|
2000
|
|
|
ez da sekula santan ontzitik jaitsi. Iragan mendearen hasieran gaudela, Bederatziehun ez da existitzen, ez
|
dago
hiri, parrokia, eritetxe, espetxe edo futbol talderik bere izena inon idatzia duenik. Ez du aberririk, ez du jaiotza datarik, ez du familiarik:
|
|
|
Gasteizen guztira 971 aparkaleku daude lur gainean, lur azpian berriz, 3.079 ibilgailuentzat dago lekua. Iaz 105.366 ibilgailu
|
zeuden
hirian, orain bi urte berriz, 97.886 Pertsonako 0,48 ibilgailu dago bertan eta 1,37 familia bakoitzeko. Iazko ibilgailuen kopuru osotik, 84.456 ziren autoak, 11.265 kamioiak eta 326 autobusak.
|
|
|
hortaz, boterea bereganatzeko diktadura ezarri beharrean izango dira. Kontrola lortzeko asmoz, burtsa
|
dagoen
hiri nagusietan lehergailu atomiko bat jarri nahiko dute. Bonbak jartzeko munduko leku ezberdinetako erakunde armatuak (IRA, ETA, Brigada gorriak, IK,...) engainatuko dituzte, Azken Epaia deituriko taldea eratuz.
|
|
|
—Irrigarri hago, Edu. Hi ikusita mutur ozpinena ere irriz urratzeko maneran —haurretako oriztak hirugarren begiarena egiten zion matelondoan— Aspaldi handian irrikitan
|
nengoan
hiri noiz erranen, Edu, eta gaur diat parada: hamabortz urte hituenetik irrigarria izan haiz, eta gaur, noiz eta gaur, goia jo duk hire irrigarrikerian.
|
|
|
Ni atzealdean eseri nintzen eta handik erraz erreparatu ahal izan nion jendearen ikusminari: irrikatan
|
zeuden
hiriko eta iragarki neonargitsuak ikusteko. Ni, ordea, leher kaka egina senti  tzeaz gain, azken boladan bezain axolagabe nindoan, baina ez denbora luzerako.
|
|
|
Ordura artean ikusi gabea nuen beste iragarki bat ikusi nuen, telebista marka batena. Negu giroa, elurra eta haizea
|
zegoen
hiri bateko kaleetan. Gizon bat ageri zen, ibiltari, sonbreirua jantzita, aterki sendoa haizearen aurka babesteko ahaleginetan, berokia sudur puntaraino lotuta...
|
|
2001
|
|
|
Ziklomotorrari eta beren osasunari kalte egiten diotela ohartu gabe, gidariak motorra" trukatu" edo manipulatzeari ekiten dio, gehienezko 40 km/ h ko abiadura ezartzen duten mugak kendu eta ihes hodi originalaren ordez handiago bat(" hoditzar" gisa ezaguna) jarriz. Hoditzar hauek berez lehiaketarako bakarrik prestatzen dira, eta debekatua
|
dago
hirian eurekin ibiltzea, baina edozein motor dendatan eros daiteke. Gero etxean muntatzen da 20.000 pezetatan (800 libera) eta ordu laurdeneko lana besterik ez du behar.
|
|
|
Gero Davos-eko foroa etorri zen, urte bereko urtarrilean, eta globalizazioaren alderdi onak eta txarrak eztabaidatu ziren. Apirilean, udaberriko bilerak egin ziren Washingtonen, hau da, NMFaren eta MBaren egoitzak
|
dauden
hirian. Globalizazioaren aurkako mugimenduek bi aukerak erabili zituzten beren ahotsa eta aldarrikapenak era baketsuan aditzera emateko.
|
|
|
Aipagarria da, baina Sarrionandiaren poesian ispiluaren aipamen gehien Pragako sailean gertatzen dira, hain zuzen ere hiri hori Golem aren bitartez magiarekin loturik
|
dagoen
hiria delako. Horregatik balio dio ispiluak etorkizuna asmatzeko eta ikusteko:
|
|
|
OHZk ondasun higiezin guztiengan du eragina, baina desberdintasunak
|
daude
hiri izaera edo landa lurreko izaeraren arabera.
|
|
|
Dozena bat ibai baino gehiago
|
daude
hiriaren azpian,
|
|
2002
|
|
|
Orain arte hiria ikergai gisa eta jarduera arkeologikoen marko modura aipatudugu; baina, gure kasuan, zer da hiria? Egia esanda, gaur egungo hiria hitzafenomeno oso ezberdinak izendatzeko erabili izan da mundu osoan, eta, azkenfinean, ez
|
dago
hiriaren definizio bakar bat. Izan ere, ikuspuntu ezberdinen araberasortzen dira definizio ezberdinak.
|
|
|
era berean, (txikiak aundiekin alderatzea bidezkoa balitz) Krekops ko erleak, euki naiak zirikatuta bakoitza bere arloan ari da. Zarrenari
|
dagokie
uriaren ardura, orrazeak egin eta tegiak antzetsuki moldatzekoa. Gazteak, berriz, aztalak elarrez gaiñezka etortzen dira gauez nekatuta; an or, xurgatzen ibiltzen dira gurbiz ondoetan, sarats orailletan, izkaro eta zafrai gorrizketan, erkiondo gurietan eta unanu burni kolorekoetan (iakintu).
|
|
|
Askanio hori izan zen ala hori baino zaharrago bat, Kreusaren semea, Ilion osorik zegoela jaioa, gero aitak ihesean lagun izan zuena, Juliaren gens ekoek euren izenaren sortzaile bezala aipatzen duten Julo bera. Askanio horrek, han edo hemen harengandik nahiz honengandik jaioak, baina zalantzarik gabe Eneasen seme zenak, orduko denboretan jadanik Laviniumeko biztanlego ugariarengatik garairik onenean
|
zegoen
hiri aberatsa utzi zion amari nahiz ugazamari. Beste berri bat eraiki zuen berak Albanum mendiaren oinetan, mendialdean luzetara dagoelako Alba Longa izena hartu zuena.
|
|
|
Kanpin gehienek supermerkatua dute instalazio berberetan. Hala ez bada, elikagai freskoak egunero edo astero erosteko aukera ematen duen establezimendua egongo da herrian edo hurbilen
|
dagoen
hirian. Hala ere, freskoak (haragia, arraina, arrautzak, barazkiak eta esnea) dira elikagai arazotsuenak, hozteko egoera onean ez badaude.
|
|
|
Mundua nerabeek oinordetuko duten arren, marjinazioaren, tratu txarren, esplotazioaren eta axolagabetasunaren ondorioak jasaten jarraitzen dute. Munduko ia herrialde guztietan
|
daude
hirietako kaleetan bizimodua ateratzen saiatzen diren adin txikikoak. NBEko agentziaren azken datuen arabera, 100 milioi haur bizi dira egoera horretan, eta egunero egin behar diote aurre malnutrizioa jasateko, GIBarekin kutsatzeko edo drogan erortzeko arriskuari.
|
|
2003
|
|
|
Atal honetan bi parametro neurtu nahi izan ziren: orientatzeko balio duten eta, bereziki, interes turistikodun tokiei
|
dagozkien
hiriko seinaleen kopurua, antolamendua, etc.
|
|
|
Ahalegin handiak egin arren, koronabirusak eragindako arnas sindrome horrek, hotzeriaren herena eragiten dutenen familia berekoak, 1.550 pertsonari eragiten die 15 herrialdetan, eta 54 pertsona hiltzen dira ofizialki. Bestalde, gai horrekin estu lotuta, New Yorkeko osasun arduradunek pneumonia atipikoaren kasu berri baten berri eman zuten atzo, eta, horren ondorioz, orain arte bost gaixo
|
zeuden
hirian. Estatu Batuetan, 59 kasu susmagarri daude.
|
|
|
Portala eta denda, denda eta portala. Etxeak adina denda
|
zegoen
hirian. Okindegiak, bitxi dendak eta tabernak bata bestearen ondoan.
|
|
2004
|
|
|
Xavier Queipok amesturiko zazpi hiri motak eraiki ditu bere baitan. Berarentzat, hiri imajinarioa pausoz pauso deskubritzen goazen hiria da, harripeko hiria, pertsona bakoitzaren begirada pean
|
dagoen
hiria.
|
|
|
EHUko ikertzaile taldeak, alabaina, muga horiek gainditzea posible dela uste du. Egia da Euskal Herrian ditugun parte hartze adibide gehienak »uste baino ugariagoak» herri txikietan ematen direla, baina frogatuta
|
dago
hiri handietan ere bitartekoak ipin daitezkeela. Hamabi milioi biztanleko hiri batean posible bada, nola ez da izango milioi eta erdi dauzkan Bizkaian, adibide bat ematearren?
|
|
|
Muturra agertu du ilargiak eta Botxoa, hiriburu entzutetsua, egunez ta gauez argitan
|
dagoen
hiri zahar berritua, argiagotu egin du bere argi motelez.
|
|
|
Galizia eskualdea eta Santiagoko hiria, Santiagoko hilobia
|
dagoen
hiria, Xacobeo 2004 honetan hamabi milioi bisitari izango dituzte. Espainiako ipar mendebaldeko eskualde horretan ia 4.000 kultura ekitaldi daude aurreikusita, besteak beste, antzerki eta musika jaialdiak, rock kontzertuak eta arte erakusketak.
|
|
|
Parkfielden kasua Horrek ondorio nabarmenak ditu arrisku sismikoa ebaluatzen duten ereduetan; izan ere, kasu askotan, gertaera kuasiperiodiko bat hartzen dute, eta horrek arriskua denborarekin handitzea eragiten die. Porrotaren adibiderik argiena Parkfielden kasua da, San Andresen failaren ertzean
|
dagoen
hiri estatubatuar txiki bat, 22 urteren buruan lurrikarak gertatu baitziren. 1966an erregistratu zen azkena, eta hurrengoa 80ko hamarkadaren amaieran edo 90eko hamarkadaren hasieran agertzea espero zen.
|
|
|
Sentsibilitate handiagoa emakumeen artean gizonen artean baino; eta sentsibilitate handiagoa ikasleen, irakasleen eta profesional liberalen artean enpresaburuen eta langileen artean baino. Sentsibilitate handiagoa
|
dago
hiriko jendearen artean landakoen artean baino. Hainbat urte daramatzate inkesta hau egiten.
|
|
|
Gauzak hantxe daude. Batzuk ilargitako arbolak bezala, zeruaren kontra islatzen den mendi-lerroa bezala, argiak pizturik
|
dagoen
hiri bat bezala, ilargi eta izar bezala daude iraganaren kolkoan norberari gertatu zaizkion zenbait gauza; eta beste zenbait, gaua iluntzen duen hauts mehe ta beltza bezala, ikuspegi guztietan zehar itzal handia barrenduz.
|
|
2005
|
|
|
Nahiz eta anonimatuaren zehazpen horrekin bat natorren. Izan ere, errebindikazioa egitean distantzia handiagoa
|
dago
hirian. Urteroko festa patronalez eta Ihauteriez ari gara baina nik, adibidez, festa berriak aipatu nahi nituzke:
|
|
|
Gainbegirada batez, berau inguratzen duten bi mendi eta lakuaren babesagatik dela pentsa daiteke, baina badago beste faktore bat hain agerikoa ez dena: Irakeko iparrean muga pasabide bakarretik gertuen
|
dagoen
hiria da. Hemengo diru sarrerak, petrolioaren kontrabandoarenak batez ere, oso oparoak izan dira azken hamabost urteetan.
|
|
|
Eta hiriari buruzko hainbat xehetasun historiko ekonomiko eman eta gero, ezaugarri klimatikoak jorratzen hasi nintzen: altura handian
|
dagoela
hiria eta horrek birikak nekatzen dituela azkenerako, baina gainerakoan klima oso osasuntsua dela eta hango bizitza, berriz, merkea...
|
|
|
Aldizkari honetako teknikariek joan den ekainean 18 hirietan aurretiaz erabakitako hainbat leku-aldaketa egin zituzten, garraiobide publiko eta pribatuetan (autobusa, motoa, taxia eta metroa, honelakoa
|
dagoen
hirietan) eta norberaren kotxean ibiltzeak erabiltzaileari xurgatzen dizkioten denbora eta diru gastuak konparatzeko xedez.
|
|
|
Aldizkari honetako teknikariek joan den ekainean hiri horietako bakoitzean aurretiaz erabakitako hainbat leku-aldaketa egin zituzten, garraiobide publiko eta pribatuetan (autobusa, motoa, taxia eta metroa, honelakoa
|
dagoen
hirietan) eta norberaren kotxean ibiltzeak erabiltzaileari xurgatzen dizkioten denbora eta diru gastuak konparatzeko xedez.
|
|
|
Parkinak okerren
|
dauden
hiriak dira, ordena honetan, Zaragoza, Gasteiz, Coruña, Bartzelona, Bilbo, Madril eta Santander.
|
|
|
Eta nolabait, txanponarenifrentzua dela esan liteke. 1638ko setio heroikoak gainbeheran
|
zegoen
hiri zaharraren pribilegioei eusteko balio izan zuen, Gortean zituen bitartekoen laguntzaz.Ofizialki mugaren zaindari jarraitzen zuen, nahiz eta etsaiak Hernaniraino sartu, inguruak kiskali eta Bordeleko artzapezpikuaren itsas armadak kostaldea Laredoraino bonbardatzea galarazteko gauza ez zen. Urte hartan bertan harresiak eraisteko proposamen bat egin zen, onura baino kalte handiagoa egiten zutelakoan12.Baina kontua da garaipen hark haize berria eman ziola hiri zaharrari, eta eskeroneko zina betetzeko prozesioa bertakoen nortasun agiri bihurtu zela, urteenpoderioz, Irunen bezala.
|
|
|
orrialde hori gisa erabil daitezke. Bilaketa eremuan “telefono” hitza, jatetxe gogokoena eta erabiltzailea
|
dagoen
hiria sartzen badira, lehen emaitzak nahi den informazioa izateko probabilitateak oso handiak dira. “Teléfono el bulli” bilaketaren bidez erreserba telefonoa lortzen da, hiria edo probintzia jarri beharrik gabe.
|
|
|
Bolton kapitaina Bilbora azaldu zenean blokeatuta omen
|
zegoen
hiriari janaria ekarriz, Andoni liluraturik gelditu zen. Ez, Eguna izparringian irakurri zuen albisteagatik jakin zuen, lehen orrialdean zetorren.
|
|
2006
|
|
|
Identitarismoa ez ote liteke beste aldean? Larru beltz, ile kuxkulatu edo kizkurtu, frantsesa ongi menperatzen ez duten etorkinez garbi
|
dagoen
hiri erdian. Frantsesa baita mintza dezaketen hizkuntza bakarra integratuak izan nahi baldin badute.
|
|
|
Gaur egun dagoen teknologiarik aurreratuena ere mugatua sentitzen da haiek egiten zutena egiteko. Pentsa, Tihuanacoko monolitoetako bat hemen
|
zegoen
hirian, eta orain dela gutxi lekuz aldatu behar izan zuten. Garabi bakarrez jaso ezin, eta plegatuta bi garabitan mugitu zuten.
|
|
|
Bilbotarren «amatxo» kutunaren etxea eliza gotiko ederra da, baina beste estilo batzuetako elementuak ere baditu. XVI. mendean Ama Birjina agertu ei zen leku berean eraikita
|
dago
hiriaren ikono nagusietakoa den basilika.
|
|
|
Hamaika dendatxo
|
daude
hiriaren alde honetan... Batzuetan, betiko puntu orratzekin ehundutako artilezko arropak saltzen dituzte.
|
|
|
Vacca Pirineoetatik gertu
|
zegoen
hiria izan zen eta bertatik jaso zuten bacceoek izena; pentsatzen denez olerkariak beraien buruz idatzi zuen (Virgilio, Eneida, 4, 42): Eta bacceoak, lurralde zabal batetik hedatzen direnak.
|
|
|
Feniziarren menpeko irlaren zatia eta barnealdeko zatia, greziarren menpe zegoena, ez zegoen horrela banatua. Erromatarrak ez zuten hirigintza sakona bultzatu Sizilian, ez zuten hiri berririk fundatu eta gainbeheran
|
zauden
hiriak gailentzeko ez zuten ezer egin.
|
|
|
Kasu horretan, autotik antena kentzea komeni da. Beraz, gomendagarriagoa da errepideetan edo FMko banda saturatuta ez
|
dagoen
hiri txikietan ibiltzea. Prezioa 20 eta 40 euro bitartekoa da.
|
|
|
Smog mota hori Los Angelesen deskribatu zen lehen aldiz 1940ko hamarkadan, eta bereziki areagotzen da trafiko handia, eguzkitsua eta aire mugimendu txikia duten hiri handietan. Oso adierazgarria da, halaber, kostaldea duten edo handik hurbil
|
dauden
hirietan, hala nola Los Angelesen edo Tokion, eta bailara zabaletan kokatutako hiri handietan, hala nola Mexiko hirian. Uda da poluzio mota horren estaziorik okerrena —udako smog deitzen zaio—, eta zenbait fenomeno klimatologikok, hala nola inbertsio termikoek, larriagotu egin dezakete garai jakin batzuetan, airea berritzea zaildu egiten baitute.
|
|
|
Eskualdeko eta tokiko agintariak dira hirigintza planen arduradunak, baina Etxebizitza Ministerioa eraikin berrien ugaritzea geldiarazten saiatzen ari da. “Hamarkada batean, lehendik
|
zegoen
hiri azaleraren laurdena urbanizatu dugu”, esan zuen mintegian kartera horren titularrak, María Antonia Trujillok. Ministroak esan zuenez, kodeak mugatu egin luke eraikin jarraitu berrien kaltea, eta sektorearentzat 30 urteko lege aldaketarik garrantzitsuena da.
|
|
|
laku ugari, sabana, mendi ikusgarriak bost mila metroko altuera, erdibasamortu batzuk herrialdearen iparraldean eta oihanak hostozabalak hegoaldean. Aintzirak, sabana, bost mila metroko mendiak, herrialde honek eskaintzen dituen zaporeen eta zentzumenen aniztasunaren aurrerapena dira Herrialdearen hegoaldean
|
daude
hiri handienetako bi. Ugandako, Entebbe hiriko eta hiriburuko, Kampalako garrantzitsuak.
|
|
|
Joan nintzen, bada, nire lantokia
|
zegoen
hirira. Gaziak eta gozoak, denetik izan nuen, baina merezi zuen esperientziak, dudarik gabe, eta ez bakarrik bizitzan lehenengo aldiz neure diruaren jabe nintzelako, neure buruaren jabe.
|
|
|
Eta horregatik jarraitu nuen leihotik begira. Ilargi jota
|
zegoen
hiria, kilkerren hotsak janda gure ondoko patioa. Bi edo hiru izango ziren baina a ze zarata.
|
|
|
Kurti eta Triesteri buruzkoak ziren aitaren koska asko. Justiziarekin arazoak izandako norbait, errugabea izanagatik ere, nire babesle egokiena ote zen; orain bai orain ez, bateko eta besteko nazioen atzapar luzeen mende
|
egondako
hiri bat toki egokiena ote zen ni bezalako bat nabarmendu gabe bizitzeko. Amonak, ordea, objekzio guztiak ezeztatzen zituen hartutako erabakian fede osoa duen baten konbentzimendu pitzadurarik gabeaz.
|
|
|
Adlerhaus aerodromoa aipatu zidan. Eraiki berria zela, ez
|
zegoela
hiritik urruti. Ezagutzen ote nuen.
|
|
|
Salamancako makrobiltegia, Francoren lehen hiriburuan sortua (badaezpada Portugalgo mugatik gertu
|
dagoen
hiri batean eraikia, kolpe militarrak huts egingo balu ere), ez zen urte askotan mekanika errepresiogile goibeletik atera. Handik ateratzen zen epaitegi eta ministerioetaranzko dokumentuen prozesioa, batetik izendapenei eta bestetik epaiei oinarri dokumentala emateko.
|
|
|
– Garai hartan miseria handia
|
zegoen
hirian, pobrezia ikaragarria. Jendeak edozer gauza asmatzen zuen aurrera egiteko, diru apur bat lortzeko, badakizu...
|
|
|
Eta berak erantzun zidan, inondik ere espero ez nuen zakarkeriaz: Hau, Macondon ez ezik, maoisten esku
|
dauden
hiri eta herri guztietan egin litzateke! Sinetsi ezinik begiratu eta esaldia errepikarazi nion.
|
|
2007
|
|
|
Dena den, Durango izan zen Bizkaiaren aurkako erasoaldiaren hasierako jomuga nagusiena. Nazionalek, artilleriaz eta Nafarroako brigadetako soldaduez baliatuz Otxandiotik eta Arrasatetik eraso egin zuten bitartean, hegazkinez frontetik hamabi kilometrora
|
zegoen
hiria eraso zuten hiru egunez. Durango eta Elorrioren aurka buruturiko hegazkin erasoa, mundu mailan egindako lehen lur eta aire operazio bateratua izan zen.
|
|
|
Zergatik hori? Agian, lurralde horretan
|
zegoelako
hiri multzo handiena ere Novempopulania zeritzana.
|
|
|
Era guztietako ondorioak izan ditzake aldaketa horrek: itsas aldetik hurbil edo ibai handien arroetan
|
dauden
hiriak (Londres, New York, Bartzelona, Hong Kong eta antzekoak) harrapatuko dituzten uholdeak, eskualde zabal zabaletan uzta osoa galtzea, espezie asko desagertzea, urakanen intentsitatea areagotzea, kliman aldaketa bortitzak gertatzeko arrisku larriagoa, Groenlandiako hormazko geruza behin betirako urtzea, etc.
|
|
|
–Gerrakoan? (zein gerratez ari den ez badakigu ere), De Waalek kontatzen digunez, bonbardaketa gogorra egon zen zooa
|
zegoen
hirian. Izuturik hiru bonoboak hil ziren bihotzekoak jota; txinpantze arruntek, berriz, arazorik gabe gainditu zuten froga hura.
|
|
|
Elisa ez zen munduaren amaieran bizi, munduaren amaiera hasieragoan dago, etxearen aldean. Parte Zaharreraino eraman ninduen eta han etxeko atarian
|
nengoela
hiririk gabe geratu ginela iruditu zitzaidan. Alde batean itsasoa ikusten nuen, itsaso gris zakar eta kaioz betea; bestetik, mendia, adar eta zuhaixkez josia, egunez bederen.
|
|
|
Zapatak kendu dituzu. Milanen eginak dira,
|
zauden
hiritik nahiko gertu. Hain urrun egonda ere, Gorka eta Mirenen oihuak entzun ditzakezu, ez dute apartamentuko dutxara sartu nahi, eta Amaia haien atzetik ari da.
|
|
|
Pragako etxe baten batez besteko prezioa %20 igo zen iaz. Gaur egun, 60 metro koadroko etxebizitza bat
|
dago
hiri horretan, 80.000 euro inguru. Eslovakiako eraikuntza da, gaur egun, herrialdearen oinarri ekonomikoetako bat.
|
|
|
Azken datuen arabera, 600 pertsona
|
daude
hiriko kaleetan inolako arretarik gabe.
|
|
|
Auto gidariei, batez beste, 20 minutu galarazten dizkiete. Neurri eztabaidagarria udalekin itundu da, haiei
|
baitagokie
hirietako trafikoa kudeatzeko eskumenak. Bilbokoak esan du dagoeneko ez dagoela Bizkaiko hiriburuan ezartzeko baldintzarik; Gasteizko Udalak, berriz, zuhurtzia eskatzen du.
|
|
2008
|
|
|
XIX. mendean sortu zuten, festak, zezenketak eta herri merkatuak egiteko. Han
|
dago
hiriko udaletxea, arkitektura neoklasikoaren adierazle. Haren parean jarriz gero, eraikinaren atzetik ageri, enparantzaren zaindari diren bi dorre ikusten dira.
|
|
|
Biek bat egiten dute hiriko beste gune garrantzitsu batean, Posta enparantzan. Izenak agintzen duen bezala, bertan
|
dago
hiriko postetxea. Eraikina XX. mende hasierakoa da eta sinestezina badirudi ere, arkitektoari ate nagusia proiektatzea ahaztu zitzaion.
|
|
|
Kanada eta AEBetako hiriak, hala ere, pagotxa dira txirrindulaz dabiltzanentzat, bidegorriz beteta daudelako. Eta Vancouverren bertan, campingak
|
daude
hiri erdi erdian.
|
|
|
Guatemalan sartu bezain laster, aldiz, bidaia askoz arriskutsuago bihurtzen da. Tikaleko piramide maia ospetsuetatik hurbilen
|
dagoen
hiriak lakua du erdian, eta lekuaren erdian uhartea. Han gordetzen dituzte turistak, poliziak babestuta.
|
|
|
Lasai ibiltzeko moduko hiria begitandu zaigu asteburuan, baina autoz antzeman diogu non
|
dauden
hiriko milioi inguru biztanlek. Martirien Zubitik (Saudi Arabiak beste bat eraiki duen arte, hirian egon den zubi bakarra) Nigerren beste aldean ere auzoak eta auzoak, Sogonikoko autobus geltokia inurritegi erraldoia da, Maliko eta Afrikako mila lekutara doazen bidaiariz beteta.
|
|
|
Gipuzkoaren egitura. Hemen ez
|
dago
hiri handi bakarrik. Ekonomilariek diotenez, ez du egitura makrozefalikorik, edo denok ulertzeko moduan esateko, ez du buru> reko> egiturarik.
|
|
|
Era berean, Etxebizitza Bideratzeko Egitasmoak jasangarritasunaren ikuspegi nahiko zabala agertzen zuen. Belaunaldi arteko elkartasunaren markoan kokatzen zen, eta jasangarritasunerako bidean, eraikuntza berrian jasangarritasun irizpideak barneratzea eta jadanik eraikita
|
dagoen
hiriaren aprobetxamendua ezartzen ziren oinarrizko ildo gisa. Halaber, energia kontsumoari buruzko kezka agerian zegoen eta hiri eredu berriei buruzko hausnarketaren beharra ere aipatzen zen, gainetik bada ere.
|
|
|
Eta hilero 56 euroko kuota ordaindu behar da (48 euro, batez beste, gimnasioak ur eremurik ez badu, eta 66 euro, halakorik badu). Alde handiak
|
daude
hiri batzuetatik besteetara. Madrilen eta Bilbon, batez besteko hileko kuotarik garestienak erregistratu ziren:
|
|
|
Nolanahi ere, egungo hiriek jasangarritasunaren bidean ere lan egin dezakete. Alde horretatik, gero eta ekimen gehiago
|
daude
hiri mailan energia berriztagarriak eta eraginkortasun energetikorako sistemak instalatzeko, HHSen kudeaketa ekologikoa, garraio jasangarria, etab. Bestalde, klima aldaketak hainbat ekimen sustatzen ditu munduko hainbat hiritan. Espainian, Klimaren aldeko Hirien Sareak nahi du tokiko gobernuek zenbait konpromiso har ditzatela arazo horri aurre egiteko.
|
|
|
Nokiaren arabera, 6120 erabiltzailea edozein hiritan orientatzea eta haren urratsak grabatzea, galdu egiten du. Aplikazio honetan informazioa
|
dago
hiri gaineko multimedia, bidaia gida gisa, printzipioa doakoa da. Beste fabrikatzaile batzuk, hala nola Sony Ericsson, GPSko irtenbideak ere eskaintzen ari dira oinezkoak.
|
|
|
Gehienak ongi komunikatuta daude unibertsitate campusekin, zentro historikoekin edo autobus, tren edo metro geltoki nagusiekin. Aztertutako zentroen %95ek ez dute bermatzen garraio zerbitzu propiorik (bai, ordea, Iruñean, Kordoban eta Oviedon bisitatutako zentro batzuetan), baina 10 minutu baino gehiago ez dira oinez ibiltzen, kasurik okerrenean, egoitzara sartzen direnetik hurbilen
|
dagoen
hiri garraioaren geralekura arte. Zentro horien %10ek laguntza pedagogikorako kabinetea zuten, eta %12k laguntza psikologikorako zerbitzua, beren instalazioetan bizi diren ikasleei.
|
|
|
Besteak beste, hiri hondakinak (ohituta
|
gauden
hiri hondakinak), biosanitarioak, zitostatikoak, kimikoak eta erradioaktiboak dira osasun zentroek egunero sortzen duten zaborra. Horiek prozedura berezien bidez sailkatu eta ezabatzen dira, hainbat arautegitan aurreikusitakoak, ospitaleen eta herritarren segurtasuna bermatzeko.
|
|
|
Egun, aisialdirako tresna badira ere, bideo jokoen jatorria armadako soldaduak trebatzeko sortu zituzten simulazioetan dago, eta teknologikoki nahiz estetikoki ikaragarri garatu diren arren, oraindik ere askok mantentzen dute gerra izaera hura. Erakusketako zenbait lanek, hain zuzen, ikusle jokalaria helikoptero batetik Afganistan bonbardatzen edo jendez gainezka
|
dagoen
hiri islamiar batean misil bidez «terroristak» akabatzen jartzen dute, bideo jokoek estalki ludikoa jantzita sarri hedatzen duten ideologia eta mezu politikoari buruz gogoeta egitera bultzatuz. Asko dira erakusketan biolentziaren gaiaren bueltan dabiltzan lanak, hainbat ikuspuntutatik begiratuta, oraindik ere bideo jokoak eta bortxakeria (birtuala, noski) elkarrengandik oso hurbil dauden kontzeptuak baitira.
|
|
|
Liverpool eta Stavenger hiriek egindako lana aztertuko dute, horiek baitira aurtengo Europako Kultura Hiriburuak. Frantzian 2013ko hautagaitzarako lehian
|
dauden
hiriek (Bordele, Lyon, Marseilla eta Okzitaniako Tolosak) zein puntu jorratu dituzten ere aztertuko dute.
|
|
|
Etxeratze agindua dute haiek, gainera, igandeaz geroztik. Horiez gain, 7.000 polizia ere
|
badaude
hirian, hutsik dauden etxeetan eta dendetan lapurretarik egin ez dezaten.
|
|
|
Kuban izugarrizko kalteak eragin ondoren, Mexikoko Golkoan barrena, Texasko kostaraino iritsi zen atzo Ike. Galveston irlan jo zuen lurra, goizaldeko 2: 00tan Euskal Herriko 9: 00tan. Galveston Texasko kostako hego ekialdean
|
dagoen
hiria da, autobide batek kontinentera lotzen duena. CNN telebista kateak igorritako irudietan ikus zitekeenez, haize bolada bortitzek kilometro orduko abiadura zuten, Urakanen Zentro Nazionaleko txostenaren arabera zuhaitzak sustraitik atera, argindar posteak bota eta eraikin ugari teilaturik gabe laga zituzten.
|
|
|
Mexiko Berria, 1882; Virgil Cole agente federalak (Ed Harris) eta haren bazkide Everett Hitch (Viggo Mortensen) Appaloosara iritsi dira. Randall Bragg (Jeremy Irons) boteretsuaren menpe
|
dago
hiria. Cole eta Hitch Appaloosako sheriff aren hiltzailea harrapatzen saiatuko dira.
|
|
|
Baionako katedraletik jaitsi eta hortxe agertzen da Portu Berriko karrika. Udaletxera eramaten du, eta bitxi eta jantzi denda artean, hor
|
daude
hiriko txokolategi famatuak.
|
|
|
Askotan joaten naiz antzokira, gehienetan astelehen iluntzeetan, eta lagun batek, Carlak, lortzen dizkit beste antzokietarako sarrerak ere. Hainbeste aukera
|
dago
hiri honetan, ez nintzateke inoiz aspertuko antzezlanak ikustera joateaz, edo zinera, edo kontzertuetara...
|
|
|
Izoztuta geratu nintzen bere hitzekin. Hurbilen
|
zegoen
hirira joan eta hurrengo eguneko pastilla hartzea erabaki nuen.
|
|
|
Bururatu zait, besteek norberaz duten irudia aldatzea dela zailena. Eta ezin dut eragotzi, eraikuntza prozesu beldurgarri honetan murgilduta
|
dagoen
hiria, oraingoz behintzat, maitatzea.
|
|
|
Sirak idatzi dio Berlinekin maitasun harreman bat izan zuela, baina Bartzelonarekin duena lan harreman bat baino ez dela. Hermann ere, lan kontuengatik dago Holandako mugatik hurbil
|
dagoen
hirian. Gela bakarreko etxe batean sartuta egon da azken asteetan, bikote errusiar baten ikuskizun baterako musika konposatzen, harreman sozialetarako gutxitan izaten duen premia sentituz.
|
|
|
Kafea hartzen daudela, Siraren telefonoak jo du;" Maite" irakurri du pantailan, eta puntatik puntarako irribarrea atera zaio" kaixo" esan aurretik. Maite Bilbotik hurbilago
|
dagoen
hiri batera bidali dute lan egitera. Oraindik ondo ezagutzen ez duen hiri horretan dabil paseoan, lanetik irten ondoren.
|
|
|
zer ukimena dioten egin hitz horiek neskatxoari! Goazen kanpora, han mintzatuko gara. Nolaz daukazu, zuk, Peioren mezu bat. Berak erranik! Nahi izan du jakinarazi, zuri eta bere etxekoeri, ez beste nehori, zauriturik
|
dagoela
hiri nagusiko artetxe batean. Bi hilabetez ez duzuela elgar ikusiko. Nolaz daukazu, zuk sekretu hori. Bila etorri zaizkit, gauaz, Peio zauritua nere autoarekin artetxera eramaiteko. Nor zaitzu bila etorri?
|
|
2009
|
|
|
Surflariek ere badute Bilbon nahi beste arropa erosteko. Izan ere, estilo horren eskaintza zabala
|
dago
hirian. Bilboren erdigunean, Styling surf denda mitikoa dugu, Campuzano enparantzan, eta Diputazio kalean, Wakalouka denda.
|
|
|
Bestalde, Barack Obama Amerikako Estatu Batuetako presidenteak L'Aquilako kaleak bisitatu ditu arratsaldean, Silvio Berlusconi Italiako lehen ministroarekin batera. Italiako erdialdean
|
dagoen
hiri honetako kaleak txikitu zituen lurrikara batek duela hiru hilabete.
|
|
|
Urteko hazkunde ekonomikoa %10 inguruan dago, aberatsen eta txiroen arteko aldea areagotu duelarik. Horren isla urteko per capita errenta da, 1.300 eurotan
|
baitago
hirietan eta 390 eurotan nekazal inguruetan.
|
|
|
Hasteko, destino mitikoa erakutsiko digu Mondo Difficilek: New York, beti esna
|
dagoen
hiria. Saioak iraungo dituen 45 minututan Manhattan gainetik ibiltzeko helikoptero hegaldiak antolatzen dituen donostiarra ezagutuko dugu.
|
|
|
Filmak ez ditu gai politikoak jorratzen eta kameraren ukitu txiki batzuekin egin dugu. Istorio Energiaz eta zentzumenez gainkargatuta
|
dagoen
hiriko jende arruntaren istorio arruntak kontatu nahi nituen.
|
|
|
Euskal Herrian
|
dagoen
hiriko kultur adierazpenen jaialdi ezagunenak gaur ireki ditu ateak. Igandera arte, modak, kirolak eta adierazpen artistikoek aginduko dute Bilbon.
|
|
|
Alde batetik bere heldutasuna, jakituria eta eskarmentua, espontaneitatearekin eta bizi bulkadarekin agertzen ziren kordaturik. Euskal Herriko bazter bukolikoenetara joaten zen baserritarren euskararen iturriaren bila, eta gero giro honekin erabat kontrajarria
|
dagoen
hirietako zarata eta hain enblematikoa den New York hiria maite zuen.
|
|
|
Bonbetatik, sutan
|
dauden
hirietatik. Pazientziarik ez duen mundutik eta itsutasunean galdutako gizonetatik.
|
|
|
Arrazoi zuen irratian, Deustuko garabiak dinosauruak dira, desagertzear
|
dauden
hirietako lehen biztanleak. Autoa hortxe dago, etxea ere bai, hamar pauso geratzen zaizkigu bata edo besterako erabakia hartzeko.
|
|
|
Konortea erabat galdu baino lehen, ametsetan hasi da. Mezkita sakratuen minarete urdinak ikusi ditu eta alfonbra hegalariarekin abiatu da, sutan
|
dagoen
hiriaren ateak zeharkatzeko gogoz.
|
|
|
Loratu dira abuztuko jaiak Bilbon eta jendez beteta daude kaleak. Distantzia handia
|
dago
hiriaren eta bere doluaren artean. Erakustokiko sarrera doan da, eskuliburutxoa ematen diote,. Hiriak min?
|
|
|
Erandiotik Bilborako autobusean, antzinako lantegi eta erneguen hondakinei begira jakin dut zergatik maite dudan besteak baino gehiago. Hilzorian
|
dauden
hiriak ikusi baititut. Eta esnatzen ari zirenak.
|
|
|
Garbi
|
zegoen
hirirako sarrera batean jarritako kontrol hura azkar inprobisatutako zerbait zela: metro eta erdiko bi taket bertikal, bide ertzetan sartuak, eta haietan bermatuta adaxkak moztuta zituèn zurezko adar aski zuzen bat; bide nagusiaren alde batean, berriz, baratze batzuk zeuden, eta bestean zabalune bat, bizpahiru txabola zituena elkarren segidan, gizon haiek kontrolgunearen operazio zentrotzat edo hartua zutena; inprobisizioaren eta bat batekotasunaren estanpa hura osatzeko, gizonak, zazpi guztira?
|
|
|
Izan ere,
|
bazegoen
hiriko Alde Zaharrean taberna zabal aski ezagun bat, hiriko zubirik seinalatuenaren izena zuena, hormetako batean, marko handi batean sartutako karikatura zegoen, lehoiz mozorrotutako futbol taldeko jokalariak erakusgai?, nora biltzen baitziren langile asko eta asko, anarkistak ez gutxi; hala, bada, hirira iritsi eta hiruzpalu egunera, Domingo eta Chaplin tabernara joan, honek kartak atera?... eta berehala bildu zen langile talde bat haren ingurura, baita nagusiak ere, bi anaia mutilzahar, adinean sartuak, morroi bat laguntzaile zutenak salmahaian?, handik gutxira; gero, berriz, saioa bukatu eta Chaplinek honela galdetu zion anaietako bati, edariak ordaintzera joan zenean:
|
|
|
Gumersindo 1936ko irailean iritsi zenean, altxamenduaren giro nahasiak menderatuta
|
zegoen
hiria. Susmagarriak epaiketarik gabe fusilatzen zituzten, eta errepublikazaleren bat baino gehiago ubidean bertan utzi zuten zerraldo.
|