|
2000
|
|
|
Juanjo Gabiñak elkarrizketa batean" estilo berri
|
bat
asmatu" duela adierazi zuen: " Askozaz errazagoa, ez hain barrokoa...
|
|
|
Ez dabizitzaren filosofia edo, sistema? berri
|
bat
asmatzea: arazoa, existentzia da.
|
|
|
Arriskua zein zen ikusita, aitzakia
|
bat
asmatu genuen. Euskal gazteen arteanikerketa soziologikoa egiten ari ginela eta eztabaida taldeak behar genituela esanezbildu genituen gazteok.
|
|
|
Gerra Zibileko politika kulturalean jasan ezina gertatu zen, mespretxuz begiratzen zen hizkuntzaz eta susmagarria zen apaizen ezpainetatik kontrolik gabeko mintzaldiak entzutea. Irtenbide erosoago
|
bat
asmatu beharra zeukan Altxamenduko botereagintariak.
|
|
|
Ez behintzat osaba Pedroren ardien bidez eguraldia asmatzen nuela. Ez dakit, denbora gutxi izan nuen istorio handi
|
bat
asmatzeko, zain bainuen Rocío. Beraz, ez nuen asmatu.
|
|
|
" Diiin daaan, diiin daaan... Minutuak eta orduak luzeegiak dituk mugimendu bizkorren studiatzeko, eta egunen batean norbaitek erloju
|
bat
asmatu dik, pultsazioak neurtzeko gai ere izan daitekeena, diiin daaan, diiin daaan..." Hantxe, bada, osabaren prebisioneak beterik, Holandako lurretan!
|
|
|
Eta orduan bertze historia
|
bat
asmatu nuen, are harrigarriagoa zena baina honat ekarriko ez dizudana, kontu honekin gehiegi ez luzatzeagatik. Zeren eta halakoa baitzen ene injenioa eta halakoa ene imajinazinoa, Avilako santak etxeko erotzat zuena... baina jakin nahi nuke zer gertatuko zitzaion bizkaitarrari, baldin etxeko eroak asmatu izan ez balu puntu hartan erlikiaren historia hura...!
|
|
|
Eta, apeza harri eta zur uzten nuela, historia
|
bat
asmatu nuen, erraiten niola ezen, haur nintzelarik, anitz zirela jauregi ondoan zebiltzan azeriak; eta erran nion segidan ezen, sartu eta fintkatu zuela osabak, egun batean, hesola bat, leku jakin batean; lotu ziola oilo bat hesolari, neurtu zuela kanoitik harako distantzia, kalkulatu zuela kanoiari eman beharreko inklinazinoa... Eta, begiak guztiz zabaltzen nituela, akabatu nuen:
|
|
|
Eta egun batean erran zigun: " Minutuak eta orduak luzeegiak dituk mugimendu bizkorren studiatzeko, eta egunen batean norbaitek erloju
|
bat
asmatu dik, pultsazioen neurtzeko gai ere izan daitekeena, diiin daaan, diiin daaan..." Eta denboraren neurri hari dindana deitzen hasi gintzaizkion. Baina, erlojaria ez zenez, uraren bidez neurtzen zituen osabak dindanak —bere dindanak, alegia, zeren eta, bertzenaz, mila dindan suerte izan baitzitezkeen, batzuk din dan eta bertzeak diiiiiin daaaaaan, haiek laburragoak eta hauek luzeagoak—, erabiliz, hartarakotz, ontzi bat ur, beheko aldean hodi tipi bat zuena, nondik isur baitzitekeen ontzian zegoen ura, baldin itxitura bat zabaltzen bazen, eskuz manaia zitekeena; eta osabak diiin daaan erraiten zuen, eta, hura erraiten zuen bitartean, hodia zabalik uzten zuen, hoditik zetorren ura bertze ontzi batean jaso ahal izaiteko; eta, horrela, nola ur isuriaren mailak emaiten baitzuen dindanaren neurria, maila hura marka batez seinalatu, eta handik goiti ontzi osoa markatzen zuen, neurri hura bere dindanen unitatetzat harturik.
|
|
|
—Halaxe, duk, bai, Joanes: zertarako ipuinak eta bertze mundu
|
bat
asmatzen ibil, baldin begien aitzinean duguna bertze mirakulu bat bada?
|
|
|
Elkar ezagutzen zuten nonbait, eta guk, itsas-ertzera alde egiteko ahaleginetan genbiltzanez beti, aitzakiaren
|
bat
asmatu genuen. Migelek bazituen orduan hamabiren bat urte, egoeraren sexu usaina sudurreratzeko adina bai.
|
|
|
Aldizkariak beldur barik idaztea ahol  katzen du, zelan idatzi ez dakizunean konparazioak bilatuz, gustatzen ez zaizuna ezabatuz, informazio sentimentala zelan edo halan hitz gako batzuen inguruan eratuz. Atzo arratsaldeko gorabeherak artikuluaren eta Rakelen beraren erara eman gura banizkizu, horrelako esaldi lagungarri
|
bat
asmatu behar nuke, zenbat eta bitxiagoa hobeto gero errazago gogoratzeko: " Ilunabarrean, Ruben kamera batez Rakel eta Adela filmatzen ari da".
|
|
|
Portalisen atariko hitzaldi hori euskaratzea lan nekeza dela ezin aitzi... ondo egin nahi izanez gero. Garai baten isla dira horren pentsamendua eta horren esanak, Frantziako Iraultzak une jakin
|
batean
asmatu zuen hizkera berriaren adierazle. Patrie, peuple, nation, cite, citoyen... eta abarrek esangura bestelakotsua hartzen dute giro horretan.
|
|
|
Logizismoaren tesi berri hau defendatzeko tresneria berri baten beharra zeukan, eta hau logika sinbolikoa izango zen. Hau guztia aurrera eramateko idatzi zuen aipatutako Kontzeptugrafia; bertan hizkuntza artifizial
|
bat
asmatu zuen, eduki kontzeptuala eta inferentzia erlazioak bakarrik kontuan hartuz. Beste guztia, hizkuntza arrunta eta dedukziorako bere akatsak eta hutsuneak, at utzi zuen.
|
|
|
Eta norberak asma (edo diseina) ditzake zeremonia hauek guztiak. Eta espiritu
|
batetik
asmatuko lirateke horiek, beren espiritu komunetik hain zuzen.
|
|
|
hau da, gizon batek halako jaiak ez dituela, nolabait esan, hola edo hala asmatu, baizik eta oinarri handiagoa, are handiagoa, behar dutela jaiek luzaroan iraun dezaten. Jai
|
bat
asmatu nahi izango banu, hau oso azkar hilko litzateke edo jendearen joera zabaldura egokituz moldatu litzateke.
|
|
|
Nik sinesten nuelakoa egiten nuen. Ez zitzaidan ardura Lauaxetak kontatutako abentura ezinezko hura benetan gertatutakoa edo zoro
|
batek
asmatutakoa izatea. Gustatu egiten zitzaidan, liluratu egiten ninduen, eta hori gauza handia zen, hori zen benetan ardura zuena.
|
|
2001
|
|
|
Aspaldidanik nuen buruan" Bihotz bi, hilobi bat" en anekdota ere, baina jada buruan duzuna idaztea oso aspergarria denez, gerorako utzi eta hirugarren istorio
|
bat
asmatzeari ekin nion, eta" Rossettiren obsesioa" idatzi nuen. Gero, Sabino Aranaz oroitu nintzen.
|
|
|
Esperientzia bikaina izan da. Atsegina da mundu
|
bat
asmatzea. Justo Badiola pertsonaia moldatu ondoren, karakterizatu eta bizia hartu duenean, ez dakit normala den baina oso gauza bitxia gertatu zitzaidan:
|
|
|
Begira jartzen zaio. Halako
|
batean
asmatzen du sakatu behar dion botoia. TOMAS ikusiko dugu, denbora guztian buruaz baiezka.
|
|
|
Perfumegintzan 1972an sartu zen L de Loewe perfumearekin, klasikoa eta loreduna. Loewe k perfume on
|
bat
asmatu eta lortu zuen 1985ean, Aire deiturikoa, eta hiru urte beranduago berriro ospea eskuratu zuen Esencia perfumearekin. Beste perfume ospetsu bat Gala Loewe (1991) izan da, barrokoa eta exotikoa.
|
|
|
Ondoren, elikagaiak hotz mantentzeko erabili zen. Propietate horiei esker, zenbait zientzialarik metodo erraz
|
bat
asmatu zuten izotza denbora gehiagoz kontserbatzeko, gatza erantsiz.
|
|
|
Berriro hasi ziren galderak nire baitan sortzen (erantzunik gabekoak) eta plan
|
bat
asmatu behar nuela pentsatzen hasi nintzen.
|
|
|
–Ni ez nagok maiteminduta! –txakolina luzatu dio– Malekoian lagunaren zain nengoan eta inguruko neskei begira jardun nauk pixka batean, eta horrekin telenobela
|
bat
asmatzen hasi haiz hi! –tonu alaiaz hitz egin du Tasiok, natural azaldu nahian– Nik horixe besterik ez diat egin:
|
|
|
‘Frantses
|
batek
asmatu zuen hori, Europa zahar gris nekatutik urrun gaudela azaltzeko, ’ hasi da bera barreka, pistan hegazkin baten turbina piztu denean.
|
|
|
Ez nuen estudio, afari eta enparauetan aspertu nahi. Inazitori eskatu nion, baten bat ohartuz gero aitzakiaren
|
bat
asmatzeko.
|
|
|
Zerri zahar
|
batek
asmatu zuen matxinada. Beste bat ibili zen gero borrokan buruzagi, gizona aurrean bidali arte.
|
|
|
Egin dezagun euskaldunen
|
batek
asmatzen edo aurkitzen duela egun edo bihar Einsteinek fisikan edo Flemingek medikuntzan asmatu edo  aur  kitu dutenen pareko zerbait. Ez dugu berehalakoan ikusiko, izpiritu gaietan  saiatzen diren euskaldunek maiz alde egiten baitute guregandik âez ote ditugu behin baino gehiagotan gerok uxatu? â, baina ez dugu irudimena estuegi lotu beharrik.
|
|
|
Euskaraz mintzatuko balitz, kaltea besterik ez luke egingo: bere buruari aurrenik, jakintzari gero, munduko eri guztiei sendagairen
|
bat
asmatu badu, eta abar. Onik ez lioke inori egingo, ezta euskarari ere.
|
|
|
Ezagutzen duzue, ordea, harako aspaldidanik âgizonak hitz egiten ikasiz geroztikâ sortutako joko bitxi hura. Geure buruarentzat behaztopa bila, mintzabide berri
|
bat
asmatu dugu, ohikoa eta egunerokoa errazegia delakoan nonbait. Joko horretan jokatu nahi dutenek bestela jardun behar dute:
|
|
|
Baina funtsean Descartesen urrats faltsu bera ematen zuen: " cogito ergo sum" ezagunetik, arrazoirik gabe" sum cogitans"
|
bat
asmatzen zuelako, hau da, nia substantzia, gauza bat bihurtzen zuen; eta hau ezin da egin. Nia, apertzepzioa, kategoria ororen oinarrian dagoela ikusi dugu hauen jatorri bateratzaile gisa.
|
|
|
–Ama, behar dataxu matematika ariketa
|
bat
asmatu! Irakasleak asteleheneko galdegina dauku!
|
|
|
Hasi gintzaizkion ekintzak, gero eta zailagoak, gero eta ausartagoak, leporatzen. Nortasun
|
bat
asmatu genion, eta toki guztietan zabaldu genuen: enpresari eta bankarien artean, militarren kuarteletan, polizien komisarietan, politikoen bulegoetan, telebista eta irratietako tertulietan, aldizkari arrosetan...
|
|
|
Gaur ez nago saiakera irakurtzeko umorez, are gutxiago entzuteko. Begira, kanon
|
bat
asmatzeko honako osagai hauek behar dituzu: lehenbizi, hizkuntza bat; bigarrenik, hizkuntza horretan idazten duten idazle batzuk; hirugarrenik, erakundeak:
|
|
2002
|
|
|
Lehenik eta behin, ikusten genuen AEKri eraso ezberdinak egin (eta egiten) dizkiotela eta, nolabait, guk salaketa bat egin nahi genuen eraso hauen aitzinean. Pentsatu genuen salaketa hori egiteko modu berriren
|
bat
asmatu beharra zegoela, eta orduan asmo hori gure diskoarekin lotu genuen. Horrez gain, Euskal Herrian, lehen, txikiteora ateratzen zen jendeak abestu egiten zuen, eta herri abestiak erabiltzen ziren.
|
|
|
Zinema frantziarrak azkenaldian sortu ohi dituen film sozial zentzudun eta mingots horietako bat egin du Laurent Cantent zuzendariak. Klase ertaineko gizaseme gazte bat, ekonomilaria, ezkondua, bi ume, aise bizi diren guraso sasoikoen babesa... lantokitik botatzen dutenean etxean eta bere inguruan hori aitortzeko gai ez, eta balizko enplegu
|
bat
asmatzen du, enredoa erabat konplikatu eta bizimodu osoa pikutara joateko zorian jartzen zaion arte. Istorioak, sinesgarria eta errealista erabat, ez dakit hunkituko ote lituzkeen pateratan datozen afrikarrak, edo egunero kalera bizibide bila atera behar izaten duten argentinarrak.
|
|
|
Hiru urtekoekin landu genuen kantu hori. Hurrengo urterako, beste kantu
|
bat
asmatu nuen" Lotan nago lotan, ametsetan ta lotan...". Umeetako bat erdalduna zen, euskal munduan integratua.
|
|
|
horien barrualdean gertatzen den bero galera zehazteko froga moduko
|
bat
asmatu zuen CONSUMERek: zaku bakoitzean giza gorputzaren tenperaturan (36 ºC) zeuden 14na jelatina pakete sartu ziren.
|
|
|
Bihotz gaiztoko errege hark denbora luzea eman zuen bere helburu maltzur hura nola burutu asmatu ezinik. Han zebilen zer gaiztakeria aginduko Pertseori, zein balentria arriskutsu eta eginezin eskatuko gazte hari, eta asko pentsatu ondoren, eginkizun gogoangarri itxurako ekintza eginezin
|
bat
asmatu zuen Pertseori proposatzeko. Ia seguru zegoen abentura hark amaiera txarra izango zuela.
|
|
|
Irrati askeetan irratsaio berritzaileak, sormen programak egiteko aukera dago, publizitatearen menpekotasunik gabe, edukiak eta taxuerak planteatzeko orduan askatasun gehiago dutenak; halaber, mintzaira berri
|
bat
asmatu behar izan dute. Hasieratik, islatu edo bideratu nahi zuten diskurtso berria adierazteko hizkuntza propioa eratu behar zutelakoan ziren irrati askeetako kideek8 Ez da eginkizun erraza izan, ordea, eta gehienetan beste irratietan erabilitako taxuerak eta lengoaia erabiltzen dituzte, hedaturiko ereduei jarraitzen dietelako.
|
|
|
Ezaguna da testuak behin eta berriro egiteko edo erreproduzitzeko joera Ekialde Urrunean agertu zela; historiak gogoratzen digunaren arabera, Txinan egin zen lehen kopiaketa saio serioa. Kronika zaharrek diotenez, Tsai Lun enperadorearen menpeko
|
batek
asmatu zuen papera Kristo osteko lehen urteetan, 105ean, hain zuzen ere. Geroago, Txinan, Konfuzioren testuak modu anizkunean kaleratzeko erabiltako lehen aurkikuntzak VII. mendean egin ziren.
|
|
|
Alemaniako artisau
|
batek
asmatu zuen inprenta modernoa, hots, orrialdearen konposaketarako tipo higikorrez lan egiten zuen inprenta tipografikoa. Kronikek diotenez, L. Coster nederlandarrak jarri ei zuen lehenengoz abian, gerora J. Gutemberg alemaniarrak garatu zuen sistema berritzailea.
|
|
|
Ildo beretik, Britainia Handian, 1712 urtean, zerga berezi
|
bat
asmatu zuten aldizkari disidenteen prezioa garestitu eta haien zirkulazioa oztopatzeko. Kazetariei eta inpresoreei ezarritako zigorren historia orrialde asko bete dituen liburua da.
|
|
|
Zerbait asmatzeko imajinazioaren beharra dago. Norbaitek eratxikituraren bitartez zerbait ezkutatu gura duenean, mundu berri oso
|
bat
asmatu behar du, eta asmakizunekin hasita hamaika posibilitate ditu; asmakizunen muga bakarra sinesgarritasuna da.
|
|
|
Zerbait ukatu behar dugunean, aski dugu leporatzen zaiguna ukatuta; kontrara, ezer ukatu barik, zerbait berri plazaratu behar dugunean, mundu oso
|
bat
asmatu beharra dago, eta, jakina, lana zailagoa da dudarik gabe.
|
|
|
Aselio Sabinori berrehun mila sestertzio eman zizkion perretxikoa, txori piku jalea, ostra eta zozoaren arteko elkarrizketa idazteagatik. Azkenik, kargu berri
|
bat
asmatu zuen: plazerren eragilea; Tito Zesorio Prisko erromatar zalduna izendatu zuen postu horretarako.
|
|
|
Otsoa goialdean zegoen eta bildotsa askoz beherago. Otsoak, orduan, bere neurrigabeko goseak eraginda, eztabaidatzeko aitzakia
|
bat
asmatu zuen. «Zergatik, galdetu zion?
|
|
|
Gaixotasun horrek hainbat gaixotasun biltzen ditu, eta gaixotasun horiek ez dira koordinatzen neuronak hil direlako. Espainiako bi ikertzaile taldek diagnostiko
|
bat
asmatu dute, mutazio batek izan duen genea %40an identifikatzeko. Urrats horretatik aurrera, jaio aurreko diagnostikoa egin daiteke eta, haurdunaldian, semeak dolorra jarauntsiko duen aurresatea.
|
|
|
Funtsezko neurri bat Albuferako ura kutsatu ez dadin. Hala ere, Valentziako Udalak proiektu
|
bat
asmatu du humaredek urrian martxan jarriko dela uzteko. «Makina berezi bat eraiki da lastoa biltzeko, eta uste dugu ezin dugula guztia hartu, gure asmoa 2.000 edo 3.000 anegada egitea da», azaldu zuen atzo Vicente Aleixandrek.
|
|
|
Nahiz eta Auzitegi Nazionalak iruzurra aurkitu zuenean immobilizatzeko agindua eman, medikuak formula magistrala saldu zuen mezularitza enpresen bidez. Farmako hori laborategi batean egiten zen, eta, ahozko ikuspegian argi geratu zen bezala, ez zuen zuzendari teknikorik; beraz, “ekoizpen sistema baldarrak homogeneotasun falta eragiten zuen, eta horrek handitu egiten zuen pilulen arriskua”. Alde horretatik, epaiak ez dio soilik aurpegiratzen Bogasi “osasunerako osagai arriskutsuak dituen” produktu
|
bat
asmatu izana, baizik eta “elementu horiek ezkutatu eta dagokien lege baimena lortzeko kaltegarriak ez diren gaiak soilik jasotzea”. Hala ere, Kordobako Entzutegiko Lehen Atalaren epaiak zirujauari egozten zizkion salaketa partikularrek egozten zizkioten iruzur eta faltsutze delituak askatu zituen.
|
|
|
Egun pare baten buruan, beraz, elkartu ziren eta bien artean plano zehatz eta maltzur
|
bat
asmatu zuten. Iñakik publizitate bidez kartzelako zuzendaria bere janaria eskatzeko erakarriko zuen, prezio merkea eskainiz.
|
|
|
Ikaragarrizko zaletasuna, afizioa zen. Egunero lana bukatu eta alabarentzat marrazki polit
|
bat
asmatzen zuen ikastolatik landa oparitzeko.
|
|
|
Sarak bazekien bazegoela errezelo arrasto bat Emmanuelen eta Soniaren arteko harremanetan, baita Emmanuelen eta Dioniren artekoetan ere. Zeren, Sarak Dioni eta Soniarekin elkartu nahi izaten zuen bakoitzean, bai bere etxean edo bai haienean, bazkaltzeko edo afaltzeko asmotan, Sergiorekin bizi izan zenean egin ohi zuen bezala, aitzakiaren
|
bat
asmatzen baitzuen Emmanuelek. Soniaren iruzkina, haatik, gehiegizkoa iruditu zitzaion.
|
|
|
Zain egoten nin  tzen autobusa noiz helduko. Existitzen ez zen kasualitateren
|
bat
asmatu, eta, tupustean, topo. Hau da Donostiara doan autobusa?
|
|
|
Gainera, edukiz nahiko diferenteak diren eskolak prestatu behar izaten ditu. Azkenekoz, eskolan erabiltzen duen hizkuntzak arazo larriak sortzen dizkio, hizkuntzaz duen ziurgabetasunari gaineratzen baitzaio hizkuntza horretan eskolak prestatu beharra, hartarako behar duen terminologia asmatu beharra, edo bera bezalatsukoa izan daitekeen besteren
|
batek
asmatu duen terminologiari eutsi beharra, jetziko duen esnea gaina eta guztiarekin ageriko zaiolakoan. Bazkarik gabeko belaian alhan denak ez du elikadura egokirik aurkituko.
|
|
|
administrazioko lanpostu bakoitzak markatua du lanpostu hori beteko duen langileak zenbateraino jakin behar duen euskaraz egiten, eta zer nolako epea duen euskara, dagokion mailan, ikasteko. Batzuen ezintasuna, beste batzuek erakusten zuten nagitasuna, eta hiritarrok eskatzen genuena kontuan izanik, ez dakit bazen urte haietan beste irtenbiderik edo beste politikaren
|
bat
asmatzerik. Bere garaian ez ziren agian beharreko neurriak hartu jende euskalduna sartzeko, eta nekez har zitezkeen ere gizarte hau den bezalakoa delako eta jendea, euskalduna nahiz erdalduna, falta zelako eta politikoak ere ez direlako eredugarri suertatu kontu hauetan, egia esan behar baldin bada:
|
|
|
Baina ba ote dago munduan unibertsitaterik gabeko hizkuntza normaldurik? Posible ote da hizkuntzaren normalizaziorako beste eredu
|
bat
asmatzea. Asmatzen ari gara dagoeneko?
|
|
2003
|
|
|
Baina ikusten ari gara lokomotora horrek nahikoa lan baduela bere burua aurrera eramaten, bagoiak bultzatzeko kemenik gabe. Horrenbestez, beste lokomotora
|
bat
asmatu beharra dago, edo bestela dagoena ondo begiratu ea zertan huts egiten duen aztertu. Baina, oro har, argi dago sektoreko jende askorentzat lokomotora baino gehiago askotan traba bat izan dela ETB.
|
|
|
Horrenbeste Bilboko Ingeniaritza Eskola! Horrenbeste Mondragon Corporacion!... eta hainbeste harrokeria eta oraindik ez dira gai izan konponbideren
|
bat
asmatzeko, eta, bitartean, arrantzaleak galipota ia esku hutsez ateratzen! Baina, non bizi gara!
|
|
|
Euskarara ere itzulia dago eta berriz ere irakurtzeko parada edo aitzakia ona da. Tolkienek mundu
|
bat
asmatu zuen eta, historian zehar, belaunaldiak eta belaunaldiak liluratuko dituen liburua sortu zuen, nire ustez. Badirudi gaur egun modan jarri dela, filmak direla-eta ospetsua egin dela.
|
|
|
Inoiz ez bezala gertaera txar, kaxkar, penagarriak datozkigu gainera, tropoiluan eta bata bestearen gainetik. Zurrunbilo lazgarri baten barruan gaude murgilduta eta badirudi sekula ez dela, deabru anker
|
batek
asmaturiko makinaria zitala bailitzan, geratuko. Diotenez, Erdi Aroan notiziak oso urri omen ziren eta horregatik, hain zuzen, oso preziatuak.
|
|
|
Arte plastikoen atalean iritzia eman baino lehen lau adituk egindako txostena irakurri behar nuen, eta hausnartu eta gero, era ez oso erraz batean (agian teknokrata edo prospektiban aditu
|
batek
asmatutakoa), txostenetik ateratako esaldi nagusiei 1etik 10erako balioa eman. Hau guztia bi egunetan eta beste eginbeharrekin batera.
|
|
|
Soziedade honen diru arazoak arras ongi omen zebiltzen eta gainera diru gehiago nahi zutenean oso erreza izaten zitzaien bilatzea. Horretarako fitxak iresten zituan aparatu
|
bat
asmatu zuten. Fitxa bakoitzagatik pezeta bat eta larogei ta bost xentimo kentzen zizuten.
|
|
|
Ezin egon eta ausartu zan gero Iziartxuri eskatuten ikaslea utzi eta berarekin hasteko, bainan neskäak oso txartzat hartu zuan hau, eta" nortzat hartu nozu?" eta honelako gauzekin hasi zitzaion. Orduan Txominek aitzaki
|
bat
asmatu zuan etxe hartatik alde egiteko. Urrunegi zegoala Jaime Ostos kalea bere lanera joateko, Moncloa deritzan enparantzan hartu behar baitzuan autobusa egunoro egunoro.
|
|
|
Holan deritxe, batez be, eske kantai, edo eskale kantai (hau da, Gabonetan, Santa Agedaz, San Juanetan eta beste honango egunetan, etxerik etxe eskean ibiliaz, buruz kantetan diran bertsoai). Jakina, gaur buruz bota arren, norbaitek bertsolariren batek nozbait bat
|
batean
asmatutakoak edo dira.
|
|
|
Bai, antzerkia amaitua zen. Utziko zion berearekin irteten, eta itxarongo zuen momentuko apeta igaro artean, beste jolasen
|
bat
asmatu eta bizitzari, amaierarik ikusten ez zuen bizitzari, piper eta gatz apur bat botatzeko. Egia esan, bera ere aspertzen hasia zen, orain jabetzen zen bezala.
|
|
|
Bosgarrenik, anartean, 1900ean, Pariseko Erakusketa Unibertsalaren karietara, euskaltzale gorri edo xuri multzo
|
batek
asmatu zuen Victor Hugok Populu xarmant eta apur bat basaren fama eman zion Euskal Herriari erakustoki xume baten eskaintzea.
|
|
|
Ondorioz, egundainotik gertatzen ziren indar jokoetan azken aterabide geneukalarik, gerlak galdu du nazioartean zuen ospea eta itzala. II. Mundu Gerla bukatzean, mundua aro nuklearrean sartuz geroztik, bi potentzia handien artean behin finkatu den terrorearen orekak begiratu gaitu gerla hotzetik gerla berora lerratzera, xake joko apokaliptiko horren estrategia kalkulatzaile amerikar
|
batek
asmatu erregela ez baitugu beharrik ahantzi: bietatik batek irabazten duen ber, biek galtzen dute.
|
|
|
Puntu honetan Iztueta baino aurreratuago zebilen Hiribarren. Bestalde, ezagun da, Xahok Tubalen bertsio laiko eta literario
|
bat
asmatu zuela: Aitor.
|
|
|
Kakao txikitzeko makina
|
bat
asmatu zen ondoren. Haizegailu batez baliatuz kakaoa garbitzen zuten.
|
|
|
Baita izozkien onerako, lagungarria suertatu zen Procopio Parisera bizitzera joan zela; bertan izozkia, hobetzeko? (edurra gatzarekin nahastuz) makina
|
bat
asmatu baitzuen. Kontuan hartu behar dugu, nola 1571.ean oraindik hozteko medio urriak zeudela.
|
|
|
Taldearen buru Rafael Suau irakaslea da, Malagako Carlos Haya Ospitaleko Gaixotasun Alergikoen Ikerketa Unitatearekin koordinatuta (Miguel Blaca doktorearen zuzendaritzapean), eta in vitro testen sentikortasuna hobetzen saiatzen da, gaixoen erreakzio larriak saihesteko. Zientzialariak odola ateratzeko metodo
|
bat
asmatzeko jarri ziren martxan. Metodo horrek ohiko larruazaleko beso edo bizkar probak ordezkatzen ditu.
|
|
|
Emakume bat da asmatzailea, Ruth López, Santiagoko Biologia Fakultateko zientzialaria (USC). Lópezek ikerketa onenaren unibertsitate saria jaso du aurkikuntza horrengatik, eta mekanismo biologiko baten arabera funtzionatzen duen kontserbetarako estalki
|
bat
asmatu zuen: “Bakterioak hazten direnean, gasak kanporatzen dituzte beren ingurunera, eta horrek agerian uzten du haien presentzia”.
|
|
|
Gai polemikoak Araudiak migrazio mugak ezartzen ditu, erabilitako plastikoaren eta elikagaien erabileraren edo kontaktuaren arabera. 1860an, John Hyatt estatubatuarrak zeluloide izeneko plastiko
|
bat
asmatu zuen, nahiz eta haren ideia bikaina ez zen elikagaiekin erlazionatu, baizik eta lehiaketa batekin, zeinaren helburua billar boletan erabiltzen zen bolia, gutxi asko, antzeko ezaugarriak baina merkeagoak zituen beste material batekin ordezkatzea baitzen. Material horri buruzko ikerketen ondorioz, beste plastiko batzuk aurkitu ziren, elikagaiak ukitzeko produktu gisa erabili direnak.
|
|
|
Gaixotasunak 53 pertsona hil ditu orain arte, eta beste 1.323 infektatu ditu. Hong Kongeko Unibertsitateko Birologia Saileko zuzendari Malik Peirisek iragarri zuen birusaren identifikazioa eta hura detektatzeko test
|
bat
asmatu zuela. Atzotik, Peirisek esan zuenez, gaixotasunari pneumonia koroa deitu ahal izango zaio, Arnas Sindrome Akutu Larria (SRAS) izan ordez, OMEk eman zion izena.
|
|
|
Azaldu zioten ezetz, ez zegoela gaixorik, baina ez zuela gelatik irten nahi. Azaldu zioten formula matematiko
|
bat
asmatu zuela Matilderen aitak, formula konplikatu bat, eta formula hori betetzen zenean baino ez zela gelatik irteten. Alegia, data aplikatzen zuen formula matematiko horretan, 2007ko irailaren 10a, esaterako, eta x zen eguna (x= 10), y hilabetea (y= 9) eta z urtea (z= 2.007), eta formularen emaitza 54, 107 edo 218 bazen (edo beste bost zazpi zenbaki), orduan irteten zen aita gelatik.
|
|
|
Eta irakasleak" zu, zer?" esan zion," zoratu egin gara, ala?" esan nahi izan balio bezala, eta Jorge Besek" Eske..." erantzun zion eta eten puntuak mugarik gabe luzatu zituen, ez zeukalako beste azalpenik eta ez zelako azalpen
|
bat
asmatzen hasiko, han, irakaslearen aurrean. Bibotea zeukan irakasleak, gainera, laranja kolorekoa.
|
|
|
Zuek, ertzaintza osoa mobilizatuta ere, ez zenuten inoiz harrapatzeko itxurarik. Bere azken nobelek zerbait hutsala, alferrikakoa zutela ohartu zen zuek, kritikariok, ezer esan baino lehen; bere burua imitatzen hasia zegoela eta nitasun berri
|
bat
asmatu behar zuela erabaki zuen, jendeak lehen egunean bezala irakur zezan, eta horretarako ez zuela bere burua hiltzea beste biderik. Bere aitzindariak bezalaxe, benetako Romain Garyk bezalaxe, gezur handi baten gainean, iruzur baten inguruan eraiki nahi zuen bere ahots berria:
|
|
|
Hil aurreko egunetan bere intimitatea ezagutu nahirik itzulinguruka ibili zitzaion Ramon Gomez de la Sernari ere ez zion egia ezkutuen aterik zabaldu. Gureak ere –zioen artikuluak– bere buruari itzal egingo dion fantasma
|
bat
asmatu du. Erbesteraturik bizi izan da geure artean, bakardadearen dolarea estutuz egin du bere literatura eta sinadurarik gabe, umezurtz, munduratu dituen liburuek jitoan doazen uharteen edertasuna dute, inorenak edo inongoak ez zirelako beharbada.
|
|
|
–Hogei urte nituen ozta ozta eta ez nuen inolako gogorik neure izenez izenpetutako libururik kalean jartzeko. Biografia sinesgarri
|
bat
asmatu nion existitzen ez zuen gizon horri kontrazalean, eta guztiek sinetsi zuten: jendeak maite ditu gure herriaz maitemintzen diren kanpotarrak, eta are maitagarriago dira oraindik herri hau inoiz zapaldu gabe maitemindu badira.
|
|
|
–Egile
|
bat
asmatu behar izan nion nobelari, euskaldun jatorriko emakume argentinar bat, neuk itzultzaile gisa agertzen jarraitzeko. Bildumako liburu guztiek kontrazalean egilearen argazki bat zeramatenez, adiskide batena sartu behar izan nuen.
|
|
|
Orduan neu izan nintzen bion artekoa bukatzea erabaki nuena. Azken orduan bidaia
|
bat
asmatu zuen Monikak edo, hobeto esanda, hiru urte lehenago elkarrekin egin genuen lehen bidaia errepikatzea pentsatu zuen, gure arteko harremana kilometro batzuen baitan balego bezala. Ez nuen amore ematea beste irtenbiderik izan.
|
|
|
Lehen testua trama gisa idatzia zegoen eta nobela luzeago baten zirriborroa zirudien. Idazlearen egitekoaren ikuspegi guztiz intimista defendatzen zuen, esanez literatura, ezer izatekotan, nitasunaren laborategia dela, geure nortasun hondatua konpontzeko balio duen tailerra, non iraganeko hondakinekin, oroitzapen galduekin eta etorkizuneko ametsekin lan egiten dugun, geuri ere sinesgaitz egingo zaigun ipuin
|
bat
asmatuz, gure identitatea, azken finean, kontakizun bat delako, kontakizunik sinesgaitzena.
|
|
|
–Beste nonbait beste norbait izaten hasi nahi zuen, bera izaten beharbada. Eta horretarako heriotza
|
bat
asmatu behar zuen, bakean utz zezaten, bakean utz zenezaten, bakean utz nezan. Baina ez zen nitaz fidatzen.
|
|
|
Gero, Azpil eta xanpainaren irudia lotu dira Txominen irudimenean. Aldi berean, ama eta Txomin bakarrik utzi behar dituela ohartu da Miren, eta aitzakia
|
bat
asmatuz aulkitik jaiki da:
|
|
|
Patxik antolatutako zita
|
bat
asmatu diet, hemengo kontaktu batekin.
|
|
|
Zerrenda horretako zenbait ederki menperatzen dituzula segur nago. Irakurri dudanaren arabera, erdara
|
batean
asmatu testuak euskaraz idazten dituzula leporatzen zaizu, ez. Ondorioz, ideologia nazionalistatik kanpo ez dut zure pentsamoldea ulertzen.
|
|
|
Baina Hugoren kasuan badu izaera partikularki pertsonal, familiar bat. Haurtza rotik helduarora, oposizio horrek enplegatuko du, hori hausten, gainditzen, sintesi
|
bat
asmatzen, ahalegin alferretan beti, askadurarik idoro ezinda. (Zirt ala zart egin eta azkenik, postura bat hartuta, Guerneseyko exilioan bizarra utziko du, orain den profeta haserreari dagokionez).
|
|
2004
|
|
|
1947an Bretainiako Morbihan departamenduan sortua, oso gazterik erakutsi zuen kimika alorrean gizon garrantzitsua izango zela. 23 urterekin, kuartzoa mikroskopio elektronikoz aztertzeko metodo berri
|
bat
asmatu zuen, exoskopioa deitzen dena. Tesia bukatu eta ikerketan segitzen zuelarik, silize organikoak hainbat gaitz sendatzeko dituen ahalmenez ohartu zen kasualitatez:
|
|
|
Tarteka marteka eurokada etxeko metara bildu asmoz nobedade deigarriren
|
bat
asmatzen duen azkarren baten berri izan ohi da. Eta kopeteko karranpa are gehiago estutzen digun nobedadeak jotzen gaitu.
|
|
|
Venezian parte hartzeko bost egun hartu eta 150 euro behar izan ditugu bakoitzak, joan, jan eta lo, arraunean egin eta berriro itzultzeko. Lagun baten ezkontza gonbidapena dela eta sobrean sartzen" omen" den diru kopuruagatik, nahiago hurrengoan ere, lagun koadrila elkartu eta aitzakia berri
|
bat
asmatzea. Bizitza laburregia da era guztietako" Vogalongak" alde batera uzteko.
|
|
|
Ez naiz damu. Gauza guztietan ez du
|
batek
asmatzen. Hori aitortu beharra daukat.
|
|
|
Bertsolari eskolatua hauxe! Buruz ikasitako bertsoren bat izango da, Ekidazuko esistentzialistaren
|
batek
asmatutakoa edo. Dena dela, eztabaida sortu du.
|
|
|
Ikastolen planteamendu linguistikoa eta pedagogikoa ezaugarritu zuen elementurik sakonena ez al zen bada ondokoa izan? Hau da, gizartearen izaera arras erdaldunari ez diogu gain hartuko haur eta gaztetxoen hezibidean baldin eta gai ez bagara euskara hutsezko eskola eredu
|
bat
asmatzeko. Eredu hau ere herrenka ibiliko zaigu, badakigu, horrenbestekoa baita erdal munduaren erakarpen indarra, baina, nolanahi ere, ezer lortzekotan, euskara hutsezko gizarte gune mikro horien aterpean lortuko dugu.
|
|
|
Nobita, beste teknika berriren
|
bat
asmatzen ari zara?
|
|
|
faltsu
|
bat
asmatu omen duzue haur zintzo bati ziria sartzeko asmotan.
|
|
|
Hitz berri hau, berez, ez da Euskal Herria bezain garbia, eta ez da garbia, zeren azken hau eus kaldun guztiek ezagutu eta erabiltzen duten bitartean, hark azalpen bat eskatzen baitu. Beraz, ondo asmatua denetz arazoa alde hatera utzita, ez dago berri
|
bat
asmatzen ibili beharrik lehendik daukagunak gure izatearen berri ematen digu nean (159). Euskal Herria hitzak ez duela euskallurralde osoa besarkatzen, eus kaldunena bakarrik, eta, ondorioz, hitz desegokia dela euskal nazioa adierazte ko?
|
|
|
Hala gertatu da Mendebaldeko kulturan, non benetako Jainkoaren ordezkobihurtu den Absolutuaren kontzeptu metafisikoa Nietzsche-k jada hiltzear ikusten zuen.Prozesu horren hasieran Heidegger-ek Mendebaldeko metafisikari egin dion funtsezkokritika gogpra daiteke: izakien teoria orokorra egin nahi izan duelarik, berehala bide errazenetik nola jo duen, eta izaki nagusi
|
bat
asmatu, gauza guztiak goitik ordena batean bilduahal izateko. Orduan, izakiak izate diren teoria, edo metafisika, besterik gabe, tcologiabihurtu da, hau da, izate gorenaren ikerketa.
|
|
|
Jolasak hasi aurretik —bi edo hiru egoten dira klasean—, haurrak zirkulu bat osatuz esertzen dira, eta irakasleak arauak azaltzen dizkie. “Ipuin moralak” atalean, adibidez, ikasleak lauzpabost jokalariko taldetan banatzen dira, eta guztien artean mezu moral inplizitu bat duen kontakizun
|
bat
asmatu behar dute, gero dramatikoki adierazten dutena. Ondoren, eztabaida denbora bat irekitzen da, eta hainbat galderari erantzuten diete.
|
|
|
Baina gauzak aldatzen hasteko itxura dute. “Gaur egun, kirurgia errefraktibo baten ondoren, katarata kasu pare bat artatzen baditugu urtean, hamabosten barruan, astean bi ebakuntza egingo ditugu, eta horrek bolumen handia adierazten du”, azaldu du Jaime Aramberri Donostiako oftalmologoak, zeinak sistema berri
|
bat
asmatu baitu laser kirurgiaren ondoren katarata operatuei ikuspegi osoa emateko. Orain arte, Lasik era jo eta gero katarata kirurgia egin behar zuen orok ikusmena erabat berreskuratzea galarazten zioten zenbait arazo zituen, baina hori dagoeneko konponduta dago.
|