|
2000
|
|
|
Gure aspaldiko kezkarik nagusienetakoaondokoa izan da, alegia, Euskal Herrian dagoen gabezia intelektuala ikusita, nolabai teko eztabaida sakoneta lasaia ahalbidetzea. Beste era batera esateko,, estrategia, mailan
|
munduan
gertatu diren aldaketakikusita, eta hemengo egoera orokorra, politikoa, ekonomikoa, kulturala, linguistikoa eta soziala, kontuan edukiz, berton aplikagarri izan daitekeen zerbait plazaratzea. Behin eta berriz saiatu garahorretan, eta behin eta berriz porrot egin dugu.
|
|
|
Flasharekin informazioa burutzen dugu, albistegi laburretan emititzeko. Horrela gutxienekoa daukagu eginda, buletinetan
|
munduan zehar
gertatutakoak kontatzeko; ez ordea albistegi luzeetan, albistegitzarretan emateko, zeren eta flashean ez baita istorio osoa kontatzen; albistegi horietan datu gehiago esan behar dira. Beraz, informazioaren corpusa osatu behar dugu.
|
|
2001
|
|
|
Sarritan, gainera, gehienetan beharbada, sortzen digun gose egarria ez da hizkuntza barruan berdintzen, horren egitura arakatzen eta miratzen. Kanporako ere behar genuke,
|
munduan
gertatu direnen jakinbide eta aztergailu izan dadin. Hauexek lirateke oraindik ere entzun daitezkeen zenbait galdera:
|
|
2002
|
|
|
Ikusleak momentua bizi du, herriko mutil ankerrek sortu duten eszena; oraintxe ahate bat lehertu dute eta lumaz estalita gaude denok, oraintxe Pitxuk hamargarren ubeldua egingo zuen ipurdian! Eta maskaradaren ari nagusia urteroko bera den arren, aurten herrian eta
|
munduan
gertatu direnak kontatzen dizkigute umorez: Kabalak, kautereen buruak, herriko trapu zikin guztiak bistaratu ditu, eta bat baino gehiago lotsagorritu da, jendearen algara artean.
|
|
|
Ez edatea ez da pasiboa izatea, ez edatea da bizitzen hastea, libre eta erantzukizunekin. Nik ez dut izan nahi
|
munduan
gertatzen ari denaren ikusle, nik protagonista izan nahi dut, nire neurrian".
|
|
|
Oso inportantea izango da Batasunaren
|
munduan
gertatuko dena. Abertzale Sozialistek gainera esan dute ez dutela gehiago joko abstentziora, edo bai edo ez.
|
|
|
Antzerkian gauza bat gertatzen da, ikus entzunezkoen
|
munduan
gertatzen ez dena: telebista hain da gogorra eta zinema hain agertzen da latako produktua, ikusleek ezin dute beren iritzia adierazi.
|
|
|
Kontrolaren eta boterearen ideiagaz segitzen dugu. Botere egiturek informazioa kontrolatzeko eduki duten eta gaur egun ere badaukaten borondatearen eskutik jaio dira
|
munduan
gertatutakoaz informazioa lau haizetara hedatzen duten albiste agentzia guzti guztiak. Albiste agentzia horiek dira, ez dudarik izan, informazio mundiala botere egitura politikoen eta finantzieroen nahikarietara makurtzen duten komunikazioaren gainegiturak.
|
|
|
Espainiako Kontsumitzaileen Batasunak (UCE) atzo adierazi zuen kontsumitzaileengan azken urteotan atzemandako aldaketetako bat bere eszeptizismoa dela, orain askoz zailagoa baita eskaintzen abantailez konbentzitzea. Kontsumitzailearen Nazioarteko Eguna dela eta, UCEk gogoeta batzuk egin ditu kontsumoaren
|
munduan
gertatu diren bilakaera eta aldaketei buruz. Erakundearen iturriek adierazi zutenez, kontsumitzaileen elkarteen kontsumo aholkularitzako sailak “enpresen eta kontsumitzaileen arteko harremanen aldaketen eta funtzionamenduaren isla dira”.
|
|
|
Elkarteen eta administrazioaren 20 urtetik gorako lanari esker, kontsumitzaileen eskubideen kontzientziazioa handitu egin dela “zalantzarik gabe” esan zuten. UCEk nabarmendu zuen azken urteetan izan diren aldaketa garrantzitsuenak kontsumoaren
|
munduan
gertatzen ari direla, eta aldaketa horiek berehalakotasuna adierazten duten teknologia berriek eragiten dituztela. “Edozein zerbitzu eta produktu berehala eskuratzeko beharrak (edozein zerbitzu kontratatzea, telefonia, merkataritza elektronikoa, hipotekak, Interneteko aseguruak) kontratazioetan segurtasun juridikoa galtzea dakar”, adierazi zuten.
|
|
|
|
Munduan
gertatzen diren gaixotasunen %80 ondasun horren gabeziak eragiten ditu.
|
|
|
Gabezia horien ondorioz, 6.000 haur hiltzen dira egunero, behar den osasungarritasun baldintzarik gabe ura kontsumitzearekin zerikusia duten gaixotasunengatik. Gainera,
|
munduan
gertatzen diren gaixotasun guztien %80 edateko urik ez izateak eragiten dituela kalkulatzen da. Herrialde aberats eta pobreen arteko desorekak izugarriak dira, NBEren arabera.
|
|
|
Aski nuen pentsatzea zein gutxi arduratu ninduten neu ere ordu arte telebistaz ikusitako atentatuek, zer nolako axolagabekeriaz aldatzen nuen telebista kanala  halako bat ikusi orduko: atentatuak ez ziren nire
|
munduan
gertatzen, ez ninduten hunkitzen, ez ziren aitonaren heriotza  bezalakoak. Irrealak egiten zitzaizkidan.
|
|
2003
|
|
|
Oso kezkatzekoa da Euskal Herrian 2002an lan
|
munduan
gertatu den ezbehar kopurua. Bai, ardura sortzen du behin behineko balantzeak, baina are gordinagoa izango da urteko balantze ofiziala.
|
|
|
|
Munduan
gertatzen dena jakin eta ulertzeko, informazio iturri garrantzizkoa da aspalditik Parisko «Le Monde Diplomatique» hilabetekaria. Honek, bere analisiak osatzeko plazaratzen dituen gehigarrien artean, berrikitan ipinia du salgai «L' Atlas du Monde Diplomatique» liburuki berezia.
|
|
|
" Berriro mugitu dira Azken Juizioko Erlojuaren orratzak. Penduluak mugimendu batzuk gehiago egiten baditu, Moskutik Chicagora
|
munduan
gertatuko diren leherketa atomikoek ekarriko dute Mendebaldeko zibilizazioaren gauerdia".
|
|
|
Nolanahi ere, eskatu du sozietate zibilak gastuen kontrolerako sarbidea izan dezala eta laguntza onuradunengana iristen dela gainbegiratu dezala. Bestalde, Transparency Internationalen azterlanak azpimarratzen du
|
munduan
gertatzen diren ustelkeria kasuak salatzeko prentsa askatasunaren garrantzia. Hala ere, ohartarazten du informazio askatasuna ez dela nahikoa hedabideek eta gizarte zibilak behatzaile lana egiten ez badute.
|
|
|
Atzotik, Peirisek esan zuenez, gaixotasunari pneumonia koroa deitu ahal izango zaio, Arnas Sindrome Akutu Larria (SRAS) izan ordez, OMEk eman zion izena. Hotzeria Koronabirusen familia ezaguna zen orain arte,
|
munduan
gertatzen diren hotzeria arrunten herenaren eragilea zelako. Epidemia eragiten duen eragilea birus mutatua izan liteke, talde honetakoa.
|
|
|
EGA edo HE2 eskuratua dutenak %73 inguru dira hor, dagoeneko; HE1 eskuratu dutenak erantsiz, berriz, %80 pasatxoan dabiltza. Hori da beraz, lehenik eta behin, eskola
|
munduan
gertatu dena eta gertatzen ari dena.
|
|
|
Kezka eta beldurra hain barruan iltzaturik daramagularik, euskararen eta euskaldunon etorkizuna dela-eta, on genuke alderdi positiboak ere aurrez aurre eta bere osoan azaldu eta balioztatzea. Askoren merezimendua da, dudarik gabe, eskola
|
munduan
gertatu den aldakuntza hori: bere burua alfabetatzen edo euskalduntzen ahalegindu diren irakasleek beraiek dute, jakina, lehenengo lehenengo ezagutzaeta aitormen eskubidea.
|
|
|
Zientziak, Popperrek ulertzen duen zentzuan, mundua hobeki ezagutzeko aieru sistemak eratuz egiten du aurrera,
|
munduan
gertatzen diren fenomenoak eta natura gure menpean jartzeko moduak azaltzen —ez bakarrik deskribatzen— ahalegintzeko sistemak. Hortaz, onartu behar dugu zientzia ez dela jada jakite garbi eta inozoa, bizigabea eta geldoa, alderantzizkoa baizik.
|
|
2004
|
|
|
Jakina, egungo balio
|
munduan
gertatu den aldaketaren ondorioz aisia goi goian geratu da.
|
|
|
Demokrazia fonnalak hiritarren interes politikoak betetzekoezintasuna erakutsi du eta haren baitan desobedientziari buruzko eztabaida zentzu horretanplanteatu da.
|
Munduan
gertatu diren aldaketen berri emateko nolabait, analista politikoeknahitaez parte hartze demokratikoari buruz zerbait esan dute.
|
|
|
Hala adierazten du NBEko Biztanleentzako Funtsaren (UNFPA) eta Alan Guttmacher Institutuaren (AGI) txosten batek, atzo Londresen aurkeztu zutenak. Txosten horrek ugaltze osasuneko inbertsioak nabarmen handitzearen alde egiten du, eta adierazten du egungo maila apalak urtero
|
munduan
gertatzen diren gaixotasun eta heriotza goiztiar guztien bostena eragiten duela. “Batu:
|
|
|
Eskizofrenia molde bat, agian.
|
Munduan
gertatzen dana eta geronen barruan ikusten duguna ezin bereiztea. Eta frase politak egiteagatik ez dut esaten:
|
|
2005
|
|
|
ez hainbeste aspektu teknikoei dagokienez, baizik eta pentsamoldeari dagokionez, gertatzen ari denarekin kritikoa izateko gaitasuna eta azterketarako joera indartuz», dio Roderok. Bere hitzetan, Hirugarren
|
Munduan
gertatzen denarekin zerikusia duten hemengo erabakiak aztertzea da etorkizunerako bidea «eta horretarako instituzio publikoekin eta gainontzeko eragileekin geroz eta lan gehiago egin da konpromisoak bete ditzaten, ez bakarrik kopuruari dagokionez (%0, 7ra iristea, adibidez), baita kalitatea ere (%0, 7 hori ondo bideratzea eta kudeaketa argia izatea)».
|
|
|
Grafiko honek 5 magnitudeko lurrikarak 6 magnitudekoak baino 10 aldiz ugariagoak direla erakusten du. Erlazioa
|
munduan
gertatzen diren lurrikara guztietarako baliagarria izateaz gain, eskualde konkretu baterako zein plaken arteko muga konkretu baterako ere erabilgarria da.
|
|
|
Dardarak zirela eta, pertsona asko atera ziren etxetik Indiako hainbat herritan, eta meskita askok errezo bereziak egiten zituzten Pakistanen. AEBetako Zerbitzu Geologikoko bozeramaile batek,
|
munduan
gertatzen diren lurrikara guztiak gainbegiratzen dituenak, esan zuen seismoa 7,6 gradutara iritsi zela eta Islamabadetik 95 kilometrora, Mingaoratik (Pakistan) 115 kilometrora, Srinagarretik (Indiako Cachemira) 125 kilometrora. 7,6 graduko lurrikara horren ondoren zenbait erreplika egin ziren.
|
|
2006
|
|
|
Pentsa zer izango den Time Lifen artxibo guztia, edo Magnumena. Azken berrogeita hamar urtean
|
munduan
gertatutako historia artxibo horietan dago, milaka eta milaka argazki, eta munduko argazkilari onenek ateratakoak. Gainera Magnum kooperatiba bat da, berak erakutsi zuen free lancek zer egin behar zuten:
|
|
|
A. Valdes. Durangon gertatzen dena ez da
|
munduan
gertatzen denetik oso urrun. Burutzen den garaiak hazten lagundu du Azoka, Eguberriak segidan etortzeak.
|
|
|
Laburbilduz, Habermas ek hizkuntzaren zentraltasuna azpimarratzen du, hizkuntzaren bidez subjektuek lortzen duten elkar ulertzearen ondorioa baita gizartea. Elkar ulertzeko prozesuak bizitzaren
|
munduan
gertatzen dira: hortxe kokatzen da kulturalki transmititzen den jakintza komuna.
|
|
|
Bestetik, jada esanda dugun moduan, ez du kontuan hartzen elkarrekintzaren
|
munduan
gertatzen den arrazionalizazioa.
|
|
|
Tradizio kulturalak dira bizitzaren
|
munduan
gertatzen diren elkar ulertze prozesuetarako hazia, baina, gizarte modernoekin desagertze bidean jarriko zaizkigu: formalki eta juridikoki egituratutako eremuek martxan jartzen duten dinamika kolonizatzailearen ondorioz, bizitzaren munduaren erreprodukzio sinbolikorako beharrezkoak diren tradizio kulturalen fluxua moztuta geratuko da.
|
|
|
Ondorioz, jada esanda duguna gertatuko da: bizitzaren
|
munduan
gertatzen diren prozesuak (erreprodukzio kulturala, integrazio soziala eta sozializazioa) oinarri sakratua izatetik arrazionalki adostutako akordioetan oinarritzera pasatuko dira; hau da, ekintza komunikatiboan oinarritzera. Osagai erlijiosoetan oinarritutako integrazio batetik, lankidetza eta akordio komunikatiboa oinarri duen integraziora pasatu gara.
|
|
|
Une hauetan, jakintza, sormena eta diseinua balio erantsia sortzen duten gaiak dira, lehiakortasunari laguntzen diotenak beste faktore batzuek bezainbeste. Eta etorkizuneko bide honetan guztian kultur aldizkari orokor honek, Jakin ek, orain arte bezala, paper garrantzitsua izango du Euskal Herrian eta
|
munduan
gertatzen diren pentsamendu eta gogoetara zabalik. Bide honetan Jakin lagun izango dugu.
|
|
2007
|
|
|
Eta guri ere etorri zitzaigun handik edo hemendik.
|
Munduan
gertatzen ari ziren gerrak ziren. Garai hartan inork ez zuen Euskal Herriaz edo Irlandako IRAri buruz hitz egiten.
|
|
|
Ekitaldiaren antolatzaileak, Vida Sana elkarteak (650 enpresa eta GKE baino gehiago biltzen ditu), dio azoka hori “liderra” dela elikadura biologikoari dagokionez, eta erreferentzia multisektoriala dela, baita ingurumenarekin eta bizi kalitatearekin lotutako produktu eta zerbitzuei dagokienez ere. Aurten, gutxienez, 540 erakusketarik eta 74.000 bisitarik hartuko dute parte, eta produktu biologikoen eta ekologikoen kontsumoari eta erabilerari buruz gehiago jakin ahal izango dute, ingurumen hondamendiak konpontzeko eta
|
munduan
gertatzen den elikadura krisia konpontzeko. Gainera, azokaren esparruan, “Mamaterra” Kontsumo Ekologikoaren Jaialdia ere egingo da, haurrei eta haien hezkuntzaren arduradunei zuzendua.
|
|
2008
|
|
|
Geroz eta zailagoa da Ruper Ordorikak antzoki bat betetzea.
|
Munduan
gertatzen dena da: aberatsak geroz eta aberatsagoak dira, pobreak gero eta pobreago, eta klase ertainak erortzen ari dira.
|
|
|
Anofeles eltxoak transmititzen duen “Plasmodium falciparum” parasitoa da malariaren forma birulentearen erantzulea. Kalkulatzen da 500 milioi kasu kliniko inguru sortzen dituela urtean, eta gaixotasun horren ondorioz
|
munduan
gertatzen diren heriotza guztien %98 Irudia: CONSUMER EROSKI Urtetan zehar, malariaren aurkako txertoa aurkitzeko ikerketak “P. falciparum”.
|
|
|
G8koen eta Poliziak izandako jarreraren aurka manifestatu ziren 400tik gora lagun. «Aukeratu ez ditugun zortzi buruzagik
|
munduan
gertatzen denaz erabakiak hartzearen aurka gaude», azaldu du manifestari batek.
|
|
|
Mende aldaketa honetan
|
munduan
gertatzen ari diren aldaketa ekonomiko, politiko eta kultural bortitzek agerian utzi dute, planetaren" iparraldean" zein" hegoaldean", gure planetan gauzatzen ari den kultura aniztasuna handia eta garrantzitsua dela. Zenbait nazioarteko erakundek diotenez, Unesco, OIT/ LNE (Lanaren Nazioarteko Erakundea) eta ACNUR (Errefuxiatuentzako nazio batuen goi komisarioa) erakundeek esaterako, eratutako 200 estatu horiez gain, egoera minorizatuan gutxi gorabehera 6.000 herri, etnia eta kultura daude, eta gero eta ahulagoak diren migratzaile talde eta errefuxiatu taldeetan 200 milioi lagun baino gehiago; horiek guztiek, dagoeneko baztertu ezin den errealitatea osatzen dute.
|
|
2009
|
|
|
Zerk bultzatzen gaitu egunkaria zabaltzean bertako zutabeak irakurtzera?
|
Munduan
gertatzen dena ezagutzeko gogoak. Gertatzen denari buruzko iritziak jasotzeko asmoak?
|
|
|
Ele biko egitura soziolinguistiko bakar baten baitako espazio nazional berean, eleen arteko lehia dagoela, eta lehiak ezer gutxi daukala orekatik, simetriatik eta egonkortasunetik. ez dira nolanahikoak izaten, alajaina! Gaurko
|
munduan
gertatzen ari den hizkuntz etnozidio globalaren oinarrian ez dago biolentzia besterik. Munduko hizkuntza minorizatuen herio bidean ez dugu bortxakeria besterik ikusten.
|
|
|
Gaurko
|
munduan
gertatzen ari den hizkuntz etnozidio globalaren oinarrian ez dago biolentzia besterik.
|
|
|
Zaila izan behar du oihanera joan eta txabola batean bakarrik.
|
Munduan
gertatzen denaren berri izan gabe, dagoeneko normaltzat dauzkagun ohitura eta tresna horiek gabe. Ainare Idoiaga: Lehenengoz Kongon egon nintzenean, pentsatu nuen, hau ez dut jasaten.
|
|
|
etxekoandre diren emakumeekpairatuko luketen sindromea dugu hau. Isolamendua indartzeko joerak, arazoen gainean zentratutako pentsamenduak (errumiazioa) eta etxetik kanpoko
|
munduan
gertatzen den ororen inguruko interes faltak ezaugarritukolukete sindrome hau. Maiz, haien arazoak azaltzeko baliozkoa litzatekeenhizkuntza faltako da eta, beraz, emakume hauek ezin izango dute berenondoeza adierazi.
|
|
|
Eredu honen iraunaldia zehazten zaila bada ere, ziur asko bi aldaketa prozesu nagusiren artean kokatu genuke: alde batetik, euskal emigrazioak bizi izan zituen aldaketak (emigrazio ekonomikoaren desagerpen geldia eta Gerra Zibilaren osteko erbestealdia), eta Euskal Herrian bertan euskal hezkuntzaren
|
munduan
gertatu zirenak (batez ere ikastolen agerpenarekin). Amerikako euskaldunek, ordurako, ez zuten beren eredurik sortu behar, Euskal Herrikoa inportatu zezaketelako.
|
|
|
Prototipo horiek ez dira kontsumitzaileak, oraingoz ez, argazkigintzako adituak konputazionala. Aldi berean, 2010ean Frankencameraren softwarea bateragarria da Nokia N900 tabletarekin, 5 megapixeleko sentsoreaz eta Carl optikaz baliatzeko Zeiss Ate irekia ganbera klonikoetara Ekimen horrek ateak irekitzen dizkie argazki kamera klonikoak egiten dituzten enpresei, ordenagailuen
|
munduan
gertatzen den bezala. Ekimen honek atea irekitzea dakar kamara klonikoak egiten dituzten beste enpresa batzuk argazki merkatuan sartzean, ordenagailuak.
|
|
|
Feminismoak mundua begiratzeko beste ikuspegi bat ematen dizu. Gero,
|
munduan
gertatzen dena kontatu behar duzunean, beste gauza batzuk ere ikusten dituzu; munduaren begirada osoagoa duzu. Emakundek aukera eman dit munduko emakume zoragarri asko ezagutzeko.
|
|
|
Batzuk ezagunak, Palestinaren kasua, adibidez. Beste batzuk oharkabean igarotzen dira
|
munduan
gertatzen den albiste uholdearen barruan.
|
|
|
Norberak bere bizitzako ibilbidea aztertzen duenean, beti autoritate bat agertzen dela jabetuko da; horren eraginez betaurreko batzuk janzten dira, eta ez da nahi dena ikusten, betaurreko horiek nahi dutena baizik. Sineskeriaren
|
munduan
gertatzen da hori. Hortik datorren mentalitatea da desegokia.
|
|
|
Haren estiloa blues harmonika jole gehienak erabiltzen duten ohikoa ez bezalakoa da. Konpositore gisa sentimenduak esploratzen ditu eta bere ingurura begiratzen daki
|
munduan
gertatzen den guztia adierazteko. Gainera, ahots izugarria, karisma eta eszenatokian presentzia dauzka.
|
|
|
Ondokoak dira azken 20 urte inguruan
|
munduan
gertatutako suterik handienetako batzuk:
|
|
|
Zaila da oso
|
munduan
gertatutako jazoera guztiak lantzea. Horregatik, garaian garaiko gertaeretan murgildu gara.
|
|
|
Hori guztia hobeto ulertzeko, International kantua dugu: Maalen iritziz, Afrika
|
munduan
gertatzen ari diren gauzetik urrunegi dago maiz, eta inguruko gauzak ezagutu ditu aurrera egiteko; bide horretan, beharrezkoak dira borroka tribalak amaitzea eta hezkuntza bultzatzea. Antzeko mezua topatzen dugu hasierako Television leloan:
|
|
|
Zinebi, ordea, leiho izatea nahi dute antolatzaileek.
|
Munduan
gertatzen dena ikusteko leiho handi eta gardena. Merkatuak ezarritako irizpideetatik aldenduriko filmak eskainiko ditu, horrenbestez, sail ofizialean zein handik kanpo, hilaren 23tik 28a arte.
|
|
|
Izan ere, klase borroka gauza da elkartasuna lortzeko arrazen, nazioen, erlijioen gainetik. Hori onartzen ez dutenek, dio Bensaidek, topatuko dira tribuen, etnien, erlijioen, arazo komunitarioen liskarrekin, eta hori, gaur egungo
|
munduan
gertatzen ari den bezala, atzerapena litzateke. Aldiz, klase borroka internazionalismoaren oinarri materiala da lanaren mundializazioari erantzuna emateko.
|
|
2010
|
|
|
emaztea eta seme alabak hilen dizkio, eritasun larriak igorriko dizkio eta ondasun guziak galaraziko. Jobek, hala ere, tinko eutsiko dio bere fedeari, gertatzen ari zaionak beretako zentzurik ez duen arren, badakielako
|
munduan
gertatzen den guziak esanahia duela Jainkoaren baitan.
|
|
|
Ez da eutsi beharreko federik.
|
Munduan
gertatzen den guziak ez du inoren baitan zentzurik. Mundua absurdoa da, eta kito.
|
|
|
Errealitatearen kronista izateko,
|
munduan zehar
gertatzen dena ikusi eta entzun ondoren, etxean lasai dagoenari kontatzeko. Halaxe erakutsi zidaten fakultateko lehen urte haietan.
|
|
|
Eta bestea, geroz eta aberats gutxiago egonen dela, baina aberatsagoak, eta geroz eta pobre gehiago, pobreagoak. Hori ari da
|
munduan
gertatzen azken urteotan: planetako aberatsenen %20a geroz eta aberatsagoa da, munduko aberastasunen %80a izateraino, eta biztanleen %80a gainontzeko %20arekin bizi da.
|
|
|
Haien sosak eta gureak ausarki gobernatzen dituztenek guri esaten digute kontuz ibiltzeko gastatzen dugunarekin, bestela paga jaitsi edo kendu digutelako. Gu ume gaizki heziak gara haientzat, eta
|
munduan
gertatzen diren gabezia eta zorigaitz guztien errudun egin nahi gaituzte. Eta iradokitzen digute haiek meritu handiagoak egin dituztelako iritsi direla hor egotera, gure gainetik.
|
|
|
Horren adibide gisa bi gauza aipatu ditu:
|
munduan
gertatzen diren abortuen% 20 naturalak direla eta gizakiaren masailezurrean ez dagoela agin guztientzako lekurik.
|
|
|
Euskarazko eskola nahi zuenak baino askozaz zabalagoa normalean. Urteen joanean, ordea, aldatu egin dira gauzak eta egungo egunean, ikasmaila eta eskualde jakinetan bereziki, zail da erdara hutsezko aukera handirik topatzea190 Hortik ezin ondoriozta daiteke, jakina, gurasoek aukera hori izan ez dutenik azken mende laurdenean eta, beraz, eskola
|
munduan
gertatu den bilakaera beren gogoz kontrakoa, goitik inposatua edo induzitua alegia, izan denik. Ez dago motibo argirik hori baieztatzeko.
|
|
|
Hau ez da bidezkoa.
|
Munduan
gertatzen diren gauza txar guztien errua bota behar didazu?
|
|
|
Artea ez dago
|
munduan
gertatzen diren gauzetatik aparte, Alberto Schommerren arabera (Gasteiz, 1928). Horregatik, min egiten didate zenbait gertakarik.
|
|
|
"
|
Munduan
gertatzen denetik zerbait ulertu nahi badugu, ezin dugu nazio kontzeptua alboratu". 1308
|
|
|
Gizarte konplexuetan, instituzioetan parte ez hartzearen ondorioa, erlatibismoa eta desilusioa izaten dira; erradikalismoaren ondorioa, aldaketarik ezin egitea. Munduko Literatura berplanteatu egin da, askatasunaren eta berdintasunaren alde, ez eurozentrikoa ez nazionalista izango ez den beste artikulazio batekin,
|
munduan
gertatzen diren botere erlazioen imitazioan molda ez dadin. Hori utopia da oraindik, baina parte hartuz bestetik ezin da lortu.
|
|
2011
|
|
|
Kontuan hartu behar da Tunisian aurreko neguan izan ziren gertakariak oso garrantzitsuak izan zirela eta gerora beste herrialdeetan eragina izan dutela.Azaroaren 11n hasiko ditu ofizialki emanaldiak Utopia TVk. Zer emango duzue?
|
Munduan
gertatzen dena kontatuko dugu. Ez dugu telebista itxi bat egin nahi, jendaurrean baizik.
|
|
|
Manipulazio tarte handia dago. Gure gizarteak
|
munduan
gertatzen denaz jakiteko bitarteko gehiago dauka, baina horrek ez du egia bermatzen. Bestalde, berehalakotasunak gertakariaren larritasuna eragiten du jendearengan.
|
|
|
Errealitatea da. Baina ez dut uste hemen gertatzen dena isolatua denik
|
munduan
gertatzen denetik, mundu osoan diskurtso ideologiko mailan pauso handiak eman dira eskubideen urraketetan, eta horrek eraman du jendea asko pentsatzera terrorismoaren aurka torturak balio duela, hemen are gehiago gatazka pil pilean dagoelako. Espainiako Estatuak lan ideologiko handia egin du, baita torturaren arloan ere.
|
|
|
Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan esaterako, errealitatearekin harremanetan jartzen dira eta DBHko koordinatzaile Izaskun Aldaiak dio horrek aukera ematen diela konturatzeko bertan egiten duten lanak errealitatearekin eta egunerokotasunarekin zerikusia duela, eta ez dela lau pareta artean geratzen: " Eguneroko gaien inguruan egiten dugu lan, gaur egun
|
munduan
gertatzen diren gauzen inguruan, telebistan ikusten dituzten horien inguruan. Beraz, hemen ikusten dena errealitatearekin lotzea lortzen dugu".
|
|
|
ez ziela inondik ere eragotzi. Buruan ote zuen, bada, Estanisekin izan zuèn eztabaida eta haren ondorioz nahi ote zuen ikasleek plazan gertatutakoa ikustea, benetan ohar zitezen gerra zela
|
munduan
gerta zitekeèn hondamendien hondamendia. Edo etorkizunak eta etorkizunari lotutako goiti beheiti arazotsuek kezkatzen ote zuten maisua, maila batean edo bertzean, blokeatzerainoko jarreran?
|
|
|
Zalantzarik gabe, demokrazia ariketa bat da hau, eta baita ekimen politiko intelijente bat ere,
|
munduan
gertatzen ari denetik ikasbidea atera nahi duena. Imajinatzen ote du inork Espainiako presidente batek Euskal Herrirako antzeko ekimenik aurkeztea?
|
|
|
Beharbada, gaurko
|
munduan
gertatzen ari den hizkuntzen heriotza irudikatzeko, etnozidioaren kontzeptua egokiago datorkigu. Ez noski, arestian aurreratu dugun moduan, genozidioaren aztarna zantzurik ez dagoelako, ezta genozidioaren adibideak urri direlako ere. Gertakari tragiko horiek ez dira ahitu zoritxarrez munduan, baina, jakina, hizkuntz heriotzaren jazoera hain hedatua dagoenez gero, etnozidioaren bidea aukeratu dute estatu etnozentriko gehienek.
|
|
|
|
Munduan
gertatzen ari den hizkuntzen eta kulturen galera testuinguru horretan kokatzen da. Jakina, herri menderatu guztien erantzun ahalmena ez da antzekoa.
|
|
|
Are gutxiago, berriz, halako eskema sinplifikatu eta zurrunen aldera lerratuko. Baina, guztiarekin ere, ez zait iruditzen paradigma horren azalpen indarra gogobetegarria denik.
|
Munduan
gertatzen ari den hizkuntz hondamen guztia modu koherentean azaltzeko gaitasunik ez diot antzematen. Kasuistika mugagabearen eskemak ez baitigu, besterik gabe, gauzen zergatia askorik argitzen, eragile nagusiak eta eratorriak galbahe zorrotzetik iragan ezean.
|
|
|
Gezurra dirudi, hortaz, mundu biologikoaren eremuan dauden aniztasun balioak gutxiesteko asmorik gabe, hizkuntzen
|
munduan
gertatzen ari den naufragioaren aurrean hain erraz amore ematea. Etsiak hartzea.
|
|
|
–Lasaitu zaitez, emakumea,
|
munduan
gertatzen den guztia ez da nire errua, esan zion Martinek zerbeza bat edalontzian luzatzen zion bitartean. Martinek beste bat zuen eskuan.
|
|
|
Oro har,
|
munduan
gertatzen ari diren joerak honela laburbil daitezke:
|
|
|
Desagertzea, ala, erailketa? Gaur egun
|
munduan
gertatzen ari den hizkuntzen desagertze erailketaren atzean zer dagoen jakiteko baliatuko dugu «hizkuntzazidio»ari buruzko atala. Bukatzeko, hizkuntza aniztasunaren hainbat aldarri bildu dugu.
|
|
|
Gastronomiarekiko plazera Elikadura ohituretatik haratago, baina harreman estuan, gizakia gai da bere kultura sukaldearen bidez adierazteko. Neurri batean, “reality televisivos” en, sukaldaritza kanalen, liburuen edo giden bidez sukaldaritzaren
|
munduan
gertatzen den leherketa mediatikoak hori berresten du. Hainbat taldek iraindua bezain bizia, goi mailako sukaldaritza edo goi mailako gastronomia zentzumenez gozatzeko modu bat da, non nutrizioak, bere aldetik, bigarren mailako zeregina baitu.
|
|
|
Finantzen eta aseguruen
|
munduan
gertatzen da: aurrezki produktu bat, inbertsio produktu bat edo poliza bat sinatzen denean, pertsona gutxik irakurtzen dituzte liburuxkak eta kontratuaren baldintzak.
|
|
|
Gogoratzen duzue txikitan munduaren bukaerak iritsi behar zuela esaten zigutenean? Nola imajinatzen zenuten? Azken denboraldian
|
munduan
gertatzen diren gertaerei buruzko albisteak ikusten ditudanean munduaren bukaera datorrela esango nuke.Japoniara, bai, ailegatu da: lurrikara, itsasikara, tsunamia eta, dena borobiltzeko eta ondorioz, Fukushimako zentral nuklearraren erradiazio isuria (10.000 hildako, 600.000 ebakuatu (non sartuko dira?).
|
|
|
Komunikabideetako arduradunak, aldiz, kantitatea eta azkartasunaren aldeko apustuan daude tematurik, teknologia berrien ahalmenaz baliatuta. Etengabeko albisteen joan etorriak ikusita, jende askok
|
munduan
gertatzen denaren berri jasotzea erraza dela pentsa dezake: telebista, irratia edo ordenagailua piztearekin aski da, nonbait.
|
|
|
Albistea lanbide dutenen artean gehiegi dira aipaturiko pitokeria sinestarazi nahi digutenak:
|
munduan
gertaturikoa ezagutu nahi baduzu, irakurri nire artikuluak, entzun nire irrati sermoiak, ikusi nire telebistako albistegia. Kazetariaren ospea zenbat eta handiagoa izan, orduan eta nabarmenago jainkotzeko arriskua.
|
|
2012
|
|
|
|
Munduan
gertatzen diren istripuak populazioaren %30i gertatzen zaizkiola entzun genion duela gutxi osasun arloko lagun bati. Estatistika batek zioen.
|
|
|
Gure imaginarioan ezinezkoa zena, gurean da bete betean, harrapatu egin gaitu. Alabaina, orain dela gutxi arte, bazirudien
|
munduan zehar
gertatzen ari ziren ezbeharrak ez zirela guregana ailegatuko. Sinetsita geunden ez zeukatela zerikusirik gurekin, ahalguztidunak ginela mendebaldeko bazter hauetan, menderakaitz.
|
|
|
Geografo batek balio dezake urrutiko nahiz hurbileko mendi, ibai eta herriak deskribatzeko. Zerbitzu ona egin lezake ere
|
munduan
gertatzen ari diren fenomeno garrantzizkoak lekuetan kokaturik ondo azaltzen baditu. Lehiakortasun edo konpetitibitatea, esate baterako.
|
|
|
–Barkatu, baina ezin dut sinetsi. Gauza horiek ez dira nire
|
munduan
gertatzen.
|
|
|
Ez zitzaidan ezer bururatu ondorio horietako bakar bati aurka egiteko, eta horrenbestez nire baitan indar handiz sendotu zitzaidan uste hura, alegia, Jainkoak erabaki behar izan zuela niri gertatutako guztia gertatu izana, eta zoritxarreko egoera horretaraino Haren borondateak eraman ninduela, Hark baitzuen ahalmen osoa, ez bakarrik nire gain, baita
|
munduan
gertatzen ziren gauza guztien gain ere. Berehala etorri zitzaidan burura:
|
|
|
Munduko Literatura berplanteatu egin da, askatasunaren eta berdintasunaren alde, ez eurozentrikoa ez nazionalista izango ez den beste artikulazio batekin,
|
munduan
gertatzen diren botere erlazioen imitazioan molda ez dadin. Hori utopia da oraindik ere, baina parte hartuz besterik ezin da lortu (Sarrionandia 2010b:
|
|
|
31). Gaur egun, argi gelditu da bertsolaritzaren indarra ondoegindako lanaren emaitza dela, eta euskal kulturaren
|
munduan
gertatzen dena, badarik ere, bertsolaritzaren gehiegizko presentzia baino gehiago, beste esparrukultural gehienen ahultasuna dela.
|
|
|
Beraz, Hirugarren
|
Munduan
gertaturiko mobilizazio indigenak mundu mailako erreferente bihurtuko ziren gizarte zibil zein akademikoentzat, komunikabide eta politikoen arreta erakarriz (Shiva, 1998). Amazonia, Narvada edo Chipckon gertaturiko mobilizazioak globalizazio neoliberalaren aurkako sinboloak bihurtu ziren eta aldaketa sozial eta politiko baten beharra erakutsiko dute.
|
|
|
Euskarazko hedabide nazionalek tokiko informazioari uko egin diote. Hortaz, Euskal Herriko albisteak eta estatuetan zein
|
munduan
gertatutakoak zabaltzen dituzte. Tokiko hedabideek, ordea, bertako informazioa baino ez dute plazaratzen.
|
|
|
Irudia: B editorea Janaria prestatzen ez jakitearen mugak Azken hamarkadetan mendebaldeko
|
munduan
gertatu diren aldaketa soziologiko eta kulturalekin, agerian geratzen dira gazteen sukaldaritza trebetasun gutxi. Belaunaldien artean transmititzen zirenez, eta, zehazkiago, etxean zeuden emakumeen artean, emakumea ordaindutako lan merkatuan sartzeak eragina izango zuen amek eta, oro har, familiak sukaldaritzan gutxiago jardutean.
|
|
|
Eguaztenetan emango dute, 22:15ean hasita. " Modu kritiko batean
|
munduan
gertatzen diren gaiak azalarazi eta entzuleak hausnartzera bultzatu gura ditugu. Fracking ari buruz egingo dugu berba, adibidez".
|
|
|
Surrealistek, aldiz, artearen betiereko unea azpimarratzen dute, eta hori da beraiek beren obretan plasmatu nahi dutena. Amodioa bezala, artea ere
|
munduan
gertatzen da eta hor utzi behar ditu bere aztarnak. Mallarme edo Kafka, literaturan; Schonberg edo Messiaen, musikan; Picasso, pinturan.
|
|
|
Zer ari da
|
munduan
gertatzen hain gaizki egoteko. Zer gertatzen da munduarekin?
|
|
|
Egungo pentsalari askok filosofia bere amaierara iritsi dela uste du; filosofiak, kasurik onenean, beste ezagutza eremu batzuetan integratu behar duela eta, kasurik okerrenean, bere historia kontatzen aritu behar duela, hots, bere bilakaera loturarik gabeko ideien sekuentzia bailitzan, edo, bederen, egun
|
munduan
gertatzen denarekiko inolako loturarik ez duen sekuentzia gisa errepikatzeari ekin behar diola. Historizismo hori XIX. mendeaz geroztik gailendu zen Alemanian.
|