|
2000
|
|
|
Herri honetaz ere metafora txiki bat baduela iruditzen zait. Ez
|
dakit
haurrak ohartuko diren horretaz, baina liburu guztiak haurrentzat eta ez hain haur direnentzat idazten direnez, behar bada helduak ohartuko dira.
|
|
2001
|
|
|
Informatikaz dezente
|
dakien
haurrari galarazpenak ezartzeko bezain segurua al da?
|
|
|
Giza talde honetako emakumeek gizonezkoek jasotako hezkuntza eta trebatze prozesu bera pasatuko dute. Aberastasunak, emakumeak eta seme alabak denen artean banatuko dituzte, eta inork ez du
|
jakingo
haur bakoitzaren aita zein den; eta buruz zein gorputzez ahalik eta seme alaba garatuenak jaio daitezen, ugaltze prozesua hiriaren zaindari gorenen begirada zorrotz eta arduratsuen menpe egongo da.
|
|
2002
|
|
|
Familiak, hasiera batean, eta hedabideek jaso dutenez, adierazi du irakasleek bazekitela adingabea arrautzari alergia ziola. Ikastetxeak, bestalde, komunikatu batean adierazi du irakasleek
|
bazekitela
haurra alergikoa zela eta “horregatik ematen ziotela beste janari bat”, Antena tv ri azaldu zioten moduan. Horrela deskribatu dugu gertaera, eta kausa alergiko bati buruzko susmoak berresten badira, badirudi saihestu ahal izan zela adingabeak jasandako arrisku alergikoa prebenitzeko neurriak muturreraino eraman izan balira.
|
|
|
Berriz ere esan beharra dago. Zakurrek
|
badakite
haurrak ahul direla eta mende har ditzaketela.
|
|
|
Zenbatetan ez ote zen ibili, bada, umetan, Domundeko eltzeitsuarekin hara eta hona dirua biltzen, bere buruari esaten ziola: " Gaur, hemendik konbertituko ditinat Kristoren fedearen berri ez
|
dakiten
haur fedegabeak, neure otoitzekin eta neure limosnatxoekin, eta bihar, berriz, handik, berandu gabe moja izango bainaiz eta Txinara joango bainaiz, misioetara". Auskalo bere xede hura bete izango ez ote zuen, baldin eta bere bidean beste irakasle hura tartekatu izan ez balitzaio, batxilerra Donostiako mojetxe batean ikasten ari zela!
|
|
|
Zekena!, baztanga!, akaina! Aitonari ikasiak nizkion gehienak; askok zer esan nahi zuten ez banekien ere,
|
banekien
haur batek ezin zituela esan, eta debekuak hausteak ematen duen plazer ezkutuaz, amorru handiagoz esaten nuen, isilean baina garrasika: txepela!, kaskaila!, zakatza!, eta olatuek are burrundara handiagoz erantzuten zidatela iruditzen zitzaidan, gero eta harroago jaikitzen zirela ur gainetik zerurantz.
|
|
2003
|
|
|
Erdi Aroko harresiak gaindituta, haran eta ibar zokoetako herri nagusietara iritsi ziren mezu sarkorra zeramaten hitzaldiak, euskal festa, be rtsolari saio, musika eta ohiko dantza alaiez horniturik. Eragin berezia izan zuten euskara
|
zekiten
haur guztiei emandako sariek. Hiriko jaun ospetsuak herriz herri ibili ziren horrela hizkuntza zaharraren estimu galdua suspertueta bultzatzen.
|
|
2004
|
|
|
Rikardo Arregi, Ramon Saizarbitoria, Ibon Sarasola, Xabier Lete... eta Mari Karmen Garmendia, Miren Olarreaga ezizenaren pean gorderik. Irakasle hasi zen Santo Tomas Lizeoan eta bertan ari zen euskaraz ez
|
zekien
haur oldea jaso zutenean. Arazoak.
|
|
|
Ikastetxeen %32k gurasoei osatu gabeko informazio urria baizik ematen ez dietenez, hauek ez
|
dakite
haurrei astean ematen zaizkien bi plater baino gehiagoren berri zehatzik eta, ondorioz, seme alabei galdetu behar izaten diete janariak nola dauden prestatuak.
|
|
|
Gida hau irakasleentzat da bereziki. Izan ere, adituen arabera, haur asmatikoak, jakina, eskolan ere agertzen dira, eta krisiak oso ondo ager daitezke eskolan; beraz, irakasleek gai izan behar dute
|
jakiteko
haur batek noiz dituen arazo horiek eta ondo kontrolatuta dagoen.
|
|
2005
|
|
|
Dena dela, Altunak gazteak eta haurrak euskaraz aisian gozatzeko gai izango diren itxaropena ez du galdu, baikor izateko arrazoiak ba omen dira: " Orain dela zortzi hamar urte euskaraz
|
zekiten
haurrek gaztelaniaz jolasten zuten, euskarazko gauza gutxi zuten. Oraingoek hainbat abesti, jolas badakizkite.
|
|
|
Aita edo amarik gabeko familietan haurren %85 amarekin dira. Zenbait dotzena mila urte badu, emazteak
|
badakiela
haurra berea duela. Gizonak aldiz zenbait mila urte bakarrik, emaztearekin etzaten baitzen bere gose sexuala asetzeko gehiagokorik gabe eta berantean baizik ez baitzaio ohartu etzatea eta sortzearen arteko loturari.
|
|
|
Euskara gibelamenduarekin nahasi nahian, Combes ministro nagusia eskola publikoetan frantsesik ia tuntik ez
|
zekiten
haurrei euskarazko katixima debekatzeraino iritsi zen, frantsesezkoa uzten zuela bizkitartean. Bazterrak hein bat harrotu baitzituen horrek, sinadura biltze bat antolatu zen debekua ren kontra Euskal Herrian, norbait ziren jaunen artean.
|
|
2006
|
|
|
Gurasoek
|
badakite
haurrak otordu bakoitzean benetan hartu duen elikagai kopurua.
|
|
|
2001ean %88, 7koa baitzen erabilera. Jaitsiera honetan eragina izan du kanpotik euskaraz ez
|
dakiten
haurrak herrira etortzeak. Bestalde, ikusi dute umeak elkarrizketako parte direnean erabilera %74, 2koa dela eta ez direnean, berriz, %48, 5ekoa.
|
|
|
Goiz, eguerdi, iluntze eta gau. Interesgarria izango litzateke
|
jakitea
haurrak zirenean zein kaletan jolasten ziren horietariko asko. Badirudi batzuek oraindik hartan dihardutela eta besteak, orduan egin gabe utzi zituztenak egiten hasi direla.
|
|
2007
|
|
|
Hain zen txikia, hain zen ahula, hain zen hauskorra! Nik ez
|
nekien
haurrak nola hartzen ziren, eta izu nintzen hartu eta kristalezko ontzia balitz bezala erori eta mila zatitan puskatuko ote zitzaidan. Erizainak alaba eskaini zidan, besoetan hartzeko esan zidan, baina Elisak, kontra egitearren edo nire pentsamendua irakurri zuelako, ez halakorik egiteko agindu zion:
|
|
|
Haurraorain A panpinarekin jolasten ari da. Zergatik jolasten ari da orain A panpinarekin? »Eskolaurreko haurrek baztertu egiten zuten istorioko haurrak A panpinarekininteresik edukitzeko aukera, eta
|
bazekiten
haurrak benetan nahi zuena B panpinarekin jolastea zela. Hala, bazirudien ulertzen zutela, zenbaitetan, geroagokohelburu bat lortzearren, nahi ez diren gauzak egin behar direla (kasu horretanA panpinarekin jolastu).
|
|
|
Horretan, ikertzaileak haurren berezko portaerak erabiltzen ditu, baldintzatutako hainbat ondorio sorraraz ditzaten (Palacios, 1999). Adibidez: ikertzaileak soka bat lotzen dio oinean umeari eta soka sehaskako mugikariari,
|
jakiteko
haurrak testuinguruan aldaketak sorraraz ditzakeela badakien ala ez. Hala, umeak hanka mugitzen duenean, mugitu egiten du mugikaria.
|
|
|
Halaere, badute mugarik: alde batetik, irakurtzen ez
|
dakiten
haurrek ezindituzte erantzun; bestetik, badago arriskua galderak gaizki ulertzeko edotaadinaren arabera gizabanakoek hainbat modutan ulertzeko. Azkenik, galderakegiteko moduak gizabanakoen erantzunetan eragina izateko arriskua ere badago (Rice, 1997).
|
|
|
usteak erratuak izan daitezkeela ulerturik, haurrek ikasten dutelaezagutza lor daitekeela ez bakarrik esperientzia zuzenaren bitartez, baitainferentzien bitartez ere. Adibidez, baldin
|
badakigu
haur batek zerbait hartu duelamarrubizko gozokiak dituen poltsa batetik, ondorioztatuko dugu orain haurramarrubizko gozoki baten jabe dela. Halako ondorioak ateratzea, ostera, ez dausteak erratuak izan daitezkeela jakiteko gaitasuna lortu izanaren ondorioautomatikoa.
|
|
|
Orain
|
badakizkigu
haur horien izenak, eta badakigu, halaber, Jon mutiladela eta Miren neska dela. Eta zuk, nola duzu izena?
|
|
2008
|
|
|
zein den ongi eta zein gaizki: halako moldez ezen ezpaita zer ibilirik frogatzen, gauza gaixtoa dela bekhatua, eta gauza ona berthutea, zeren
|
badakigu
haur gerok ere geure burutik, lege naturalak berak, konzientziak erakutsirik.18
|
|
|
Tokian tokiko hizkera
|
dakiten
haur eta nagusiei euskara batua irakastean, sarritan, ez dira oso kontutan hartu izan ohi batetik besterako bidea egiteko nahitaez eman behar diren urratsak, eta ondorioz, elkar osagarri eta bizigarri izan luketenok benetako zubirik gabe geratu ohi dira, bion kaltetan gainera.
|
|
|
Gaur egun, hitzak identifikatzeko arazoen sustraiak errepresentazio alfabetikoan, deskodetze fonetikoan eta fonemen segmentazioan dautzala uste da. Hala, ahozko hitzak silabatan eta fonematan zatitzen
|
dakiten
Haur Hezkuntzako haurrek kontroleko haurrek baino hobeto ikasten dute irakurtzen. Beraz, hitz idatziak identifikatzeko gaitasun handiagoa izango du fonemak identifikatzen ikasi duenak.
|
|
|
Gazteak dioen silbot hitza orokorragoa da helduak darabilen sil baino. Horretaz gain, tirrin terminoa darabil gazteak gauza bera esateko, nahiz eta
|
badakien
haur hizkerakoa dena.
|
|
|
Ingelesa ez
|
dakiten
haurrei hizkuntza ikasteko baliagarriak zaizkie udalekuak eta ingelesa erabat menderatzen dutenek, aldiz, gaztelania ikasten dute. Helburua haurrek ingelesa edo gaztelania ikastea da, bai eskoletan eta bai horietatik kanpo egiten dituzten aisialdiko ekintzetan ere.
|
|
|
Haren ustez, sexualitatea eta sexu orientazioa desberdindu beharreko termino bi dira. «Denok jaiotzen gara sexu orientazio jakin batekin, nahiz eta guk ez
|
jakin
haurraren sexu orientazioa zein den. Eta, hain zuzen ere, hor kokatzen da Estatua, bere betekizuna delako ume horietako bakoitzak bere nortasuna modu seguru eta errespetuzkoan osatu ahal izatea».
|
|
|
Neska izatea, mutila izatea, txiki txikia izatea, urte eta erdi inguru edukitzea... aukera guztiak aldez aurretik imajinatuta genituen. Gainera astebete lehenagotik, asigna  zioak Madrila iritsi zirenetik alegia, jakin
|
bagenekien
haurrak zein probintziatakoak ziren âhaur guztiak erdialde zein hegoaldekoak zirenâ, batzuk Beijingetik mila kilometrora zeudela, eta beste batzuk bi mila kilometrora, probintzia batzuetara hogei familia joango zirela eta beste batzuetara bi familia baizik ez zirela joango... Esan bezala, aste hartan bereziki baina baita aurreko hilabeteetan ere, gure irudimenak Txinara jotzen zuen behin eta berriro.
|
|
|
Beharrezkoa dela ere iduritzen zaigu oraiko kasuaren aurrean. Segur gara egia
|
jakin ondoren
haur horren askatzerako behar den lanaz arduratuko zaretela.
|
|
2009
|
|
|
Haurrei esan zaiena zera da, talka egitea, ez izateko beldurrik ez zaiela ezer gertatuko, kolpe bat bakarrik, baina ez zaie babesten ordea.14 urteko gaztetxoek jokatzera, kirolaz gozatzera eta ondo pasatzera joan behar dutela ulertzen dut nik, eta gainera irabazten badute, hobeto. Ez dira profesionalak, ez eta helduak ere, ez dago jokoan ez beraien prestigioa, ezta soldata ere, baina bai beraien osasuna.Ez
|
dakit
haurren maila hauetan mota honetako zenbat istripu izaten diren, federazioko kideren batek edo beste norbaitek datu hau izango balu, helaraztea eskertuko nioke. Nire semeari gertatu zaio, beste haurrei ez gertatzea gustatuko litzaidake, har ditzagun neurriak haurren istripuen datuak ahalik eta txikiena izateko.
|
|
|
J. Martirena. Amak bularra ematea erabakitzen badu, eta
|
jakinda
haurrarentzat osasungarriena dela lehen sei hilabeteetan amaren bularra bakarrik hartzea, haurrari erabat eskainitako epe horrek, gutxien gutxienez sei hilabetekoa izan behar du. Edoskitze artifiziala, biberoia ematea erabakiz gero ere, garrantzitsua da sei hilabeteko denbora tarte horretan pertsona bakarra izatea zaintzaz arduratuko dena; haurraren garapen arrazoiengatik garrantzitsua da.
|
|
|
Euskal kulturaren aurkako erasotzat har genezakeen hau ezin dugu onartu euskal folklorean lanean ari garenok. Lan bikaina egiten duzue gure kulturaren alde, eta
|
badakizue
haurrak nola txunditu. Animo bada eta segi lanean!
|
|
|
Hasieran, inudea ez zen kezkatu haurrak titiari uko egiten ziola eta, normala baitzirudien haurrak arrotz sumatzea bera. Emakume hark esku ona zuen haurrekin, beste bost ere haziak zituen, eta
|
bazekien
haur gosetuak azkenean men egiten diela laztanei eta maitasunez eskaintzen dioten esne gozoari. Emakumeak sehaska kanta zaharrak kantatzen zizkion," bonbolon, bonbolon, bonbolontena", eta kontsolamenduzko bertsoak tartekatzen zituen, haurraren egoerari buruzkoak, zerutik begira zegoen amari buruzkoak, itsasoa zeharkatuz zihoan aitari buruzkoak, zeina egunen batean bila itzuliko baitzitzaion, beste bularretik edoskitzen zuen neskatxoari buruzkoak, zeinak neba gisa baitzuen.
|
|
2010
|
|
|
euskalhezkuntza, nazioarteko ikuspegitikbegiratuz tetan desberdintasunak ikusi dira hizkuntza horien jabekuntzarekiko, eta baita emaitza akademikoei dagokienean ere; laborategian neurtutakoetan eta baita testuinguru berezietan hartutakoetan ere; murgiltze programetan eta bestelako programetan izandakoetan. Gai horren inguruko ikerketak egin izan dira Kanadan, Katalunian elebidun katalana/ espainiera, Holandan etorkin italiarrak, italiera/ frantsesa
|
dakiten
haurrak, nederlanderaz irakaskuntza egiterakoan, Estatu Batuetan frantsesa ikasterakoan, ingeles elebakarrak eta ingeles/ espainiera elebidunen artean, eta abar.
|
|
|
Euskararekin loturiko proposamenak nahiz saioak burutu zituen sailak, baita irakaskuntzaren alorrean ere. Esaterako, euskaraz
|
jakitegatik
haur euskaldunak saritzea.
|
|
|
Gure adineko jendea lur jota dago euskara baztertu beharrarekin, hable en cristiano eta kontu horiekin. Diputazioaren izenean euskara
|
dakiten
haurrak saritzen hasten bagara, horrek sekulako kate efektua egingo du??.
|
|
|
Duela 10 urte, kontsumitzaile gutxik jartzen zuten arreta beren kirol jantziak haurren eskulanarekin egin zituztelako. Gaur egun, gizarte taldeen lanaren eta SETEMen Arropa Garbia Kanpaina bezalako ekimenen ondorioz, ausartuko nintzateke esatea inork ez lukeela produkturik erosiko, baldin eta
|
badakit
haurrentzako eskulanarekin egin direla. Era berean, pentsatzekoa da herritarrek badakitela dirua armak, gerrak edo ingurumenerako toxikoak diren industriak finantzatzeko erabiltzen dutela, beren bankuari presio egin diezaioketela inbertsio horiek utz ditzan eta/ edo dirua banku etikora eraman, aurrezkiak modu etikoan erabil ditzaten.
|
|
|
“ahal dugun guztietan ibiliko gara kalean gora kalean behera, baina guretzat ekitaldi handia koadrilen bazkaria izango da ziurrenik.
|
Badakigu
haurrak nahiko azkar aspertuko direla mahaian eserita, baina aldi berean, ziur gaude segituan bilatuko dutela non jolastua Bekoplazako inguruetan edo eszenategian bertan…”. Jaia gauez jarraitzea ez dute erraza izango Maindiko xurrutero helduenek. “Ohituta gaude ahal duenak ahal duena egitera horrelakoetan” dio Gurrutxagak.
|
|
|
Filologia karrera amaitutakoan tesi bati ekiteko proposamena egin zidan unibertsitateko saileko zuzendariak, zeregin horretan jarduteko beka bat lortuko zidala aginduz. Jaionek, eskuzabal, beste hiru urtez bere hilabete sariarekin iraun genezakeela esan zidan, nahiz eta ondo
|
nekien
haurrak izateko gogoa zuela zegoeneko. Aste batzuez buruan jirabiraka ibili ondoren, proposamenari uko egitea erabaki nuen.
|
|
2011
|
|
|
Bueno: ez
|
daki
haurra jaioa dela, baina bai haurdun zeundela.
|
|
|
Nahiz eta ama askok intuizioz
|
jakin
haurra bularrean jartzeko modu egokia zein den, hori da bularra emateko puntu garrantzitsuenetako bat. Izan ere, jarrera egoki batek esan nahi du haurrak janaria lortu ahal izango duela, bularra ondo hustuz, titiburua lesionatu gabe, eta horrela etorkizuneko esne ekoizpena ziurtatuz.
|
|
|
" Zertan hago hi hemen?
|
Badakin
haurren bila eskolara joateko ordua dela. Ondotxo dakin Didierrek ez duela dotrina errepasatuko hire laguntza gabe.
|
|
|
Ondotxo dakin Didierrek ez duela dotrina errepasatuko hire laguntza gabe. Ondotxo
|
dakin
haurrek hire beharra dutela".
|
|
|
ez al
|
dakizue
haur jaioberri bat ari dela
|
|
2012
|
|
|
Hori lortzeko, beharrezkoa da jarduerak planifikatzea, eta plangintza horrek, ezinbestez, pertsona bakoitzaren izatetik abiatu behar du. Jakin egin behar du zer
|
dakiten
haurrek, zer pentsatzen duten, nolakoak diren, zer ikasi nahi duten eta zer ikas dezaketen (hasierako ebaluazioa), horiek guztiak aintzat hartu eta hezitzailearen esku hartzea horietara moldatzeko.
|
|
|
Otorduetan bezala, hemen ere kontaktu fisikoa dago haurrarekin. Hezitzaileak esku artean izaten du haurra, eta
|
badakigu
haurrek edozer bereganatzeko ahalmen handia dutela; beraz, haurrak ukitzeko orduan maitasunak eta leuntasunak izan behar dute nagusi. Haurrak eroso eta lasai sentitu behar du.
|
|
|
Bi edo hirugarren gutuna nukeen, zortzi egun barnean, Claudine en ganik ukaiten nuena. Egungo hau irakurtu nuenean, harri geldian nindagon
|
jakinik
haur bat egina ginuela. Gure aita, haratxagoko intzaur ondoaren pean egur pikatzen ari baitzen, joan nindaikion eta erran: Aita!
|
|
2013
|
|
|
Zer nahi duzu hamalau hamabost urterekin? Artean ez
|
genekien
haurrak nondik zetozen ere, eta.
|
|
|
Bazenekien!
|
Bazenekien
haurra nirea dela!!!
|
|
|
Uretako kirolak egiten dituzten haurrak zaintzea Arreta berezia jarri behar zaie urarekin zerikusia duten kiroletan eta jolasetan hasten diren haurrei (urpekaritza, eskia, bela, surfa, motoak…), baita ur parkeetan ere; izan ere, oso adin txikikoak direnean, oraindik ez dira gai zenbait jarduera egiteko. Nahitaez erabili behar da salbamendu jaka igeri egiten ez
|
dakiten
haurrentzat, batez ere uretako kirolen bat egiten badute. Izan ere, itotzeak dira Espainian adin txikikoak istripuz hiltzeko bigarren kausa.
|
|
2014
|
|
|
Ez
|
dakit
haurrentzako ordutegian gauden, baina ekarri nahi dizut O Divino Ferrete, galegoz filmatutako lehen pelikula pornoa izan behar zena.
|
|
|
Renan mutikoa eskolara ibiltzen hasi den garaian hain zuzen,, la France commença ce qu, on appellerait aujourd, hui son véritable «génocide culturel» dans les régions françaises, particulièrement en Bretagne? 2447 Bitarteko guztiak onak dira bretoiera akabatzeko: eskoletan frantsesa bakarrik erabiltzea, dotrina kristauaren irakaskuntza frantsesez bakarrik baimentzea, frantsesa ez
|
zekiten
haurrei lehenengo jaunartzea ukatzea, etab. Bretoiera hobeto desegiteko metodo maltzur bat hura sustatzea da, baina honela: bretoierako dialekto eta subdialekto txikienak ahalik gehiena bizkortu, herri batetik bestera elkar ezin ulertu ahal izateraino, horrela elkarrekin harremantzeko frantsesa behar izan dezaten2448. En 1845, urte horretan Renanek Seminarioa hustu eta ikasketa zibilak abiatu ditu, hogeita bi urte du?, les «linguicides» étaient déjà apparus depuis un certain temps.
|
|
|
Baditu, ordea, desabantaila batzuk. Alde batetik, ezin erabil daitezke irakurtzen ez
|
dakiten
haur txikiekin. Bestalde, gerta daiteke galderak ongi ez ulertzea edo adin desberdinetako parte hartzaileek modu desberdinetan ulertzea.
|
|
|
6 Haurrak nork gidatzen ditu. Ama bat da gida lana egiten duena, hezkuntza arloan eta pedagogian aditua den ama. Haur bakoitzak material horren aurrean zein jokabide duen ikuskatzen duena, obserbazioaren bidez lortzen du
|
jakitea
haur bakoitzak zein motibazio duen eta zer nola ikasten duen arlo bakoitza barneratzen. Haur bakoitzaren prozesua ikusi eta haurraren beharraren arabera antolatzen dugu espazioa eta materiala.
|
|
|
Deklamazioa menturaz baina ez da ere. Euskara ez
|
dakiten
haur bahitu batzuk behartuak dira ulertzen ez dituzten bururik ez buztanik gabeko esaldi batzuen ikastera eta puntuazio eta hats neurkadarik gabe berriz botatzera. Gorputza ezin dute martxan jarri.
|
|
|
Izebak txalekoa amaitu zuen, aitak hura jantziko zuela sinetsita. Baina aitak ez zuen halakorik jantziko, ongi
|
zekiten
haurrek.
|
|
|
|
Badakit
haur bat nola hartu.
|
|
2015
|
|
|
Semeak film laburrean etorkizunean izango dituzten haurren izenen inguruan hausnartzen du bikote batek. Horietako bat, ordea, arduratuta dago, bikotekideak euskaraz ez
|
dakienez
haurrak dituztelako berak nahi bezala hazi. Protagonistak dutxan istripu bat izan, eta berriz ere ikasi du hitz egiten, eta espero gabeko zerbait gertatuko da orduan.
|
|
|
Ezagunak dira, esate baterako, irakasleen estrategia bereziak haur hiztun berrien hizkuntzaren ikaskuntza bideratzeko (Mard, 1995). Halaber,
|
badakigu
haur hezkuntzatik lehen hezkuntza bukatu arte hiztun berriek euskararen ekoizpenean garapen argia egiten dutela euskararen alderdi diskurtsibo eta gramatikal askotan (Manterola eta beste, 2013). Baina era berean, argudiatu izan dugu haur hezkuntzako curriculumetako eta hainbat material didaktikotako jarraibide eta proposamen didaktikoetan badagoela zer zehaztua eta hobetua haur hiztun berrien euskararen erabileraren ikaskuntza eraginkorragoa izateko (Manterola, 2011).
|
|
|
Thomasek
|
badaki
haur haien patua zein den: Aljerreko boteretsuen etxeetan bukatuko dute, eta neskame lanaz gain, sexu zerbitzari ere izango dira.
|
|
|
Mintza gaitezen ahoan bilorik gabe: zerk eragiten dio Amikuzeko hiztun adinetako bati euskaraz Hego Euskal Herriko batekin diharduenean dardarkari ubularra baliatzea, garbi
|
dakigularik
haur denboran lagun horrek bazekiela dardarkari hobikaria ahoskatzen eta oraino ere euskaraz ahoska dezakeela?
|
|
|
holako ikerketak ez direla legezkoak, holako ikerketarik ez dela untsalaz egin behar.
|
Jakitea
haurrak zer diren motaz eta erlisionez, hori berexkuntza bide baizik ez dela izaiten ahal! Horiek hola, auzapeza bera ere ez da beti hitz berekoa izan, zer ikerketa izan den ez du beti berdin kondatu...
|
|
2016
|
|
|
Badago ume bat, adibidez, ia guztietan ateratzen dena. Gainera, ez
|
dakigu
haurra mutikoa edo neskatoa den; ez dut bereizi generoa. Haurrentzako liburua da, eta nik uste dut gauza horiez konturatzen direla, helduak baino askoz analitikoagoak direlako.
|
|
|
Listua ere badago. Ez dugu
|
jakinen
haurrarenak diren laborategian analizatu arte.
|
|
|
Alergia? ba al
|
dakizu
haur askok pairatzen dutela?
|
|
|
Uztailaren 9an larunbatez, ERBERUA elkarteak usaiako ibilaldia antolatzen du herritarrentzat, ilundu ondoan bururatuko dena. Aldi huntan ez da aipu nun gaindi ibiliko diren bainan
|
jakinez
haur eta helduentzat dela ez ditake zailtasun berezirik.
|
|
2017
|
|
|
Badakigu eredua oinarria dela.
|
Badakigu
haur eta gazteek, urteko beren denbora kopuruaren %15a ikasgelan pasatzen dutela. Badakigu ikasleen harreman sareak kooperaziorantz mugituz, euskara gehiago erabiltzen dutela beren artean.
|
|
|
• Ezagutzaren ikuspegitik, gure ustez oso litekeena da euskaraz ezer ez
|
dakien
haurra eta gaztea etorkizunean gutxiengo nabarmenean egotea. Datu baikorra, inori ez baitzaio gutxiengo izatea gustatzen.
|
|
|
Ezta hori ere, ordea. Izan ere, desirak ezinbestez ekarri behar duen porrota ahazteko proposatuta, desira esanahi orotatik haratago bizitzera bultzatzen ari zaigu Mintegi, geure burua indar boteretsu horri baldintzarik gabe errenditzera, kontzientzia izpi oro bazter utzita, hizkuntz aurretiko egoerara itzulita, desirari men egitea besterik ez
|
dakiten
haur jaio berriak bagina bezala. Desira ez interpretatzea da proposamena, desirari ezein esanahirik ez lotzea, alegia.
|
|
|
Haurraren erreakzio normalak onartu ditzala. Garrantzitsua da familiak
|
jakitea
haurrak zenbait jokaera atzerakor, ohean txiza egitea, adibidez, edo disruptibo, oldarkortasuna, liskarrak??
|
|
|
Funtsezkoa da beti kontuan hartzea haurra inoiz ez dela erruduna; erantzukizunak, berriz, ingurune soziopolitikoan, kulturalean eta familiarrean bilatu behar dira. Nola
|
jakin
haur batek gehiegizko pisua duen Adin txikiko batek pisu gehiegi duen jakiteko, tresna bat erabil daiteke, OMEk 2016an argitaratu zuen «Haurren gizentasuna desagerraraztea» izenekoa. Lehen orrialdeetan, haurren gehiegizko pisua diagnostikatzeko gakoak daude, 130 herrialde inguruk hartu dituzten grafikoen eta parametroen arabera.
|
|
|
Harrerako guraso horiek
|
bazekiten
haur hori guraso biologikoengana itzul zitekeela egunen batean. Horixe litzateke, gainera, ideala:
|
|
|
– Gu higiezinen erbesteratuak gara, edo hori esaten dut galdetzen didatenean. Baina parte batean, zero kilometroaren bila etorri nintzen,
|
badakizu
haur bat izatea zer den...
|
|
|
Ez da egia, batzuetan bakarrik, haurra eri delarik. Ez dakizu zer den haur bat eri ukaitea, ez duzu haurrik... orduan he! Ez du inporta, ez
|
nekien
haurra eri zenuela.
|
|
2018
|
|
|
Akaso, esango dit norbaitek gaur eta hemen zabalegia dela baieztapen kategoriko horretara iristeko. Esango dit zorionez gaur eta hemen badirela eremu oso euskaldunak, badirela arnasguneak, esate baterako, 6 urterekin apenas gaztelerarik ez
|
dakiten
haurrak topa ditzakegun herriak –frantsesarekin ez dut uste halakorik gertatzen denik, eta gaztelerarekin ere zalantzak. Baina hori hala izan arren, arnasgunerik arnasguneeneko biztanle arnasgunetsuenak baita kezka ezkuta ezina sorrarazten digun ume elebakar horrek ereuneren batean hautatu egin du euskaraz ardaztutako pertsona eta herritar izatea, gazteleraren eta frantsesaren berezkotasuna eguneroko bizitzako aztura eta keinu txikienetaraino baitago sartuta.
|
|
|
Pertsona horrek ziurtatu egin behar du eskolako langile guztiek
|
badakitela
haur hori zein den eta zer nolako arriskua duen.
|
|
|
«Gure esku dago heriotz ixilari txerto bat sartzea». Izan ere, Nafarroan 1950 eta 1960ko hamarkadetan, Diputazioaren eskutik abian jarritako euskara txertatzearen aldeko bizpahiru kanpainatan buru belarri aritu zen, hala euskara
|
zekiten
haurrei diplomak eta sariak emateko kanpainan, nola Príncipe de Viana euskarazko aldizkariaren sorreran: «Gure egitekoa ongi bete laike?
|
|
|
Eguneroko barazkiak ur gehiagorekin Egarriaren arabera edan behar da. haurtxoak oraindik ez direla solidoak jaten hasi (6 hilabete baino gutxiago dituztenak), ondo hidratatuta daudela, ama esnearekin edo formula esnearekin elikatzen direlako, eta uraren proportzioa handia eta ezin hobea dela bi iturri horietan. Beren beharrak, nerabeak eta helduak, adierazten
|
dakiten
haurrei dagokienez, ez da bultzatu behar hainbat ingurunetan aipatzen den adina ur edatera. Deshidratazioa, osasuntsu bagaude, uste baino askoz gutxiagotan gertatzen da.
|
|
|
Ezin sinets nezakeen irakurtzen nuena. Norbait ibilia ote zen dirua banatzen herriz herri Euskaraz
|
zekiten
haurrei. Zer zerrenda luzea!
|
|
|
|
Badakizu
haurren lanik gabe prezioek merkatutik aterako gintuzketela.
|
|
2019
|
|
|
Badakigu zer esango zaigun: " heuk zergatik ez dituk lauzpabost egin?"," ez al
|
dakik
haurrak haztea negozio garestia dela?", edota" bizi ere egin behar diagu, hi!". egia dira hirurak. Baina egia antzuak:
|
|
|
Neska izatea, mutila izatea, txiki txikia izatea, urte eta erdi inguru edukitzea... aukera guztiak aldez aurretik imajinatuta genituen. Gainera astebete lehenagotik, asignazioak Madrila iritsi zirenetik alegia, jakin
|
bagenekien
haurrak zein probintziatakoak ziren haur guztiak erdialde zein hegoaldekoak ziren, batzuk Beijingetik mila kilometrora zeudela eta beste batzuk bi mila kilometrora, probintzia batzuetara hogei familia joango zirela eta beste batzuetara bi familia baizik ez zirela joango... Esan bezala, aste hartan bereziki baina baita aurreko hilabeteetan ere, gure irudimenak Txinara jotzen zuen behin eta berriro.
|
|
|
Kito, beraz, amatasunaren magia: informazioa lehenago edo geroago jaso, modu koherentean nahiz ilunean jaso, neskatoak
|
badaki
haurra ez duela zoriak jartzen amaren sabelean, eta ez dela ateratzen magia saio batez; bere buruari galdezka ibiltzen da, estu eta larri. Askotan, zoragarria ez baizik izugarria iruditzen zaio bere gorputzean hazi behar izatea gorputz bizkarroi bat; hantura higuingarri horren ideiak izutu egiten du.
|
|
|
–Haurrak? Ez
|
dakit
haurrik izateko gai izango ote naizen. Uste dut barrua izorratua dudala.
|
|
2020
|
|
|
Pello Joxepe tabernan dela, haurra jaio da Larraulen. Baina Pello Joxepek DNA proba egin arte, ez da
|
jakingo
haur horrek aita zein duen. Amaren abizena hobetsi duten gizon batzuk ezagutzen ditut, baina gutxi dira.
|
|
|
Eguzkiak urrutian zetzan Kantchenjungako mendilerroa gorritzen zuen unean
|
bazekiten
haurrek etxeko sutondoak prest zeudela eta tximistaren pare, bakoitzak bere etxerako bidezidorra hartzen zuen. Eta arrastiri hartan, Tseringek Pathi maldan behera arto hosto, huntz eta banbuek estali ahala desagertzen ikusi zuenean aterki hegalariarentzako hurrengo hautua egin zuen:
|
|
|
Immunitate sistema modulatzen du, hanturaren kontrako propietateak ditu, kaltzioa xurgatzen eta hezurrari atxikitzen laguntzen du, baita burdina xurgatzen ere. Garrantzitsua da amak
|
jakitea
haurrei ezin zaiela gehigarririk eskaini (ura, suero glukosatua edo beste likido batzuk), medikuak hala agintzen ez badu behintzat.
|
|
|
Ez
|
dakit
haur horiek hezkuntza sisteman aurrera egingo luketen. Kanpoko laguntzarik gabe, asko erori egingo lirateke.
|
|
|
Urtero, solasean hasi, eta adierazi behar dut: ' Aizue, baina
|
badakizue
haurrak balorazio bat egina duela bere garapenaren inguruan?'». Miguel Igeak eta emazteak ere harreran hartua dute ume bat:
|
|
|
Hala ere, kosta egin zitzaion hasieran nire proposamena onartzea, ez zuen nik bezain argi ikusten.
|
Bazekien
haurra eroso egoten zela nirekin, nire altzoan loak ere hartu zuela noizean behin; ez nintzaiola arrotza suertatzen, berba berriak irakasten nizkiola, eskutik oratzen niola erortzekotan zegoenean, eta biagoan zegoelarik begirik ez niola kentzen. Nire izena bazekiela, kalean barrena iristen ikusten ninduenean begiak zabal zabalik nigana korrika hasten zela, ezaguna eta fidatzekoa nintzela, funtsean, zortzi urteko haur bat izan daitekeen neurrian.
|
|
|
Jazarleak eta jazarriak, biak dira jazarpenaren biktimak.
|
Jakinda
haur gehienek ez dutela ontzat hartzen jazarpena, ikasleek ulertu egin behar dute euren jokabidea lagungarria dela jazarpenari aurre egiteko.
|
|
|
Zeren berak, bere metodo bakarrekin
|
badaki
haurrei laguntzen arte eskola onetan sartzeko.
|
|
2021
|
|
|
" Orain horren guztiaren kontra goaz. Guraso eta hezitzaileok
|
badakigu
haur eta nerabeek beren garapenerako hori behar dutela, baina orain egoerak eskatuta nora bidaltzen ditugu. Bakardadera eta pantailetara.
|
|
|
Burua inharrosiz, amaxok adiarazten dauku ezetz, ez
|
dakitela
haurrek eskuara hitzik. Axola
|
|
|
Alvarezen iritzi berekoa da Calvo, eta, hark bezala, zalantzak ere baditu. Batetik, azpimarratu du transimisio bidezko beste gaixotasunekin gertatu den bezala, haurrei COVID aurkako txertoa jartzea «abantaila» izan daitekeela birusaren transmisioa eteteko, baina, bestetik, ohartarazi du oraindik «goizegi» dela
|
jakiteko
haurren txertaketak izango duen efektua pandemia kontrolpean izateko.
|
|
|
Ñabardura bat, horri lotuta: Herbehereetako familia kurdu batek esaten zidan han posible zela txikitan ingelesez irakasten hastea, baina betiere nederlanderaz ondo
|
zekiten
haurrentzat. Kexurik gabe zioten, munduko gauza logikoena balitz legez:
|
|
|
–Sendagilea zara, badakizu ez dagoela
|
jakiterik
haurra zurea edo Javierrena den.
|
|
|
ETAren aldetik,
|
jakinik
haurrak han izanen zirela, zein zen kalkulua?
|