabera bagenekien zeintzuk ziren liburu onak. Gaur egun hori pikutara joan da.
|
|
|
Liburuen gainetik, guk geuk erabaki dezakegun horren gainetik lanean ari diren indarrak izugarriak direlako. Globalizazioa esaten dugunean esan nahi du azkenean amerikanoen sistemaren barruan denok harrapatuta
|
gaudela
eta horrek nolabait ere uhin batean bezala gu denok arrastan eramaten gaituela. Euskal literatura txikia da, herri txiki bat da eta eskaintzak ere murritzak dira eta erakarmen handiagoa daukate zabor literaturak, zinetik eta telebistatik datorren literatura txar baina arrakastatsuak.
|
|
|
Eta badakigu: nik nire kabuz erosi dut baina nire burua kolonizatuta
|
dago
. Merkatuaren funtzionamendua eta boterea hori da:
|
|
|
Espainia osoan gehien irakurri den liburua The Da Vinci code da. Pentsatzen dugu ikasten ari garela The Da Vinci code irakurrita, humanistikoki eta humanitatearen aldetik eta ekarpen batzuk
|
daudelako
.
|
|
|
Oso maila txikian eskaintzen dute. Askotan komeni da Durangoko Azoka eta horrelako lekuetan
|
egotea
ikusteko jendeak zer eskatzen duen, zentzuk diren bere arrazoiak. Joaten zara Durangora eta jendeak nobelak eskatzen ditu; honetan ere' homologatuta' gaude, oso.
|
|
|
Askotan komeni da Durangoko Azoka eta horrelako lekuetan egotea ikusteko jendeak zer eskatzen duen, zentzuk diren bere arrazoiak. Joaten zara Durangora eta jendeak nobelak eskatzen ditu; honetan ere' homologatuta'
|
gaude
, oso. Hemengo sortzaileak, dauzkagun idazleak gutxi dira eta nobela genero exijente bat da.
|
|
|
H. Editore eta elkarte zenbaitek aipatu izan dute liburugintza krisian
|
dagoela
. Ez hainbeste liburugintzaren ikuspegitik, baina irakurzaletasunaren ikuspegi batetik begiratuta, uste duzu literatura krisian dagoela?
|
|
|
H. Editore eta elkarte zenbaitek aipatu izan dute liburugintza krisian dagoela. Ez hainbeste liburugintzaren ikuspegitik, baina irakurzaletasunaren ikuspegi batetik begiratuta, uste duzu literatura krisian
|
dagoela
–
|
|
|
I. A. Hemen krisian
|
dagoena
utopia da, amigo! Utopiak beti norabide bat markatzen du.
|
|
|
liburuak eta publikazioak, artea, abangoardia. Zentzu bat, arrasto bat
|
zegoen
, eta hori da desagertu dena. Orain ez dakigu liburuek zer aportatzen duten, zer norabide berri, eta orduan dagoena desorientazioa da.
|
|
|
Zentzu bat, arrasto bat zegoen, eta hori da desagertu dena. Orain ez dakigu liburuek zer aportatzen duten, zer norabide berri, eta orduan
|
dagoena
desorientazioa da. Krisia hori da, desagertu dela arrastoa.
|
|
|
Alaskaren parean
|
gaude
, Amchitka uhartean, eta Vancouver tik, Kanadatik alegia, itsasontzi bat atera da uharterantz AEBak bertan egiten ari diren saio nuklearrengatik protesta egitera. 1971n gaude, Richard Nixon da AEBetako presidente.
|
|
|
Itsasontzia erosi zutenean, Hunter zen Greenpeaceko buru. Itsasontzia ur gainera atera zuten baina hain
|
zegoen
hondatua! 1987an berariaz hondoratu zuten itsaso faunaren bizileku izan zedin.
|
|
|
Alaskaren parean gaude, Amchitka uhartean, eta Vancouver tik, Kanadatik alegia, itsasontzi bat atera da uharterantz AEBak bertan egiten ari diren saio nuklearrengatik protesta egitera. 1971n
|
gaude
, Richard Nixon da AEBetako presidente. Itsasontzi horretan 11 ekologista" zoro" doaz.
|
|
|
Gehienez ere 9X12 cm-ko formatuan marraztua: aulki batean eseritako norbait, eliza inguruan
|
dauden
xaharrak, saltokietako jendea, eskaleak, ikatz saltzaileak, ijitoak. Urte horretan bertan eta hurrengoan Bilbon dugu, eta ez dio erreparatzen industriari, baizik azokei.
|
|
|
Durangon, Baionan, Donostian. Tillac en ibilbidea ikertu nahi duenak Baionako Euskal Museora joan beharra dauka, han
|
daudelako
artistaren hainbat liburu eta marrazki, baita Donostiako San Telmo museoan ere, nahiz eta han oso marrazki gutxi aurkituko dituen. Museo honek 1990ean Tillac en 194 lan izan zituen ikusgai.
|
|
|
Honekin zerikusi gutxi du astrofisikak. ' Astrofisika izugarri gustatzen zait, baina atxikiegia
|
dago
militar arloari, eta hori ez dut batere atsegin. Beraz, arte ikasle egin nintzen, eta Dresdengo Arte Akademian sartu nintzen'.
|
|
|
Irailaren 11az geroztik amerikarrek shock izugarria nozitu zuten, inoiz ez zutelako antzeko zerbait jasan hain zuzenki. Uste dut berdin diola zein sistematan bizi zaren, edo noren alde
|
zauden
, zer egiten duzun edo nora zoazen. Gerra eta terrorismoa txarrak dira, gaiztoak, eta aurre egin behar zaie.
|
|
2008
|
|
|
Dendak ere ikusgarriak dira. Eta mundu zabalean ez
|
dago
gune komertzialik Lacoste dendarik ez duenik. Harrigarria da nola hazten diren batzuetan negozioak.
|
|
|
Gaur egun 100 herri baino gehiagotan saltzen dituzte arropa, betaurrekoak, kolonia eta beste makina bat osagai marka horrekin. 1994an markaren irudia berritzeari heldu zioten, modaren abangoardian
|
egoteko
asmoz baino, modaz ez pasatzeko beldurrak eraginda. Horretarako, puntako diseinatzaileak kontratatu zituzten.
|
|
|
Horretarako, puntako diseinatzaileak kontratatu zituzten. Eta 2000 urtetik aurrera Christophe Lemaireren esku
|
dago
eginkizun hau. 75 urteurrena ospatzeko, Lacosteren sortzaileak euskal jatorria zuela jakinik, moda linea berri bat diseinatu eta New York en erakutsi zuen Christophe Lemairek.
|
|
2009
|
|
|
1831 urtean Beagle izeneko itsasontzia munduari itzuli osoa emateko prest
|
zegoen
eta ikerketa zientifikoak egiteko bidaia hartan naturalista gisa joan zedin leku bat eskaini zioten Darwini. Bere aitak ez zion joaten utzi nahi, baina osaba Josiah Wedgwood ek auzian parte hartu eta Darwin, azkenean, munduan zehar abiatu zen ontzian.
|
|
|
Ontzi hartan lurrak eta urak ezagutzeko parada izan zuen Darwinek. Paraje haietako bizitza naturalaren oparotasuna ikusita, liluratuta gelditu zen eta bizidun guztiak erabat erlazionatuta
|
zeudelako
ideia izan zuen.
|
|
|
Charles Darwinek munduan zehar egin zuen bidaian, azpimarragarria izan zen Galapagoetara iritsi zeneko unea. Galapagoak Ekuadorreko kostatik mila kilometro ingurura
|
dauden
irla bolkanikoak dira eta bertan dortoka erraldoiak aurkitu zituen naturalistak. Garrantzi berezia bertako txori batzuek izan zuten ordea; txontek, hain zuzen.
|
|
|
Irla haietako txontak berdintsuak ziren, baina ez erabat berdinak. Gutxienez hamalau espezie
|
zeuden
eta beraien artean aldea zegoen. Txonta mota haiek bezalakorik ez zegoen inon eta hamalau espezie desberdin haiek ekintza bereziren batez han sortu zirela esateak ez zirudien arrazoizkoa. Darwinek beste era batera pentsatu zuen.
|
|
|
Irla haietako txontak berdintsuak ziren, baina ez erabat berdinak. Gutxienez hamalau espezie zeuden eta beraien artean aldea
|
zegoen
. Txonta mota haiek bezalakorik ez zegoen inon eta hamalau espezie desberdin haiek ekintza bereziren batez han sortu zirela esateak ez zirudien arrazoizkoa. Darwinek beste era batera pentsatu zuen.
|
|
|
Gutxienez hamalau espezie zeuden eta beraien artean aldea zegoen. Txonta mota haiek bezalakorik ez
|
zegoen
inon eta hamalau espezie desberdin haiek ekintza bereziren batez han sortu zirela esateak ez zirudien arrazoizkoa. Darwinek beste era batera pentsatu zuen. Kontinentean txonta haien antzeko beste espezie batzuk bazeudenez gero, haiek kolonizatuko zituzten irlak eta gero ondorengoek, eboluzioari esker, forma desberdinak hartuko zituzten.
|
|
|
Txonta mota haiek bezalakorik ez zegoen inon eta hamalau espezie desberdin haiek ekintza bereziren batez han sortu zirela esateak ez zirudien arrazoizkoa. Darwinek beste era batera pentsatu zuen. Kontinentean txonta haien antzeko beste espezie batzuk
|
bazeudenez gero
, haiek kolonizatuko zituzten irlak eta gero ondorengoek, eboluzioari esker, forma desberdinak hartuko zituzten.
|
|
|
1844erako Darwin konbentzituta
|
zegoen
espezieak ez zirela aldaezinak eta beren jatorriaren zioa hautespen naturala zela. Bere ikerketa guztien emaitzak taxutu eta laburtu ondoren, 1859an" The Origin of Species" izeneko liburu mardula argitaratu zuen.
|
|
|
Izan ere, giza arrazaren ideia erlijioso nahiz filosofikoak zalantzan jartzen zituen, hein handi batean behintzat. Gaur egun eboluzioaren ideia guztiz onartuta
|
dagoenez gero
, garai hartako giroa ulertzea zaila gertatzen zaigu. Dena dela, honakoa pentsatu behar dugu:
|
|
|
Dena dela, honakoa pentsatu behar dugu: garai hartan teoriaren alde ematen ziren frogak ulertzeko gai oso pertsona gutxi
|
zegoela
. Froga horiek izaki bizidunei buruzko azterketa sakonak egitea eskatzen zuten; baita fosilen hondarrenak ere, hain zuzen.
|
|
|
Baina Darwinen ideiei egindako erasoa ez zetorren jende xehearengandik soilik. Ospe handiko Owen anatomista, esaterako, guztiz aurka
|
zegoen
eta kritika gogor eta latza idatzi zuen. Zer esanik ez, bere lankide asko bat zetozen berarekin.
|
|
|
Aldiz, Hooker, Asa Gray, Huxley eta Lyell, besteak beste, Darwinen alde agertu ziren berehala. Hasieratik Huxley talde osoaren buru jarri zen eta toki guztietatik Darwinen liburuaren aurka zetozen geziak desbideratzeko prest
|
egon
zen.
|
|
|
Talde hartako buruzagi nagusia Gottfried Lessing zen, Doris-en bigarren senarra eta bere hirugarren semearen aita izango zena. Baina, guda ondorengo urte haietan komunisten mugimenduarekin etsia hartua
|
zegoen
eta 1954an politika lerro hori erabat baztertzea erabaki zuen. Ordurako, 1950ean, bigarren senarra utzi eta seme txikiena hartuta Londresa jo zuen, bere idazkiak besapean.
|
|
|
Han eman zuen bere haurtzaro eta nerabezaroa Doris-ek. Ikasketei
|
dagokienez
, komentu katoliko batean lehenik eta ondoren, Salisburyn (Harere, Zimbabweko hiriburua) neskentzat bakarrik zen institutu batean aritu zen ikasten.
|
|
2010
|
|
|
Ehun urte baditu ere, sasoian
|
dago
eta zientziaren eta bizitzaren aurrean jarrera ezkertiarra izaten jarraitzen du. Arrazoinamendu kontu bat baino ez omen da, izan ere humanitatearen zorigaitz guztien errua burmuinaren eskuin hemisferioak omen dauka:
|
|
|
Tragedia guztiek hemisferio honetan dute iturburu, desberdin den ororen mesfidati den alderdia". Hain zuzen, bere tesiaren bidez, burmuinaren bi hemisferioetatik bat bestea baino garatuago, helduago
|
dagoela
defenditu zuen. Rita Levi Montalcini laikoa eta zorrotza da erabatekoa.
|
|
|
Emakume konprometitua Zientzialari aparta honen egitekoen artean arazo etiko eta sozialak konpontzeko egitasmoak sustatzea ere
|
badago
. Afrika gosea, pobrezia eta izurriteek jotako kontinentea da eta testuinguru honetan emakumeen heziketa ezak ikaragarri kezkatu izan du zientzialaria.
|
|
|
Eta zalantzarik gabe, dio Rita Levi Montalcinik, heziketaren bidez lortuko litzateke emakumeen osasunarekin zerikusi zuzena duten arazo larriak gainditzea, hala nola, mingarrien artean mingarriena izan daitekeen ablazioak eragindakoak: " Kultur heziketak bakarrik etengo ditu munduan barrena hedatuta
|
dagoen
ohitura beldurgarri eta anker hauek". Horretarako, bere ustez, mundu mailako emakume talde bat osatzea, biktima diren emakumeen aldeko lege eraginkorrak indarrean jartzeko, oso baliagarria izango litzateke.
|
|
|
Eta gaztelaniako obediente adjektiboa euskaraz esaneko edo esan oneko. Diktadoreak giza taldeak beren esanetara jartzeko eskuineko hemisferioaz baliatzen dira. Norbaiten esanetara jartzea egiturak norbait horren zerbitzura jartzea esan nahi, berak esandakoa betetzeko prest
|
gaudela
, hain zuzen. Aukera gehiago daude, hala ere, ideia hau adierazteko.
|
|
|
Norbaiten esanetara jartzea egiturak norbait horren zerbitzura jartzea esan nahi, berak esandakoa betetzeko prest gaudela, hain zuzen. Aukera gehiago
|
daude
, hala ere, ideia hau adierazteko. Gaztelaniazko a las órdenes de, obedeciendo a, al servicio de ordain hauexek ditugu:
|
|
|
Gaztelaniazko a las órdenes de, obedeciendo a, al servicio de ordain hauexek ditugu: Esane (t) an/ esane (ta) ra
|
egon
Adibidez: Agintariaren esanean dagoen armada:
|
|
|
Esane (t) an/ esane (ta) ra egon Adibidez: Agintariaren esanean
|
dagoen
armada: el ejército que está a las órdenes del mando.
|
|
|
el ejército que está a las órdenes del mando. Zerbitzariak etxeko andrearen esanetara
|
zeuden
: los/ las criados/ as estaban al servicio de la señora de la casa.
|
|
|
Société des Nations erakundea, 1920an sortua, Genevan kokatua, NBEren arbasoa dugu. 1924ko irailetik, Cassin Frantziak SDNean duen ordezkaritzan
|
dago
, beste hamaika kiderekin, Edouard Herriot politikari famatua buru dutela. Cassinek SDN erakundea etengabe sostengatzen du.
|
|
|
Ez ote dira justuki biak Frantzia egin duten indar ezberdinen sintesi perfektua? Cassin Londresen
|
egonen
da hiru urtez, gero Aljeren urte batez. De Gaulle eta Churchillen arteko hitzarmena idazten du:
|
|
|
giza eskubideen abokatuak eta epaileak moldatzen ditu bereziki. Cassinentzat hezkuntza, justizia, indar etikoa eta aburu publikoaren sostengua denen oinarrian
|
daude
. Gobernuz Kanpoko Erakundeek anitz egin dezakete giza eskubideen alde, bereziki Estatua bulkatuz.
|
|
|
1948tik 1990era Hegoafrikan apartheida izan zen erregimen sozio-politikoa, zuriek agindutako gobernuak ezarritakoa. Afrikaans hizkuntzan" arraza bereizketa" esan nahi du apartheid eta garai hartan, biztanle gehienak beltzak izan arren, gutxiengoa osatzen zuten zurien esku
|
zegoen
agintea eta giza eskubideen murrizketa larria pairatu behar izan zuten hegoafrikar beltzek.
|
|
|
Mandelaren bizitzaren garai honi
|
dagozkionak
Maritxu Muruak idatzi berri duen Nelson Mandelaren biografiatik atera ditugu.
|
|
|
Rolihlahla Mandela, honela baitzen Nelsonen txikitako izena, Transkei ko Mvezo herrixkan jaio zen 1918 urteko uztailaren 18an. Transkei lurraldea Cape Town etik, Lurmutur Hiri tik alegia, 1.200 kilometrora
|
dago
, ekialdera, Drakensberg mendien eta Indiako Ozeanoaren artean, Kei ibaiaren eta Nataleko mugaren artean. Bere aita, Gadla Henry Mphakanyswa, Thembu tribuko buruzagi oinordekoa zen eta errege aholkularia.
|
|
|
Kraal, Hegoafrikan, natiboen ohiko etxaldea da, txabola biribil batek edo batzuek osatua eta, abereak gordetzeko, hesiz inguratua. Badirudi emazteen arteko harremanak onak zirela eta amari oso atxikia
|
egon arren
haurrak beste emazteak ere amatzat hartzen zituela. Lau amen maitasunaz gozatu izanak babes giro handia eman zion Mandelaren haurtzaroari.
|
|
|
Nelson Mandela Robben Uharteko kartzelan sartu zuten 27 urte zituela eta bertan eman zituen hurrengo 18 urteak. Kartzelan
|
zegoen
bitartean, bere izen onak gora egin zuen eta berehala Hegoafrikako lider beltzik esanguratsuenetakotzat hartzen hasi ziren. 1988an Victor Versterko Kartzelara eraman zuten eta han egon zen askatu zuten arte.
|
|
|
Kartzelan zegoen bitartean, bere izen onak gora egin zuen eta berehala Hegoafrikako lider beltzik esanguratsuenetakotzat hartzen hasi ziren. 1988an Victor Versterko Kartzelara eraman zuten eta han
|
egon
zen askatu zuten arte.
|
|
|
Pozik bizi izan zen txabolaren teilatupean, eta herrixka hartako sagu eta arratoiak ehizatzeari ekin zion. Egun batean ordea, teilatuan eguzkiaren epelaz goxatzen
|
zegoela
, etxe barrutik zetozen zarata batzuk entzun zituen. Gizasemea eta emaztea apurka apurka geroz eta ahots gorago ari ziren oihuka, eta fixti faxta, nolako zartakoa hartu zuen Gizasemeak lurraren kontra atetik kanporatua izan orduko!
|
|
|
Baina Andrée de Jongh ez zen bakarrik joan bilera hartara. Hiru gizon
|
zeuden
zain beheko solairuan, beste bi belgikar eta eskoziar bat, guztiak Bruselatik harekin iritsiak eta nazismoaren aurka borrokatzeko prest.
|
|
2011
|
|
|
Familiaren opor-lekua izan zen 1882 urte bitarteko udetan. Talland House izeneko etxea hondartzari begira
|
zegoen
, eta Godrevy ko faroa ikusten zen.
|
|
|
Bi gazteok abusu lizunak egiten ei zizkieten Virginiari eta Vanessari. Neurriz kanpoko jokabide hauen berri A Sketch of the Past eta 22 Hyde Parke Gate liburuetan adierazi zuen, baina oso modu ez agerikoan. Kontuak kontu, maiz oso triste
|
egoten
zen, tristeegi. Eta maiz, oso alai, alaiegi.
|
|
|
Sentitzen dut berriro erotzera noala. Ez dut uste garai latz horietako beste bat pasatzeko moduan
|
gaudenik
. Oraingoan ez naiz neure onera etorriko.
|