|
2000
|
|
|
Antzekoak esan genitzake erreboilo, izokin eta antxoari buruz. Akuikulturaren aroa da, horrenbesteraino ezen FAOk 2015erako
|
munduan
kontsumituko den arrainaren% 50 haztegikoa izango dela irizten dion.
|
|
|
Haritz taldearen 25.urteurrena izan da liburu hau egiteko abiapuntu eta aitzakia, nahiz eta Elgoibarko dantzaren historia osoa bildu duzuen ondoren. Nondik dator Haritz dantza taldea, eta zer eragin izan du Elgoibarko dantza
|
munduan
–
|
|
|
Garai hura biziki emankorra izan zen. Laborantza
|
munduan
biziki eraginkorrak izan zineten.
|
|
|
Herri honen geroari begira, eta bere historiari so jartzen bagara, une batean komunistak progresistak zirela ohartzen zara. Gero apezak izan ziren aitzindariak laborantza eta sindikatu
|
munduan
lan izugarria egin dute hauek. Horiek denak isildu egin dira, eta abertzaleek hartu izan dute haien segida.
|
|
|
Ez dute deusetan sinesten. Abertzale
|
munduan
ari direnek irabaziko dute etorkizuna bai Zuberoan nahiz Iparraldean. Mundualizazioa aipatzen da, baina erroak atxikitzen baditugu orain arte bezala, datozen belaunaldiak antzinekoak baino indartsuagoak jinen dira
|
|
|
kritikoa izaki euskaldun askok ere ez dute gehiegi maite izan, ikusi bestela EAJ ko batzuen portaera berarekiko, bereziki, Estatu Batuetan «gerra hotza»ren garaian, «macartismo»a bere erpinean zegoenean. Oso interesgarria da jakitea euskaldunek hartu zuten jarrera erbestealdian eta baita egiaztatzea ere politika
|
munduan
denek bi karta joko diferenterekin mugitzen direla batera eta bestera itxurazko baino ez den errealitate nahiko gezurrezko batean. Ez da harritzekoa, beraz, azkenerako etsita amaitzea nahiz eta, lehen esan bezala, Mario Salegi baikor samar azaltzen zen hemengo egoeraren aurrean; orain ez dakit zer esan dezakeen, izan ere, hori su etena eten baino lehen izan baitzen.
|
|
|
Hori beste kontu bat da, zeren garai batean Txiki Benegasek esan ohi zuen bezala «si algun dia toman la decision de dejarlo, habra que ver como se viste el muñeco». Kasu honetan, badirudi erabakiaren eszenifikazioa ETAk prozesu politikoaren garapenari lotu diola, eta, beraz, eskema hori aldatzen ez den neurrian, erakunde armatuaren desagerpena inkognita baten
|
munduan
mantenduko da.
|
|
|
Horrek ekarri du leku askotan batuarekiko dagoen urruntasuna eta mesfidantza. Gauzak nola joan diren ikusita, Iparraldean batua ez da hemen bezala sartu; haiek beti gorde dute beren ukitua, beste ingurune bat egon delako, administrazio
|
munduan
ez delako egon euskara batua hizkuntza ofizialtzat hartu duen autonomia bat... Beste askatasun bat eduki dute gauza asko gordetzeko eta Iparraldeko batek modurik formalenean idazten duenean ere, beti ikusten da nongoa den.
|
|
|
Batez ere euskaltasunaren ezaugarri bereizi moduan erabili izan diren arteetan, beti egongo da politikoki zuzena ez den jarrera bat, eta polita da ikustea nola ez dugun ikasten: trikitixa
|
munduan
antzeko zerbait bizi izan dugu orain ez aspaldi. Denborak irribarre egitera behartzen gaitu.
|
|
|
XX. mende honek, aldaketa politiko erraldoia eta aurretigabea ikusi izan du. Hain zuzen ere demokraziarekin lehiatzen ziren beste sistema politikoen desagerpena edo iluntzea, alegia, monarkiak, aristokrazia, kolonialismoa, nazismoa, frankismoa, herri demokraziak etab. Mende honen hasieran,
|
munduan
ziren 55 estatuetatik 25ek zuten hauteskunde prozesurik, eta horietatik inork ez zuen boto eskubide unibertsalik (genero, arraza, erlijio, etab). Gainera, munduan egun diren 192 estatuetatik, mende hasieran, 33 beste estatuetako parte ziren eta 112 estatu kolonialen pean.
|
|
|
Hain zuzen ere demokraziarekin lehiatzen ziren beste sistema politikoen desagerpena edo iluntzea, alegia, monarkiak, aristokrazia, kolonialismoa, nazismoa, frankismoa, herri demokraziak etab. Mende honen hasieran, munduan ziren 55 estatuetatik 25ek zuten hauteskunde prozesurik, eta horietatik inork ez zuen boto eskubide unibertsalik (genero, arraza, erlijio, etab). Gainera,
|
munduan
egun diren 192 estatuetatik, mende hasieran, 33 beste estatuetako parte ziren eta 112 estatu kolonialen pean. Gaur egun, ikuspegia zeharo aldatu da, munduan dauden estatu gehienek (119) boto eskubide unibertsala dute eta gutxienek (16) dute boto eskubide hertsia.
|
|
|
Gainera, munduan egun diren 192 estatuetatik, mende hasieran, 33 beste estatuetako parte ziren eta 112 estatu kolonialen pean. Gaur egun, ikuspegia zeharo aldatu da,
|
munduan
dauden estatu gehienek (119) boto eskubide unibertsala dute eta gutxienek (16) dute boto eskubide hertsia. Hala ere, oraindik munduko populazioaren% 32 boto eskubide gabeko herritan bizi da.
|
|
|
Mujikak autoebaluazioan eta erabilera esparruen sortzean ahaleginak egingo dituztela dio, baita ikerkuntza
|
munduan
ere," Euskal Herrian ezer gutxi egin baita euskalduntzearen ikerkuntza mailan".
|
|
|
Joko arauen halako aldaketa batek eragin sakona izan lezake industri gizartearen funtzionamendu ereduei atxikitako herrialdeen ekonomian. Lehiakortasunaren dimentsio berria lastertasunean oinarritzen den
|
munduan
edozein atzerapenek krisia esan nahi du. Lan hauen egileak, berdintasuna eta gizatasunagatik arduratuta, honako galdera egiten du:
|
|
|
Erakunde biak dagoeneko zeharo murgilduta daude sarearen mundu honetan. 26 orrialdean, halaber, Interneten
|
munduan
" Kristina" izenaz ezagutzen den eta dagoeneko 1.000tik gora milioi pezetako (40 milioi libera baino gehiagoko) inbertsioak eskatu dituen Iberdrolaren proiektuaren berri duzu. BBVAren proiektua edo, hobe esan, errealitatea da Uno e.com izena duen ziberbankua.
|
|
|
Baina sexualitate kontzeptua askoz ere zabalagoa da. Sexualitatea emakume edo gizon bezala
|
munduan
egoteko modu bat da, eta sexu harremanak alderdi bat baino ez dira.
|
|
|
Honez gain, Interpretazio Zentroa deitu dioten horretan, euskalgintzaren eta euskal kulturgintzaren erakusgune bat atonduko dute; bisitatzeko lekua izango da, euskal kulturaren lehena eta oraina ezagutzera emango dituena. " Kataluniako hainbat kiderekin harremanak izan ditugu, proiektuak aztertu dira... baina gertatzen dena da hizkuntza mailan ez dagoela horrelakorik
|
munduan
, eta neurri batean dira bakarrik baliagarri beste esperientziak. Zer nahi dugun gutxi gorabehera badakigu, baina hori nola diseinatu, nola bideratu aztertzen ari gara" dio Mikel Arrizabalagak.
|
|
|
1982an sortu zenetik EOSek honelako bidaia burutzea amestu du. Egi bihurtu den amets honen xedea euskal kultura ezagutarazi eta Euskal Orkestra Sinfonikoa nazioarteko musika
|
munduan
barneratzea da.
|
|
|
Komertziala (zentzu onean) izango da euskaraz ere. Amodioa zabu batean kulunkan egotea bezalakoa dela dio Kike protagonistak, hasierako zirrara gehiegi luzatuz gero, zorabioa eta goragalea sortzen duela; hiru hilabeteko liluraldia baino ez dela, eta
|
munduan
laranja erdi asko dagoela. Hala, gizon eta emakumeen arteko harremanak gorabehera, obra bi oinarrien gainean dago eraikia:
|
|
|
Ez dakit zoin esaldi asmatu behar den aste huni biper pixka baten emaiteko euskal politika
|
munduan
, prentsak mamia ukan dezan hain maite dutelakotz, eta nire buruaz mintzarazteko.
|
|
|
Bakeaz hasi eta Bengalako pikondo ikusgarriaz idatziz bukatu nuen aurrekoan, honez gero ohituta izango al zarete eta... aurrera. Ficus generoak biltzen duen pikondo jendea ugaria da
|
munduan
, 750 espezie baino gehiago ezagutzen dira eta tropikoetan eta toki beroetan bizi dira, batez ere.
|
|
|
Antzerki
|
munduan
hain emakume zuzendari gutxi egotean, xelebrea sentitzen al zara?
|
|
|
Euskararen eta euskal kulturaren inguruan aritzen diren erakunde gehienek kultur euskarrien eboluzio eta inplementazioa bizi izan dituzte eta askotan esfortzu handiak egin behar izan dira egoera berriek eskatzen zuten mentalitate aldaketak eman ahal izateko. Gainera, gero eta gauza gutxiago dago denboran zehar irauten duena, hau da, informazioaren
|
munduan
goizeko 8retan emandako berria eguerdirako askotan berri zahar bihurtu da edota irakaskuntzan, aurten argitara emandako testu-liburu batek datorren urterako eranskin batzuk behar ditu eguneratuta mantentzeko.
|
|
|
Hedabideetan egunero, behin eta berriro, irakur, entzun, ikus dezakegu, globalizazioaren
|
munduan
bizi garela. Halere ez daukagu nahikoa ezagupena errateko hitz horrek adierazi nahi duena.
|
|
|
Horretan ez dut areriorik eduki. Duela hamar bat urte berriz, harria eta giza probak egiteari utzi eta aizkora
|
munduan
buru belarri sartu nintzen.
|
|
|
Operazio kirurgikoetan begiaren mugimenduak jarraitu eta kontrolatu ahal izateko radar sistema bat erabiltzen duen laserra da gaur egun aurrerapausorik handienetako bat oftalmologiaren
|
munduan
, Fernando Castanera doktoreak adierazi duen bezala.
|
|
|
Umetatik hasita, eskolan betiko afizioa hura izaten zen. Aizkoran ez naiz ibili izan; bai, etxeko lanetan, lote bat egiteko edo egurra ekartzeko, pixka bat ibili dut aizkora eskuan, baina aizkora
|
munduan
ez naiz inoiz saiatu.
|
|
|
Galdera ona da eta erantzuna zaila. Zaildu beharra dauka; gaztea da, baina kirol
|
munduan
norbera ez bada zaintzen... Gaitasun handia du, berezkoa du eta pilotari ikusgarria da, baina hori berak landu behar du.
|
|
|
Profesionalizazioa behar al da ikerketa
|
munduan
–Zaletuekin egin al daiteke, Aranzadin dauden asko bezala?
|
|
|
Ia lurpean dagoen arkupearen ostean Eduardo Txillidaren apropos herdoilduriko ateak ditugu, lurpeko
|
munduan
barneratzea sinbolizatzen dutenak. Barrualdean beste ezuste atsegin bat:
|
|
|
Adostasunaren bidea posible ez bada, gure proposamenak egingo ditugu guk edo beste alderdi abertzale batzuekin batera eta horrek gatazka politikoa ekarriko balu, bada, guk horri ez diogu beldurrik. Baina Nafarroa eta Iparraldeko egoera zein den kontuan hartuta, espainolismoaren
|
munduan
egon daitekeen indar baten beharra ikusten dugu. Hori posible ez bada, gutxiengo eta gehiengoen jokora jo genuke eta horri ez diogu beldurrik.
|
|
|
Alde horretatik sofritzen dut, ikusiz nola erdi hilak garen eta halako urguilu handi batekin oldartzen garen bizitzan. Umiltasun gehiagoz joan behar dugu
|
munduan
, Zuberoan, Iparraldean eta Euskal Herrian orobat.
|
|
|
Ene herrian uros bizi dira; ni bezain. Nekez baina laborariek badute beren tokia egungo
|
munduan
. Paueko mundu modernoaren eta Zuberoaren artean daramat bizitza.
|
|
|
Datorren urtean, zubiaren historiaren inguruko makinak, argazkiak eta gertakizunak bilduko dituen museo bat sortuko dute Portugaleten. Bizkaiko Zubia
|
munduan
eraiki zen klase honetako lehenengoa da.
|
|
|
Bai, baina horretarako arraunlariok agindu behar genuke, gaur egun" arraun munduko esklabuak" baikara. Gu, arraun
|
munduan
, ur gainean egoteko gara, erabili eta botatzen diren horietakoak gara, gehiago ez. Federazioan agintzen dutenak klubetako botoekin aukeratzen dira, eta arraunlariok ez dugu hitzik.
|
|
|
Ekitaldi hau erakusketa bat izango da, Euskal Herriko lurralde eta eskualde ezberdinetan dantza soltean egiteko dauden era ezberdinak azalduko dituen erakusketa. Euskal Herri osotik etorriko dira dantza bikote edo taldeak, eta horrez gain, dantza solte
|
munduan
garai bat eta estilo bat markatu duten belaunaldi, sendi edota eskolak ere izango dira agerraldian.
|
|
|
Donostiako Zinemaldian aurkeztu zuten bere laugarren zenbakia, non, besteak beste, honoko gai hauek aztertuak dauden: ...ketak; gure herrian, bertako diruarekin, euskal gai bati lotuta eta zuzendaritzan euskaldun batek parte hartuz egindako lehen fikziozko filma, hots, 1920an egindako" La Capitana Alegria"; Ideal zine aretoa edo zinematografiak Portugaleten XX. mendeko 20ko hamarkadan izandako finkapena; Gernikak jasandako bonbardaketaz zineak gorde dituen oroimenak; Simon Blasco Salas mediku nafarrak zine
|
munduan
egindakoak eta beste asko. Honaino aipatutako gaietatik at, Montxo Armendarizen filmen inguruan egindako azterketa bereiz genezake.
|
|
|
zenbat kazetari tituludun ateratzen dira urtean? eta gero horietatik zenbat dabiltza kazetaritza
|
munduan
–Eta horien artean zenbat dira on samarrak?
|
|
|
Bilbo ingururako emititzen duen Canal Bizkaia telebista lokala Prisa taldearekin hitzarmen batetara heldua zela zioen albisteak, eta horren arabera, Canal Bizkaia Pretesa izeneko elkartean integratuta geratuko zela. Pretesa, hain justu ere, Prisa taldeak ikus entzunezko eremu lokalen
|
munduan
sartzeko eratutako egitura da. Iragan urtearen amaiera aldera eratu zen eta bere asmoen artean telebista lokalez gain kable sareetan ere inbertitzea dago, Espainiar Estatu osoan eragingo duen sistema berria antolatzeko epe laburrera 80 bat telebista bereganatzea da bere helburua.
|
|
|
ALDI berri bat zabaltzen dute operazio hauek guztiek telebista lokalen
|
munduan
. Gobernu espainiarrak aspaldi eman zuen, 1995.ean hain zuzen ere, telebista lokalak araupetzera zetorren legea.
|
|
|
Kirol
|
munduan
ere jarduten duzue. Kirola Euskaraz ekimenak urte batzuk baditu dagoeneko.
|
|
|
Bazkide hauek ordaindutakotik finantzatzen dute beren zeregina. Autodeterminazioaren inguruko ikerketa lanak bideratu dituzte, garrantzitsuenetakoa 97an alderdien esku utzi zuten burujabetzarako estatutuaren gidoia; lan honen baitan azpimarragarria da, besteak beste,
|
munduan
autodeterminazioaren eskubideak bizi dituen errealitate desberdinen ikerketa konparatiboa. Euskal Nortasun Agiria (ENA) bideratzeko ideia eta kanpaina ere beraiek abiarazi zuten, gaur egun ideia horren inguruan ekimen desberdinak badaude ere.
|
|
|
Hala ere, arazo gehiago baziren
|
munduan
, Aita Saindua zeharo kezkatua egoteko modukoak," Indarkeria" letra larriz idatzia zeukan editorialak ohartarazten zuenez. " Arro dago itsasoa", jakinarazten zuen editorialgileak, jarraian bere metaforaren nondik norakoa adierazteko:
|
|
|
Kultur
|
munduan
sorkuntza inprobisatuaren lekua oraindik ez da behar bezainbeste errekonozitu, munduan horretaz zer dagoen ere ez da ezagutzen. Sorkuntza inprobisatua kulturbide unibertsal bat izan da, gaur egungo kulturetan ez du beharbada proiekzio handirik, baina ez dugu horregatik akonplejatuta sentitu behar, agian aukera bat da, arazo bat baino gehiago.
|
|
|
Kultur munduan sorkuntza inprobisatuaren lekua oraindik ez da behar bezainbeste errekonozitu,
|
munduan
horretaz zer dagoen ere ez da ezagutzen. Sorkuntza inprobisatua kulturbide unibertsal bat izan da, gaur egungo kulturetan ez du beharbada proiekzio handirik, baina ez dugu horregatik akonplejatuta sentitu behar, agian aukera bat da, arazo bat baino gehiago.
|
|
|
Une honetan elkarteak egin duen bidearekin, nazioartekotasuna planteatzea tokatzen da. Eduki ditugun esperientzia gutxi horiek oso onak izan dira, zer ikasia ere badugu; eta bestetik, antolakuntza maila aldetik seguruenik
|
munduan
egokienak izango gara horrelako kontinente arteko topagune izateko. Behar bada topagune iraunkor.
|
|
|
Behin Tolosako Abesbatza Lehiaketa sendotuta zegoela, antzerki
|
munduan
zerbait egitea proposatu zidaten, mundu horretan aritua nintzelako. Lehen urtetik dudan oroimena zera da:
|
|
|
Txotxongiloen alorrean, urtean 115 eguneko programazioa pentsatuta zegoen, gainontzeko egunetan 250 eserlekuko aretoa libre geldituko litzateke beste ekitaldietarako. Gainera, formazioa eskainiko luke (haurrak, irakasleak, manipulazioa, konstrukzioa, profesionalak), museoa izango luke (historia, zabalpena
|
munduan
, teknikak eta urtean bizpahiru erakusketa monografiko jaialdiarekin batera). Jaialdia bi urtez behin egingo litzateke.
|
|
|
8c+ mailan, berriz,
|
munduan
lehen emakumea eta bigarren eskalatzailea (gizon zein emakumeen artean) izan da" Honky Mix" bidea igotzen (Oñati, 1998).
|
|
|
Lan orretan, ba dira ilketak, atrakoak... orrelako burruka batek geienetan berekin izaten dituan gauzak. Ba da
|
munduan
amaika orrelako auzi! Politika goraberak sortzen dituzten arazoak dira, ez dira gaiztakeriaren ondorenak.
|
|
|
" Bai Briafarrak gudan nagusi atera izan ba' lira, nijeriarrek ez zuten lanik izango aiek epaitzen. Eta zenbat Biafra eta Nijeria dago
|
munduan
–Baina orduan ere, galdera berdiña egin bearko genduan.
|
|
|
Lopez Gasenik ere liburu honetako gaiak eta aurreko beste" saio" liburuetakoak jartzen ditu harremanetan; Sarrionandiaren beste konstante batzuk ageri dira han hemenka: literatura unibertsaleko mitoak iraultzeko desioa(" Ekibokazioa", literaturaren iturri garbienetara ere ironiaren herdoila eramateko gogoa(" Hamelingo xirularia"," Belle au bois dormant"); idazteko ekintza borondatezkoak
|
munduan
den askatasunik handiena ematen diola probatzeko nahia(" Maitasunari buruz"). Bigarren atal nagusia euskal kausarekiko konpromezuarekin zerikusia duten gaiak leudeke:
|
|
|
Fokoaren mugimenduaren bidez, narratzaileak bereziki bi pertsonaiengana gerturatuko gaitu, bi maitaleengana. Haatik, pertsonaia hauen hausnarketa, zalantza... batzuk deskribatzen bazaizkigu ere, ez dugu bi pertsonaia hauen barne
|
munduan
sakontzeko ahalegin berezirik antzematen. Hau da, batik bat istorioaren gorabeherak hobeki ulertzeko beharrezkoa dugun informazioa azaltzen zaigu.
|
|
|
Baina, nahiz eta idazlea amaren barne
|
munduan
sakontzen saiatu den, ez du gauza bera egingo gainerako pertsonaiekin. Ez dira hauen gogoeta eta pentsamenduak azaltzen, ez dakigu egin dutena egitera zein arrazoik bultzatu dituzten.
|
|
|
Eleberri psikologikoetan pertsonaia baten barne
|
munduan
, bere garapen psikologikoan, sakontzeko ahalegina nabarmentzen da.8 Ondorioz, eleberri hauetako pertsonaia nagusi guztiak pertsonaia biribilak izango dira.
|
|
|
Garbi dago bidaia guztiak,
|
munduan
zeharkakoak izanik ere, munduaren larruan batera edo bestera jotzen dutenak, barnekoak ere badirela neurri haundian, denboran aurrera eta atzera egiten baitute. Geure baitatik ihes egiteko, edo bestela geure burua aurkitu ahal izateko, egiten dugu bidaia.
|
|
|
" Oso gai ezberdinak jorratu ditut eta denetatik dago: errealismo majikoa, fantasia, etsipena eta baita euskal nekazaritza
|
munduan
girotutakoak ere." (Egunkaria XII) Ipuin batzuk trenarekin estuki lotuak daude, beste batzuk tradizioari lotuak, beste batzuk inozotasunarekin eta ekologiarekin,..." Ipuin pirandeliano samarrak ere badaude." (Egunkaria XII) Beraz, oso bilduma irregularra da. Batzuetan oso ipuin motzak eskaini dizkigu, eta beste batzuetan bere eleberrigintzaren ildoko ipuinak osatu ditu.
|
|
|
Antzerki
|
munduan
ezaguna den Antton Lukuk bere lehen ipuinbilduma argitaratu zuen 1998 urtean. Hamaika ipuin eskaini dizkigu Antton Lukuk liburu honetan.
|
|
|
Narrazio labur hauetan zehar pertsonaia ugari deskribatzen zaizkigu, askotan aipamenetara soilik mugatzen delarik haien parte hartzea. Honela, hain narrazio laburren aurrean gaudela kontuan hartuta pertsonaien barne
|
munduan
askorik ez sakontzea itxarotekoa da. Honela mintzatu zen Joxi Ubeda pertsonaien inguruan:
|
|
|
Gainera, aurreko narrazioetan ere Las Cortesera hurbiltzeko saioa egin zuen. " Edorta Jimenezek deskribatzen duen
|
munduan
, sexuaren ezagutza, sexu mertzenaria, emakumeek diruaren truk eman ohi dutena da, batez ere, aukeratutako bidea. Ondo girotuta daude ipuinak, sexoarekin batera droga eta musika, rock and rolla." (El Diario Vasco IV) Ipuin hauetan guztietan gaua, droga, sexua, rock and rolla,... agertzen diren arren, funtsean gizakien betiereko irrika, desira eta grinak azaltzeko asmoa dutela esan daiteke.
|
|
|
Nahiz eta liburuen izenburuan asteko egun jakin bat agertu, ez dira ipuinak asteko egun horretan bakarrik kokatzen. Ostegunak deituriko bilduman, unibertsitateko ikasleen xelebrekeriak kontatzen dizkiguten bost ipuin eskaintzen dizkigu, eta Ostiralak liburuan, ordea, karrera amaitu ondoren lan
|
munduan
sartzear dauden ikasle ohiak aurkezten dizkigu sei ipuinetan: hots, ikasle eta langile artean dagoen bidegurutzearen berri ematen da:
|
|
|
Grafikoki puntu gutxi eta koma asko ditu, pertsonaiaren oroimen erritmoaren arabera doa ipuina aurrera, atsedenik gabe, pertsonaiak oroimena arnasarekin batera bota nahiko balu bezala. Besteetan bezala, doinu hitsa da oraingoan ere,
|
munduan
esperantzarik ez dagoela adierazten digu pertsonaiak hasieratik bertatik. (Juaristi, Felipe:
|
|
|
Aitzitik, gure ustetan, ez da batere argia bigarren plano horrek eleberrian betetzen duen lekua. Antza denez, Dionisosen jokaera ulertzeko giltza azaldu nahian dabil, baina, horretarako beharrezkoa izango litzatekeen pertsonaiaren barne
|
munduan
sakontzeko ahaleginik ez du egiten. Bestalde, gainerako pertsonaien hainbat gogoetaren berri ematen badigu ere, ez da beraien barne munduan sakontzeko ahaleginik sumatzen, pertsonaia lauak aurkeztu nahi dizkigu eta.
|
|
|
Antza denez, Dionisosen jokaera ulertzeko giltza azaldu nahian dabil, baina, horretarako beharrezkoa izango litzatekeen pertsonaiaren barne munduan sakontzeko ahaleginik ez du egiten. Bestalde, gainerako pertsonaien hainbat gogoetaren berri ematen badigu ere, ez da beraien barne
|
munduan
sakontzeko ahaleginik sumatzen, pertsonaia lauak aurkeztu nahi dizkigu eta. Ez da garapen psikologikorik islatzen, barne hausnarketa ugariren berri eman arren.
|
|
|
hots, oroitzapenen bidez ezagutzera ematen zaigu bakoitzaren pentsatzeko modua. Juaristik dioenez" Marcel Prousten famatu hartan bezala, edozein objetu asko zaie memoriaren makina martxan jartzeko eta beren burua testuinguru konkretu batean kokatzeko." (El Diario Vasco IV) Honen guztiaren bidez pertsonaien barne
|
munduan
sakontzeko aukera eskaintzen badigu ere, askotan erabilitako estilo trinkoak hurbilpen hori zailduko digu.
|
|
|
Are gehiago, lokarri gisa aurkezturiko bi pertsonaia hauek izango dira musikaren berri emango digutenak: Bobek jazz aren berri emango digu; eta satorrak, aldiz, blues aren
|
munduan
murgilduko gaitu.
|
|
|
Nobela honetan gehien interesatu izan zaidana pertsonaien eboluzioa izan da, nola pertsonak ez diren iragazkaitzak, nola batak bestean eragiten duen, askotan itxura eman arren ez dagoela eraginik eta bakoitza bere ideiekin eta bere
|
munduan
dagoela. (Argia 1739)
|
|
|
Iñaki eskolak irudikatzen duen kultur mundura egokitzen ez denez, baserrian lanean jarraitu du. Baina, kultur
|
munduan
murgildu eta egokiturikoek ez dute bere jarrera onartuko, baztertu egiten dute. Iñakik naturarekin duen harremana azpimarratzeko zozoarekin duen harremana irudikatzen zaigu:
|
|
|
hots, pertsonaia gatazkatsuak. Bere barne
|
munduan
sartuz, pertsonaia hauen aldaketen berri izango dugu. Horrelako pertsonaiekin ezin dugu zer egingo duten aurreikusi.
|
|
|
Batak darabila nekea eta trabaillua; bertzeak aisia eta alferkeria; jakintasunak edo zientziak gerla egiten dio enorantziari nekearen eta trabailluaren bidez, harma hautaz garaitzen du. Halaber enorantziak ere aisiaren eta alferkeriaren bidez kontra egiten dio jakintasunari, trabatzen du, eta irabazten diotza hanitz izpiritu gai eder, eta batzuetan,
|
munduan
diren adimendurik haltoenak, eta gairik hoberenak; batzuek estudiatu gabez, eta bertzeak estudiatu ondoan halaber aisiari eta alferkeriari bere buruak emanez, eta ikasi zutena ahanztera utziz?.
|
|
|
Politikaren
|
munduan
erraz aldatzen dira iritziak: atzo on zena, gaur ez; eskaini bai, baina eman ez, eta abar.
|
|
|
Egunkari abertzaleetan, ordea,
|
munduan
–eta ez Espainian edo Frantzian, kokatutako egitate baten itxuran agertzen da Euskal Herria.
|
|
|
Honekin batera, informazioaren zintzotasuna, independentzia eta aniztasuna, eta pentsamendu eta ideia korronte ezberdinen adierazpen anitza bermatuko dituela zehaztu da, betiere tratuberdintasunaren printzipioaren pean eta CSA ren gomedioen errespetuan. Azkenik, ikus entzunezko kanpo ekimenak, frankofoniaren gorespena eta frantses kultura eta hizkuntzaren hedapena
|
munduan
sustatuko dituela ere finkatu da.
|
|
|
Mapak ez du existitzen dena bakarrik irudikatzen; lurralde propioaren pertzeptzio sakonaren etorkizuneko proiekzioa ere irudikatzen du, eta ezagutza politikoinplizitua erreibindikatzen du. Horra hor, esate baterako,
|
munduan
ezaguna den kasubat aipatzearren, Kurdistan herriak publiko egiten duen bere ametsezko mapa, berenmugak irmo mantendu gura dituzten bost estaturen gainetik eraikitako erreibindikazioidealean.
|
|
|
Herri bat baino gehiago da egoera horretan bizi dena, hots, besteek ezarritakomugak hertsiegi dituena, bere bere propioak gura dituena, besteak beste bera izateko, besteen artean burua zutik egon ahal izateko baino ez bada ere. Herri bat bainogehiago da
|
munduan
bere mapa identitario ezaguturik ez duena eta besteekinposatutako mapa ikasi beharra duena.
|
|
|
Ez dago
|
munduan
, bere buruaren jabe den edo izan gura duen herririk, bere faktozko edo ametsezko mapa sozializatzen ahalegintzen ez denik. Mapagintza eta kartografia balio estrategiko handikoak dira, eta mapen bidez amets askatzaileak komunikatu ohi diren modu berberean, gezur objektibagarri biribilak ezkutatu gura izan dirasarritan.
|
|
|
Besteak ekuatoreekonomikoa irudikatzen du, horren arabera, lur aberatsek? eta, lur pobreek, hedadura bera dute
|
munduan
. Baina zenbakiek beste errealitate bat erakustendute.
|
|
|
esaterako, gauza bera ote dira autodeterminazioa eta burujabetza? Gauregungo
|
munduan
bideragarri ote da burujabetza ekonomikoa. Kulturala?
|
|
|
Nazioarte mailan euskal nortasunaren ikurra izan daitezkeen kirol selekzioek izan duten garapena eta bidean aurkitzen dituzten oztopoak jaso ditugu. Horrela, gure ustez, nahiko nabarmen ondoriozta daiteke, kirol
|
munduan
euskal selekzioek jasaten duten betoek nagusiki izaera eta jatorripolitikoa dutela.
|
|
|
Herri horren borondatea adierazten duengutun bat agintarien etxera bidaltzea nahikoa balitz? Ba, guri harrigarria egitenbazaigu ere, horrelako kasuak gertatu dira
|
munduan
. Txillardegi-k azaldu duenez, norvegiarrek horrela lortu zuten beren burujabetza 1905 urtean.
|
|
|
Inperioena. Pentsatzen dut, dena izango dela
|
munduan
beharrezkoa. Baina gu ez gara inperiorik eta gurea eginnahi dugu.
|
|
|
Teoria haundiek eta ideologiek, munduaren kolpe bateko soluzioek eta salbazioek, ez sinesgarritasunik dute, ez sostengu razionalik, gaurko zientzien fragmentazioarekin eta espezializazioarekin, eta interesik ere dagoeneko apenas geratzen zaie espiritu eskeptiko samar batentzat.Sistema haundiak Hegelekin suntsitu ziren, XIX. mendean suntsitu ziren. Euskalduna, berriz, herrizaharra da, optimismo haundiegiz ibiltzeko
|
munduan
perfekzio guztizkoaren edonolako teoria etaidealekin. Ezta beharrik ere.
|
|
|
Globalizazioak mundu mailako esklusioa birbanatzen du, gero eta gehiago, hirugarren munduko zatiak lehen
|
munduan
daudelarik (hain zuzen ere, 35 milioipertsona EEBBetan, 55 milioi EEEetan eta Japoniako familien laurdena pobrezianbizi dira). Prozesu hau estatu garatuetan ari den deslokalizazio produktiboaren, gastu sozialen eta lansarien murrizpenaren, babes sozialaren inguruko ahazturen etalan merkatuaren desregularizazioaren joeren oinarrian dago.
|
|
|
Lurralde desberdinetako ekonomiak elkarren artean gero eta menpekoagoakdiren gaur egungo
|
munduan
, merkantzia eta inbertsio fluxuak kapitalen trukearen%2 inguru baino ez direla estimatu da; gelditzen den %98 hori fluxu espekulatiboada. Horrela, gaur egungo ekonomia espekulatiboak bere menpean hartu du ekonomia erreala.
|
|
|
Laugarren globalizazio honetan mikroelektronikaren iraultzatik datozen teknologiaberriek ordezkatu dute fordismoak ezarritako sistema teknologikoa. Ikus ditzagunlan
|
munduan
ekarriko dituen aldaketak.
|
|
|
Halaber, kulturaren merkantilizazioak kapitalaren erreprodukzio hedatuarenadierazpen politiko kulturala islatzen du, zeinak munduko herrien identitate kultural eta nazional guztiak ezabatzeko joera duen(
|
munduan
dauden 8.000 hizkuntzadesagertzeko arriskuan ezarriz).
|
|
|
Eta dagoen ustiakuntza sozialaren aurka eta sufritutako akulturalizazio eta desnazionalizazioaren aurka, gaur egun
|
munduan
dauden erresistentzia mugimenduenarteko artikulazio solidarioa egitea premiazko bihurtu da, Hirugarren MundukoHerriak eta Lehen Munduko Herrien arteko artikulazioa eginez, eta nazionartekotasun edo internazionalismo berria gauzatuz.
|
|
|
Internet ek herri pobreen garapenerako balio duela esaten dute, baina herri garatueneta azpigaratuen arteko tartea gero eta handiago da. Hirugarren
|
munduan
baliabidegutxi dago, eta, gainera, beste lehentasun batzuk dituzte.
|
|
|
(nortasun agiria ez da metroan ibiltzeko txartela) 15 Eta arrazoi zuen. Askoz urrunago joateko txartela baita, oraindik ere estatuz osatutako
|
munduan
.
|
|
|
Finantza
|
munduan
, aldiz, erabateko askatasun ekonomikoaren izenean, azkenhogei urteotan, interes tasari eta eragiketa finantzarioei zegozkien lege murrizkorrak ezabatzen joan dira,, finantzarizazioa, deritzon prozesuari bidea erraztuz.
|
|
|
Izanere, ezin gara euskaldun gisa bizi (frantses euskaldun edo, euskainol? edo auskalozer demontre izan behar dugu betiere...) eta are gutxiago euskaldun soilik iraun, ezgaur egungo
|
munduan
, ezta datorrenean ere, estatu batek ematen duen bermeazbaliatzeko aukerarik gabe behintzat.
|
|
|
Honelako naziotasun modernoaren lehen agerraldiak Iraultza Amerikarra (1776an) eta Iraultza Frantziarra (1789an) izan ziren. Bi gertakizun horiek agertuzireneko
|
munduan
, Ingalaterraz aparte, pertsona edo talde guztiak printze edo despoten borondatearen pean bizi ziren. Horregatik, Independentziaren AldarrikapenAmerikarrak eta Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsalen dokumentuak berritasunzirraragarriak gertatu ziren.
|
|
|
Gainera, mundu mailan, era batera edo bestera kulturkidetzarekin lotuta daudengatazkak, uste dugun baino maizagoak dira; eta askotan, suntsikorrak (Brogan1990). Esate baterako, II. Mundu Gerratik gatazka etniko garrantzitsua jasan izanduten herriak,
|
munduan
daudenetariko erdiak dira. Era berean, ordutik hona gertatu diren gerretan hildakoen %80 estatuen barneko gatazketan gertatu dira (Russett& Starr 1989).
|
|
|
Mitineko hizlari nagusiak: Tirso Olazabal bera, jakina; Victor Pradera; gero Franco kGorteetako Presidente izendatuko zuen Esteban Bilbao; eta euskal
|
munduan
, Euskaltzaindian bereziki, funtsezko pilare izango zen Julio de Urquijo jauna, TirsoOlazabal en suhia.
|
|
|
– Diru-laguntzak erakunde autonomikoetatik jasotzen ditugu, baina agente sozialgehiago murgildu behar dira; adibidez, kirolaren
|
munduan
sarturik dauden euskal enpresak. Orain dela bi urte baimendutako legea landu litzateke, euskal federazio guztiak elkarrekin lan egin lukete, Euskal KirolKontseilua sortu litzateke... eta hau guztia, estatu handi baten aurreandiharduen herri txiki bat garela kontuan harturik.
|
|
|
Hori jakin nahian,. Euskal Herriko etorkizuna globalizazioaren
|
munduan
–izenburupeko mahai ingurua antolatu zuen EZBAIKAk, apirilaren 11n, DonostiakoKoldo Mitxelena kulturgunean. Bertan hizlari hauek parte hartu zuten:
|
|
|
–Ez nago ni
|
munduan
zureigurikapenak asebetetzeko.
|
|
|
Ezagutza sozialari buruzko lanetan (Singer eta Kolligian, 1987; Fiske eta Dier, 1985, beste batzuen artean) errepresentazio mentalen oinarrizko zutabeakgertakizunen eskemak, gidoiak edo gertakizunen errepresentazio orokorrak direlaonartzen da, hots, mundua ezagutzeko eta
|
munduan
mugitzeko algoritmoak (Westeta Sheldon Keller, 1994).
|
|
|
Fokapen sexologikoak sexualitatea ezberdintasun sexualerako banakakoprozesu gisa kontsideratzen du, prozesu honen emaitza bai emakumezko bai gizonezko eran
|
munduan
egoteko modua delarik. Emakumezkoa edo gizonezkoasentitzeko modua maila biologikoaren eta kultura zehatz batean gertatzen densozialkuntzaren menpe dago.
|
|
|
biktima bihurtzen da. Bestemodura esanda, bere barne
|
munduan
barne objektuekiko biktima lekuan kokatutadago, eta hori kanpo mundura proiektatzen du. Batzuetan kanpokoak borrero paperean kokatuta senti ditzake halako pertsona batek, eta honek eragindakohaserrea adierazte rakoan, subjektuari bere usteen egiaztatzea datorkio, bere barne fantasia berrindartuz eta besteen erasoen biktima errugabea dela egiaztatuz.
|