|
2000
|
|
|
Alegia, eta arrazoi hauen artean nagusiki EAJ PNVren epelkeria irekitako prozesu politikoaren aurrean. Jakin
|
bagenekien
, ETAk beti pentsatu izan duela borroka armatuak Estatuaren aurkako estrategian zuela bere funtzio nagusia; orain berriz, deskubritu dugu zenbait abertzale epel «bide onera» ekartzeko ere agian serbi dezakeela. Hala uste dute behintzat su etena utzi dutenek.
|
|
|
Hitzekin jolasteko gogo hori... oso antzekoak ziren hirurak. Baina bereizten genituen,
|
bagenekien
bakoitza nork egina zen. Idazle horiek asko eragin dute estiloan, baina ez hainbeste edukian eta esanahian.
|
|
|
Hau da, herriaren borondatea errespetatuko dela, dioena. Guk
|
bagenekien
ez zuela alde bozkatuko, garbi ikusi genuen PSE ez zela mugituko. Orain, PSOEko liderrek bozketaldiaz egiten duten interpretazioa entzuten dugu.
|
|
|
" Positive Bomb"," Karpe Diem"," Paradisu Zinema" eta" Bizitza triste eta ederra". Lehena premeditatua izan zela diosku taldearen doinu eta hitzen egileak,"
|
bagenekien
zer egin nahi genuen jendea dantzan jartzeko. Gero" jarraitzen du Iñigok" bakoitzaren gustua islatzen joan da, taldea aberastuz".
|
|
|
Ordea, zergatik ez dugu dotrina giristinoa guztiz uzten, baldin iduritzen bazaigu ezen txantxa eta burla hutsa dela?" Aitzitik, han geunden Antonio eta biok, geure testigantza aitzina eramaiteko asmotan...! Eta guk
|
bagenekien
ezen In dietarat zihoazen giristinoek hutsaren hurrengotzat zituztela beltzak eta indiarrak, eta bagenekien, halaber, ezen bertze ikusmolde batetik abiatu behar genituela geure egiteko guztiak, zeren biok ere irakurria baikenuen orduko Bar to lo mé de las Casasen Brevísima historia eta zeren baikenekizkien, halatan, bertze historia batzuk ere, indiarren holokaustaren berri emaiten zigutenak: Hatuey ren historia, konparazione, Kubako buruzagi edo cacique indiar harena, zeina giristinoenganik eta gizon zurienganik ihesi ibili baitzen, harik eta haien atzaparretan akabatu zuen arte; eta, hala, bada, kondenatu zuten giristinoek sutan hiltzerat, lotu zuten hura tronko bati... hurbildu zitzaion frantziskotar bat, erran ziona zer sinetsi behar zuen eta zer ez, baldin zerurat joan nahi bazuen, zeren, bertzenaz, infernurat joanen baitzen; eta, hura aditu bezain fite, kezkatu zen cacique a eta galdetu zion frantziskotarrari ea giristinoak zerurat joaiten ziren; eta ihardetsi zion frantziskotarrak baietz, eta buruzagi indiarrak erran zion, ordainean eta ustekabean, ezen berak orduan infernurat nahi zuela, zeren eta ez baitzuen hain jende krudelarekin zerurat joan nahi.
|
|
|
Ordea, zergatik ez dugu dotrina giristinoa guztiz uzten, baldin iduritzen bazaigu ezen txantxa eta burla hutsa dela?" Aitzitik, han geunden Antonio eta biok, geure testigantza aitzina eramaiteko asmotan...! Eta guk bagenekien ezen In dietarat zihoazen giristinoek hutsaren hurrengotzat zituztela beltzak eta indiarrak, eta
|
bagenekien
, halaber, ezen bertze ikusmolde batetik abiatu behar genituela geure egiteko guztiak, zeren biok ere irakurria baikenuen orduko Bar to lo mé de las Casasen Brevísima historia eta zeren baikenekizkien, halatan, bertze historia batzuk ere, indiarren holokaustaren berri emaiten zigutenak: Hatuey ren historia, konparazione, Kubako buruzagi edo cacique indiar harena, zeina giristinoenganik eta gizon zurienganik ihesi ibili baitzen, harik eta haien atzaparretan akabatu zuen arte; eta, hala, bada, kondenatu zuten giristinoek sutan hiltzerat, lotu zuten hura tronko bati... hurbildu zitzaion frantziskotar bat, erran ziona zer sinetsi behar zuen eta zer ez, baldin zerurat joan nahi bazuen, zeren, bertzenaz, infernurat joanen baitzen; eta, hura aditu bezain fite, kezkatu zen cacique a eta galdetu zion frantziskotarrari ea giristinoak zerurat joaiten ziren; eta ihardetsi zion frantziskotarrak baietz, eta buruzagi indiarrak erran zion, ordainean eta ustekabean, ezen berak orduan infernurat nahi zuela, zeren eta ez baitzuen hain jende krudelarekin zerurat joan nahi.
|
|
|
Eta guk geure mapari so egiten genion, eta
|
bagenekien
ezen Santo Tomáserat joan behar genuela, eta Santo Tomásetik haratago ere bai, Utopiako lurretarat iritsi nahi bagenuen behintzat...
|
|
|
Jakin
|
bagenekien
(orri hauetan esana genuen) aurreko urteetako bonanza k ez zuela luze iraungo, eta halaxe konfirmatu da, urte honetan manifestuen inguruan sortu den iskanbilak agerian utzi duen bezala.
|
|
2001
|
|
|
Txostenean falta zen aurrikuspen bakarra PSOEren morrontza zen. PSOEren babes makurrik gabe
|
bagenekien
hortaz zerbait, baina hainbesterakoa izango zenik, ezina zukeen PP garaile honek ekarritako egoera.
|
|
|
Queenslandera duela hamarkada batzuk azukre kanaberetan lan egitera etorri ziren haietako batzuk eta gerora iritsitakoak Sidney eta Melbourneko Gure Txoko elkarteetan biltzen dira. Lehendik ere
|
bagenekien
, euskaldunez gain, Sidneyen euskaraz dakien australiar bat bizi zela, Jon D. Patrick, eta Gure Txokon topatu genuen. Euskal Herrian jaiotako bertako bazkide batzuek ez dute euskaraz jakingo, baina psikologo informatikari honek bai ordea.
|
|
|
Ikusten ez denak ez baitu existitzen. Franko garaian
|
bagenekien
ez zegoela informazio askatasunik eta informaziorik, baina orain ez dago hesi informatiboa apurtzeko modurik. Horrela ulertzen da azken hauteskundeetan gertatu dena.
|
|
|
Labur esanda, ikerketa ekintza honetan deskribatzen den esperientzia oso positiboaizan dela uste dut. Badakit arlo batzuetan emaitzak ez direla biribil biribilak izan, baina hori aldez aurretik ere
|
bagenekien
, gutxi gorabehera. Garbi dago arloestrategiko garrantzitsua dela hemen ukitzen dena, eta hor planteatutako borrokakonplexua eta zaila dela, inolako zalantzarik gabe.
|
|
|
Talde trinko hauetan urrats desberdinetako ikasleak talde berean jarri beharizan genituen halabeharrez. Ordurako kurrikulu berriaz bageneukan zerbait entzunda, eta
|
bagenekien
urratsetan barik ziklo handitan banatuko zela ikas prozesua.Guk, azken batean, etorriko zen aldaketa aurreratu baino ez genuen egin. Bainahorretarako metodologia, eta horren barruan materiala?, irakasle eta ikasleenrola, eta beste hainbat puntu egokitu behar izan genituen.
|
|
|
Zortea izan genuen orduan. Baina gaur irteterako
|
bagenekien
gauza bastante beltz zegoela. SOSekoek presa sartu digute irratitik, hil edo bizikoa da jakinaraziz, eta abia batean joan gara esan diguten lekura, herritik nahiko gertu geratzen den baratzalde batera.
|
|
|
Postalak zine irudia zuen, Charles Chaplin eta ume pobre bat harresi izkinan zeuden larritasunez begira, eta guk
|
bagenekien
polizia batengandik arineketan ihes egin ostean gelditu zirela han, leku salboan zeudelakoan, baina irudian ikusten zen polizia hori euren atzean bertan zegoela ordurako, eskuak gerrian, eta bere bibote handiarekin.
|
|
|
Gainerakoan ere,
|
bagenekien
lehen, eta orain lehen baino hobeki dakigu," berrikerien" bidea hartua zuela Mendiburuk: tasun hitz banako bezala, ez hitz zati gisa, erabiltzea; giro atzizkiaren usaera ugari eta bitxia (hortik dator, azken finean, Lizardiren sagasti gazte elurgiro hura), eta abar.
|
|
|
Ez ote zen, Mongoliako umeei kontatzen zitzaien bezala, lana bururatzean Plantsunera berriz itzuliko? Baina ixo,
|
bagenekien
zehazki, zergatik ez genuen hilen berpiztean gehiago sinesten!
|
|
|
Gerrak mugimendu handia ekarri zuen herrira, eta berri onik bakar bat ere ez. Eztandak eta tiroak noiznahi aditzen genituen eta
|
bagenekien
hegazti eta erbiekin batera bi hankako animaliek ere eskapo ibili behar zutela. Ospitaleko moja batek idazteko bere zaletasunari eskerrak irauten zuen bizirik, koaderno lodi bat betea zuen, Infernua lurrean.
|
|
|
Aitak ezpainak mugitu zituen, zapela burutik kendu eta esku batekin petxuaren kontra kontuta. Anaiak eta biok
|
bagenekien
isilik eta serio egon behar genuela halakoetan, ez zer erraten zuen ordea. Akabatzeko, amen hirurok.
|
|
|
Ez genekien gauza handirik agente garrantzizko horri buruz, baina bai bi gauza funtsezko:
|
bagenekien
KAOSeko agente garrantzizko horrek itsuki maite zuela piku mermelada, batetik, eta bagenekien bere listuaren ADNko nukleotidoen sekuentzia zifratua. Hauxe izan zen prestatu nuen plana:
|
|
|
Ez genekien gauza handirik agente garrantzizko horri buruz, baina bai bi gauza funtsezko: bagenekien KAOSeko agente garrantzizko horrek itsuki maite zuela piku mermelada, batetik, eta
|
bagenekien
bere listuaren ADNko nukleotidoen sekuentzia zifratua. Hauxe izan zen prestatu nuen plana:
|
|
|
Tadjikek eraso zigutean eta gure irtenbide bakarra kanpamentuaren atzean lerratzen ziren muinoak zituan. Hala ere, haiek lurraldea ongi ezagutzen zutela eta,
|
bagenekien
luze gabe harrapatuko gintuztela. Bi jeepetan banatu gintuan arrapataka; Stevek presaka oinarrizko hornidurak hartu eta abiatzeko prestatu gintuan.
|
|
2002
|
|
|
Nago ez ote den hemen gertatu behiala Atxagarekin gertatu zena: saria eman ziotenerako
|
bagenekien
, eta esana genuen, zer zen eta zer zekarren Atxagak. " Obabakoak" mugarritzat jo behar dela?
|
|
|
Umetako garaira itzuliz, hona etortzerako
|
bagenekien
hiru urte pasatuko genituela oso osorik oporrik gabe. Txikitatik hori onartzen genuen.
|
|
|
" Normaltasun ustez hain normal hori, askok eta askok gutxiesten dutena, mendi gaindiezina da beste askorentzat, baina Sarak ere azkenean gainditu du kukurruduuu!". Ez ginen umemokoak, eta
|
bagenekien
, hartaraz gero, normaltasunak ere bere arriskuak zituela. Itxurazko normaltasunaren azpian –diosaletatik eta konplimenduzko irrietatik harat–, lotan baitatza, betiere, beste anormaltasun bat, itzartzen denean anormaltasun guztiak baino izugarriagoa izan daitekeena.
|
|
|
Itzal iragan berriaren atzean, ordea, beste itzal batzuk genituen zain –bel beltzak eta izugarriak, beren atzaparrak gugana luzatzeko gerturik zituztenak, munstrorik ankerrenaren antzera–, orduan ez
|
bagenekien
ere.
|
|
|
Munstro erreala. Eta
|
bagenekien
haren izena: hiesa.
|
|
|
Garai ilunak ziren haiek gero! Orduan bai
|
bagenekien
ongi zer zen faxismoa, zer askatasun falta, hori baitzen orduan, hain zuzen ere, esan ezin zitekeen zerbait: askatasunik ez zela alegia.
|
|
|
San Diegotik alde egin genuenean,
|
bagenekien
gure bidaiaren etapa bat amaitzen zela, eta beste berri bati irekitzen genizkiola ateak. Izan ere, Kaliforniako kostaldea, itsasoa, hondartzak eta hiri handiak atzean uzten genituen; aurrerantzean, basamortua, autobide bakarti eta amaiezinak, Estatu Batuetako hegoaldeko herri txiki lasaiak izango ziren nagusi.
|
|
|
Bide batez, egunokaz Enrique Mugica Herzog-ek hitzez hitz errepikaturiko ideia. Jakin
|
bagenekien
euskaldunok irudimen handiko jendea ginena, baina hainbesteko. Ez daukatege ro merezimendu txikia gure arbasoek, hainbeste gezur eta hain modu sinesgarrian egindakoek.
|
|
2003
|
|
|
Film bat errodatzeak izugarrizko gastuak dakartzala
|
bagenekien
. Baina Angel Amigok berretsi zigun orain gutxi.
|
|
|
Ondorioz, bi planek elkar ongi osatzen dutela iritzi diogu. Eztabaida politikoa zegoela
|
bagenekien
, jakin, baina guk zera erabaki genuen: eztabaida politikoa politikariek egin dezatela hori ez da Euskararen Aholku Batzordearen lan esparrua, bi planak tresna ezinbesteko ditugu normalizazio bidean.
|
|
|
 Batzuk kamino berritik zuzenean eta beste batzuk Urdaneta kaletik. Baina gau hartan gehixeago kostatuko zitzaiela ere
|
bagenekien
, herriko sarrera guztiak itxita baitzeuden.
|
|
|
|
bagenekien
:
|
|
|
Mallonaren legekoek ez zioketen sekula santan ezer egingo, hori
|
bagenekien
, Gure Gizonak horren eta beste faxisten mugimenduen berri ematen baitzigun. Gizon baliagarria, bai herria gure mende egon zen artean eta bai faxistak han sartu ostean ere.
|
|
2004
|
|
|
Eta are gutxiago orkestrarekin egindako abestietan, musikari bakoitzak bere partitura zuen eta bertan jartzen zuena jotzen zuen. Inprobisazioren bat zegoenean
|
bagenekien
zein konpasetik zein konpasera eta nork egingo zuen. Kontrolaturiko inprobisazioa izan da.
|
|
|
Miguel Angel Blanco hil zuteneko garaiarekiko zenbait parekotasun ikusten ditut, nahiz eta oso kasu desberdinak diren, jakina. Orduan
|
bagenekien
ETA zela, oraingoan goizeko 9:00etatik aurrera bagenekien 40 hildakoez ari ginela eta jadanik batzuek pentsatu genuen hori ez zela ETArena. Miguel Angel Blancoren kasuan Estatuak prestatua zuen erantzuna »agian Ortega Lararen kasurako prestatutakoa» eta honetan ere ETAren balizko atentatu handiren baten aurrean zerbait prestatua zuten eta indarrean jarri zuten.
|
|
|
Miguel Angel Blanco hil zuteneko garaiarekiko zenbait parekotasun ikusten ditut, nahiz eta oso kasu desberdinak diren, jakina. Orduan bagenekien ETA zela, oraingoan goizeko 9:00etatik aurrera
|
bagenekien
40 hildakoez ari ginela eta jadanik batzuek pentsatu genuen hori ez zela ETArena. Miguel Angel Blancoren kasuan Estatuak prestatua zuen erantzuna »agian Ortega Lararen kasurako prestatutakoa» eta honetan ere ETAren balizko atentatu handiren baten aurrean zerbait prestatua zuten eta indarrean jarri zuten.
|
|
|
Guk
|
bagenekien
bihar edo etzi euskarazko telebista sortuko zela, baina ezin jakin han lanik izango ote genuen. Eta nire lagun askok ez zuten izan.
|
|
|
nondik nora joan eta abar. Adila eta Intisar izebekin edo osaba Islahrekin berba egin behar nuen bidaian jarri orduko;
|
bagenekien
aurretik norekin zegoen amona, baina momentu horretan ez nekien norekin egon zitekeen.
|
|
|
Erdal hizkuntza komunitatea protagonista tristea bezain bihozgabea da euskaltasunaren ukazio eta zigortze politikan. Egia esan, hori
|
bagenekien
lehendik ere. Halere orain askoz hobeto dakigu, xeheki eta zehazki jakin ere, erdaldunen aldetik erakutsitako jarrera tolerantea zer izan den.
|
|
|
Totalitarismoaren eramanezinak Euskaldunon Egunkaria itxi zigun. Itxi aurretik
|
bagenekien
, gutxi gorabehera, zenbat ale sartzen ziren euskal etxeetan. Gertaera lazgarri horrek egundoko lurrikara eragin zuen euskalgintzaren munduan:
|
|
|
Ez da sinestekoa egoera soziolinguistiko bakar baten baitan oratzen diren gauzak nola banatzen diren dikotomiaren itxuragabeko irudikapenak eginaz. Ez baldin
|
bagenekien
, orain badakigu: hizkuntza normalkuntzaren auziak ez du lotura zuzenik komunitate soziolinguistikoak eskueran daukan botere nazionalarekin.
|
|
|
euskaldun izateko era asko egoteari zor omen zaio Baroja ere euskaldun (idazle) izatea. Jakina, bada, euskaldun izateko modu asko eta asko daude, hori
|
bagenekien
, baina euskaldun era batera edo bestera izateko, lehenengo eta behin, euskaldun izan behar da. Euskaldun ez dena ezin da era bateko edo besteko euskaldun izan, eta, gisa berean, euskal idazle izateko, euskara darabilen idazle izan du, nekez izan daiteke-eta euskal idazle erdal idazle izanik.
|
|
|
Simerlyk genetikoki eraldatutako saguak erabili zituen, obesitatearen garapenean garunak duen eragina eta leptinaren eginkizuna zehazteko. Lehenago ere
|
bagenekien
gure organismoko gantz ehunetako leptina maila funtsezkoa zela jateko bulkada ulertzeko: zenbat eta leptina maila handiagoa, orduan eta gose sentsazio txikiagoa.
|
|
|
–Tira, Arma Santua eskuratu baino lehenagotik ere, gure ikerketei esker
|
bagenekien
Lantzak ez zuela ezertarako balio izanen, hura erabiltzeko moduaren berri jakin gabe. Luze joko lidake horren arrastoa nola aurkitu genuen azaltzeak, baina erranen dizut azkenean jakin genuela munduan aurki daitekeen Lantzari buruzko dokumentu bakarra Tibeteko Lhasako liburutegian zegoela.
|
|
|
Izan ere, urte haietan CATeko Euskal Jaietako batzordean partaide nintzen, eta urtero zer antolatzen zen
|
bagenekien
ordurako. Donostian Trinitate plazan bezala, beste edozein antolaketatan parte hartzen genuen ekitaldiak antolatzen.
|
|
|
Ideia horietaz hitz egitean, orduan, Descartesek aurretik
|
bagenekien
zerbait gogoratzen dugula esango du, inolako zalantza barik mende batzuk lehenago Platonek ideien existentzia frogatzeko eskaini zuen irtenbideaz baliatuz. Platonek bere teoria garatzeko ideien berezko existentzia frogatu gura duenean oroimenak oinarrizko papera jokatuko du, bere testuetan zenbait pasarte garrantzitsutan aurkituko dugularik hori islatuta:
|
|
2005
|
|
|
PPko ordezkaria Loyola de Palacio eta PSOEren ordezkaria Rosa Diez. Hauteskundeak izan aurretik
|
bagenekien
PPk eta PSOEk euskal ordezkariak izango zituztela, ez genekienean ni edo Josu Ortuondo hautatuak atera behar ote genuen.
|
|
|
Duela gutxi prentsak ekarri du (lehendik ere
|
bagenekien
zekarrena, baina idatzita ikusita pisu gehiago du) balorazio bat zeinaren arabera, azken hamar urte hauetan Valentziako itsasertzak jasan dituen aldaketak historia guztian izan dituenak baino handiagoak izan diren. Hamar urtean lurra historian zehar baino gehiago hondatu dugu.
|
|
|
Ba literaturarekin imajinatzen genituen, ezta? George Orwellen 1984, Stanley Kubricken 2001 Odisea moduko hipotesi hiperbolikoekin, baina
|
bagenekien
hiperbolikoak zirela, eta errealitatea azkenean arruntagoa izango zela pentsatzen genuen, askoz aspergarriagoa. Eta esan behar da, ez direla Orwell edo Kubricken aurresanak konplitu, errealitatea oraingoz bestelakoa dela, baina den bezalakoa ere imajinaezina zela orain dela 25 urte.
|
|
|
Kapitalismoa eskuzabala ez dela
|
bagenekien
. Baina karitateari %60 %90eko komisioa ezartzea ere...
|
|
|
XX. mende hasieran gizakiok jakintsuenek behintzat
|
bagenekien
objektuak Lurraren orbitan ipintzea posible zela. Baina ezin teoriatik haratago joan, ez baitzegoen horretarako teknologia nahikorik.
|
|
|
Mikel, entzuten duzunez, festa oso gauza bizia da, eta gutako bakoitzak festaren bere ikuspuntua daukagu. Eta eseri baino lehen
|
bagenekien
, ezagutzen baitugu elkar. Baina, besterik gabe, bakoitzak bizitza nola ulertu festa horrela interpretatzen dugu.
|
|
|
Horrek ez du esan nahi Unzueta deliberatuki inor plagiatzen aritu denik, baizik eta, ezer frogatzekotan, literaturaren iturburuak gizasemearen erraietaraino jaisten direla, eta errai hoietan gizaseme guztien kezkak, gutxi asko, berdinak direla. Orobat erakusten du, lehenagodanik ez
|
bagenekien
ere, bizitza suertatu zaigun mende auhendagarri honetan gazte baten bisio literarioek odol eta absurdozko errainu krudel batez printzatutako terroreak izan behar dutela..."
|
|
|
Bigarren Mundu Gerra arte irakurketa liburu onak irakurtzea zen. Kontua ez zen edozein liburu irakurtzea, irizpide batzuk bazeuden, bazegoen irakurketa eta heziketa humanistiko eta klasikoaren eredu bat eta eredu horren arabera
|
bagenekien
zeintzuk ziren liburu onak. Gaur egun hori pikutara joan da.
|
|
|
Biok
|
bagenekien
ez zela egia, baina bioi bost. Gorka konbentzitu behar nuen buruan nuen artikulua argitaratzeko, hori zen dena.
|
|
|
Ez, baina hori
|
bagenekien
ezer egin baino lehen ere. Fini da eta kito.
|
|
|
Despedida eguna zen eta
|
bagenekien
.
|
|
|
Berben azpia uzten zuten agerian aldiro zakil haiek. Erne geunden,
|
bagenekien
txantxen ondotik zinezko galdeketa helduko zela, eskarnio haietan amurik ez balego bezala lasaitu nahi gintuzten, eskuz esku gureganaino zahatoa, fraideen teknika bera.
|
|
|
Ez genuen galderarik egin nahi,
|
bagenekien
ez zela posible, foniarik gabe geldituak ginen.
|
|
|
Apar handian zebilen hara eta hona zodiac gris hura, hiru lagun, prismatikoak, portu aldetik heldua zen eta gu geunden posiziotik milia erdira egon ondoren, olagarrotan, eskafandraz, oxigenorik gabe, Purrustarri ingurura joana zen kalma zuria baliatuz itsasoan zabal lema estiborrera zarratuta. Gerogarrenean gure aitzinetik iragana zen hiriburuko bazterretara branka harro,
|
bagenekien
berriz azalduko zela porturantz edo gure ingurura eta prismatikoetarik ariko zitzaizkigula, baina guri askorik ez, egunen batean gaitzeko pintaketaz apainduko genituen labar zabalak begi bistan, Platako farola gailur, ez ginen etxeratuko haren distirak nabaritu arte.
|
|
2006
|
|
|
Nahiko etsita, jokatuz disfrutatzen ari ginen, eta pena izan zen. Baina
|
bagenekien
hori gerta zitekeela, Frantziaren aurka irabazi bezalaxe galdu egin baitezakezu. Azkenean partida bakarrean bi hilabeteko hegaldi horretatik jaitsi beharra, egun batengatik etxera itzuli beharra, gogorra izan zen.
|
|
|
Dendetan sartu ginen, lasai. Hodei bakanak besterik ez zeuden zeruan eta
|
bagenekien
aurki atertuko zuela. Usteak erdia ustel.
|
|
|
Gazteagoak ginenean, eta ingenuitate askoz haundiagoarekin gure ibilbidea aztertu, ulertu eta esplikatu nahi genuelarik, joera izaten genuen urrats bakoitzari eta trantsizio bakoitzari zentzu logiko eta sakoneko bat bilatzekoa. Itxuraz,
|
bagenekien
zertatik abiatu ginen eta noruntz gindoazen. Eta bazirudien helburu batzuetara ailegatzeko itxaropenarekin ari ginela.
|
|
|
Disimulatzen saiatzen ginen arren guztiok
|
bagenekien
Marta lehenago edo beranduago hil egingo zela. Eskuak elkarri eman genizkion momentuan belarrira zerbait esan zidan.
|
|
|
Ezin nuen irakurtzen nuena sinetsi! Nik bi urte neramatzan Imanolez maitemindurik, baina guztiok
|
bagenekien
Imanolek Marta maite zuela. Martak ez zidan inoiz Imanolez hitz egiten, zirudienez, laguntzat besterik ez baitzuen nahi.
|
|
|
Dena gezurra eta asmazioa ote zen pentsatuko du baten batek, ez baita zaila Women’s Secret batera joan eta sorta eder bat erostea, gero apurka apurka zabalduz joateko. Baina bizilagunok
|
bagenekien
exhibizio hura dena, lotsagabe eta lotsagarria izateaz gainera, egiazkoa zela, eta horrexek ematen zigun inbidiarik handiena; inbidia baino gehiago arrabia.
|
|
|
Biharamunean, baina, bazkaltzen hasteko puntuan, gure telegrafistak Artxandako emisorearen alerta jaso zuen. Eta, eguraldi txarrarengatik ezin ikusi bagenuen ere,
|
bagenekien
ontzi etsaia oso hurbil geneukala.
|
|
|
Aita zertan zen ez genekien. Baina
|
bagenekien
, bizi bazen, azkenera arte egongo zela berari zegokion tokian.
|
|
|
Lehenengo aldia da ikusten dudala, aitak ez baitzigun inoiz esan non ipini zuen. Guk
|
bagenekien
kutxa gotor bat zegoela, baina ez genuen inoiz aurkitu, ezta askorik bilatu ere, ganbarara aitarekin igotzen ginelako beti. Gris kolorekoa da, eta oso txikia iruditu zait.
|
|
|
Bi erabaki hartu genituen soilik: lehenengoa, Mari Jose hura nor izan zitekeen jakiten saiatuko ginela, zaila izango zela ondo
|
bagenekien
ere: ez zigun abizenik eman, ezta zehazki nongoa zen aipatu ere; amnistiaren aldeko batzordeetan ibilitako norbait ezagutzen zuen Ainhizek, eta informazioa biltzeko ahaleginak egingo zituela agindu zidan.
|
|
|
Haiek adoretzeagatik edo, amonak beren esku utzi zuen nire ekipajea osatzea, eta gurasoek ez baitzuten auzoen susmo txarrik piztu nahi, hiriko aldirietan erosi zituzten Italiarako nituenak. Amonari dagokionez, hiruzpalau egun egin zituen hara eta hona, ez zigun esan non, baina
|
bagenekien
zertan. Kanpoan pasatzen zuen egun osoa, amona geratzen zen nirekin.
|
|
|
Batzuetan, ordea, ilea askatzen zuen, eta masailak erdi ezkutuan geratzen zitzaizkion. Xarmagarriarena egin nahi zuenean jokatzen zuen horrela, mutilek
|
bagenekien
hori.
|
|
|
saltsa ona!, esaten zuen Mixak, okela, okela ona!, esaten zuen, hitz hori bizkaian ikasi zuen, eta ordizian harritu iten ziren, hauek nondikan datoz?, eta Mixak hala iten zuen, euskaraz bere moduan eta gero numeroak erdaraz eta numeroak erdaraz esanda jendia pixka bat lasaitu iten zen, eta hura benetan gaizki nola atera zitzaigun handik nik tuterara nahi nuen, festa izugarriak izaten omen dira han, eta Mixak ezetz, hara etzuela nahi, lehenago han arizana zen eta han mobida izan zuen eta igual behar ez zuen batekin topo ingo zuela, zergatik Mixak, errusiatik etorri zenian, ekarri zutenekin eta etortzeko pasaportia eta lan baimenak in zizkiotenekin zorren bat bazuen, horregatik etzuen fotorik nahi eta horregatik ere etorri zen herriz herri nirekin, ezpaitzitzaion herrian udaletxiak pagatzen zionarekin ailegatzen eta zeuzkan diru pixarrak errusiara bidali zituen han bi alaba baitzituen eta horregatik etzuen ezta pentsioa pagatzeko ere, baionan in genituen bi gau, jarri ginen kale luze batian, han ziren saltzaile guztiak eta hainbestian, etorri zitzaigun magrebeko ume moko bat kollariak saltzen zebilena eta haragirik gabe eskatu zigun bokata bat, ezpaitzen haragiarekin fiatzen, txerria ote zen, eta Mixak in zion hari saltsarekin bokata, berrogeita hamar xentimo, eta gero sailian sailian hasi ziren etortzen magrebeko umiak, eta gero hango zaharrak ere bai, eta nik, nahikoa dek!, kontra in nien eta Mixari ere kontra ze bestela ere nahikoa lioa bagenuen, makina bat moxkorrekin peliatu nintzen, ezpainuen pitorik entenditzen eta haiek manera txarrekin etortzen, Mixak ere gutxi entenditzen zuen baina hura moldatu iten zen, moldatzeko zera hori zuen, abilidade hori, bera lasai zegoen, ni takartu nintzen, hirekin ruina zaukaat!, irribarre iten zuen, baionan bi lo in genituen, bigarren egunian, bertan, nik banku batian, zakuan, eta Mixa furgonetan manta batekin, halako batian esnatu naiz eta, arratoi bat zakuari oxka, salto in nuen, alde in zuen hark, eta ni in nintzen lurrera erori eta, lurrian nengoela begiak bildu eta atzera lo gelditu nintzen, nekia, Mixak berriz, hamabi ordu in zituen tirada batian, hark ere nekia, iten bazuen zutik ordu asko hankan mina jartzen zitzaion, zergatik behatz txikia moztuta zeukan, hori izan zen kropotkin, uste dut izena, hiri bat txetxeniatik honontza, zergatik kuarteletik lagun batekin eskapatu zenian, kamioi bat pillatu zuten eta heldu ziren hiri horretara, lagun haren etxera eta, berak botak erantzi gabe bazeraman lau hilabete, eta mina, eta mina, hanka dena haunditua eta han moztu zioten, gero handik pasa zen ukraniara, han mafia batekin tratua in edo hala etorri zen, ihes, beti ihes, esaten zidan, txikitan ere, amak minan lan iten zuen eta, mina itxi zutenian handik hanka in behar, orain, hau da nire etxia!, esaten zuen, bidia zela bere etxia, pena zuen familiagatik, umeekin askotan gogoratzen, handik, baionatik, berara goazela, furgoneta malda batian gelditu zitzaigun, hura izan zen aurreneko aldia, Mixak sartu zuen burua motorrian, jo zion ostiko pare bat, martxan jarri zen, berara ailegatu eta han jendiak irriak eta burlak iten zizkigun eta handik kontzejal batek edo eztakit zer zen bidali gintuen eta ni hitz inda nengoen hurrengo egunerako oiartzungo tipo batekin eta hark esan zigun halako ordutik aurrera jartzeko halako tokian, eta bueno, jarri ginen eta in genituen gelditu gabe hirulau ordu lanian, halako batian altxatu zen haize fuerte bat, amarratu genuen toldoa barandilla batian eta ezin, toldoa puxkatu eta noski sua itzali eta ezin aguantatu behintzat, gauzak azkar bildu eta martxa, hurrengo goizian, toldoa partxiatu genuen, garbitu garbitzekoak eta erostekoak erosi eta, berriz ere martxa, gasteizera joan ginen, han jarri ginen parte zaharrian, kantoi batian, hara etzen poliziarik sartzen eta ...tokirik baina albintiarekin diskutitu genuen eta hark zerga kobratu zigun eta utzi zigun toki bat, gero jeneradoriak etzigun arrankatzen eta presoen txosnan eskatu genuen entxufe bat, ondoan bagenituen ijito batzuk karrito batekin eta haiek ikusi zuten guk argia bagenuela eta guri eskatu ziguten, beltz bat ere etorri zitzaigun eske eta gero zilar saltzaileak ere, argentinako batzuk, gero hurruna,
|
bagenekien
zaila zela oso baina guk bilbora nahi genuen, bilbon astebete! bilbon akitu arte!, esan genuen, bagenituen telefono batzuk, ia lotu genuen, azkenian ezetz, etziguten utzi, horregatik tafallara segitu genuen, han bukatu zitzaigun solomoa eta Mixak baratxuri zopa prestatu zuen eltzian, baratxuriak zanpa zanpa in eta eskatu genituen bar batian ogi zaharrak eta txorizo batzuk erosi genituen, handik in genuen goizueta, han jende txikitxoa zegoen, diferentzia haiekin Mixa harrituta zegoen, han leitzan ezagutu genuen saltzaile bati zerbeza kaja bat eman eta bere aldian toki bat utzi zigun, hurrengo goizian, handik gatozela, errebuelta asko eta Mixa mariatuta zijoan, baso zahar batian, basoko mutilak motozerrekin eta gazte batzuk pagoetara igoak, batzuk aurpegiak estalita, beste batzuk makillatuta bezala, kolore txuria, lekeition in genuen goizaldian ordu pare bat bidali bitartian eta zarautzen heldu bezain laster etorri ziren bi munipa eta papera eskatu ziguten eta herritik aparte jarri behar izan genuen, bermion in genuen gau ona, kontzertu haundia zegoen eta laurehun bokata saldu genituen, denak eta gehiago ere salduko genituen, argi pirrintarekin ari ginen gauzak furgonetara jasotzen, ya ari ginen burniak biltzen, halako batian bronka izugarri bat, tipo txiki buru haundi bat gugana ikaratuta korrika eta ikusi ez ikusi furgonetara sartu zitzaigun eta atia itxi zuen, haren atzetik amorratu batzuk, ni, zer pasatzen da!, tartian jarri nintzen, joputa!, esaten zuten, neska bat bortxatu zuela txiki hark, nahi zizkioten barrabilak moztu, nik tranki tranki!, bakarrik esan nuen, eman zidaten ostia latz bat, ya furgonetara sartu behar zuten, Mixa etzen ikaratu eta hanka burni bat ibili zuen airian, bidali zituen bi tipo lurrera, jende gehiago etorri zen, akatu baino lehenago sartu ginen furgonetan nola hala, hautsi ziguten atzeko kristala eta burni batzuk han utzi genituen, atera ginen bermiotik, zartaien eta serbilleten artian gure buru haundia, alkandora urratua, puta, esaten zuen, puta zela, etzuen besterik esaten, neska hura, puta zela, halako batian, herritik ateratzeko maldan, taka, in zen furgoneta berriz ere gelditu, jaitsi ginen, buru haundia begiak atera beharrian ikaratuta zegoen, eskerrak eman gabe piztia bezala mendira salto in zuen, hurrengo egunian ez, hurrengoan, furgoneta karga in, nafarroa aldera abiatu ginen, ba omen ziren hango erdialdeko haranetan herri txiki batzuk, denbora hartan jaiak zituztenak, jendetzarik ez, esan ziguten, baina joanez gero poliki salduko duzue, pasa genituen harako mendiak, iritsi ginen ipuruen lurrera, galdezka galdezka, heldu ginen ariztira, feria zen ariztin, jende gutxi, haur batzuk, barraka batzuk, tipo batek puñalarekin jolas iten zuen, bi lagun padera zabalian ogia erretzen ari ziren, etorri zitzaigun herriko mutil ile luze bat, informatu zen zer zen gure nahia, esan zigun ostatuaren ondoan non jartzia genuen, nonbait, esan zigun hark, gobernuak, bertako jauntxoekin elkar hartuta, pribatizatu in nahi zituen mendi haietako lurrak, eta kontra iteko zen festa, nik susmoa, zibilak joango ote ziren eta, joan nintzen begiratzera bazterrak, ez nintzen fiatzen, Mixa mutil harekin gelditu zen, itzuli nintzenian ostatuan ziren biak, Mixa ikusten zen gustora zegoela, mutil ile luze hark, Stefan izena, galderak iten zizkion, errusiako eskolaz, siberiaz, hango ibaiez, lehortu zen itsaso batetaz, iluntziarekin hasi zen jendia etortzen plazara, guk sua piztu, bonbillak arboletatik txintxilika jarri eta, gutxi bat, gutxi bat, oso ongi saldu genuen, goizaldian, bostak seiak izango ziren biltzen hasi ginenian, denak bildu eta abiatzera goazela, furgonetak, etzuela nahi, aritu ginen, eman genizkion takateko batzuk, alferrik, ematen zuen hila zela motorra, probatu genuen Stefanek utzi zigun bateria batekin, etorri ziren ferianteak ere, motorrari begiratu, burua kordokatzen zuten, etzen hari nondik sartu eskua, ezin ezer egin, apartatu ginen, madarikatu genuen gure suertia, Mixa
|
|
|
Funtsean, eta xehetasunak gorabehera, denok geunden konforme eutanasia arautu beharraz. Baina
|
bagenekien
, baita ere, hori urrun zegoela oraingoz, eta orduan norbaitek planteatu zuen ea gutariko inork bihotzik edukiko ote zuen bizirik dagoen –nahi den muga eta oztopo guztiekin, baina bizirik– eta maite den pertsona bati bizia bere eskuz kentzeko. Gogoan daukat nire erantzuna ezetz izan zela; teorian konforme egonik ere, are hori egiteko gai litzatekeena miretsirik ere, nik nuela.
|
|
2007
|
|
|
Baziren batzuk gurasoren bat erdalduna zutenak, baina, gehienok txikitan gazteleraz tutik ere ez genekienez, gure behar eta mugetara egokitu behar izan zuten. Beraz, garai hartan euskaraz jakin
|
bagenekien
, eta gazteleraz ere ondo ikasi genuen. Balantza alde batera edo bestera eroriko zen, lehen esan bezala, inguruak erabakiko zuen, erreferentziek.
|
|
|
Astronomo guztiek diote Hubble behagailuak 1990ez geroztik lortutako milaka argazki harrigarriek gizonaren ikusmoldea bera aldatu dutela. Unibertsoaren eskergaren berri
|
bagenekien
, jakin, baina 600 km gora birakako bere orbitatik, eta 2,40 metro diametroko ispiluaz baliaturik, lurrazaletik sekula ikusiko ez genuena erakutsi digu Hubblek.
|
|
|
Eta arazo nabarmena zen hura, gure helburua erretzea zen heinean. Gazte eta esperientziarik gabekoak ginen, baina hori
|
bagenekien
: zigarro bat erretzeko piztu egin behar dela lehenik eta behin.
|
|
|
Gure kasuan argi geneukan zeintzuk ziren EITBn geneuzkan komunikaziokanalak,
|
bagenekien
zer egiten ari ginen barne komunikazioari dagokionez, bainaegituratu gabe geneukan. Egitura gabe ere, posible da komunikazioa lantzeaborondatea izanez gero, baina ez da lortzen erakunde osoa inplikatzea.
|
|
|
Batzuek
|
bagenekien
lehendik gitarra jo tzen, akademietan ikasita. Beste batzuk orain hasi gara ikasten.
|
|
|
Lagun asko hurbildu dira San Joan landaraino. “Dastatzea eta San Joan sua egun berean egiten ziren lehen, eta arrakastatsua izango zela
|
bagenekien
. Aurten egun ezberdinetan egingo dira lehenengo aldiz, eta ikusiko dugu zer gertatzen denâ€.
|
|
|
Kanikak erosi eta jolasa gogoratzea izan zen lehen lana: “Gutxi gora behera
|
bagenekien
nola jolasten zen, baina gauza asko ahaztuak genituen. Bati eta besteari galdezka ibili gara eta bakoitzak arau ezberdinak ematen zizkigun.
|
|
|
Auzotarrek azaldu dutenez, hondakindegiak %60ko desnibela besterik ez luke izan behar, baina Lasaokoak %75eko edo %80ko desnibela du. " Egunen batean horrelakoren bat gertatuko zela
|
bagenekien
, eta Azpeitiko Udalean ere kexaren bat sartu izan dugu, euria egiten zuenean lokatza etxeko atariraino iristen zelako. Hala ere, gustura egon dugu ez delako ezbeharrik izan", azaldu du auzotar batek.
|
|
|
" Eskoilera bertan izatea arazo larria zela
|
bagenekien
eta egunen batean horrelakoren bat gertatuko zela ere ikusia zegoen. Gainera, sarri erortzen ziren harri handiak errepidera eta oso arriskutsua zen", azaldu du auzotar batek.
|
|
|
Elektrizitatea nabari zen airean. Arianaren haria orratzaren katutxoan sakatu genuen eta
|
bagenekien
azkenean nor nori nork josi zuen. Hatsean hartu genuen.
|
|
|
Por si acaso. Manex Bergereten destinu latza zein izan zen
|
bagenekien
orain. Gizon hil hau gureetarik baldin bazen, noren aldi zatekeen bihar?
|
|
2008
|
|
|
Berria egoera fiktizioan jaio zen eta
|
bagenekien
salmenta zifra horiek kopuru normalagoetara etorriko zirela. Azkeneko urteotan 20.000 ale inguruan gabiltza.
|
|
|
Hala egiten dugu gaur egun ere, bizirik baitago… Telefonoz deitzen diodalarik, euskaraz, frantsesez eta ingelesez hitz egingo dugu. Eskerrak berari, eta amatxirekin genuen harremanari,
|
bagenekien
euskaldunak ginela. Eta, gehienok, gaztelania ikasi ahal izan genuen:
|
|
|
Lehenagotik ere
|
bagenekien
euskaraz dakigunak gutxi garela Euskal Herrian (herritar guztien laurdenak baino apur bat gehiago besterik ez gara elebidunak), eta erdarazko hedabideak baliatzen ditugula hein oso handian. Hedabideen audientzien ikerketek aldika aldika eskaintzen dituzten datuetan ere horixe ikusten da:
|
|
|
Jakin
|
bagenekien
, halaber, hedabideek berebiziko garrantzia dutela ‘komunikazioaren aroa’ deitu ohi duten honetan. Kontuan izan behar da soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 115 aisialdiko denbora gehiena hedabideak kontsumitzen ematen dutela herritar gehienek3; eta pentsa daiteke, halaber, hitz egiten, entzuten, edo irakurtzen ematen dugun denbora guztia neurtuko bagenu, zati handi bat hedabideak kontsumitzen ematen dugula.
|
|
|
Lehenagotik ere
|
bagenekien
euskaraz dakigunak gutxi garela Euskal Herrian (herritar guztien laurdenak baino apur bat gehiago besterik ez gara elebidunak), eta erdarazko hedabideak baliatzen ditugula hein oso handian. Hedabideen audientzien ikerketek aldika aldika eskaintzen dituzten datuetan ere horixe ikusten da:
|
|
|
Aurkikuntza hura egiten ari ginela, ikusi genuen garrantzitsua zela; baina ez besterik. Emaitza berri bat zenez, garrantzitsua zela
|
bagenekien
, baina ez geneukan neurriaren ikuspegirik.
|
|
|
Egia esan, ez askorik. Lehenengo neurketak egin genituenean,
|
bagenekien
zerbait garrantzitsua geneukala esku artean. Baina, inondik inora ez nuen uste transferentzia teknologiko hain azkarra izango zuenik.
|
|
|
Artizarraren tamaina, masa eta dentsitatea, adibidez, Lurrarenak bezalakoak dira. Hori
|
bagenekien
. Baina Venus Express misioaren datuek hango atmosferaren bi zurrunbiloen berri ematen dute, Ipar polokoa eta Hego polokoa.
|
|
|
–Hantxe hasi zen gure artekoa, nik uste, orduan ez
|
bagenekien
ere?
|
|
|
Gure larritasuna areagotzeko, oihuak sentitu genituen ertzeko basoetatik gugana hurbiltzen; eta kinka hartan oholesirako bidea itxi ahal zigutela konturatzeaz gain, beldur ginen Hunterrek eta Joycek, dozena erdi bat erasotzaileren aurrean, behar adina buru eta kemen izango ote zuten beren postuei sendo eusteko. Hunter gizon erabakia zen, hori
|
bagenekien
; baina Joyceren kasua dudazkoa zen: atsegina eta adeitsua zen gelazain lanetarako, edo inoren arropak eskuilatzeko, baina ez zen aproposena gerra gizon baten zereginetarako.
|
|
|
Badakigu, jakin, militante politikoaren zeregina ez dela nazio identitatearen izaera soziolinguistikoa iraultzea. Ez baldin
|
bagenekien
, berriz, aurki jakinaraziko zaigu alde batetik ez bada bestetik. Honatx iritsi zaigun mezuaren mamia:
|
|
|
Eta zu teoria batekin zatoz, Afrikarako mentalki prestatuta, ustez, askotan kolpe gogorrena ez baitakar beroak edo kulturak, egunerokotasunari aurre egiteak baino. Horren arabera,
|
bagenekien
ez geneukala misiolari lanean etortzerik, gure urratsek ahalik txikiena izan behar dutela, hartzeko asko daukagula eta emateko gutxi, honi edo hari egindakoak ezer gutxi balio duela askoz arazo sakonagoa konpontzeko. Baina usteak eta teoriak bazter batera uzten dituzu bidean bakar bakarrik zoazelakoan, aurrez aurre datorrenak jatekoa eskatzen dizularik.
|
|
|
Bazuen beste bat, ezkutuagoa, musikagile kutunei erakusten ziena. Orkestran jotzen edo bere gelan entsaiatzen hasi orduko, begiak itxi eta bere lekutik mugitu gabe ere igotzen hasten zen, eta begira geundenok
|
bagenekien
geniola jarraitu. Hegaldatzen hasten zenean jartzen zuen aurpegi hori ez zen nirea, ez zen nik ezagutzen nuena, beteagoa zen eta ederragoa ere bai, nolabait esateko.
|