|
2010
|
|
|
1933an ELA sindikatu kristau abertzalea sortu zenean, sindikatu horretan sartzeko langileei gogoa berotzen saiatzen zen bere artikuluetan. Sozialistak indarra hartzen ari ziren aldi
|
hartan
, langileak abertzaletu beharra zegoela adieraziko zuen.Ana Urkizak hiru gai berri lantzen hasi zela diosku: lehenengoa langileen gaia, bigarrena euskaraz idaztean egin zuen bizkaieraren hautua eta hirugarrena, irakurlea, hau da,, hartzailea?
|
|
|
Baina garbizaletasunaren alde ere agertu zen Augustin. Idazleen artean bi joera ziren garai
|
hartan
: –mordoilotxoa bada ere?
|
|
|
Gizatasuna eta katolikotasuna oinarri, gudak ez zuen bere barruan lekurik. Garai
|
hartako
idazleen gogoan zebilen ideia erresistentzia zen: Fedea, alabaina, ez zen aski izango guda hari aurre egiteko.
|
|
|
Garai hartako idazleen gogoan zebilen ideia erresistentzia zen: Fedea, alabaina, ez zen aski izango guda
|
hari
aurre egiteko.
|
|
|
1935eko abenduan Ondarroako herriak lehen omenaldia egin zion Augustin Zubikarai gazteari. 21 urte zituen eta herriak eskertu egin zion ordura arte egindako ahalegina eta, bide batez,
|
haren
gogoa piztu nahi zuen etorkizuneko lan handiagoetarako. Euzkeltzale Bazkunak antolatu zuen eta Augustinek idatzitako bi obra antzeztu ziren:
|
|
|
Herritar askoren gogo gogoan zen Txomin Agirre. Baina
|
hura
idazle handi goi mailakotzat zuten. Augustin herritik hurbilago ikusten zuten:
|
|
|
Informazioa jasotzeko, ostera, idazkaritza nagusian lagun min batzuen, J.M. Arizmendiarrieta. (?) eta igande arratsalde guztietan
|
harengana
joaten zen, berarekin kontuak esan eta hainbat gorabeheraren berri eta zertzelada jasotzera. Umetatik ezagutzen zuten elkar, Saturrarango Seminariotik.
|
|
|
Laguntzar jator eta zabal gerra ostean?.
|
Harenganako
konfiantza eta esker ona maiz agertzen du. Beste ataltxo batean hau dio:
|
|
|
Augustinen gaztaroari erreparatu diot, bada, geroko guztiaren abiapuntu eta oinarria hor ikusi baitut.
|
Haren
biografian aldirik interesgarriena, beharbada, eta guretzat ezezagunena ere bai; ziur asko, literaturako obrei dagokienez, ez emankorrena, produkziorik handiena 80ko hamarkadatik honakoa baita. Baina etapa hau ezaguna dugu eta gure interesen kamera ez da hori hartzera gelditu.
|
|
|
Bizkaieran eta idazkera forma zaharrean, h gabekoan, irmo iraun zuen. Salbuespen hori bai, baina bestela, garai honetako
|
haren
testuetatik guk ezagutu dugun Augustinen azken testuetara alde handia dago. Zorrozki begiratuz gero, Errepublika garaiko testuen artean ere bazen alderik.
|
|
|
Idazkera, garai
|
hartan
beraren berezitasunak edo beti berdin berdin erabiltzen zituen formak errespetatuz, egokitu egin du prestatzaileak, gaurko irakurleari errazago gerta dakion. Zehatz mehatz azaltzen ditu sarrerako Argitalpen honetazatalean.
|
|
|
Zehatz mehatz azaltzen ditu sarrerako Argitalpen honetazatalean. Augustinen orduko lexikoaren zerrendatxoa ere badakar, horko hitz asko eta asko garai
|
hartan
erabiltzen ziren neologismoak baitziren. Horietako batzuek bidea egin dute eta euskaldun guztion lexikoaren ondare bihurtu dira.
|
|
|
|
Haren
gaiak edo arloak lau direla dio liburuaren prestatzaileak: Kronikak, artikuluak, olerkiak eta antzerkiak.
|
|
|
Garai
|
hartan
euskaraz idazten zutenengan ardatz antzeko pentsamenduak gorpuztu ziren. Pentsamendu ardatz haien inguruan dabiltza ia guztiak; hau da, nolabaiteko adostasunera iritsi zirela dirudi.
|
|
|
Antzerkiak,
|
haren
idazle bizitzan, toki berezia du: Antzerkia izan da Augustinen idazlanen artean eta haren literatura bizitzan bereziki azpimarratzekoa.
|
|
|
Antzerkiak, haren idazle bizitzan, toki berezia du: Antzerkia izan da Augustinen idazlanen artean eta
|
haren
literatura bizitzan bereziki azpimarratzekoa. Bere bizitzan 40 bat antzerki idatzi zituan.
|
|
|
Biografia liburuan garai
|
hartako
idazleek izenordez sinatzeko zuten ohitura aipatu da. Ohitura eta aldi batzuetako debekuak jarri izan dira horren arrazoitzat.
|
|
|
Lantxo hau biografiaren atarikoan datozen Andres Urrutiaren hitz batzuekin hasi dugu eta amaitu ere
|
haren
beste hitz batzuekin egingo dugu: Liburu hau irakurtzen duenak ere laster atzemango du, Ondarroako herriak euskarari eta euskal kulturari eman dien bizitasunaren katean, kate-begi preziatua izan dela Augustin Zubikarai.
|
|
|
Idazle ondarroar baten ohoragarri
|
haren
biografia osatzera datoz herri bereko beste bi idazle: Julen Urkiza eta Ana Urkiza osaba ilobak.
|
|
|
Anak Augustinen biografia landu du.
|
Haren
bizitza zertzeladak, haren ingurumaria, pentsaera, joerak, harremanak, idazlanak agertu dizkigu luma erraz eta trebez. Julenek ez du testu propiorik sortu.
|
|
|
Anak Augustinen biografia landu du. Haren bizitza zertzeladak,
|
haren
ingurumaria, pentsaera, joerak, harremanak, idazlanak agertu dizkigu luma erraz eta trebez. Julenek ez du testu propiorik sortu.
|
|
|
Augustinen biografiaren idazleak
|
haren
bizitzaren, ibilbidearen oinarri izango ziren bost zutabe aipatzen dizkigu: albistearekiko edo berrikuntzarekiko grina, ohiturak ezagutu eta gordetzeko ahalegina, eliz betekizunekiko gogoa, irakurzaletasun asegaitza eta itsasoarekiko lilura.Txiki txikitatik jaso omen zituen horiek Augustinek.
|
|
|
Apaiz izateko bidea hasi zuen, beraz. Eta
|
haren
bizitzaren oinarri izango ziren bost zutabeak seinalatu ondoren, haren biografoak hau dio: Garai honetan, bi zaletasun handi deskubrituko eta biziko zituen:
|
|
|
Apaiz izateko bidea hasi zuen, beraz. Eta haren bizitzaren oinarri izango ziren bost zutabeak seinalatu ondoren,
|
haren
biografoak hau dio: Garai honetan, bi zaletasun handi deskubrituko eta biziko zituen:
|
|
|
Bien bitartean, hoztu egin zitzaion apaiz izateko gogoa. Hala ere, gaixoalditik ongi sendatu gabe oraindik, Gasteizko Seminariora joan zen, garai
|
hartako
araudi zorrotzak ez baitzion uzten ikasketak etxetik jarraitzen. Eta berriro ere gaixotu egin zen eta etxera itzuli behar!
|
|
|
Oraingoan, behin betiko. Dena dela, Gasteizko urte
|
hura
ongi etorri zitzaion, kultura erakunde interesgarria eta haren buru zen pertsona ezagutzeko zoria izan baitzuen: –Kardaberaz Bazkuna?
|
|
|
Oraingoan, behin betiko. Dena dela, Gasteizko urte hura ongi etorri zitzaion, kultura erakunde interesgarria eta
|
haren
buru zen pertsona ezagutzeko zoria izan baitzuen: –Kardaberaz Bazkuna?
|
|
|
Hasieratik ikusi zuten zerbait
|
harengan
; euskal kulturarako traza ona edo. Eta dei egiten hasi zitzaizkion handik eta hemendik.
|
|
|
1930ean, 16 urte zituela, Augustin Zornotzarantz abiatu zen, Jaungoiko Zale Bazkunak deituta. Jaungoiko Zale Bazkunak Jaungoiko Zale aldizkaria argitaratzen zuen eta garai
|
hartan
, euskal gaien inguruan astekari bat plazaratu nahian zebiltzan. 16 urteko gazte harengan jarri zituzten begiak hura antolatzeko.
|
|
|
Jaungoiko Zale Bazkunak Jaungoiko Zale aldizkaria argitaratzen zuen eta garai hartan, euskal gaien inguruan astekari bat plazaratu nahian zebiltzan. 16 urteko gazte
|
harengan
jarri zituzten begiak hura antolatzeko. Augustinek baietz, baina berriro ere gaixoaldiak jota, etxera itzuli behar.
|
|
|
Jaungoiko Zale Bazkunak Jaungoiko Zale aldizkaria argitaratzen zuen eta garai hartan, euskal gaien inguruan astekari bat plazaratu nahian zebiltzan. 16 urteko gazte harengan jarri zituzten begiak
|
hura
antolatzeko. Augustinek baietz, baina berriro ere gaixoaldiak jota, etxera itzuli behar.
|
|
|
Augustinek baietz, baina berriro ere gaixoaldiak jota, etxera itzuli behar. Astekari
|
hark
1932an ikusi zuen argia, Ekin izenaz.
|
|
|
Garai
|
hartan
, behin eta berriro gaixoaldien zartadak eraginik edo, Augustin bere etxeko txokoan kiribildu zen. Etxekoekprestatuzutenespazioa, Augustinek bere gauzetarako erabiltzeko:
|
|
|
Honek El Día egunkari elebiduna, EAJren organo ofiziosoa, abian jartzea lortu zuen. Goian aipatutako idazle horiek eta Augustinek egunkari
|
hartarako
Ondarroako kronikak idazten zituzten. –Underwood?
|
|
|
Bestalde, Lauaxeta eta herrietako idazleen artean konfiantza handiko euskal eskola modukoa sortu zen. Gainerako idazleek ere, esaterako, garai
|
hartako
olerkariek, begi onez ikusten zuten Lauaxeta: Lauaxetak, Kirikiñoren aldean, bi aldaketa nabarmen ekarri zituen:
|
|
|
zen bere txokoaren izena eta. Zutarra? ezizenez sinatu zituen lehen urte
|
hartako
kronikak. –Luzear?
|
|
|
Laster agertuko dira
|
haren
lanak Euzkadi egunkarian eta Ekin astekarian ere. Lehenengo kronikak eta geroago artikuluak.
|
|
|
Hori horrela izan dela adierazteko zer froga duzu??) eta komandantearen ondoko erantzunak(....... ), ISILTASUNAk alegia, garbi laga zuten guardia zibil
|
haren
lekukotasunaren baliorik eza, gezur borobila bota baitzuen inolako kezka eta urduritasunik batere gabe. Fiskala, gure alde?
|
|
|
Eta neuk holako zerbait erantzun nion: ...rrean jende on asko dagoela, Euskal Herrian eta kanpoan, egoera irauli ezin bada, goxatzeko behinik behin prest dagoena; laugarrenik, bakoitzak bere mugak ezagutzeko aukera paregabea eta gu baino lehen antzeko egoeran aurkitu diren pertsonekin nolabaiteko solidaritza sentitzeko abagune zirragarria; eta azkenik, kristau izanik, Jesus gurutzbidean eta gurutzean iltzaturik izan nuen oso gogoan, baita
|
hari
jarraitzeko asmotan edota historian zehar mundu berria, zuzenagoa eta gizatiarragoa egiteko ahaleginetan. Kristorenak, jasan dituzten gizon emakumeak ere, eta ez sinestekoa da Harengandik eta haiengandik, jaso?
|
|
|
lehendabizi, auzipetuon arteko adiskidantzazko harremanak; bigarrenik, senide, adiskide eta lagunen gertutasuna eta berotasuna; hirugarrenik, bidegabekeriaren aurrean jende on asko dagoela, Euskal Herrian eta kanpoan, egoera irauli ezin bada, goxatzeko behinik behin prest dagoena; laugarrenik, bakoitzak bere mugak ezagutzeko aukera paregabea eta gu baino lehen antzeko egoeran aurkitu diren pertsonekin nolabaiteko solidaritza sentitzeko abagune zirragarria; eta azkenik, kristau izanik, Jesus gurutzbidean eta gurutzean iltzaturik izan nuen oso gogoan, baita hari jarraitzeko asmotan edota historian zehar mundu berria, zuzenagoa eta gizatiarragoa egiteko ahaleginetan. Kristorenak? jasan dituzten gizon emakumeak ere, eta ez sinestekoa da
|
Harengandik
eta haiengandik, jaso, nuen barne indarra (denok barruan daukaguna, hesiez inguraturik, norbaitek askatzen lagundu arte!) eta bakea.
|
|
|
gela eta komunaren barruan eta forentsea (medikua alegia) edo beste karguren bat ikustera joatean. Orduan hasi zen infernu
|
haren
ezagupen eta dastapena: Ateko gelak gogor jo eta. Begiak itxita eta pareta ondoan zutik!, entzuten zen noiznahi ni nengoen ziegan edo ingurukoetan, ateak ireki edoeta ixteko kolpe latzak.
|
|
|
Minik egin ote zidaten, tratu txarrak jasan nituen, gaixorik ote nengoen e.a. galdetu zidan.
|
Hura
atsedenaldia! 5 minutu edo igaro eta atzera infernura:
|
|
|
zergatik bera bai eta ni ez? Besteen jukutriaz jabetuz, nolabait sentimendu negatibo edo dena delako
|
hura
gainditzea lortu nuen.
|
|
|
Begiak itxi eta burua makurtu!?), oihuak, orruak, izen berriak (Iñaki, Xabier Oleaga, Marcelo).
|
Hura
parafernalia, ikusgarria?! Beldurra, izua gero eta barneratuagoa, alde batetik, eta, bestetik barne indar boteretsua, nolabait esan, Jaunaren betetasuna, Berak bakarrik ekar dezakeen betetasuna?
|
|
|
Nire prestakuntza ez zen izan, honetaz, zer galdetuko ote zidaten asmatzen saiatu eta ondoren nik zer erantzungo irudikatu e.a. Inola ere ez, alferrikako ahalegina iruditzen baitzitzaidan nondik jo zezaketen imajinatzen aritzea guztiz, misteriotsua? baitzen niretzat egoera
|
hura
eta egozten zitzaizkidan karguak! Otartekoak eta ekarri zuten guztia gogotik jan nuen, elikagaien bidez ere indarra hartu nahian edo.
|
|
|
argitu nahian. Lehenengoaz gure artean inoiz ez zela holako inor izan esan nien behin eta berriz zenbait azalpen emanez, eta bigarrenaz neuk ez nuela
|
hura
argitzerik, baina herritarrek emandako dirua zela garbi utzi nien. Une batean, eta zenbait ahots ezberdin tartekatu zirelarik?
|
|
|
Burumakur, begiak itxita sartu ninduten ziegara eta pareta ondoan zutik utzi. Ordu batzuk eman nituen postura
|
hartan
, berriz galdeketa berrira joan arte. Honetan itauntzailea beste bat izan zen, eserita ipini ninduten paretara begira eta begiak itxita.
|
|
|
Lo egin, deskantsatu, pentsatu, otoitz egin (Eskerrak berriz ere Jaunari itaunketetan nire ondoan, nirekin zegoela sentitu izanagatik eta bere Espirituak nire mihia mugiarazi zuelako), hotsek iratzarri eta abar egin nuen gau
|
hartan
goizeko 05:30ak aldean ziegan nire izena entzun arte.
|
|
|
Sartu eta burua makurrarazita eraman ninduten gorantz, goiko pasiloetan gorputza zuzendu eta begiak irekitzeko baimena eman zidatelarik.
|
Hura
arnasa hartzeko beta! Gela batera pasa eta aulki batean eserarazi ninduten, g.z. batek ordenagailua eta inprimagailua prestatzen zituen bitartean.
|
|
|
Egia esan, kezkak ez zuen luzaro iraun nire baitan, ez bainuen epailea aurrean egoteke deklarazioak egitearen komenentzia ikusten; alderantziz baizik. Horrela amaitu zen Golgota
|
hura
.
|
|
|
+ Larunbat arratsalde
|
hura
harrigarri egin zitzaidan, mugimendu gutxi eta isiltasun handia nagusitu baitzen inguru osoaz berandu arte. Burutik hauxe pasatu zitzaidan:
|
|
|
Kontua, pentsatu nuen? ez da dirua, baizik eta infernu
|
hartan
pertsonak tratatzeko zuzentasuna edo bidegabekeria. Kontua giza eskubideetan datza, erabat ez errespetatuak izan direnak, lehenengo minututik amaiera arte infernu hartan.
|
|
|
ez da dirua, baizik eta infernu hartan pertsonak tratatzeko zuzentasuna edo bidegabekeria. Kontua giza eskubideetan datza, erabat ez errespetatuak izan direnak, lehenengo minututik amaiera arte infernu
|
hartan
.
|
|
|
2/ Bigarren egoera beranduago etorri zen. Berriz ere gorantza eraman ninduten eta oraingoan 2 polizia (g.z.?), hauek denak paisanoz jantzita ibiltzen baitziren egoitza
|
hartan
–zain nituen inkomunikazioa 2 egun gehiago luzatzeko papera sina nezan.
|
|
|
Eta hortaz ez nuela bere bisitarik izango.
|
Hura
bukatzen ari zenaren 1 seinalea! Baina aurrean beste egun t, erdi gelditzen zitzaidan!
|
|
|
egun, lasaia? ziega
|
hartan
emandakoa. Goizean eraman zuten Xabier Oleaga.
|
|
|
Negargarri egiten baitzitzaidan hain portaera ez gizatiarra ikustea, beren deshumanizazio prozesuaz jabetzea: gu ezerezten gintuzten gizaki gisa eta gure giza eskubideetan, eta beraiek beraien izaera gizatiarra galduz zihoazen. Froga gisa galdera hau botako nieke (batez ere ama
|
hari
): Zure seme alabei edo maite dituzun senide edo adiskideei kontatuko al zenieke zure lana infernu horretan zein den?
|
|
|
Esker ona ateratzen zitzaidan azaleko zulotxo guztietatik Jaunaren Espiritua nirekin, nire ondoan, nigan sumatu bainuen infernu
|
hartan
egondako egun guztietan: bai barne poza eta kontsolazioa sentitzen nituelako (denbora guztian kikilduta egon arren), bai hitz zuzen eta egokiak esateko ahalmena izan nuelako, bai deklaratzeari uko egiteko balentria izan nuelako, bai X.O. eta beste lagunak, gaizki zeudela jakinda ere?
|
|
|
Eta ondoren itaun bat egin ote nezakeen esan nion epaileari, nire deklarazioak egiteko eskubideari uko egiteko arrazoia azaldu nahi nuen eta. Baietz ihardetsi zidan,
|
hura
ere grabaturik geratuko zela. Eta horrela adierazi nion, gutxi gora bera:. Nire abokatua aurrean ez dudala ez dut deklaraziorik egin nahi, zurekin ez baitut inolako konfiantzarik:
|
|
|
Hurrengo minutuetan argi handia piztu zitzaidan barruan: bidegabekeriazko egoera
|
hura
ezin nuen isilik pasatzen utzi! Beste inork ez zuen gu pasatako 5 eguneko infernutik pasa behar, ez eta egun bakar bat ere!
|
|
|
Beste inork ez zuen gu pasatako 5 eguneko infernutik pasa behar, ez eta egun bakar bat ere! Legeak babestutako jokabide bidegabe perbertso
|
hura
, gizakiak suntsitu eta umiliatu besterik egin nahi ez dituen jokabide hura, giza eskubide oinarrikoak urratzen dituen jokabidea (sistema polizial juridikoa) salatu eta gaitzetsi beharra sentitu dut kontzientzia eragozle bihurtuz. Erabakia tinko eta irmoa da, poz izugarria ekarri didana, bihotza bor borka jarri didana.
|
|
|
Beste inork ez zuen gu pasatako 5 eguneko infernutik pasa behar, ez eta egun bakar bat ere! Legeak babestutako jokabide bidegabe perbertso hura, gizakiak suntsitu eta umiliatu besterik egin nahi ez dituen jokabide
|
hura
, giza eskubide oinarrikoak urratzen dituen jokabidea (sistema polizial juridikoa) salatu eta gaitzetsi beharra sentitu dut kontzientzia eragozle bihurtuz. Erabakia tinko eta irmoa da, poz izugarria ekarri didana, bihotza bor borka jarri didana.
|
|
|
Gosari beroa ekarri didate eta gustura hartu dut kroissana eta guzti. Poliki poliki kalabozo inguru
|
hura
jendez betetzen hasi da, euskaldunak ere tartean (euskarazko oihuak, hitzak e.a. entzun zitezkeen-eta). Bat batean Pablo sartu dute nire ziegara, Epaitegira bere burua defenditzera etorria.
|
|
|
EGUNKARIA sortzea eta bizirautea ahalegin zoragarria izan da eta merezi izan du, guri 7 urteotan egindako bidegabekeria oroz gain. Inoiz ez naiz damutu sasoi
|
hartan
euskararen eta Euskal Herriaren alde egindako lan ederraz eta EUSKALDUNON EGUNKARIA martxan ipini izanaz. Ondoan izan ditudan lagun berberekin, eta joan direnekin:
|
|
|
Ba al dakizu, irakurle, nolako zirrara eragin zidan guardia zibilak artega ikusteak, fiskalak egiten zizkien zenbait itaunen aurrean? Inoiz ikusi al dute, galdetzen nion ene buruari egoera
|
hartan
–guardia zibilek euren burua urduri fiskalak egindako galderengatik?
|
|
|
Lehenengoak gure epaiketaren markoa, nolazbait esan, ipini zuen eta ondoren bere bezeroaren defentsa sutsu eta argitsua egin zuen. Nire abokatuak, lehen erakunde
|
hartako
fiskala izandakoak, honela hasi zuen bere berbaldia:
|
|
|
Ihourk etzian erranen ezpeitzian üdüri, gogatüren niala maitia jagoiti.Mintzo nintzeiron bethi ahalaz uneski, Ene erranen gati
|
hura
ezin konberti.
|
|
|
Enükian sinhetsi, ezpeitzin üdüri, Gogatüren niala maitia jagoiti; Mintzatzen nintzirozün ahalaz eijerki; Ene errana gatik
|
hura
ezin kumberti.
|
|
|
Ardi gazte honek egin duen ume jaio berria, ordea, axuriada. Axuria, ezinbestean, antxuabaino gazteagoa da, hau gaztea delako eta
|
hura
, ordea, umea.
|
|
|
Ekitaldi akademikoaren aipamen laburra eginez hasiko gara, bertan zenbait hitzaldi labur eman zirela esanez, garai
|
hartako
giroa kokatzeko eta orduko protagonista batzuen hitzak entzuteko aukera izanik, hala nola orduko errektoretzako ordezkari gorena izandako Goio Monrealenak, bera izan baitzen euskal lerroari bultzada ofiziala emateko ohorea izan zuena. Gaur egungo errektoretzako ordezkariak ere bertan izan ziren, Iñaki Goirizelaia errektorea buru.
|
|
|
Bereziki interesgarria izan zen, laburra izan arren, Karmele Artetxe andereak emaniko hitzaldia, euskal lerroaren historiaren ingurukoa, berriki aurkeztu duen doktoretza tesian oinarritua. Hitzaldi horrek ederki argitu zuen garai
|
hartako
testuingurua, indar eginez ekimen hura bideratu zuten aitzindarien aipamenean. Eta ekitaldi akademikoaren azken erremate modura, omenezko oroigarria banatu zitzaien duela hogeita hamar urteko ekimen haren bultzatzaileei.
|
|
|
Bereziki interesgarria izan zen, laburra izan arren, Karmele Artetxe andereak emaniko hitzaldia, euskal lerroaren historiaren ingurukoa, berriki aurkeztu duen doktoretza tesian oinarritua. Hitzaldi horrek ederki argitu zuen garai hartako testuingurua, indar eginez ekimen
|
hura
bideratu zuten aitzindarien aipamenean. Eta ekitaldi akademikoaren azken erremate modura, omenezko oroigarria banatu zitzaien duela hogeita hamar urteko ekimen haren bultzatzaileei.
|
|
|
Hitzaldi horrek ederki argitu zuen garai hartako testuingurua, indar eginez ekimen hura bideratu zuten aitzindarien aipamenean. Eta ekitaldi akademikoaren azken erremate modura, omenezko oroigarria banatu zitzaien duela hogeita hamar urteko ekimen
|
haren
bultzatzaileei.
|
|
|
Kurba ireki bat da espirala, etengabe erradioa handitzen zaiona, eta beraz, bira bakoitzean hedadura handiagoa hartzen duena. Horrela irudikatu nahi izan da, duela 30 urte hasi zen experientzia txiki
|
hura
denboran zehar hedatuz eta hedatuz joan dela, eta are gehiago hedatuko dela etorkizunean, infinitutik harago. Espiral horretan zuhaitzak lerro ebolutibo baten arabera daude ordenatuta, zaharrenetik (Ginkgophyta) hasi eta ebolutiboki berriena den eukotiledoneo batekin amaitzeko.
|
|
|
Abegi ezin hobea egingo diegu gure Arboretumeko lur gozoan. Eta horrekin sinbolizatzen dugu, halaber, gure unibertsitatearen goiburuko lema den Iparragirreren esaldi
|
hura
: Eman da zabal zazu munduan frutua.
|
|
|
Apocalipsia denbora txarretarako liburua da. Eduki nuen comboniano batekin eztabaida bat horretaz eta
|
harek
esaten zidan doai profetikoa Jesusen ostean ez dela konprenitzen Haren aurretik konprenitzen zen moduan. Nik seminariotik, hori dut memorian, ikasia dut Jesusen ostean jada ez dagoela profetarik.
|
|
|
Apocalipsia denbora txarretarako liburua da. Eduki nuen comboniano batekin eztabaida bat horretaz eta harek esaten zidan doai profetikoa Jesusen ostean ez dela konprenitzen
|
Haren aurretik
konprenitzen zen moduan. Nik seminariotik, hori dut memorian, ikasia dut Jesusen ostean jada ez dagoela profetarik.
|
|
|
Ohiturak ez zuzenak eta kaltegarriak dira sarri, geure herrietan be historian zehar jazo izan dan lez eta jazoten dan lez. Kultura aipatu eta begirunez hartzea ez da lehengoa bere
|
haretan
aldatzeke mantentzea. Giza kulturak, benetakoak, beragan euki behar dau giza duintasunerako dinamismoa.
|
|
|
Gure herrikideak euskal kantuakaz paperak banandu ebezan monja eta batu ziran iparramerikarren artean, eta danak ahalegindu ziran gugaz batera, Santu, Gure Aita eta Agur, Jesusen Ama, abesteko. Egintzaren barruan esan behar neban berbaldian, gure aurreko euskal artzainen adore harrigarria goraldu neban, Sartalde
|
haretako
lautada bakartuetaraino bizibide bila joateko adorea, eta beste herrietako etorkinena be bai, eta baita hartu zituan lurraren eskuzabala be, gaurko Ipar Amerika etorkinak eratutako nazinoa dala gogoraziz.
|
|
|
Basarrik ere, liburuaren atarikoan agertzen ditu Arriolaren dohain pertsonalak?
|
haren
bertsogintzaren ingurukoak J. M. Lekuonaren esku uzten ditu?, baita bertsolaria eta Arrasate herria bihotz bihotzez zoriondu ere:
|
|
|
Beste omenaldi handi baten, Aita Zavalaren beraren Honoris Causadoktore izendatze egunean, plazaz plaza urte luzez kantari ibilitako bertsolari talde batek lagundu zuen Auspoabildumaren sortzailea. 1999ko azaroaren 19an Deustuko Unibertsitatean, jakintzaren etxean, egin zen ekintza akademiko solemne
|
hartan
, doktore, katedratiko eta jakintsu askorekin batera, Manuel Lasarte, Jon Lopategi, Basilio Pujana, Joxe Lizaso, Txomin Garmendia eta Jose Maria Lertxundi bertsolariek ere hartu izan zuten parte: herri literatura apalak bere lekua izan zuen saio unibertsitario ohoretsuan.
|
|
|
Edozelan ere, doktore berri izendatzen zuten euskaldun apalak bazekien, sentitzen zuen? omen
|
hura
konpartitzekoa zena:
|
|
|
Izan ere, Aita Zavalaren ustetan, Deustuko ekitaldi akademiko
|
hartan
buruan jarri zioten bonet hark beste buru asko ere jantzi zituen, buru apalak, buru azkarrak...: –Aldi ontan, neri ez ezik beste askoren buruari ere eransten diozute estalki ori?.
|
|
|
Izan ere, Aita Zavalaren ustetan, Deustuko ekitaldi akademiko hartan buruan jarri zioten bonet
|
hark
beste buru asko ere jantzi zituen, buru apalak, buru azkarrak...: –Aldi ontan, neri ez ezik beste askoren buruari ere eransten diozute estalki ori?.
|
|
|
Abitxu euskalduna eta artista izateaz gain, pertsona, laguna eta adiskidea delako. Eta horixe da, aurreko guztia bat ere baztertu gabe, nik neuk
|
harengan
gehien estimatzen dudana.
|
|
|
Bestalde, ikasleei begira, nori edo
|
hari
begietara so egiten diozunean, elkarrizketa laburra daukazu berarekin. Alde horretatik, irakasleak eta ikasleak elkar ez ikustea deserosoa da.
|
|
|
Akordetan naiz, orduko 1973ko Alfabetatze kanpainetan, Imanol Berriatua Bermeora eramanik h a dela-eta sorturiko itzelezko nahastea baretze aldera, Aita Luis Villasante ekarri genuela Arantzazutik. Edo entzuleak haserre barruntatzen zituelako edo frantziskotarren abituak hartara bultzatzen zuelako, behin ere ez zion aurpegira begiratu, ez andrazkori, ez gizonezkori; orain lurrera, orain sabaira mugitu zen
|
haren
buru hiletsua, olatu handiek lerabilketen txalupen balantzan.
|
|
|
Beraz, guk gura izan behar duguna da, hizlaria den moduko agertzea, era naturalean, norbera izanik. Zentzu horretan, gorputza, keinuak, oinak kontrolatzea mesedegarri da, gerta ez dakigun Deustuko unibertsitateko irakasle
|
haren
tamainako kolpe latza hartzea, klariona eskuan tarimatik behera atzez jausi zenean.
|
|
|
Eta joera zeukan atzamar erdikin hori sudurrera hurreratzekoa. Ikasleon zurrumurruak
|
hura
sudurrera gerturatzean. Bazirudien sudur zulotik arimako zolaraino sartzen zuela.
|
|
|
Hasieratik bete betean asmatu dau Basarrik. Aitzoleknahi zukeen bertsolari eredugarri
|
hura
begien aurrean zeukan:
|
|
|
Izan ere, gainezka egin zion lege zaharreko bertsolari beteranoari bere ironia finak. Aurrean gazte bat zeukan gorbata jantzita; euskara jasoa zerabilen gazte
|
hark
; gaztearen aipamen kulturalak eta urrun ere urrun sentituko zituzkeen Txirrita zaharrak... Beraz, epaimahaian zegoen Aitzol abadea seinalatuz, bere egoeraren berri maisuki eman zien Poxpolin antzokira batutako bertsozaleei16:
|
|
|
Txapela irabazi zuen Basarri bertsolaria, hurrengo urtean, 1936an, arautegiak hala aginduta, epaimahaian egon zen.
|
Haren lekukoa
, irabazle txapela, Txirrita handiak hartuko du, hil aurretxoan hartu ere. Edozelan ere, Basarrik markaturiko ildoa hor geratu zen.
|
|
|
Txapelketaren inguruko kroniketan, ez dago apenas
|
harekiko
aipamenik. Badakigu eskenatokian eskumako bigarren lerroan jesarrita egon zena, Errenteriako Telleritxiki bertsolariaren ondoan, eta laugarren saioan Aieteko Etxeberriarekin kantatu zuena.
|
|
|
–Bertso batek honelako indarra izanik, zenbat eta zenbat egin lezakete bertsolariek, bide zuzenean jarrita, gure egiaren zabalkunderako! Hau izan zen une
|
hartako
oldozkuna. Une hartatik hasi zen Bertsolari Egunaren jaiotza?.
|
|
|
Hau izan zen une hartako oldozkuna. Une
|
hartatik
hasi zen Bertsolari Egunaren jaiotza?.
|
|
|
neskatxak (janzkera, ezkontza kontuak...), boxeoa, herri kirolak... Edozelan ere, deigarria da
|
hark
erabilitako euskara, bertso jartzaileak gipuzkera erabiltzen baitu aipatutako bost bertsopaperetan. Dakigunez, mendebaldeko bertsolarien artean tradizio zabala egon da gipuzkera erabiltzeko bertsotan.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, Abarrategiren bertsopaperen kasuan erabatekoa da gipuzkeraren nagusitasuna. Horixe da deigarriena
|
haren
bertso sortetan.
|
|
|
Jakin dakigu herriz herri ibiltzen zena, eta Euskal Herri osoan ezaguna zena. Baina itxarotekoa zen bizkaieraren ukitua edo nolabaiteko kutsua agertzea
|
haren
euskaran. Hori dela-eta, itaun batzuk datozkigu burura:
|
|
|
|
Haren
euskaltzaletasun sutsuaren adierazgarri da 1930eko martxoaren 18an Euzkadi-n argitaraturiko. Ibarrangelua, artikulutxoa.
|
|
|
–Uriarteren bat bateko bertsogintzatik, emoitza urria geratu jaku. Kepa Enbeita Urretxindorragaz askotan ibiltzen zela dinoe sasoiko lekukotzek, baina
|
haren
bat bateko bertsorik, guk dakigula, bat edo bi besterik ez jaku heldu? 54 Hurrengo lerroetan ahalegintxoa egingo dugu bertsolaria bere testuinguruan kokatzen eta, ahal den neurrian, haren bertso ibilbidea zehazten.
|