|
2001
|
|
|
Edozein modutan ere, garaian literatura, eta konkretuki, nobela mailan eragin ziren aldaketa horiek euskal irakurleriarengan sortu zuten etendurari, euskal
|
munduak
bizi zuen egoera erantsi behar diogu: zenbat irakurle alfabetatuk irakur zezakeen Ene Jesus bezalako nobela bat?
|
|
|
|
Munduak
bizi duen aro berri honetan euskarari leku bat aurkitu nahi badiogu, Mitxelenak eskatzen zuen benetako leku nahikoa, abiapuntua izan da euskararen kultur eta hizkuntz esparru osoan (guk zentzu kultural argi batez Euskal Herria deitzen dugun horretan, alegia) euskara herritar guztion kultur ondaretzat hartua izatea; herritar guztiona esan nahi dut: euskaraz jakin eta egiten dugunona, baina baita ere euskararik ez dakitenena ere.
|
|
2003
|
|
|
348 lagun bildu ziren oraingo honetan, aurreko urtean baino 150 gutxiago. Jaitsiera horren arrazoi nagusia Euskaltzaindiaren B titulua ateratzeko ikastarorik ez egotea izan zen, aurreko urtean ia berrehun lagun bildu baitzituen jarduera horrek; baina beste arrazoi bat ere aipatu zen, hots, irakaskuntza
|
munduak
bizi zuen tentsio giroaren eraginez, jende askok oporrak aukeratzea UEUren ordez. Beste aldaketa garrantzitsu batzuk ere gertatu ziren:
|
|
2008
|
|
|
bere burua katolikotzat zuen, noski, baina ez erlijioak ez bere mariazaletasunak ez zioten inoiz ere eragotzi mundukoa izatea, bazekien arren, irakatsi ziotèn doktrinaren arabera, arimaren etsaiak zirela deabrua, mundua eta haragia; baina, arau orok bere salbuespena duen bezala, izen handiak bere bide bereziak zituen, markesa andereak naturaltasun osoz ibiltzen zituenak: ondorioz, munduan bizi zen eta
|
munduak
bizi zuen, kontzientzi arazo handirik gabe. Eta bere mundu hartan, jakina, soinekoak eta festak maite zituen.
|
|
|
bere burua katolikotzat zuen, noski, baina ez erlijioak ez bere mariazaletasunak ez zioten inoiz ere eragotzi mundukoa izatea, bazekien arren, irakatsi ziotèn doktrinaren arabera, arimaren etsaiak zirela deabrua, mundua eta haragia; baina, arau orok bere salbuespena duen bezala, izen handiak bere bide bereziak zituen, markesa andereak naturaltasun osoz ibiltzen zituenak: ondorioz, munduan bizi zen eta
|
munduak
bizi zuen, kontzientzi arazo handirik gabe. Eta bere mundu hartan, jakina, soinekoak eta festak maite zituen.
|
|
2009
|
|
|
|
Munduak
bizi duen krisiak, hala ere, ezkontzetako menuetan du eragin handiena. Bai, horretan gutxiago gastatu egiten dute, baina emaztegaiaren soinekoa ukitu ere ez da egiten.
|
|
|
aro jakin baten ilusioak, ereduak, nahiak, desioak eta beldurrak zeintzuk diren, horixe seinalatzen digu. Ze
|
mundu
bizi dugun eta zerk bizi gaituen ikusiko dugu. Ecok dio gizarte industrialak Superman aukeratu zuela.
|
|
|
Elizaren eta Partiduaren ostean, Korporazioak ditugu. Eta erakunde horiek
|
munduan
bizi ditugun arazo sozial, humano eta ekologiko askoren bihotzean daude. Asko eta asko estatuen ahalmenetik gora daude.
|
|
|
Asko eta asko estatuen ahalmenetik gora daude. Nahikoa da zenbait korporazio transnazionalen lorratzari segitzea, euren jokabide gidoiari erreparatzea, gaurko
|
munduak
bizi dituen arazo larri askoren pista jarraitzeko. Gaurko munduaz informatzen digute, beharbada beste inork ez bezala.
|
|
|
Lehenengoz, soilik kapitalista den
|
mundua
bizi dugu. Eta, garrantzitsuagoa dena, berorrek bizi gaitu.
|
|
2010
|
|
|
Espainiako antzerki munduan izen handiko profesionala da Veronese, Mujeres soñaron caballos edo Un hombre que se ahoga lan ezagunen arrakastaren ondoren. Bizkaiko hiriburuan Glengarry Glen Ross antzezlanarekin izango dugu eta Arriaga Antzokiak berak gogoratu duenez testuak gaurkotasun kezkagarria du, gure
|
munduan
bizi dugun krisi ekonomiko eta finantzario zital honen ondorioz.
|
|
2012
|
|
|
Deshazkundea ez da engoitik urrutiko exotikokeria. Decroissance, Decrescita, Decrecimiento, Degrowth...
|
munduak
bizi duen krisi erraldoiari buruzko gogoetetan etenik gabe azaltzen den proposamena da. Mundutarrek bizi hobe bat izan dezaten ekonomiak hazi ez baina hertu egin behar duela.
|
|
|
Honetaz jabetuta, herri indigenek proposamena egin diote nazioarteko erkidegoari aniztasun etnikoa kudeatzeko bide berriak proposatuz. Independentzia bilatzen dutela diotenei ko dependentziaren debatea proposatu diete; hau da, estatuekin pareko gisa jokatuz, beraiekin batera
|
munduak
bizi dituen arazoei aurre egiteko eta elkarrekin bizitzeko marko berria eraikitzea. Proposamen horrekin indigenek besteekiko zer dependentzia maila izango duten erabaki nahi dute, elkarren mendetasunaren ondorio ezkorrak kudeatu eta baikorrak sustatu (mutual dependence).
|
|
2015
|
|
|
Orain, esate baterako, bere egonezina aldarrikatu nahiko luke, inguruko guztiei jakinarazi kezkatuta dagoela, hegazkin batera igo den lehen aldia badu ere ez duela hegaldiak izutzen, alaba duela gaixorik Londresen, eta haren gaixotasunak duela arduratuta. Baina badaki ezinezko duela, bakoitza bere
|
munduak
bizi duela.
|
|
|
Segundo batzuk lehenago bere egonezina aldarrikatu nahiko zuen emakumeak, inguruko guztiei bere kezken berri eman, alaba gaixorik duela adierazi, baina jabetua zen ezinezko zuela, bakoitza bere
|
munduak
bizi duela. Orain, berriz, gizonaren galderari erantzun nahi lioke, bere egonezina aitortu, erreka haien iturriaz mintzatu, kontsolamendua aurkitu haren hitzetan, baina mututu egin da, ez du hitzik, negar zotinak bakarrik, gero eta negar zotin ozenagoak, gero eta negar zotin bortitzagoak.
|
|
2016
|
|
|
Hogeita hamar urtez, antzerkiak idatzi zituen, norabide intelektual bat erakutsiz. Euskal Herriko jendeak
|
munduan
bizitzeko zuen era erakustetik, euskalduna izateko izan behar zen nortasun kulturala aldarrikatzera iritsi zen. Euskaldunen historia birmoldatuz, taularatuz, euskal nortasunaren aldeko antzerkia sortu zuen.
|
|
|
Azpimarratu beharreko datua inbertsioan dago, azken urte honetan enpresen heren batek inbertsioren bat egin dutelako, 2008 urtetik gertatzen ez zen zerbait. 2016ko enpresa giroa onuragarria eta sendoa da, Bazkundearen ondorioen arabera, baina zuhurtziarekin hartuta, ekonomiak eta
|
munduak
bizi duen egoera geopolitikoa eta Europak izango duen hazkunde motelaren aurreikuspena kontutan izanik.Gipuzkoako enpresak Europakoekin konparatuz, gipuzkoarrak susperraldia gehien sendotu dutenen taldean daudela ondorioztatu du Bazkundeak; izan ere, Europako batez bestekoaren goitik daude, batez ere esportazioetan eta barru merkatuan. 2015ean barne merkatuan egindako salmentei buruz, Gipuzkoako enpresarietatik %57k, 2014arekin alderatuz, gehitu egin dituztela adierazi dute, eta hau bera esan duten enpresaburu europarrak %34 izan dira.
|
|
2017
|
|
|
Aldaketak zenbakitan emanda, bost hamarraldiren ondoren, 0 urtetik 18 urte arteko heziketa eskaintzen du, eta 978 ikasle, 572 familia, 118 laguntzaile eta 86 langilek osatzen dute ikastola. Zenbakietatik harago, hezkuntza
|
munduak
bizi dituen erronkei eta aldaketa giroari engaiatuta dabil ikastola azken bolada luzean.
|
|
|
emakumezko artisten egoera EAEn iritzi artikuluan aletu zituenak. Emakume sortzaileek artearen
|
munduan
bizi duten egoeraren argazki bat osatzeko jo du BERRIAk ere adituarengana. Artista baten ibilbidea zehazten duten mailak aztertu ditu ikerlariak:
|
|
2019
|
|
|
Herritarrei egunerokoan euskara erabili ahal izateko bitartekoak eskaintzea da gure jomuga, eta hori lortu ahal izateko lanean dihardugu. Tamalez, euskalgintzak bizi dituen gabeziak (edo baliabide urritasunak) gutxi ez eta kazetaritza
|
munduak
bizi duen krisialdia ere pairatu beharrean aurkitzen gara euskal hedabideak.
|
|
2020
|
|
|
Izan ere, buruarekin eta arrazoimenarekin baino itsasoarekin eta sentimenduekin lotutako kontakizun bat da. Oro har,
|
munduan
bizi dugun egoerari zentzua ematen saiatu naiz, eta bihotzetik abiatutako irtenbide moduko bat ere planteatzen dut bertan.
|
|
|
Etxamendiren obra narratiboaren osotasuna kontuan harturik, gaiaren ikerketa literarioa ekoizpenetik ekoizpenera barneratzen jarraitzen du. Baserriko
|
munduak
bizi duen ezinegonean kontzentratzen da. Bidean, euskal errealitatearen mitografia alternatiboak159 eraikitzen ditu, irakurleak hunkitzeko eta herri zapalkuntzari narrazio literarioaren bidez buru egiteko.
|
|
|
Izan ere, buruarekin eta arrazoimenarekin baino itsasoarekin eta sentimenduekin lotutako kontakizun bat da. Oro har,
|
munduan
bizi dugun egoerari zentzua ematen saiatu naiz, eta bihotzetik abiatutako irtenbide moduko bat ere planteatzen dut bertan.Izan ere, nire ustez, buruak sentimenduetatik eta benetan nahi dugun horretatik aldentzen gaitu. Aldiz, bihotzak, ura eta itsasoa bezala irudikatzen dudanak, elkartu egiten gaitu, eta horrek lagundu egiten digu gure bizitzan zehar.Nola sortu zen bi zarauztarren artean pelikula egiteko ideia. T.
|
|
|
1.000 gigawatt dauzka instalatuta, eta 121 gehiago ari da eraikitzen. Aldi berean, Asiako herrialde erraldoi hori da energia berriztagarriei bultzadarik handiena eman diena,
|
munduak
bizi dituen kontraesanen seinale.
|
|
2021
|
|
|
Guziz grinaturik dago ikusiz Eliza katolikoaren baitan areagotuz doan leizeaz, iraganari buruz itzulirik dauden erlijio legalista baten aldekoen eta aldien ezaugarrieri adi dauden urrikalmenduaren iraultza baten bultzatzaileen artean. " Zentzu izpiritualez irakurri behar da Jainkoaren mintzaira gure
|
munduak
bizi dituen gertakarietan" dio. " Ordua da konprenitzeko kristautasunaren historiaren kapitulu bat bere bururat heldua dela, eta berri bat prestatu behar dugula.
|
|
|
Udaberriak urtero bizitza eraberritzen dela gogorarazi ohi digu. Aurten udaberria
|
munduak
bizi duen osasun larrialdiaren arrastoarekin dator. Egoera horrek eragindako kalteentzat erantzun zehatz eta berritzaileen beharra ere ageri agerian geratzen ari zaigu.
|
|
2022
|
|
|
Zalantzan jar daiteke, agian, ea aste honetako beroa zuzen lotuta dagoen
|
munduak
bizi duen klima aldaketarekin. Baina inork ezin izango du zalantzan jarri Nafarroako tenperatura 1,2 gradu igo dela batez beste azken mende erdian, edota Pirinioetako glaziarren laurdenak desagertu direla azken hamarkadan.
|
|
|
Militantziaren krisia
|
munduak
bizi duen krisiaren «sintoma» dela erantsi zuen Blancok. Are, zehaztu zuen militatzeko eredu jakin batzuk daudela krisian, zehazki Euskal Herriko ideologia jakin batzuekin lotutako «eredu zurrunak».
|
|
2023
|
|
|
" Brasilen berreraikuntzaren eta bizitza onaren alde" lelopean, gai batzuen inguruan gogoetatu eta, proposamen zehatzak agertu dituzte. Baserri
|
munduan
bizi duten egoera hobetzeko xedez aipatu gaiak hauek izan dira: demokrazia eta burujabetza, politika sailean emazteen parte hartzea, indarkeriaren kontrako borroka, gorputzaren eta sexualitatearen errespetua, ingurumen eta klima justiziara, elikadura, uraren eta energiaren burujabetasuna, lurjabetza eskubideak, bioaniztasuna, agroekologia, osasunaren eta hezkuntzaren defentsa.
|
|
|
Zerrenda osatuta, Zupiriak nabarmendu zuen nolako balioa duten kulturak eta literaturak aberastasun propiorako eta izpiritu kritikoa sustatzeko, «bereziki Europan eta
|
munduan
bizi ditugun ziurgabetasun eta zailtasun garaiotan». «Munduko arazo eta zirkunstantzia klasikoekin elkartzeko gonbita egiten digu Mirenen saiakerak, eta itzulpenean saritu dugun lanak, berriz, aukera ematen digu munduko beste leku batera hurbiltzeko, eta beste modu batean ezagutuko ez genituzkeen gauzak ezagutzeko».
|
|
|
Gaitzetsi zuen gizartea naturarekiko «konexioa» pixkanaka galtzen ari dela, hari bizkarra emanda. Horri egotzi zion, hain zuzen, egun
|
munduak
bizi duen «krisi ekosoziala»: natur balioen galerari.
|
|
|
Programatzaile eta kultur eragileei zuzendutako azoka hau, beste herri batzuetako eta bertoko dantza eta antzerki taldeentzako erakusleiho paregabea bilakatzen da urtez urte. Bestalde, batzuetan antzerki
|
munduak
bizi dituen prekaritate eta penak alde batera utzita (ezkortasunak inori ez baitio onik egiten), Gijonen ospatu zen Feten jaialdian (Umeentzako Europako Arte Eszenikoen Jaialdia), sarituak izan ziren euskal artista eta taldeak zoriondu nahi nituzke. Epaimahaiak, Pinocchio, figlio di Geppetto piezagatik Jokin Oregiren zuzendari lana, eta Asier Sotak Borobil Teatroarekin Ali Baba eta 40 lapurrak antzezlanean egiten duen aktore lana saritu zituen.
|
|
|
Baina ez dakit
|
Munduak
bizi duen esperientzia handi bat da eta ezin dut hori bizi.
|