Bilaketa
dist.
non
lema/forma
nola
bilaketa
kategoria
Iragazkiak

Emaitzak: 2.001

2000
Batek ainbat deretxo
‎Baina, Joxe, badakizu zer gertatzen den? Batek eskua altxatzen duenean, gainerakoak ere berehala dira,
‎Ez, andrea. Batek esango dit orain ez zela honako hau horretarako une egokia, oraingo honetan Madrilgo eserlekuak betetzeko izenak behar zirela, besterik gabe, han gure ahotsa entzun dadin. Eta egia da:
‎Oldartzen, EHren sorrera, gero Eraikitzen, gero Batasuna. Batek baino gehiagok pentsa dezake" bat gehiago".
‎Kaioak eta antxetak airean ikusi ditut, eta ur azalean kokatu martinak lanperna musuak eta pottorroak ere bai. Batek ezpalarta sarda bat begiztatu duela esan dit. Ez nik, adi adi ibiliagatik, ez eta bizkar hegalaren punttarik ere.
‎Bagenekien gure biratxo honen hirugarren eta azken geldialdian oso bestelako egoera topatuko genuela. Batek baino gehiagok pentsatuko du zonalde horretako euskaldunen kopuru handiak ikusita (%75 ingurukoa da batez bestekoa) egiteko handirik ez dagoela eskoletako hizkuntz erabileran. Urola bailaran dago Euskal Herriko herririk euskaldunena (Azpeitia, %88, 3) eta kostako herri batzuetan (Zumaia edo Deban kasu) kopuruek zertxobait behera egiten badute ere, eskualdea hizkuntzaren birika dela esan genezake.
‎Eta erabaki batez, hautu batez, ematen zaio. Batek existentzia estetikoahautatuko du. Besteak etikoa.
‎Eta noski, Duncanek eta honezkero salaketa jarriko zuten, lapurtu egin dugula eta auskalo zenbat deabrukeria gehiago. Batek daki, agian IRAkide beldurgarri batzuk garela ere esan dute bost horiek. Holaxe azaldu dit Ralphek.
‎—Bai, Graziana, hori ere egia da. Batek ez du bizkorra izan behar ohartzeko ezen don Frantzisko ez dela Zizeron eta Kintilianoren eskolakoa, eta haren predikuak ez direla, ondorez, bertze munduko gauza, eta gehiegi korapilatzen dituela batzuetan... Baina ez al da egia, halaber, ezen beti duela hitzen bat korapilo bakoitzeko, eta hala edireiten duela haien laxatzeko modua eta manera?
‎Baina, nahaste borraste hartan amildu aitzin, kontent nengoen ni osabarekin, kontent jaun Marcelekin. Batek erdi batean zuen arrazoin, bertzeak bertze erdian, eta ni gogara nengoen bi erdiekin. Gogara eta xuxen, ustez.
‎Norako? Batek daki. Azken aldi horretan, semearekikoek ez zuten amaren bitartekaritzaren lehengo beharra, eta Kristinarekin izandako enkontruan ez nuen gure plana aipatzeko paradarik izan.
‎ez haiz ahalke hire ama kezketan emanda? Batek daki zertan gelditu haizen bart hirian. Eta, denetaz mintzatzera, ea noiz hasten haizen hire seme lotsagabe hori bezatzen.
‎Ni ez naiz gauza hauetan aditu, baina zentzuzkoa dirudi hala izatea. Batek ez du noski hasieran tranpolin handienetik jauzi egingo. Txiki txikietan hasi, teknika ikasi, adorea hartu, muturreko galantak jaso, eta gero, pixkana pixkana, aldapatsuagoetara pasatu:
‎Zenbat egun, zenbat urte, zenbat hilabete ziren han neramatzanak? Batek daki. Nola kalkulatu, eguna egunari, joan zitzaizkigun ordu mordo zehazgabeak, oro denbora bera ere tranpa bazen?
‎Bestalde, batzuetan neure buruari esaten diot: " Batek daki. Orain batekin harrapatu duzu baina, hainbeste ikastaro, hainbeste entrenamendu, eta halako gazte puskak, nork ziurtatzen dizu zurekin egon den bitartean ez dela beste norbaitekin ibili?
‎Koldo Izagirre bildumaren prestatzailea izaki, ez duela Koldo Izagirre poetaren antologiarik jasoko. Batek baino gehiagok jo zion adarra ekainaren bukaeran Miramon Parke Teknologikoan egin zen aurkezpen jendetsuan: hitzaurreak egiteko izenordea erabili besterik ez zuela eta hartara bere burua ere bilduman sartzeko lizentzia hartu...
‎Badakite geldirik ezin dutela iraun, horrek beren amaiera suposatuko lukeelako. Batek bide bat aukeratzen du senez; beste batek beste bide bat, zantzu bat dela-eta; hirugarren bat metodikoagoa da eta, zin zinez, ebentualtasun guztiak hartzen ditu kontuan, argumentu eta kontraargumentu denak neurtu eta, desegokiak direla ez dakien premisa batzuen arabera, ibilbide batetik bideratzen da hura zuzena delakoan, erabat harro eta fidakor arazoa maneiatzeko izan duen moduagatik. Laugarrenak, azkenik, hirugarrenak egin lez, aukera guztiak metodikoki eta arretatsu analizatu ondoren, denak oso ahulak direla onartzen du.
‎Ziega haietatik igaro direnek ikusiko zituzten nire marrazkiak; gainetik pintatu arren, erliebean geratuak. Batek baino gehiagok galdetuko zion bere buruari: nola demontre eginak ote dira?
‎Halako batean, haranzko atea ireki (komedorekoa behar zuen ate hark; hain zuzen, kubiertoen zarata, boz batzuk aditu ziren), neska bi sartu ziren sukaldean. Batek entsalada fuentekada bi zeramatzalarik hara, beste neska, gazteagoa zena, ile gaztain kolorekoa, gaixto aurpegia zuena, etxekoandreari kontu batzuk esanda, suaren aurrean ziren bi mutilengana heldu, sofako besoan jarri, haien kuadernoan zer zen ikusi nahian bezala barrezka hasi zen. Xan pixka bat harritu zen, bi mutilek euskaraz egin zutelako:
‎Hainbat bulegari, zein bere mahaian, bere ordenadorean, zein bere zereginari itsatsita zeuden. Batek edo bestek begiak apur bat jaso zituen, Xani begiratu distraituak, agian pixka batekoak emanez. Neska bat etorri zitzaion:
2001
‎Gogora dezagun Arestiren" Maldan behera" z ez dela gaurko edizioetan bertsio fidagarririk. Batek Liburutegietako kolekzione artxibatuetan bakarrik aurki dezakeen 1960ko Euskera n agertu zen bertsioa eskuetan ez badu, ez dezakeela nehon hutsik gabeko den bertze bertsiorik aurki. Gogora dezagun, Arestiren lanari buruz duela zenbait urte egin izan den argitaratze fidagarrienean ere lau bertso (estrofa) zuzen kontrako lekuetan agertzen direla testuaren zentzua zentzugabekerian erorraraziz...
‎Zer emango du honek denak? Batek daki. Hasieran besterik ez gaude, baina gorantz joango dela uste dut.
‎erorketa hauekin ETA su etenaren aurreko egoera ahulean omen legoke berriz. Batek daki, halakoen egiatasuna norainokoa den, jakin dakiguna da katua eta saguaren arteko joko latz honetan behin eta berriro errepikatzen direla antzerako argudio eta egoerak, eta euskal gizartean bizi den gatazkak, gorabeherak gorabehera, bere horretan dirauela azken 40 urteetan. Aurkariak, izan hauek armatuak ala ez, polizialki garaitu daitezke, munduan horren adibide ugari dago; gatazka politikoa gainditzea, ordea, beste kontu bat da, eta konponbide baten aldeko benetako urratsak norabide horretara bideratu lirateke, horretarako elkarrizketa balore garrantzitsuena bihurtuz.
‎Katalunian eta hemen eszenografia bera erabiltzen dugu adibidez. Batek zonalde batean egiten du eta besteak bestean. Gainera, guretzako zaila da obra baten emanaldiak Katalunian egitea, katalanez izan gabe».
‎Artetxerenak ere zuzentzen nituen. Batek baino gehiagok esan zidan, `hi, aspaldi honetan, Jose Artetxek euskara ikaragarri ikasi dik'. Aldez egia zitekeen, aldez gezur.
Batek baino gehiagok ere izan du tentaldia ezker abertzalearen baitan perfekzionamenduaren teoria jorratzeko. Zilegi bekit oraingoan ere ñabardura alde batera utzi eta ezker abertzaleak su etenaren hausturaren ondoren hautatu duen ildoa hitz gutxitan definitzea:
Batek ere ez du esaten sukaldean erabiltzeko koipetzat balia daitekeen ala ez.
‎lehen hizkuntzakoa eta bigarrenekoa. Batek huts egiten badu, hiztunak bestera joko du, errealitatea bat eta bera delako. Ikasleak segurtasunez lotu behar du adierazle ikasiberria beste hizkuntzako adierazlearekin eta denotatzen duen errealitatearekin.. Hobe ez!?
‎Agian duina eta egokia izanen da. Batek daki. Ez da faltako, halaber, bere gazte denborako balentriak kontatuko dizkigunik, ez kontu garbitze literarioeiekinen dienik, ezta denboraren joanean, iragandako garai bat nobela historikobaten forman islatuko duenik ere.
‎Ospitale aurreko plazara ume bi zetozen. Batek baloia zekarren besapean eta zeruari begiratzen zion, aurreko bi egunengatik mesfidati. Lucasek, ondotik pasatu zirenean," agur" esan zien," egun hauetan guztietan zuei entzuten gozatu naiz" esan nahi zielako.
‎Aurrekoaren aparra desegin orduko egin behar zen salto, batelaren gila azpitik pasatu, ababorretik ahalik eta arinen igo eta berehala, bitsa galdu orduko, istriborretik dzanga berriro. Batek buruz behera eta itzulipurdiak eginez airean, beste batek tripa plastada galanta joko zuen uraren kontra, beldurtienak zutik jauzten ziren eta eskuaz sudurra tapatuz.
‎Bi gizaseme gaugiro epela gozatzen. Batek Bernard izena du eta besteak George, eta ez dute ezer bereziki aipagarririk. T. ko parke ugarietako batean daude eserita, txori gautiarren kantuei adi.
Batek baino gehiagok esan izan du eta esaten du, ez dakit idatzi ere ez ote den egin, Axularrek liburua bere elizgizon kideentzat egin zuela, horiek beren prediku eta sermoietan gaia ugari izan zezaten. Baina antiojorik gabe irakurri duenak berehala ikusten du liburu hori ez dela elizgizonentzat egina, laikoentzat baizik, munduan bizi den jendearen  tzat.
‎Horrek ere ez du, ordea, berez ezer esan nahi. Batek nahiago ditu Shakespearen hamalaukoak, gogoz eta haragiz gatzatuak eta mamituak; beste batek, berriz, Huxleyren pertsona ezagun hark hain higuin zituen Shelleyren laino arteko hegaldiak. Batetik nahiz bestetik jo, nolanahi ere, igo egin behar da, nork eta non ez dakigula ezarria dagoen maila batera igo, eta aldapa hori garaitzen ez duenak ez du poetaren izena merezi.
‎Batzuek ematen zioten; beste batzuek ez. Batek zera esan zidan: " zuk bildutako material horretatik aukerapen bat egin, antologia bat, eta nahikoa da".
‎Plagio hutsa, errespeturik gabekoa. Batek , ez zait ahazten, Auspoa tik bertso sail asko oso osorikha rtuak zituen bere liburuan, nondik zituen esan gabe. Baina sail bat beste baten liburutik hartua zuen; eta orduan bai:
‎Corpusa eta estatusa. Batek euskararen estandarizazio eta modernotasuna landu ditu. Eta normalkuntza soziolinguistikoak euskararen gizarte kokapena edo hedadura du bere gaia.
Batek kontatzen zuen bezpera gauean, hedexuriak etorri artean, norbait egon zela bere biziaren arriskuan Nafarroa karrikaren erdian etzanik. Mokofin baten irria ebaki nuen bortitz orduan.
‎Kopetan ubeldu handi bat zuen. Batek daki norekin aritu ote zen mutur joka bezperan, afalondoko xurrupa egin ondotik. Sukaldeko laratzarekin igual.
2002
‎" Azalpen hau egitean ez dugu aldez aurretik idazle bakoitzaren jokabidea ezertan epaitu nahi. Batek nahigo izango du bi urrats horiek batean egitea, beste batek berriz baliteke, bietatik bat ere egin nahi ez izatea. Dana dala, idazle norberaren ezein arau arrazoizko gabe jokatzetik, datorken erabateko anarkiari, ihes egingo lezaioke"
‎Hirugarrenean, Mayor Orejak gauza asko zioen, besteak beste Ezker Abertzalea legez kanpo aspaldi jarri behar zutela, baina orain arte ez dela horretarako babes sozialik egon Espainian. Batek daki babes sozial horrekin zertara ausartuko liratekeen horiek, kontuan hartuta Euskal Herriko abertzalegoaren aurka edozertarako babes soziala dagoela gaur egun Espainian.
‎Idazleen eta argitaletxeen arteko harremanean ere antzeko zerbait gertatzen da. Batek lehen musuak honi emango dizkio, eta elkarrekin jarraituko dute betiko. Besteak bide luzea egina izanen du harekin, baina behar dituen adina laztan jasotzen ez dituela-eta beste batengana alde eginen du.
‎Espainia, estatu nazioa, nazionalismoa, globalizazioa, euskal estatua, identitatea eta euskara. Batek pentsa lezake indarkeria gaiak leku lukeela.
‎Bazkalondoan ageri zen maitasuna. Batek jota bat eskaini Artaxonako txikitoari, besteak akordeoia hartu, garai hartan kartzelan ziren intsumisoen gogoratzea... Festa auzolanean antolatu zen, eta, denek zuten lekurik mahai hartan.
Batek daki Egia, maiuskulaz idazten den hori, non eta zertan ote dagoen. Erlijioa ulertzeko modu extu, zikiratzaileak utzi gintuen transzendentziarako umezurtz.
Batek daki. Zeren eta, kontuz, e!
‎Modernitatea definitzeko erabili izan diren hurbilpen eta abiapuntuak anitz eta konplexuak izan badira, zer esanik ez modernitate osteko egoera definitzeko, hots, posmodernitatea deritzona definitzeko erabili direnak. Batek baino gehiagok onartu duen modura, termino hau gaur egun ia edozertaz hitz egiteko erabiltzen da, alegia, komodin gisako kontzeptu gisakoa da. Edonola ere, dela subjektuaren heriotzaz hitz egiteko (Braudillard), dela narratiba hegemonikoen kontrako aldarriei erreferentzia egiteko (Owen), dela kapitalismo berantiarreko kontsumo gizarteaz mintzatzeko (Jameson), dela giza zientzien marjinaltasunari erreferentzia egiteko (Said), dela historizitate ororen amaiera definitzeko (Vattimo)... edozertarako erabiltzen dugularik ere, posmodernitateak 1960ko hamarkadaz geroztik finkatuz joan den egoera berria deskribatu nahi du.
‎Zenbat bider? Batek daki!... Orrelan daramazkigu pare bat urte, gaur ez, eta biar ere ez.
Batek ere ez du haurrentzako gunerik edo gune estalirik.
‎Alde batetik, unibertsitate heziketara ailegatzeko dituztenzailtasunengatik, eta, bestetik, lan munduan ikasitakoa baino kualifikazio gutxiagodituzten lanpostuak betetzen ari direlako. Batek baino gehiagok mantentzen duazken urteetan gazteek unibertsitatean sortu izan dituzten konfliktoek zerikusihandia dutela funtsezko frustrazio horrekin21.
‎Izan ere, ehun aldiz gehiago gastatzen baita xaboiak iragartzen. Batek baino gehiagok dioenez, hori dela eta jendeak askoz gehiago daki xaboiez politikaz baino.
‎Bi lagunen artean egitea komeni da, gutxienez. Batek eusten dion bitartean, besteak lehenengo beheko eta goiko bisagra kendu behar ditu. Lana errazteko, atea berriz instalatzean, lehenengo goiko banda jarri da.
‎Abenduaren 10a zen, domeka, egun lorrin, haizetsu eta euritsua, ipar haize zakar batek kiribilka zerabiltzan nire auzo triste hartako. hosto sikuek urratzen zuten bertako isiltasuna. Batek ezer egitekoko gogorik edukitzen ez duen egun horietakoa zen. Fededun zintzoenak meza entzutera joanak ziren, eta umeren bat edo beste, futbol zelairuntz joaten ikusi nuen.
‎Polizia ere agertu zen. Batek eskua eroriarengana luzatu eta pitbullak hozka. Zakurra tiroz eho zuten.
Batek , geroztik, gorroto handia zion. Igandeetan, kanpusean estudianterik ez dagoelako, nik laxatu egiten nuenean, bestea urrutian ikusten bazuen ere, lasterka joaten zitzaion borrokan egitera.
‎Ez dakit nik nola ez nuen bizkarrezurra hautsi. Halere, Batek ez zuen ahuntza askatu eta eho egin zuen.
‎Ongi ordaindu ere. Nik uste dut desiratzen egoten zela gure Batek ahuntzen bat akabatzeko, bazekien diru ederra jasoko zuela eta.
‎Ahuntzaren jabeak berehala esan zuen. " Gotzon Garatek askatutako Batek ahuntza akabatu du". Gixajoak ez zekien ni New Yorken nengoela.
Batek bitan eraso zien unibertsitatean sartu ziren lapurrei. Horietako bati, burni haga eskuetan izan arren, jauzi egin, lurrera bota eta haginka hasi zitzaion.
Batek eta Bik ume umetatik erakutsi zuten animalia guztiei erasotzeko grina izugarria. Ni beraiekin igotzen nintzen Artxandako hegaletara eta erne ibili behar beti.
‎Unibertsitateko kanpusera katu nahiko sartzen da gauez. Batek eta Jaik guztiak garbitzen zituzten. Nire atsekabea!
‎Edozein gauzarekin kikiltzen zen. Batek , askoz indartsuago zelako, mendean zuen beti. Noizbehinka jipoitxo bat ematen zion, unibertsitatean nagusi nor zer erakusteko.
‎Entzutekoak izaten ziren Zigor falta zenean Batek egiten zituen uluak eta uhuriak. Laguna agertzen ez zela ikusi eta bere burua bakarrik sumatzen zuen.
Batek eta Zigorrek zulo banatan egiten zuten lo. Bat II eta Nexka, ordea, umaldi batekoak direlako, zulo batean sartzen dira eta elkarren ondoan egiten dute lo, estu estu eta gustura.
‎Estudianteen artean Batek eta Nexkak zakur gogorren omena daukate. Izan, ordea, oso baketsuak dira, sobera.
‎Ez dute zakur guztiek ilea galtzen. Deustuko Unibertsitateko lehendabiziko Batek asko galtzen zuen. Bere lagun Zigorrek ia bat ere ez.
‎Bere lagun Zigorrek ia bat ere ez. Oraingo Batek eta Nexkak (umaldi berekoak) oso gutxi.
Batek baino gehiagok pentsatuko zuen hori, aizu, haiek ere gainean ditugu eta. Non nahi duzu kafea, kikaran ala katiluan?
‎Ez nago gustura. Batek baino gehiagok galdetuko zuen honezkero ea zer egiten dudan nik irakasle batekin, eta gainera Pertirekin.
‎Artista bati bere zaleak nola, halaxe jar  tzen zaizkit gelakoak, denak nire jiran. Batek kilimusi, beste batek oihu, denak batera ari zaizkit. Ardaila sekulakoa da korridorean.
‎Horregatik, urteek ere ematen diguten talaiatik kontrakoa ikustea harrigarria gertatzen zaigu: zu bezalako bi gazte ari ziren taberna batean nire ondoan elkarrekin erdaraz. Batek : " Y cuà ¡ nto tienes?, porque a mà no me queda mà ¡ s que berrogeita zortzi", eta besteak:
‎Horrela, pentsatzekoa da lan berri honek irabazi ederrak emango zizkiola EUSENOR enpresari, inbestimenduak aski txikiak izan zirelako eta herri honetan holako kontuetan laguntza behar denean laguntzaile ofizial (beste ofizialtasun batez ari naiz orain, asmatu duzunez) guztiak inguratu zituelako. Batek galde egin dezake nolatan utzi zuen Kultura Sailak hau horrela gerta zedin. Arrazoiak aurkitzen hasiz gero, askotarikoak izango dira, pentsatzekoa denez, baina sail horretatik 1994ko uztailaren 4an, Estatu Batuetako jai egunean hain zuzen ere, idatzitako gutun batean, aski argi uzten dira gauzak:
‎Sinboloa baita garrantzizkoa, ez azpian dagoena, eta hortaz, kuota betetzearekin aski baita. Batek erdaraz aldarrikatzen duenean euskararen garrantzia, inoiz ere ahaleginik txikiena egin gabe berak edo bere seme alabek euskara ikas dezaten, sinbolo gisa erabiltzen du euskara. Produktuek, herri honetan, elebiko azala behar dute.
‎Gaur gaurkoz badirudi administratiboki zatitutako Euskal Herrihonetan inondik ez dela posible euskal unibertsitate publikoa lortzea. Batek itxaropena izan zezakeen EAEko administrazioan, batez ere EAJ eta EAk Hezkuntza saila izan duten garaietan. Ez da, ordea, alderdi horien aldetik oraingoz norabide horretako mugimendurik sumatzen, ezta oposizioan hainbeste urte daraman (Herri) Batasunarenaldetik.
‎– Zer dela eta Kantabriako parteotan? Batek daki zelan eskuratu duan mugitzeko baimen agiria.
‎– Batek daki, beharbada apariziño legez erregistratu du, ea eliza lehen baino lehen basilika izendatzen duten.
‎Beharbada egunero aurkitu zale zara. Batek daki. Berdin da.
‎Beharbada Fernandori ere zaila zitzaion endelegatzen. Batek daki nola eta noiz jakin zuen gertatutakoaren berri. Emmak aitortu zion egongelakoak baino askoz argazki gehiago zituela albumetan kaxoietan lurrean sakabanaturik.
‎Bestalde, bazen esaten zuenik Gobernu britainiarrak bidali zuela Capon, lehen Abisiniara bidali zuen moduan. Batek jakin. Bide bazter batean topatu zuten haren autoa, erreta, gerra amaitu eta hiru astera.
‎Sekula baino gusturago irakurri ahal da Green parkeko belar gainean. Batek baino gehiagok bere baitarako galdetzen du non ote dauden Farmacia de Guardia Ortega Cano Mar Flores Hierro Luis del Olmo Ansón. Horien hutsa sumatzen dute benetan.
2003
‎Nafarroako garai batzuez (1200, 1512..) nahiko idazten ari da. Batek baino gehiagok pentsa dezake: «Orain Floren Aoiz ere bai?
‎1859ko irailaren 30ean, bere gortea bildu eta Larruneko gailurrera ibilaldi bat antolatu zuen. Batek baino gehiagok beren gona zatiak utzi zituzten sastraketan trabatuta... Eugenia liluratuta gelditu omen zen mendiari itsasten zitzaizkion lainoei begira.
‎Esan nahi dut, ingelesari bezalaxe, euskarari ere helburu, ahalmen eta gogo desberdinekin ekin dakiokeela. Batek aski izan dezake ulertzearekin. Badira irakurri bakarrik egitera iritsi nahi dutenak.
‎Iraide, Nagore, Oihana, Ainara, Alaitz, Doltza t.a. Gaurko egoeraren ezaugarritzat, Iraultza izena be ezarri deutsie aingerutxu bati; beste bati, ostera, Aritz izena, Gernikako haretx ospetsua barruko harrak jota dagoalako edo, umetxua zugatzik santuena baino sustrai handikoagoa izango dalako itxaropenez edo. Batek badaki zergaitik!
‎hiru liburu argitaratuak, 67 urte euskera irakasle, sermolari ta hizlari herrikoi ugaria hainbeste lekutan, eleiz liturgiarako itzulpen taldeetan lankide argi ta zentzun handikoa... Batek baino gehiagok esango eban," baturantz" bidetik sartu zalako aintzat hartu ebala Euskaltzaindiak Mikel Zarate: hain zuzen be, Haurgintza minetan da Zaratek euskera baturako saio lez egiten dauan lehenengo liburua, eta" Baturantz" izen ordeaz bialdu be egin eban sariketara.
‎2.2 Batek baino gehiagok (lehen eta orain; bai goikoak, eta bai behekoak): hizkera hau iluna ta urria dala ta," bizitzarako" ta" kulturarako"(= dirua irabazteko) gauza ez dala ta, baztertu egin ohi dabe; batzuetan, hori baino txarragoa ta negargarriagoa dana be bai:
‎euskeraz idatzitako liburuak (zein eder hutsaren maitez eginak izan liburuok, zein praktikotasunez baino ez). 2) Batek baino gehiagok itandu be egin dau: " Ba ete dago, gero, egon be, euskal literaturarik?" Hor dogu Julien Vinson, euskal bibliograforik ospetsuena:
‎Ezin esan neizu hori. Batek baino gehiagok egingo ebalakotan nago, baina, egia esan, horren barririk nik ez neukan orduan. Berba egin, bai:
‎Bai, gehienak joango ziren ikastola berberera, euren ikastolatik aurrerako bide naturala bakarra zen eta, behin bigarren hezkuntza amaituz gero. Batek edo bik errepikatu zuten, baina ikastolan bertan, artean ezagunen artean zeudela. Baina berak, azkenean, bakarra izanda, irakasleek gainditzea erabaki eta graduatua ematen bazioten ere, handik irten eta amaren lagun batzuen dendan lan egin zuen.
‎Niri ez jagot oraingoan mugitzea, eta Anicka..., ez dakit mobiduko dan. Batek daki! Bidea ez dago bape garbi; urrirako hona etortea erabagi ezkero, nahikoa dot.
‎Ala biak? Batek daki! Argi zegoen, hagatik, ahots eder hark, aurpegi eta gorputz ederrari bakarrik zegokiekeenak, egiteko eskatzen ziona:
‎agian ordua heldu da horretarako. Batek daki zergatik. Egia esan, zer aldatu da hainbeste urteren ondoren?
‎Adibidea Ama batek 2 seme alaba ditu. Batek 3 urte betetzen ditu 2003ko uztailean eta besteak 2003ko otsailean. Guztira 1.400 euroko kotizazio sozialak ditu.
‎–Saiatu dibertsifikatzen hainbat balio erosiz. Batek behera egiten badu, agian beste batek konpentsatuko du. Ekintza Funtsetan inbertituz gero, banatu ondarea hainbat herrialdetan (taulan ikusten denez, batzuk besteak baino hobeto joan ohi dira).
‎Puntu hori hobetu egin behar da. – Batek erreserba on line ordaintzen duenean, kreditu txartelaren zenbakia emanez, etab. ez da fakturarik egiten. – Web orri batzuetan prezioak itxiak dira, baina beste batzuetan ez da behin betiko preziorik ematen, “azken orduko” aldaketak egon daitezkeelako.
Batek zekiena besteak ere bazekien. Eskolako orduetarik kanpo, beti elgarrekin egoiten ziren, bi gerezi bezala.
‎Itsua zen Santos. Nemiari Loma deitzen zion Santosek, Batek daki zergatik.
‎Zergatik? galdetu zuen Matiasek, eta Malcok" Batek daki", eta alkondarako tomateari begiratu zion eta munduko ortuari guztiak madarikatu zituen eta mahaitik altxatu zen, arropa aldatu behar zuela.
‎Halako batean Australiara joan zen pintoreetako bat. Batek daki zergatik, Australiara. Eta koadroak saldoka saltzen hasi zen Australian.
‎Eta koadroak saldoka saltzen hasi zen Australian. Batek daki zergatik hori ere. Gero Australiatik kanpora ere hasi zen saltzen.
Emaitza gehiago eskuratzen...
Loading...
Aldaerak
bat 2.001 (13,17)
Lehen forma
Argitaratzailea
ELKAR 467 (3,07)
Berria 192 (1,26)
Alberdania 180 (1,18)
Susa 135 (0,89)
Pamiela 131 (0,86)
Open Data Euskadi 117 (0,77)
Argia 114 (0,75)
Booktegi 104 (0,68)
Consumer 53 (0,35)
Labayru 42 (0,28)
Jakin 35 (0,23)
Maiatz liburuak 35 (0,23)
Herria - Euskal astekaria 35 (0,23)
UEU 32 (0,21)
Euskaltzaindia - Liburuak 27 (0,18)
Bat Soziolinguistika Aldizkaria 23 (0,15)
Goenkale 18 (0,12)
Hitza 18 (0,12)
Jakin liburuak 15 (0,10)
ETB serieak 11 (0,07)
Elhuyar Zientzia eta Teknologia 11 (0,07)
ETB dokumentalak 11 (0,07)
Bilbao Bizkaia Kutxa Fundazioa - Euskaltzaindia 10 (0,07)
EITB - Sarea 10 (0,07)
Urola kostako GUKA 10 (0,07)
Bertsolari aldizkaria 10 (0,07)
goiena.eus 9 (0,06)
Uztarria 9 (0,06)
Guaixe 9 (0,06)
Erlea 8 (0,05)
Ikaselkar 8 (0,05)
erran.eus 8 (0,05)
Euskera Ikerketa Aldizkaria 7 (0,05)
Anboto 7 (0,05)
ETB marrazki bizidunak 6 (0,04)
alea.eus 6 (0,04)
HABE 5 (0,03)
Karmel aldizkaria 5 (0,03)
aiurri.eus 5 (0,03)
hiruka 5 (0,03)
Noaua 5 (0,03)
uriola.eus 5 (0,03)
Ikas 5 (0,03)
LANEKI 4 (0,03)
Osagaiz 4 (0,03)
Maxixatzen 4 (0,03)
plaentxia.eus 4 (0,03)
Karmel Argitaletxea 3 (0,02)
Uztaro 3 (0,02)
aiaraldea.eus 3 (0,02)
Euskalerria irratia 3 (0,02)
Zarauzko hitza 3 (0,02)
Txintxarri 3 (0,02)
barren.eus 2 (0,01)
Euskaltzaindia - Sarea 1 (0,01)
Aldiri 1 (0,01)
Orain 1 (0,01)
Sustraia 1 (0,01)
aikor.eus 1 (0,01)
Karkara 1 (0,01)
Euskaltzaindia - EITB 1 (0,01)
Konbinazioak (2 lema)
bat jakin 536 (3,53)
bat baino 164 (1,08)
bat esan 124 (0,82)
bat ez 74 (0,49)
bat pentsatu 27 (0,18)
bat beste 22 (0,14)
bat ere 21 (0,14)
bat bera 20 (0,13)
bat ezin 13 (0,09)
bat mila 12 (0,08)
bat erran 11 (0,07)
bat ukan 10 (0,07)
bat bakarrik 9 (0,06)
bat buru 8 (0,05)
bat esku 8 (0,05)
bat idatzi 8 (0,05)
bat nahi 8 (0,05)
bat egin 7 (0,05)
bat euskara 7 (0,05)
bat galdetu 7 (0,05)
bat hau 7 (0,05)
bat hitz 7 (0,05)
bat huts 7 (0,05)
bat zein 6 (0,04)
bat bizi 5 (0,03)
bat baietz 4 (0,03)
bat baloi 4 (0,03)
bat beti 4 (0,03)
bat buelta 4 (0,03)
bat hala 4 (0,03)
bat irabazi 4 (0,03)
bat ni 4 (0,03)
bat orrazkera 4 (0,03)
bat soilik 4 (0,03)
bat ahots 3 (0,02)
bat aipatu 3 (0,02)
bat alde 3 (0,02)
bat antzerki 3 (0,02)
bat aurre 3 (0,02)
bat belarri 3 (0,02)
bat berak 3 (0,02)
bat beso 3 (0,02)
bat bost 3 (0,02)
bat egun 3 (0,02)
bat eman 3 (0,02)
bat etxe 3 (0,02)
bat galdu 3 (0,02)
bat gitarra 3 (0,02)
bat halako 3 (0,02)
bat hanka 3 (0,02)
bat hil 3 (0,02)
bat irribarre 3 (0,02)
bat jo 3 (0,02)
bat kontatu 3 (0,02)
bat mailu 3 (0,02)
bat uste 3 (0,02)
bat zerbait 3 (0,02)
bat ahuntz 2 (0,01)
bat aingeru 2 (0,01)
bat ama 2 (0,01)
bat arreta 2 (0,01)
bat asko 2 (0,01)
bat asmatu 2 (0,01)
bat azaldu 2 (0,01)
bat azken 2 (0,01)
bat bai 2 (0,01)
bat behar 2 (0,01)
bat belarritako 2 (0,01)
bat bertze 2 (0,01)
bat bete 2 (0,01)
bat bi 2 (0,01)
bat bide 2 (0,01)
bat bihotz 2 (0,01)
bat bizitza 2 (0,01)
bat bota 2 (0,01)
bat ekin 2 (0,01)
bat emazte 2 (0,01)
bat entzun 2 (0,01)
bat erabaki 2 (0,01)
bat erantzun 2 (0,01)
bat erdi 2 (0,01)
bat errepide 2 (0,01)
bat eutsi 2 (0,01)
bat ezagutu 2 (0,01)
bat falta 2 (0,01)
bat frantses 2 (0,01)
bat galda 2 (0,01)
bat garai 2 (0,01)
bat garbi 2 (0,01)
Konbinazioak (3 lema)
bat baino gehiago 164 (1,08)
bat jakin zer 72 (0,47)
bat ez jakin 28 (0,18)
bat pentsatu ezan 23 (0,15)
bat ere ez 21 (0,14)
bat jakin non 18 (0,12)
bat ez ukan 13 (0,09)
bat jakin zenbat 13 (0,09)
bat jakin ez 9 (0,06)
bat jakin noiz 9 (0,06)
bat esan ezan 7 (0,05)
bat huts egin 7 (0,05)
bat jakin nola 7 (0,05)
bat jakin zein 7 (0,05)
bat ezin ukan 6 (0,04)
bat hitz egin 5 (0,03)
bat jakin nondik 5 (0,03)
bat nahi ukan 5 (0,03)
bat zein beste 5 (0,03)
bat euskara garbi 4 (0,03)
bat ez beste 4 (0,03)
bat orrazkera aldatu 4 (0,03)
bat bera buru 3 (0,02)
bat buelta eman 3 (0,02)
bat esan bera 3 (0,02)
bat esan ez 3 (0,02)
bat ezin esan 3 (0,02)
bat hala esan 3 (0,02)
bat hau esan 3 (0,02)
bat jakin nongo 3 (0,02)
bat jakin nor 3 (0,02)
bat jakin talde 3 (0,02)
bat mailu txiki 3 (0,02)
bat nahi ez 3 (0,02)
bat alde bat 2 (0,01)
bat baietz esan 2 (0,01)
bat bakarrik ukan 2 (0,01)
bat berak ere 2 (0,01)
bat beste egin 2 (0,01)
bat beste lagundu 2 (0,01)
bat bizi galdu 2 (0,01)
bat esan narratzaile 2 (0,01)
bat esku luzatu 2 (0,01)
bat ez eduki 2 (0,01)
bat ezin al 2 (0,01)
bat frantses mintzo 2 (0,01)
bat galda ezan 2 (0,01)
bat gitarra jo 2 (0,01)
bat hau erran 2 (0,01)
bat jakin aro 2 (0,01)
bat jakin bizi 2 (0,01)
bat jakin egia 2 (0,01)
bat jakin egun 2 (0,01)
bat jakin hala 2 (0,01)
bat jakin hemendik 2 (0,01)
bat jakin hurrengo 2 (0,01)
bat jakin saio 2 (0,01)
bat jakin ze 2 (0,01)
bat jakin zergatik 2 (0,01)
bat mila balio 2 (0,01)
bat mila euskal 2 (0,01)
bat ahots aldatu 1 (0,01)
bat ahots altu 1 (0,01)
bat ahots kolore 1 (0,01)
bat ahuntz akabatu 1 (0,01)
bat ahuntz bat 1 (0,01)
bat aingeru bezalaxe 1 (0,01)
bat aingeru jarraitu 1 (0,01)
bat alde egin 1 (0,01)
bat ama eduki 1 (0,01)
bat ama hizkuntza 1 (0,01)
bat antzerki aski 1 (0,01)
bat antzerki berri 1 (0,01)
bat antzerki jantzi 1 (0,01)
bat arreta berezi 1 (0,01)
bat arreta eman 1 (0,01)
bat asko galdu 1 (0,01)
bat asko sumatu 1 (0,01)
bat aurre alde 1 (0,01)
bat aurre hartu 1 (0,01)
bat aurre oratu 1 (0,01)
bat azken metro 1 (0,01)
bat azken orduan 1 (0,01)
bat bakarrik aipatu 1 (0,01)
bat bakarrik eduki 1 (0,01)
bat bakarrik egin 1 (0,01)
bat bakarrik eman 1 (0,01)
bat bakarrik ez 1 (0,01)
bat bakarrik milioi 1 (0,01)
bat baloi bat 1 (0,01)
bat baloi bot 1 (0,01)
bat baloi ekarri 1 (0,01)
bat baloi oin 1 (0,01)
bat behar adin 1 (0,01)
bat behar ukan 1 (0,01)
bat belarri moztu 1 (0,01)
bat belarri urratu 1 (0,01)
bat belarritako egin 1 (0,01)
bat bera arima 1 (0,01)
bat bera egin 1 (0,01)
bat bera erreminta 1 (0,01)
bat bera euskara 1 (0,01)
bat bera ezetz 1 (0,01)
bat bera gizatalde 1 (0,01)
bat bera hartu 1 (0,01)
bat bera izugarrizko 1 (0,01)
bat bera jigante 1 (0,01)
bat bera lanketa 1 (0,01)
bat bera logela 1 (0,01)
bat bera ondoko 1 (0,01)
bat bera oroitzapen 1 (0,01)
bat bera sama 1 (0,01)
bat bera sinadura 1 (0,01)
bat bera zati 1 (0,01)
bat berak esan 1 (0,01)
bat bertze hunkitu 1 (0,01)
bat bertze solas 1 (0,01)
bat beso altxatu 1 (0,01)
bat beso lokailu 1 (0,01)
bat beso lotu 1 (0,01)
bat beste arazo 1 (0,01)
bat beste arrazoi 1 (0,01)
bat beste bat 1 (0,01)
bat beste begiratu 1 (0,01)
bat beste behar 1 (0,01)
bat beste besoko 1 (0,01)
bat beste bezainbesteko 1 (0,01)
bat beste egon 1 (0,01)
bat beste erran 1 (0,01)
bat beste ez 1 (0,01)
bat beste ezpata 1 (0,01)
bat beste gauza 1 (0,01)
bat beste gomitatu 1 (0,01)
bat beste hanka 1 (0,01)
bat beste jo 1 (0,01)
bat beste larrutu 1 (0,01)
bat beste norbait 1 (0,01)
bat bete begi 1 (0,01)
bat bete bete 1 (0,01)
bat beti aurkitu 1 (0,01)
bat beti inpresio 1 (0,01)
bat beti nahiago izan 1 (0,01)
bat beti uste 1 (0,01)
bat bi eraso 1 (0,01)
bat bi hilabete 1 (0,01)
bat bide bat 1 (0,01)
bat bide itxi 1 (0,01)
bat bihotz guri 1 (0,01)
bat bizi bakar 1 (0,01)
bat bizi gatz 1 (0,01)
bat bizi nahi 1 (0,01)
bat bizitza eraman 1 (0,01)
bat bizitza eten 1 (0,01)
bat bost aldiz 1 (0,01)
bat bost haize 1 (0,01)
bat bost saldu 1 (0,01)
bat bota ukan 1 (0,01)
bat buelta txiki 1 (0,01)
bat buru apur 1 (0,01)
bat buru besterik 1 (0,01)
bat buru eraman 1 (0,01)
bat buru estali 1 (0,01)
bat buru ez 1 (0,01)
bat buru trabeskatu 1 (0,01)
bat egin ibilbide 1 (0,01)
bat egun guzti 1 (0,01)
bat egun on 1 (0,01)
bat egun txar 1 (0,01)
bat ekin gauza 1 (0,01)
bat eman ez 1 (0,01)
bat eman ukan 1 (0,01)
bat emazte gutun 1 (0,01)
bat emazte ihes 1 (0,01)
bat erabaki bat 1 (0,01)
bat erdi bat 1 (0,01)
bat erdi zulo 1 (0,01)
bat erran ukan 1 (0,01)
bat errepide miatu 1 (0,01)
bat errepide susto 1 (0,01)
bat esan ablazio 1 (0,01)
bat esan abortu 1 (0,01)
bat esan aldaba 1 (0,01)
bat esan ama 1 (0,01)
bat esan aro 1 (0,01)
bat esan baso 1 (0,01)
bat esan Begoña 1 (0,01)
bat esan berdin 1 (0,01)
bat esan bezala 1 (0,01)
bat esan egutera 1 (0,01)
bat esan eguzki 1 (0,01)
bat esan elkar 1 (0,01)
bat esan estra 1 (0,01)
bat esan euskal 1 (0,01)
bat esan eutanasia 1 (0,01)
bat esan gehiegi 1 (0,01)
bat esan hemen 1 (0,01)
bat esan herri 1 (0,01)
bat esan Olabe 1 (0,01)
bat esan omen 1 (0,01)
bat esan orain 1 (0,01)
bat esan Pello 1 (0,01)
bat esan sistema 1 (0,01)
bat esan soldadu 1 (0,01)
bat esan zenbaki 1 (0,01)
bat esku altxatu 1 (0,01)
bat esku atxiki 1 (0,01)
bat esku berak 1 (0,01)
bat esku eman 1 (0,01)
bat esku erori 1 (0,01)
bat esku ukan 1 (0,01)
bat etxe lagundu 1 (0,01)
bat etxe utzi 1 (0,01)
bat euskara batu 1 (0,01)
bat euskara estandarizazio 1 (0,01)
bat euskara galdu 1 (0,01)
bat ez ahal 1 (0,01)
bat ez bezala 1 (0,01)
bat ez ezan 1 (0,01)
bat ez ohi 1 (0,01)
bat ezagutu ez 1 (0,01)
bat ezin egin 1 (0,01)
bat falta bilatu 1 (0,01)
bat galdetu ezan 1 (0,01)
bat garai baino 1 (0,01)
bat garai ikusi 1 (0,01)
bat garbi esan 1 (0,01)
bat garbi jakin 1 (0,01)
bat gitarra paper 1 (0,01)
bat hala egin 1 (0,01)
bat halako beldurrezko 1 (0,01)
bat halako egin 1 (0,01)
bat halako patxada 1 (0,01)
bat hanka altxarazi 1 (0,01)
bat hanka bat 1 (0,01)
bat hanka eutsi 1 (0,01)
bat hau proposatu 1 (0,01)
bat hil egon 1 (0,01)
bat hil hegazti 1 (0,01)
bat hitz ala 1 (0,01)
bat hitz esan 1 (0,01)
bat idatzi ba 1 (0,01)
bat idatzi behar 1 (0,01)
bat irabazi behar 1 (0,01)
bat irabazi beste 1 (0,01)
bat irribarre eskaini 1 (0,01)
bat irribarre handi 1 (0,01)
bat jakin Abdullah 1 (0,01)
bat jakin alaba 1 (0,01)
bat jakin albaitari 1 (0,01)
bat jakin arbola 1 (0,01)
bat jakin Ares 1 (0,01)
bat jakin babes 1 (0,01)
bat jakin bai 1 (0,01)
bat jakin batu 1 (0,01)
bat jakin berriro 1 (0,01)
bat jakin beste 1 (0,01)
bat jakin bihar 1 (0,01)
bat jakin borroka 1 (0,01)
bat jakin dantzaldi 1 (0,01)
bat jakin diru 1 (0,01)
bat jakin edozein 1 (0,01)
bat jakin enbaxadore 1 (0,01)
bat jakin erantzun 1 (0,01)
bat jakin etorkizun 1 (0,01)
bat jakin euskal 1 (0,01)
bat jakin haiek 1 (0,01)
bat jakin han 1 (0,01)
bat jakin harta 1 (0,01)
bat jakin hau 1 (0,01)
bat jakin haustura 1 (0,01)
bat jakin hil 1 (0,01)
bat jakin hiru 1 (0,01)
bat jakin hizkuntza 1 (0,01)
bat jakin holako 1 (0,01)
bat jakin hori 1 (0,01)
bat jakin horrela 1 (0,01)
bat jakin inor 1 (0,01)
bat jakin jakin 1 (0,01)
bat jakin jakitun 1 (0,01)
bat jakin jende 1 (0,01)
bat jakin kanpo 1 (0,01)
bat jakin kargatu 1 (0,01)
bat jakin katabut 1 (0,01)
bat jakin krisi 1 (0,01)
bat jakin lagun 1 (0,01)
bat jakin lehen 1 (0,01)
bat jakin lelo 1 (0,01)
bat jakin libratu 1 (0,01)
bat jakin Manuel 1 (0,01)
bat jakin ni 1 (0,01)
bat jakin ondorengo 1 (0,01)
bat jakin orain 1 (0,01)
bat jakin Paco 1 (0,01)
bat jakin prozesu 1 (0,01)
bat jakin txar 1 (0,01)
bat jakin zelan 1 (0,01)
bat jakin zenbateraino 1 (0,01)
bat jakin zergati 1 (0,01)
bat jakin zeta 1 (0,01)
bat jakin ziertzo 1 (0,01)
bat jakin zu 1 (0,01)
bat kontatu omen 1 (0,01)
bat mila bezalako 1 (0,01)
bat mila egitasmo 1 (0,01)
bat mila ikusgarri 1 (0,01)
bat ni etorri 1 (0,01)
bat ni jatetxe 1 (0,01)
bat ni ondoan 1 (0,01)
bat soilik hitz 1 (0,01)
bat soilik lortu 1 (0,01)
bat ukan bizar 1 (0,01)
bat ukan ezan 1 (0,01)
bat ukan ezetz 1 (0,01)
bat ukan garrantzi 1 (0,01)
bat ukan kantu 1 (0,01)
bat ukan karga 1 (0,01)
bat ukan susmo 1 (0,01)
bat uste oso 1 (0,01)
bat uste ukan 1 (0,01)
bat zein bertze 1 (0,01)
bat zerbait benetan 1 (0,01)
bat zerbait eraman 1 (0,01)
bat zerbait esan 1 (0,01)
Urtea

Bilaketarako laguntza: adibideak

Oinarrizko galderak
katu "katu" lema duten agerpen guztiak bilatu
!katuaren "katuaren" formaren agerpenak bilatu
katu* "katu" hasiera duten lema guztiak bilatzen ditu
!katu* "katu" hasiera duten forma guztiak bilatzen ditu
*ganatu "ganatu" bukaera duten lema guztiak bilatzen ditu
!*ganatu "ganatu" bukaera duten forma guztiak bilatzen ditu
katu + handi "katu" eta "handi" lemak jarraian bilatu
katu + !handia "katu" lema eta "handia" forma jarraian bilatu
Distantziak
katu +3 handi "katu" eta "handi" lemak 3 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handia "katu" lema eta "handia" forma 2 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handi* "katu" lema eta "handi"z hasten diren formak 2 elementuetako distantzian bilatu
Formen konbinazioa desberdinak
bero + handi | asko "bero" lema eta jarraian "handi" edo "asko" lemak bilatu
bero +2 !handi* | !asko* "bero" lema eta jarraian "handi"z edo "asko"z hasten diren formak
!bero + handi|asko|gutxi|txiki "bero" forma eta jarraian "handi", "asko", "gutxi", "txiki" lemak
Ezaugarri morfologikoekin
proba + m:adj "proba" lema eta jarraian adjketibo bat
proba +2 m:adj "proba" lema eta bi hitzetako distantziak adjektibo bat adjketibo bat
bero + handi|asko + m:adi "bero" lema jarraian "handi" edo "asko" eta jarraian aditz bat
proba + m:izearr-erg "proba" lema eta ergatibo kasuan dagoen izen arrunta

Ezaugarri morfologikoak

KATEGORIA
adb adberbioa
adi aditza
adilok aditz-lokuzioa
adj adjektiboa
det determinatzailea
ior izenordaina
izearr izen arrunta
izepib pertsona-izena
izelib leku-izena
izeizb erakunde-izena
lbt laburtzapena
lotjnt juntagailua
lotlok lokailua
esr esaera
esk esklamazioa
prt partikula
ono onomatopeia
tit titulua
KASUA
abs absolutiboa
abl ablatiboa
ala adlatiboa
ban banatzailea
dat datiboa
des destinatiboa
erg ergatiboa
abz hurbiltze-adlatiboa
ine inesiboa
ins instrumentala
gel leku-genitiboa
mot motibatiboa
abu muga-adlatiboa
par partitiboa
psp postposizioa
pro prolatiboa
soz soziatiboa
MUGATASUNA/NUMEROA
mg mugagabea
ms mugatu singularra
mp mugatu plurala
mph mugatu plural hurbila
ADITZ MOTA
da da
du du
dio dio
zaio zaio
da-du da-du
du-zaio du-zaio
dio-zaio dio-zaio
da-zaio da-zaio
du-dio du-dio
da-zaio-du da-zaio-du
da-zaio-du-dio da-zaio-du-dio

Euskararen Erreferentzia Corpusa Euskararen Erreferentzia Corpusa (EEC)
© 2025 Euskaltzaindia