|
2000
|
|
|
Estrasburgoko Europako Giza Eskubideen Batzordeak Frantziako Estatua kondenatua du, Gabi Mouesca inplikatua agertzen den auzia hau bera, legeak agintzen duen garaian burutu ez delako. Abokatuen
|
hitzetan
, Mouescak aske behar luke, baina preso atxikitzen dute, berriz ere zigortzeko.
|
|
|
arotzak, elektrizistak, jostunak... Oarsoaldea Garapen Agentziako gerente Nebredaren
|
hitzetan
," film batek lanpostu tekniko eta artistikoez landa, bestelako 250 lanpostu inguru sortarazten ditu". Halaber, eskualdeko turismoa sustatuko luke, baina ez soilik eskualdekoa; oro har, Euskal Herriaren irudi berria hedatzen lagunduko luke.
|
|
|
nola eskaini ikasleari zerbitzu egokia? Erramun Osa Bizkaiko AEKren arduradunaren
|
hitzetan
," erabateko kalitatea lortzera jo behar dugu". Horretarako AEKren helburuak, betetze maila eta hutsuneak zehaztu behar direla gehitzen du.
|
|
|
Euskal Herrian Euskarazek, martxa honen bidez, Euskal Herri osorako legeri berri bat aldarrikatu nahi izan du, gaur egun Frantziako eta Espainiako Estatuetako legeriek ezartzen duten zatiketa gaindituz. Unai Brearen
|
hitzetan
,
|
|
|
Beste gauza batzuen artean, santu guztiak aparteko bilakatzen zituena bere borrokari zentzua ematen zion fedea zen. Jende zaildua, eta horrelako gaitzak pairatzen lagun zezakeen fede hark bazuen, bere horrekintxe bakarrik, ordurako gizartera egokitua zegoen moral ereduan gizaki arruntei gertatzen zitzaizkien ezintasunaldietarako egiaztatua izanaren zigilua; gaurko
|
hitzetan
esateko," testatua"," ebaluatua", neurtutako indarra zuen fedeak.
|
|
|
Portugaleteko Astileku ikastolak azken hiru urtetan autobus bat du Castrorako bidea egiten duena. Ruper Ormaza zuzendari gerentearen
|
hitzetan
," ikusi genuen urtero joaten zela ikasleren bat Castrora bizitzera eta autobusa jarri genuen haiek euskaraz ikasten jarrai zezaten, nahiz eta bidean horrenbeste denbora galdu". Rufino Diaz Helguera Castroko alkatearekin bildu ziren autobusa jartzeko erabakia hartu zutenean eta honek erabakiari ongi iritzi omen zion.
|
|
|
Eta bertsolari baten bizitzan, eskolarteko txapelketa da bertso munduarekin umetan izaten den lehen harremana. Eta oholtzara igotzeko aukera, Arantzazu Loidiren
|
hitzetan
: " Bakarka plazaratuko ez ginatekeen asko txapelketa honi esker plazaratu gara", taldearen babesean abesten baita lehenengo urteetan.
|
|
|
Hurrengo partidarako beste bi urte itxaron behar izan ziren, oraingoan Errumaniaren aurka jokatzeko, baina arazoak beste behin ere taldeetatik etorri ziren, hauek jokalariak uzteko oztopo bat baino gehiago erakusten baitzuten. Askotan gertatzen den moduan, Euskal Selekzioaren aldeko hitzak hortxe geratzen ziren,
|
hitzetan
. Azkenean berdinketa zelaian, bi eta bi, zein bulegoetan, selekzioari behar zuen bultzada ukatzen zitzaiola ikusirik.
|
|
|
Euskal Ikasketei buruzko jardunaldien berri izan zutenean, Euskal Aste Kulturala antolatzea pentsatu zuten, egingo duten lehena hain zuzen. Euskal Elkarteko kide Galfarsororen
|
hitzetan
," paperean behintzat egitarau nahiko ikusgarria proposatzen dugulakoan gaude, eta etorkizunari begira horrek guztiak Euskal Elkarteari bultzada ederra emango diola pentsatzekoa da". Urtean zehar ere, ez da ekitaldirik falta izaten elkartean.
|
|
|
Argiago egon daiteke etika falta honen salaketa, kondenak bertzerik egiten ez dutenen
|
hitzetan
. Baina galdera, berriro ere, berez datorkit:
|
|
|
Estatu Batuetako Drug Enforcement Agency ko (DEA) administrazio epaile Francis Young-en
|
hitzetan
," marihuana, egoera naturalean, terapeutikoki aktiboak diren substantzien artean seguruenetakoa da". Azken urteetan egindako ikerketa medikuek ere hala diote, baina oraindik, cannabisak dakartzan onurak eta kalteak zehazteko esparru honetan egin beharreko bidea luzea da.
|
|
|
Kanta asko egiten nituen. Bigarren honetan abestien bila joan naiz momentu askotan, gehienbat
|
hitzetan
eta melodietan. Hor prozesua eta musikarekiko erlazioa aldatzen da sormenaren aldetik.
|
|
|
Iraganean bezeria galdu zuten ekoizle handiekiko lehian, eta berau berreskuratu dute hein batean. Euren
|
hitzetan
, behi eroen gaitzaren ondorioz, kantitatea eta kalitatea ez datozela bat frogatu eta kalitatea ordaindu behar dela berretsi da. Irungo Txingudi merkatalguneko Al Campoko harakinari galdetu bestela.
|
|
|
Azkorbebeitia 65 or.) eta hiru ardatzetan finkatzen dituzte prosa horren ezaugarriak: metaliteraturaren praktika, poesiatik oso hurbil dagoen prosa hizkera eta hirugarrenik, istorioak ez denboran ez lekuan (kronotopo indeterminatuan, beste
|
hitzetan
) kokatzeko joera.
|
|
|
Idazlearen estiloa da kritiko guztiek gauza guztien gainetik azpimarratzen dutena; denen iritziz, Sarrionandiak estilo dotore eta propioa du oretua. Aingeru Epaltzaren
|
hitzetan
esateko," idazketa dotore nahastezina": " Lilura, haren orrialdeek ageri duten kosmopolitismoak.
|
|
|
Espazialitate postmodernoaren kontzeptu horrekin lotuta dago bidaiaren metafora Uriberen
|
hitzetan
, eta bidaiaren gaia aldiz, aurreko liburuei buruz hitz egiterakoan etengabe aipaturiko irudia izan da, eta exilioa den bidaiarena da beharbada liburu honetan hartzen duen funtsezko tornua, Han izanik hemen naiz liburuari jarraiki. Azkorbebeitiak ere" bizitza erbestea da" zitatzen du eta bat dator J.L. Otamendirekin(" Nora itzuli?, Argia, 1996, 1.566, 96 II)", esatean poesia liburu honetan" erbesteak kategoria sinbolikoa eta metafisikoa hartzen duela." (J.S.
|
|
|
Egoera berri honen aurreko amaren sentipenak islatu nahi dizkigu idazleak. Idazlearen beraren
|
hitzetan
" emakumearen sentimendu unibertsala nahi izan dut isladatu, ama baten ikuspegitik." (Zabala, Juan Luis: Egunkaria XI) Hortaz, erakunde armatuaren inguruko aipamenak, batez ere, egoera horien aurreko amaren jarrera azaleratzeko baino ez ditu aipatzen.
|
|
|
Honela, hiriko giro honetan bizitzako hainbat egoera irudikatzen zaizkigu. Bestalde, egilearen beraren
|
hitzetan
," hiriaren interpretazio askotan gauzatzen dira istorioak." (Egunkaria VI) Haatik, Agurtzane Aiestaran ez da iritzi berekoa: " Estilo aldetik loturarik badute ere, ez da elkarren arteko giro komunik sumatzen eta, ondorioz, banaka batzuek baino ez dute irakurlearen arreta bizten." (Habe 295)
|
|
|
Bere poesiazko lanagatik ezaguna genuen Jose Luis Otamendik, poesiatik oso urrun ez dauden hogei ipuin eskaini dizkigu liburu honetan. Otamendiren
|
hitzetan
," poesiatik gertuago daude intentsitate kolpe bakarrekoak direlako." (Deia)
|
|
|
Bai gaiz bai estiloz, Euskal Herrian egin izan den ipuingintzatik urrundua," bihotzaren pozaldi bakanen eta larrialdi ugariren gaineko hamaika ipuin" dira egilearen
|
hitzetan
, jende arruntaren maitasun nahi, sexu irrika eta bakardade behartuari buruzko maisu lan gazi gozoa. Idazketa lau eta minimalista batean, doinu mantsoan, erretratu soziologikoa egiten duten albo istorioz inguraturik, oso atzean uzten du Non dago Stalin?
|
|
|
honela, ipuin hauetan guztietan ikuspuntua, espazioa, denbora eta estiloa ezberdinak dira. Iturregiren
|
hitzetan
, itsaso giroko narrazioak nekagarriak ez gertatzeko bilatu du aniztasuna. (Zabala, Juan Luis: Egunkaria XI)
|
|
|
Idaztankeraren berri emateko, Felipe Juaristiren hitzak jaso ditugu oraingoan: " ondo zaindutako idazkera da, aberatsa
|
hitzetan
, indartsua efektoetan. Esan behar duena esaten du doi, gehiegizko hornidudarik gabe, eta horrek, askotan, ilundu egiten du esan nahi dena." (El Diario Vasco IV) Gainera, esaldi trinkoen erabilerak hizkuntza zaildu egingo du.
|
|
|
" Garai oso irekia izan zen. Itsasoari beldurra galdu zitzaion." (Argia) Izan ere, honen
|
hitzetan
" Liburuaren bi ardatzek Erdi Aroa ez dela hain iluna eta euskaldunak ez garela itxiak adierazten dute." (Argia)
|
|
|
Urrujulegiren
|
hitzetan
, intimotasuna, errealismoa eta abertzaletasuna dira liburuaren hiru ardatz nagusiak: " Nobela intimista egin nahi izan dut, oso intimista.
|
|
|
Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsalak bere sarrerako hitzaurrearen azken
|
hitzetan
argi dio: Adierazpen honetan etengabe oinarrituta, alde batetik eskubide eta askatasun hauen begirunea bultzatu behar dela irakaskuntzaren eta hezkuntzaren bidez eta, bestetik, nazio mailan eta nazioarte mailan arian arian neurriak hartuz, era eraginkorrean eta orokorrean ezartzea ziurtatuko dela, bai Nazio Batuen barnean diren herrien artean, bai eta Estatu baten menpean dauden lurraldeetan ere.
|
|
|
–Pluralismoa? aldarrikatzen dutenen alderdikoa den Bizkaiko emakume batek esan zuenez, euskara ikastea zaila omen da eta gainera ez omen da hizkuntza erabilgarria(, el euskera, es difícil de aprender y de muy poca utilidad práctica?, bere
|
hitzetan
). Ez da konturatzen edo ezin da konturatu, euskaldunok Frantzia eta Espainiaren arteko muga igarotzeaz bat, anaikiro agertzen garela euskarari esker.
|
|
|
–humilde?,, humildade?...
|
hitzetan
: guztiocgatozasieraumildeonetati hmun dura.//() Icas III, 60Humildadezluurra jota, negarrezsicatuta, tristetutaegoza nacIcas III, (178).// Oh, Jesusandija tahumildia! Icas III, (206).
|
|
|
Bestekasubatzuetan,, edaari?,, lotsaari?,, jaaten, etaedaaten?
|
hitzetan
, esaterako, erroarenmarkaetaatzizkiarenahobekibereiztearrenizanliteke.Gauza bera, litzaateque, adizkian ere. Etimologiazkoletranahizhizkiei eusteko joera bere bereaduFraiBartolomek.
|
|
|
Eskuizkribuan agertzen dira. Hitz elkartuetako tradizioko
|
hitzetan
,, jatordu, bezalakoetan,, jat?
|
|
|
Markina aldeko euskaran, zenbait
|
hitzetan
, orain ere nabari da joera hori; z ren ahoskera markatuak utzitako arrastoa izan liteke.... Dena dela,, erretza?
|
|
|
aipatzen du hiritartasunaeta naziotasunaren arteko loturaz hitz egitean. Bere
|
hitzetan
, Frantzia, Ingalaterraeta Ipar Amerikako tradizio politikoetan uztarketa semantiko hori naziotasunarendefinizio politikoaren adierazlea da horietan estatua, nazioa eta herri burujabeagauza bera baitira (Brubaker, 1992: 50). Argi dago, beraz, eta nabarmen ageri da nazio estatu delakoen bilakaerari erreparatuz gero, estatua izan dela orain arte loturajuridiko honi atxikipen sentimendua bermatzen interesatuena, naziotasuna, nazionalitatea eta hiritartasuna bateratuz eta elkarren pareko egin nahiz.
|
|
|
Ezin dituzte beren gerorako egitasmoak askatasunaz kudeatu bakarrik, eta espainiar tutelapean jarraitzeko tenorea onartu beharra daukate betiere. Hiru
|
hitzetan
adierazita, askatasuna ukatzen zaie.
|
|
|
Psikoanalisian, transferentzia neurosiaren garbitzeaz hitz egiten den bitartean, analisiaren amaiera bezala hartuz, terapiak berak sorraraziriko patologia?, gestaltean berriz, egotismoaren desegitea, menpekotasunen arteko gehiegizkoindependentzia dela esango genuke, edo J. M, Robine ren
|
hitzetan
,, egologiatikekologiarako bilakaera?. 18
|
|
|
Kritikak kritika, Fritz ek ez bezala, Laura kteoria haien eragina onartu zuen. Yontef en
|
hitzetan
(1995), Laura-k, Martin Bubereta Paul Tillich teologo existentzialekin harremana izan zuen. Eraginfenomenologiko eta existentzial gehienak Laura-k jaso eta sortu zituen, adibidez, erantzukizuna onartzea, norberaren bizitza bideratzeko aukera, existentziaesentziaren gainetik jartzea, eta elkarrizketa existentziala.5
|
|
|
Gurasoen sentikortasuna dalan ezberdinetan agertu den garrantzi handiko faktorea, atxikimendu seguruareneraikuntza lortu ahal izateko. Ainsworth en
|
hitzetan
(1978), haurrarenatxikimendu seinaleak modu egokian pertzibitzeko eta interpretatzeko, eta eraegoki eta azkarrean erantzuteko, amak duen ahalmena sentikortasuna da. Gurasoenaldetik adierazitako sentikortasun falta, edo sentikortasun adierazpen inkontsistentea, atxikimendu ez seguruarekin erlazionatzen dira.
|
|
|
Esanahizko dimentsio hau da dramatizatutako eszena eta irudimenezkoa lotzeko lotunea. Martinez Bouquet en (1977)
|
hitzetan
, esanahira (irudimenezkoeszenara) garamatzan adierazlea da eszena dramatikoa edo agerikoa; irudimenezkoa ondo baino hobeto adierazten diguna.
|
|
|
Basquin en eta bere kideen
|
hitzetan
, psikodrama psikoanalitikoan eszenako edukiaentzutea da desberdintasuna: –fantasia entzuteari ematen diogu lehentasuna, ez rolkontzeptuari; aldiz, honek lehentasuna du ikuspegi psikosoziologikoan?
|
|
|
Zac en
|
hitzetan
(1971), enkoadrea lan analitikoari gutxieneko interferentziakziurtatzen dizkion estipulazio multzoa da, era berean, analistak jaso dezakeenahalik eta informazio gehien eskainiz?.
|
|
|
Hots, hemengo eta oraingo berriemaileen
|
hitzetan
nabari da mito batzuetakogertakariak ez direla hain aspaldian jazo, eta ez dira, hargatik, antzina gertatuarenerrepikapen edo imitazioak; aitzitik, behin bakarrik gertatu direla uste dute kontatzaileaskok, haiek esandako aldian hain zuzen. Badira behin eta berriz, han eta hemen agitudirenak (adibidez, laminak ogi eske etortzen ziren labekada egiten zenean; maiz, beraz), baina gauza gogoangarri eta erreferentzial asko behingotzat eta ez oso aspaldikotzat hartuak dira; esan nahi baita, protagonistak ongi identifikatuak direla, berriemaileak berak zuzenki ezagutu ez baditu, haren gurasoek edo aitita amamek bai.
|
|
|
Xehetasun hori ere ez da esplizitua berriemailearen
|
hitzetan
, baina ondorioztatzenahal da, dudarik gabe. Pasadizoa kontatu zuenean, Eulalik ez zuen liburua zuzen aipatu, dudatan zen:
|
|
|
Aukeratu eta gero bakarrik lagun diezaguke11 Ondorioz, gizakiaren egia oro subjektiboa da.Existentzia ez dago ezein egia objektibotan oinarrituta. Kierkegaard-en
|
hitzetan
, egiazko existentziaren baldintza da, nahitaez abentura bat izatea. Beraz, erabakiarentzat, hautu handiarentzat, inolako ziurtasunik ez dago aldez aurretik.
|
|
|
Aitzitik, gizakiak munduaren funtsa aldatzen du, bere borroka eta lanen ekintzazulatzaileen bitartez; jarduera honek beste nahi baterantz zuzenduriko giza nahiez natural bat du abiapuntu, mundu enpirikoan ez dagoen zerbait hortaz. Izan ere, JoxeAzurmendi ren
|
hitzetan
esateko,, gizonaren historian dena da artifiziala? 11, abiaburuberetik hain zuzen ere.
|
|
|
Txirrina joondoren ireki zidana liburuzaina zen. . Aita Liburuzaina?, Aita Morlansen
|
hitzetan
, baina berak nahiago zuen bestelako izendapena:
|
|
|
edo, gosari?
|
hitzetan
egiten dugun soinua hain zuzen ere.
|
|
|
Hala ere, badira gaztelaniazko < j> bezala ahoska daitezkeen hitzak, baina gutxi dira horiek. Bestalde, garaje eta ijito bezalako
|
hitzetan
onartzen dira gaztelaniazko jamón eta frantsesezko jambon hitzen ahoskerak ere.
|
|
|
IX.< x>: letra honek ahoskera sabaikaria du, lehengo euskal
|
hitzetan
(Xabier). Maileguetan, bokalarteko < ks> ahoskatzea hobesten da hizkera zainduan (sexo >?
|
|
|
XII. < nz, lz, rz> eta < ns, ls, rs> bilkuretako < z, s> letrak < tz, ts> egin ohi dira euskaraz (Frantzia, unibertsitate, faltsua). Elkarren ondoko
|
hitzetan
ere egiten duten euskaretan onartzen da ahoskera zainduan: esan zuen= esantzuen, eman zion= emantzion.
|
|
|
Horrela, esaterako, g kontsonanteak hiru fonema eman ditzake euskaldun peto eta diglosikoen artean (hala ere, euskal alfabetoan, ge? izendapena daukan letra honek maileguzkoak eta arrotzak ez diren
|
hitzetan
soinu horixe, besterik ez du eman behar,, gu gara, hitzetan dagoena hain zuzen ere).
|
|
|
izendapena daukan letra honek maileguzkoak eta arrotzak ez diren hitzetan soinu horixe, besterik ez du eman behar,, gu gara?
|
hitzetan
dagoena hain zuzen ere). Izan ere, fonemak fonologiari atxikitzen zaizkio eta George Yule k (1996, 66) definitu bezala,, hizkuntzan esangurak bereizten dituzten soinuak dira?.
|
|
|
Baina zein testuingurutan bultzatu litzateke homogeneizatze hori? Hain zuzen, modernizatze prozesu hori dela eta, bere interesak zaintzeko burgesiak botere politikoaren nagusigoa edo hegemonia lortzen duen Estatu modernoaren markoan; Marx-en eta Engels-en
|
hitzetan
:
|
|
|
Hasieran politiko hutsa den menperatze fasea zehazten du, bere goraheltzea kultur kolonialismoaren fasearekin gauzatzen delarik. Fase honetan Estatuak Estatu Nazioaren kultura (nazio menperatzailearen kultura, Esteva ren
|
hitzetan
) zabaltzen die bere menpean dauden beste nazioei, hauek lehenago menpekotasun politikoa zen hartatik, orain kultur menpekotasunaren dominazio subjektuak bihurtzen direlarik. Nahiz eta estatuaren zentripetismoa beti erabatekoa ez dela jakin, Gellner en hitzak erabiliz, begien bistan dugun egoera hauxe dela esan daiteke:
|
|
|
Ikus daitekeenez, neurri batean Estatutik naziora doan bide honek bat egiten du tradizio frantsesarekin; edo hobeto esanda, Fichte-k honen eredua bere pentsamoldean integratzen du, zentzu horretan tradizio erromantikoaren eta tradizio frantsesaren antinomia gaindituz. Bi
|
hitzetan
, eta ondorio gisa, Fichte-k funtsezkoa den errealitatearen aurrean jartzen gaitu: nazioa hezigarritasunarekin loturik dago; hots, hezkuntza nazionala nazioarentzako den hezkuntza gisa11.
|
|
|
Estatuaren zerbitzurako, eta Estatu Nazioa sortzeko hain zuzen, guztiz premiazkoa iruditzen zitzaion hezkuntza aparatu sendoa egituratzea. Adibidez, ikusi besterik ez dago egitura honen barruan irakasleriak berak eta irakasleen prestakuntzak duten garrantzia; Napoleon-en
|
hitzetan
,. Nunca habrá un estado de cosas políticamente estable hasta que dispongamos de un cuerpo de profesores instruidos en principios sólidos? 84.
|
|
|
bata eskolan irakasten ziren edukiei dagokiena, eta irakasleriarekin lotuta dagoena bestea. Bi
|
hitzetan
, eta lehenengo gaiari helduz, goi mailako lehenengo irakaskuntzan Frantziako historiari zein geografiari Guizot legeak emandako garrantzia azpimarratu behar da: –L' instruction primaire supérieure comprend nécessairement... les éléments de lhistoire et de la géographie, et surtout de lhistoire et de la géographie de la France?
|
|
|
Horrela, urtebete pasatu eta gero, Cadiz-ko Konstituzioaren espiritua jaso zuen. Informe Quintana? izenez ezagutzen den dokumentua ezinbesteko erreferentzia puntua izan zen, XIX. mendeko eskola legeriaren zutabea baitzen115 Besteak beste, hitzaurrean irakaskuntza sistemaren baldintza politikoei buruz planteatzen zena azpimarratu litzateke; bi
|
hitzetan
esanda, hezkuntza sistema nazionalaren argumentazio politikoaren ardatzak nazioa hartzen du abiapuntutzat, helburua herritarrak egitea izanik. Bestalde, aipatu berria dugunarekin zuzenean loturik dagoen uniformitatearen gaia ere. Informe, aren ezaugarri nagusienetarikoa dugu:
|
|
|
Dekretu proiektuaren txostenean121, Konstituzioa goraipatuz, irakaskuntza egitura politiko berrien sostengutzat hartu zen; izan ere, nazioak behar zituen erakundeek ez zuketen inongo zentzurik izango, hezkuntza sistema nazionala eraiki ezean. Bi
|
hitzetan
laburtuz, eraiki nahi zen Estatu Nazioaren zutabea izango zen hezkuntza nazionala:
|
|
|
que fuera la palanca renovadora y regeneradora de la patria? 147 Oso interesgarria da ministerio horrek hartu zuen ardura klasea: ...eta diligentziak, erresumaren estatistika orokorra, nekazaritza eta abeltzaintza, merkataritza eta industria, meatzaritza eta hargintza, ehiza eta arrantzaren zaintza, inprimategiak eta egunkariak, armadarako alistamenduak... eta Irakaskuntza Publikoa148 Oso luzea den zerrenda horrek garbi asko Estatuak nazioaren azalaren azkeneko pororaino iristeko zuen asmoa zein zen adierazten du, (Beneyto ren
|
hitzetan
,, para ser vehículo de la penetración y la expansión de las nuevas ideas sobre la organización del Estado? 149), zeren horrek ahalbideratuko baitzuen Estatu Nazioa gorpuzteko helburua150.
|
|
|
Hala ere, 1838ko lege horrek, nahiz udal guztietan oinarrizko eskolak sortu nahi izan, haurrak eskolaratzeko gurasoak estimulatzeko gogoa agertu edota irakasleen estatusa duintzeko eta hauen prestakuntza hobetzeko borondatea azaldu (hor daukagu Irakasle Eskolen sorrera?. Su capital importancia está en la creación de la Escuelas Normales?, Cossio ren164
|
hitzetan
), esan behar da, Gómez-ekin batera, funtsezko helburu hauek ez zirela oraindik lortuko. Eta porrot horren arrazoi batzuk aipatzearren, ondokoak azpimarratu nahi genituzke:
|
|
|
Hauek ere probintziako buru politikoak gobernadoreak izendaturiko pertsonez osatzen ziren (elizbarrutiko ordezkaria ezezik, alkatea,, regidor? zelakoa eta gutxienez hiru guraso) eta probintzia mailakoen betebehar berdinak zituzten(, informar, denunciar y pedir?, Ruiz Berrio ren194
|
hitzetan
). Beraz, erakunde hauen bidez, Estatuak zaintze eta kontrol tresna indartu zuen, berak ezarritako neurriek behar bezalako eragina izan zezaten, bere beso luzea hezkuntza alorreko azkeneko txokora iritsiko
|
|
|
Berez, gelara sartu zen unean ikusi zuen, hantxe, ohearen ondoko txoko batean. Eskutitzak ziren, Txemak sinatutakoak guztiak, oraindik erlazioa esperantzazko
|
hitzetan
finkatu behar zen garaietako gutunak gehienak, eta beste zenbait handik eta hemendik bidalitakoak. Bakarra irakurtzera iritsi zen Txema, ikaragarrizko lotsa eman baitzion jada ia ezagutzen ez zuen antzinako mutiko hark idatzitakoekin aurrera jarraitzeak.
|
|
|
Eta lurrak entzun egin zidala iduritu zitzaidan, entzun eta ihardetsi, zeren zozo batek egin baitzidan kantu, ene baitarik urrun ez zegoèn haritz baten kukulatik. Eta jarri nituen
|
hitzetan
kantuaren notak, eta hala erran zidaten: " Ni lurra naiz, baina zu ere lurrez zaitut, eta lurrak lurra du sehaska.
|
|
|
Eta jan eta edan egin zuten, haragia eta arnoa, arnoa eta haragia. Eta nola haragiak haragiari egiten baitio dei eta nola, Axularren
|
hitzetan
, jan edanean igeri dabiltzanak erortzenago dira haragiaren bekatutan, pobre gosez direnak baino, hala, badirudi ezen handik bederatzi hilabeterat nehoiz baino haur gehiago bataiatu zituztela bai Urbiaingo elizan eta bai ingurukoetan ere.
|
|
|
—Ez duk erraza ene bizitza bi
|
hitzetan
laburtzea, baina entseiatuko nauk. Hik badakik, Joanikot, ene esperantzen berri, eta nola etorri nintzen Italiarat mundua jan beharrean.
|
|
|
Eta ama ere estu hartu zuen aita Bartolomek. Baina,
|
hitzetan
galdu gabe, nola baita ene usantza eta ohitura, aita Bartolomek amari egin erregalutxo baten berri emanen dizut, idurika dezazun orain ere azaletik mamia: egun batean, apezak joan behar izan zuen Iruñarat, nondik eraztun handi samar batekin itzuli baitzen, zeinak erakusten baitzuen erdian eskeleto bat, eta eskeletoaren inguruan, letra ezin tipiagoetan, inskripzione bat:
|
|
|
...aldatzen genituèn landareen numeroa, edo bertzean biltzen genuèn kakaoaren edo tabako hostoen pisua; edo, etxekoentzat eta etxeko trabailarientzat egunoroz ekartzen zirèn jatekoak eta bizigaiak, eta egunoroz izaiten zirèn diru sartzeak, salerosiak eta zor hartzekoak, finean—, amorioak arintzen eta eztitzen zizkidan neke eta trabailu haiek guztiak, pentsaturik ezen, gauez, Rosaren magalean
|
eta
Rosaren hitzetan hartuko nuela atseden: soseguaren xistera eta etzauntza hartan, non denbora ere pausatu egiten baitzen, gelditzen zen eta trikatzen zen.
|
|
|
Eta zuk imajinazino ona duzu eta hura ongi manaiatzen ikasi zenuke —eta, erraiten zizkidan hitzak banan banan hausnartzen eta meditatzen zituela, erran zidan—: Baina,
|
hitzetan
galdu gabe, kontatuko dizut nola egiten dudan nik komunionea, zuretzat ere baliagarri izan daitekeelakoan. Entzun —eta, hitza keinuz laguntzen zuela, segitu zuen—:
|
|
|
Eta, handik aitzina, neure historia kontatu nion eta hark berea kontatu zidan, eta hala aritu ginen bizpahiru ordutan, bazkaldu ere elkarrekin egiten genuela. Eta ongi jan, hobeki edan... eta, jan edanean igeri dabiltzanen gisarat, erraiten genituèn
|
hitzetan
jartzen genuen geure fidantzia eta uste osoa, halako moldez, non iduritzen baitzitzaigun ezen hitzaren indarrez konkistatu eta belaunikaraziko genuela mundua.
|
|
|
Aitzina egin nahi duenak aitzina egin behar du eta ez gibela beha bizi, lezioneren bat ateratzeko ez bada... Eta hauxe duzue, bi
|
hitzetan
, gerla haietarik nik ateratzen dudan lezionea: " Nafarroa galdu zen, baina Nafarroak irabazi zuen".
|
|
|
Eta maite dudalako gorrotatzen dut, hain zuzen ere! —eta, bere
|
hitzetan
urrunegi joan balitz bezala, eta arima oharkabean biluztu, noraezean geratu zen, harik eta bertze hitz batzuetarat jo zuen arte, bere arima biluztuaren janzteko eta maskaratzeko, bihotzak hain gordin adierazia adimenduz eta arrazoin hitzez estali nahi balu bezala—: Zeren, ona maitatzeko, gaitza gorrotatu behar baita.
|
|
|
Hamaika keinutan eta bertze hamaika xehetasunetan hauteman zitekeen hori. Edo haien
|
hitzetan
: arestian aipatu dizkizut elkarri erran zizkioten barkamenduzko hitzak, eta, orain, berriz, Maddalenen bertze hitz batzuk oroitaraziko nizkizuke, noiz eta egun batean bera ere osabari desterruaz aritu baitzitzaion, nihaur ere entzule nindukala:
|
|
|
Baina,
|
hitzetan
urrunerat joan balitz bezala, argibide batzuen emaiterat beharturik ikusi zuen bere burua. Eta, boza ematzen zuela, erran zidan:
|
|
|
Beraz, egun seinalatu horretarako jantzi aproposa nahi omen zuen. Haren
|
hitzetan
erratera, dotorea, baina ez karioa; ikusgarria, baina ez deigarriegia; modernoa, baina ez nabarmenegia. Kristina, eraman handiz, hain baldintza estuetako jantzia aurkitzera ahalegintzen ari zen, hurbiletik barrandatua zela jakin gabe.
|
|
|
Anaiak erranaren berri eman nion bi
|
hitzetan
.
|
|
|
—On eginen ziok arnasa hartzeko —azaldu zuen,
|
hitzetan
orain arte bezain motz.
|
|
|
Alferrik dira nire protestak eta nire erreguak. Haren
|
hitzetan
, praktiketakoek" zakur zahar bat" behar dute gidari fakultate usainik gabeko kazetaritza" errealean" barrena, eta nor ni baino" zakur zaharragoa" erredakzioko faunaren barnean?
|
|
|
Alabaina, horrek bezainbat harritu nau bigarren aitorpenak: Ameriketako bidaia hau koadrilako lagunen artean ordaindu diote, hain urrats handia egin aurretik mundua gehixeago ezagutu dezan, haien
|
hitzetan
" Hainbeste teologia ez, eta mundologia pixka bat ikas dezan".
|
|
|
Nola esango nuke. Une honetan, ez daukat hitzik Chicagok sortarazi dizkidan sentsazio eta sentimenduak azaltzeko, sentsazio eta sentimendu horiek
|
hitzetan
itzulezinak balira bezala. Eta behin hitz egokiaren bila hasirik, bozkarioa ateratzen zait, edo ongizatea, edo atsegina...
|
|
|
Gaur denen ahotan ibili da hartzaren barteko erasoa. Nonbait, nire kemena eta ausardia nabarmen geratu dira, batez ere inorekin oso kalakariak izaten ez diren Idoia eta Lolaren
|
hitzetan
(gaur jakin dut, bestalde, hain isilak izan arren, hizkuntza irakasleak direla Iruñean). Baina Tomek eskuan zeukan ubeldura handiari antzeman diodanean, hotzikara batek zeharkatu nau buruko ileetatik behatzetako atzazaletaraino (egun osoan zehar niregandik hain urrun ibili den gizon horrek badu susmagarria egiten zaidan zerbait; oraindik ez dakit zer gogorarazten didan haren keinu ezagun horrek, baina egingo nuke susmo horrekin lotuta dagoela).
|
|
|
Gaur ere eguzki galdatan furgonetatu Danen
|
hitzetan
gara. Bide bazterreko super bateko freskuran erosketak egin, eta, berriro ere berotan, muino mortu batean bazkaldu dugu, behealdean Green River mendi higatuen artean sigi saga zihoala.
|
|
|
Horixe sentitu dut, behinik behin, azken egunotako basamortua atzean utzi, eta uraren festa den Yosemite parkean sartu garenean, ibaiak, ur jauziak, aintzirak eta abarren abarra ikustean. Baina parkean barrena furgonetatzen Danen
|
hitzetan
ari ginela, denok harriturik eta hunkiturik ikusi ditugu, oihanaren hedadura handi batean, sute baten hondakin ikusgarriak.
|
|
|
Bihar Friskora helduko garenez Berak, Kerouac delako batek bezala (Preteritoren
|
hitzetan
) horrela deitzen dio San Frantzisko hiriari, goizean dendak garbitu behar ditugu. Nik atzo erosi nuen klinapa egiteko behar dugun guztia.
|
|
|
Hara, Dabid, nik barkatu behar bazaitut, barkatu egiten zaitut, baina onartu beharra daukagu gure harremana" impasse" handi batean dagoela. Beharbada zure harreman berri horren beharra genuen non geunden argi ikusteko adierazi diot, eta nire
|
hitzetan
Teresaren hitzen oihartzuna antzeman dut. Ez dakit.
|
|
|
Egia da Dan gazta puska bat dela Adelaren
|
hitzetan
, baina horregatik baino gehiago gustatzen zait erakusten duen patxadagatik.
|
|
|
Eta guztiz sineskaitza zitzaidan norabide horretan gora egin zuen. Oso ikastaro gogorretan parte hartu zuen, Euskal Herrian eta atzerrian, besteak beste Alemanian eta Israelen, bizkartzain" luxuzko ertzain", beraren
|
hitzetan
izatearren.
|
|
|
Bestalde, heriotza mehatxuak zirela eta, Lakuatik San Martingo auzune dotorera aldatu ginen, eta, orduz gero, gure Dabiden izena desagertu egin zen telefono aurkibidetik. Soil soilik Teresak eta bera bezalako lagun min batzuek dei  tzen ahal zuten gurera, Teresaren
|
hitzetan
," Existitzen ez direnen etxera".
|
|
|
Eta beharbada Karmelorekin atzo hori gertatu zitzaidan. Inondik ere ez da Dan bezala lehen begi kolpetik liluratzen zaituen mutil horietakoa gazta puska, Adelaren
|
hitzetan
, edo bere hauskortasunagatik kasik bera zaintzera defenda  tzera behartzen zaituen Ruben bezalakoa, eta burusoiltzen hasia den arren (gaurko bainualdian frogatu dut, bestalde, ez duela gorputz atletikoa), niri beste biak baino kilikagarriago eta eskuraezinago egiten zait. Atzo, behinik behin, hori iruditu zitzaidan.
|
|
|
Jendeak adarra jo dio: haren galaitasuna, haren robertrefordtasuna Preteritoren
|
hitzetan
, laster elizan ikusten gaituztela... Bideoan hartu duenik ere izan da.
|
|
|
Bazkalondoan, zapatilarik zaharrenak jantzi esnikersak, Danen
|
hitzetan
, eta The Virgin River ikustera joan gara. Erreka bazterrera heltzean, makila pila topatu dugu eta nork berea hautatu du uretan makulu gisa erabiltzeko.
|
|
|
Noizbait ere denok elkartu, eta bazkal  tzera joan gara (beharbada kanpinetan egun asko igaro dugulako, Chicagon baino harrigarriagoa egin zait elkar garbi eta txukun ikustea), denok Tomen
|
hitzetan
makal samar zegoen eta gelan geratu den Karmelo salbu. Eta bazkaritan kasik hutsaren truke jan eta, batez ere, edan ahal izan dugu.
|
|
|
Alabaina, ni ez naiz beste errealitate batean sentitzen tigre bat ikusi uste dudalako, edo mikrouhin labekoa bezalako pasadizoek hemengo normaltasunaz zalantza sortarazten didatelako, edo New York zinez gigantosoa Dan gidariaren
|
hitzetan
delako. Ez:
|
|
|
Egun hartan inoiz baino beharrezkoagoa egin zitzaidan Dabiden presentzia, baina orduan bizkartzain" luxuzko ertzain", beraren
|
hitzetan
izateko ikastaro bat egiten ari zen, eta etxera itzuli zen arte ez nuen nire amorrazioa askatzerik izan. Arratsalde beranduan, Dabid heldu, eta dena kontatu nionean, berehala deitu zuen autobus konpainiara (orduan ere, nire ordez berak egin zituen egin beharrekoak).
|
|
|
ibili. Eta, ibilian ibilian, megahiri gigantoso honek Luis eta Danen
|
hitzetan
Mary Landford baino ttikiagoa sentiarazi nau.
|
|
|
Patxik zirenak eta ez zirenak frogatu zituen. Ez zidan eskatzen ezta Dabid uztea ere (hori, haren ustetan, berez etorriko zela" idatzia" zegoen), soil soilik hilean behin, birritan, hirutan..., edo hogeita hamar bider geratzea eskatzen zidan, bere etxean, handik hurbil zegoen Dato hotel modernista ttikian Patxiren
|
hitzetan
, autoan edo gogoko nuen tokian. Baina nire aurpegierari erreparaturik, azkenean hatz erakuslea pausatu zuen nire ezpainetan.
|
|
|
Oro har, ekintza hauek, historia, etorkin etniko zein sozial, genero, erlijio edota talde kultural batekoa izateagatik beraien buruak antzinatik bazterturik ikusi dituzten gizabanakoak gizartearen patu kolektiboan benetan parte har dezaten dute helburutzat. Beste
|
hitzetan
esanda, gizartekideak hiritartasunaren idealera hurbildu daitezen kontsideratu behar zaie, ez indibiduo abstraktuak, isolatuak bezala, baizik eta giza talde ezberdinekin lotura estuak dituzten indibiduoak bezala. Estatuak esku hartu behar du aipaturiko talde horiek orohartzaileak direnean, defentsa premia larrian daudenean eta, aldi berean, bere kideen askatasuna eta errespetua babesten dutenean.
|
|
|
Pentsalari hauen ustez, orduan, gizaki baten bizimoduak garapen egokia dauka baldin eta bere baitatik sorturiko baloreen arabera gidatua bada, inoiz ez kanpotik ezarritakoen arabera. Beste
|
hitzetan
esanda, zilegi den bizimodu onaren ikuskera bakarra nork bere buruari ezarritakoa da, eginkizun horretan gizabanakoaren autonomia eta indibidualtasuna irizpide bakarrak direlarik. Ondorioz, haW Jesus Casquette EHUko Teoria Politikoaren Historia Saileko irakaslea da. rreman ekonomiko, erlijioso, kultural, sexual, eta abarrek ez dituzte gizabanakoak muga jakin batzuen barruan hesitu behar; aitzitik, hauek askeak izan behar dute aipaturiko edozein harreman mota kolokan jartzeko, honek erakargarria izateari uzten dion momentu beretik.
|
|
|
Autodeterminazioak, zentzu honetan, merezi duten eta hutsalak diren bizitzen artean erabakitzeko ahalbidetzen gaitu gizakiok. Kontrako jokabidea hartzea, hau da, bizimodu onaren ideia zehatz bat bultzatzea eta kanpotik gizabanakoei ezartzea(" ongi komunaren politika" bat bultzatzea, Taylorren —1997—
|
hitzetan
), autodeterminazio printzipioaren kontrakoa izango litzateke, inork ez baitaki gizabanakoak berak baino hobeto zer den bere onerako eta zer bere kalterako, zer den baliotsua eta zer garrantzirik gabekoa, zer komeni zaion eta zer ekidin behar duen.
|
|
|
Liberalak eta bere kritikoak bat badatoz tesi sozialarekin, zertan datza orduan haien arteko desadostasuna? Esan daiteke desakordioa, besteak beste, estatuak jokatu behar duen paperean datzala, hau da, instituzio publikoek zein neurritan esku hartu behar duten gizabanakoen bizimodu onen aukeran4 Beste
|
hitzetan
esanda, eta guretzat dagoeneko ezaguna den terminologia erabiliz, bi autore multzo hauen arteko argumentuaren gatazka estatuaren neutraltasunaren auzian kokatzen da: liberalek, oro har, estatuaren neutraltasuna defendatzen duten bitartean, komunitaristak ideia honen aurkariak dira.
|
|
|
Xede hori abiapuntutzat hartuta, estatuak esku hartu luke gizabanako guztien autodeterminazioa praktikan bermatzeko, eta ez soilik dagoeneko merkatu soziokulturalaren aldetik babesturik dagoen talde kulturaletako kideena. Autore hauen ustez, esparru politiko beraren barruan eta elkarren ondoan edota elkarrekin nahastuta bizi diren talde kulturaletako kideek (beste
|
hitzetan
esanda, multinazionalak diren estatuetako edota multikulturalak diren gizarteetako kideek) eskubidea daukate beraien kulturek botere publikoaren babesa izan dezaten6.
|
|
|
Orain arte esandakoa lau
|
hitzetan
nola hala laburtzeko, esan daiteke 1936 gerraren erbestean argitaratu ziren aldizkarien kopurua sarritan pentsatzen dena baino handiago dela, eta horiek, orokorrean, zirkunstantzia haiek kontuan hartuta, duintasun handikoak izan zirela. Europan argitaratutakoen artean azpimarratzekoak dira bereziki lau goiburuak:
|
|
|
Kristoren pasioan oinarritutako iruditeria eta kontzeptuak darabiltza bere herriaren egoera adierazteko (gerraondoan idazten du), baina herri horrek ez du hil nahi, erromes doa salbazioaren bila, horixe baitu esperantza bakarra, Semearen hildura Amak eztituko du. Azurmendiren beraren
|
hitzetan
esatearren," Euskal Herriaren interpretazio teologiko liturgiko bat" egiten du Salbatore Mitxelenak.
|