|
2000
|
|
|
Ez da erraza euskalkien lekua zein behar duen izan adostea baina horren inguruan, zaratarik atera barik, diskurtso bat eraikitzen joan behar dugu apurka. Horrez gain, ondo
|
legoke
idazle, euskaltzale eta abarren artean euskalkia batuan sartzeko kanpaina eta praktika bat bultzatzea.
|
|
|
Askatasuna familiako egoeragatik iritsi zitzaion bestela kartzelan
|
legoke
egun bere iritziz. Aspaldi behar zuen aske izan edonola ere, orain sei urte bete baitzuen legeak agintzen duena.
|
|
|
Esan beharra dago zentral nuklear horietan partaidetza garrantzitsua duela Iñigo de Oriolek zuzentzen duen Iberdrola euskal enpresak. Baina, Espainiako Gobernuko Lehendakaritzarako hautagai den Joaquin Almuniak orain dela bi hilabete adierazi zuenez, bera Moncloara iritsiko balitz, zentral horiek, pixkanaka, 2015 urterako ixteko prest
|
legoke
. Horrek itxaropenari leiho bat zabaltzen dio energia nuklearra baztertu eta energia berriztagarriaren alde egin nahi dutenentzat.
|
|
|
Bigarren alorrean Film Comission deritzan film batzordea
|
legoke
. Batzorde hau, administrazio publikoaren laguntzaz, ikus entzunezkoen ekoizpena bere ekintza eremura erakartzeaz arduratuko litzateke.
|
|
|
Legearen aldetik ez dago aitzakiarik. Madrilgo Gobernuak eta Espainiako Federazioak baimena emanez gero FIFAren aldetik ez
|
legoke
arazorik. Azken finean arazoa politikoa da"
|
|
|
Sinai:: Israel prest
|
legoke
basamortu au uztera, gudarik gabe geldituko balitz. Xarm el Xeik::
|
|
|
" La nuestra tierra" astekari leonesista apirilean agertu zen. Nagusiki gaztelaniaz baina leoneraz ere idatzitako agerkaria da, eta bultzatzaileen berbetan, leonera kopurua igotzean
|
legoke
erronka.
|
|
|
Sekulako istilua ekarri zuen, baina gaur inork ez du eztabaidatzen Maria Cristinari buruz. Maria Cristinarik gabe ez
|
legoke
Zinemaldirik. Kursaala ere hor dago, eta nik erosi nuen terrenoa, gaur dena egin ahal izateko.
|
|
|
Honako hau, azalkerian oinarrituriko literatura dugu; hots, sakontasunik gabekoa. Antza denez, narrazio hauetan ageri den sakontasunik eza, islatu nahi den gizartearen beraren azalkerian oinarriturik
|
legoke
. Hau da, inongo baliorik gabeko gizartea eraikitzen da; Gotzon Garatek zioen bezala" balio gehiegi eskaintzen dire10 Ikus Granta aldizkariaren 8 eta 19 zenbakietan eskainiriko antologiak. lako, balio guztiak gutietsiak dauden gizartea" eskaintzen zaigu. (Deia VIII)
|
|
|
Beraz, egitate ekonomiko gisa islatzen da egunkarietan.Honek hipotesi bi planteatzera garamatza. Lehena, jadanik Lizarra Garaziko itunareneraginari lotuta
|
legoke
: Euskal Herri osorako politikagintza indartuz joan den neurrian, Euskal Autonomia Erkidegorakoa ahuldu egin da.
|
|
|
2 Egunkarien sekzioetan, albisteak sortu diren herrian edo eragina dutenlekuan kokatu lirateke grafikoki. Horretarako, ondo
|
legoke
sekzioarengoialdean Zazpiak bateko mapa txiki bat erakustea, orrialdean agertuko direnalbisteak zein herritakoak edo zein lurraldetakoak diren azpimarratuz.
|
|
|
9 Neurri handiko mapak erakustean, ondo
|
legoke
, sistema hidografikoaerakustea. Aturritik Ebrorainoko ibai sistema erakusteak batasunaren eta pertenentziaren ideiak sozializatzen lagun dezake.
|
|
|
Sentipenaren eta kontzientziaren artean, proiekzioa
|
legoke
, gestaltean, jabetzearen aurkako erresistentziatzat hartzen duguna.
|
|
|
Traszendentalismoz jantzitako Historia, beraz, momentuhonetako legitimitate guztien oinarria litzateke, horien arabera. Balizko historiahorretan den dena
|
legoke
jadanik: euskal nazioa, euskal estatua, zuzenbide propioa.historia, jarraitu beharreko eredu bihurtu da.
|
|
|
Hala eta guztizere, kulturaren bitartekotza dago tartean, gizarte egiturari darion kategoria sistemarenadierazkizunak mezubide ditugula. Arestian esan dudanez, bigarren tesi honetatikhurbilago
|
legoke
egungo Txillardegi, hizkuntzaren hipostasiziotzat jo dezakegunhartatik baino. Alegia, hizkuntza gainerako giza errealitate ororen euskarritzat hartzenduen hartatik baino.
|
|
|
Bistakoa denez, sormen monetarioak existituko ez balira, arrazoiketa biziozko zirkuluan, gurpil eroan edo sorgin gurpilean, alegia? hartuta
|
legoke
; izan ere, edozein sormen monetariorik ezean, jendeak ezinizango luke eskuratu banku monetaren inolako kopuru positiborik; ondorioz, bankuetan eraturiko gordailuak halabeharrez nuluak izanen lirateke. Beraz, logikoki beharrezkoa da bankuek jendeari moneta kopuru batzuk maileguz ematen dizkiotela onartzea, jendeak beraiei maileguz eman ez dizkien kopuruak.
|
|
|
denbora, hortaz, mundurik gabeko gizakiaren historia da. Izan ere, gizakirik gabe ez
|
legoke
denborarik munduan: gizakirik gabeko natura ez bailitzatekeespazio erreala baizik.
|
|
|
Aitzitik, adimenak burututako bereizketa miragarria da, dio Kojeve k, naturakagindurikoaren aurkakoa delako. Adimen barik ez
|
legoke
–errusinol, esentziarenberdina den errusinol adierarik, errusinol errealarekin erlazionatzeko; honek, horrenbestez, bere existentzia natural hutsera mugatuko luke esentzia hura unibokoki.
|
|
|
hitzean, hortaz, hilik da errusinol erreala. Kojeve k dioenez, errusinola eternala balitz, denboraz at izango balitz, edo denborarik gabe, errusinol ideiaez
|
legoke
errusinol errealaz bereiz. Errusinol ideiaren existentzia enpirikoa errusinolbiziduna litzateke, eta ez, errusinol?
|
|
|
hitza, pentsatua nahiz esana?. Beraz, ez legokemintzorik mundu errealean; eta enpirikoki existitzen den mintzoa gizakiarena bakarrikdenez gero, ez
|
legoke
orduan gizakirik munduan. Egia dioen mintzoa zentzumenezkokokagunetik irteten da; baina irten daiteke hemengo kokagunea, alegia, izaki espaziala, denborazkoa ere badelako soilik, iraganean suntsitzen delako.
|
|
|
Eta kontrola iturrietan sortu ohi da. Hori saihesteko, ez
|
legoke
gaizki, Ramírez-ek (1995) proposatzen duen bezala, hain boteretsuak ez diren iturriei aukera gehiago ematea edo gehiagotan aintzakotzat hartzea, baita hedabideei kontseilua ematea ere, zeinek norberaren agenda tematikoa eduki dezan.
|
|
|
hizkuntza abiapuntutzat harturik eraikiko litzateke nazioa, eta hizkuntzari esker hitz egin ahal izango litzateke kultura nazionalaz. Baina, eta hemen
|
legoke
guk aztertu nahi dugun arazoaren gakoa. Estatuaz hitz egiterakoan, garbi antzeman daiteke Fichte-k ikusmolde iraultzailearekin duen lotura.
|
|
|
Duela hiru hilabete, Londresko cityko apirileko atentatu itzel hartan, gogo txiki hori sortu zitzaidan. Ez da, izatez, lortu ezean penaz hilko nauen zerbait, baina beno, ondo
|
legoke
.
|
|
|
Ondo pentsatuta, ez
|
legoke
batere txarto Ralphek poliziei dena kontatzea, baita ni neu izan nintzela Duncan eta besteei tiro egin ziena ere. Horrelako astakeria bat ere onartuko nuke lealistak Euskal Herrira etorri eta tiroz josi nazaten.
|
|
|
Eta, haren jarraikian, halaxe mintzatu nintzaien gizon hilaren lagunei: " Eta zuetarik nor
|
legoke
bere behatzaren ebakitzeko eta oferendatzeko disposizionean, Lorenzo Cortés zaldunaren erresurrezionearen truke?" Eta guztiak elkarri beha hasi ziren, eta azkenean lurrari beha jarri ziren, zeren nehor ere ez baitzegoen hartarako prestik. Eta orduan erran nien:
|
|
|
ez
|
legoke
isiltasunik.
|
|
|
Asteburu hartan ere, aurrekoan egin bezalaxe, bere zaletasunak lantzeko aprobetxatu zuen denbora, eta atzera saihestu behar izan zituen amaren eta arreben eta lagunen gonbit zein baino zein gogaikarriagoak. Sobera
|
legoke
esatea, hala ere, bigarren asteburu hartan, gauzak erabat desberdin joan zirela, eta desberdin joate hartan funtsezko zama izan zuela noski sentzumenen aldaketak. Sukaldaritza kontuak, edo, hobe esan, janariari buruzko gustuak adibidez, zeharo aldatuta zeuden; horretan pasatu zuen larunbat arratsalde osoa, etxean eskura zituen jaki guztiak prestatzen eta probatzen, eta, betekada sekulako baten ondoren, jabetu zen lehen atsegin zituen gauza asko orain ezin zituela begi bistan ikusi ere egin, eta, alde horretatik, haren gastronomia kulturak beherakada nabarmena jasan zuela, oso txirotze tristea.
|
|
|
Orduantxe, eta estreinakoz, porrotaren zapore garratza sentitu zuen ezpainetan, eta erokeria bat egiteko aukera dantzatu zuen garunetan, konprenitzekoa da. Hala ere, nondik edo handik indarrak bildu ez
|
legoke
soberan orain esatea Cola Cao katilukada bete betea gosaldu zuela, eta lanera joatea erabaki zuen, txoritxoa inori erakutsi beharrik izango ez zuela eta. Bulegora iritsi ahala, komunera bideratu zuten oin sendo gihartsuek; ispilu aurrean jarri, eta, haur aplikatuen gisa mihia hortzartean zuela, galtzak jaitsi, eta ordurako leher zorian zuen zakil izugarriari sekulako astinduak eman zizkion, berrogeita hamazazpi hain zuzen ere, eta, esnetzean, intziri luzeetan eta dardar hordigarrietan ito zen.
|
|
|
Natura jakintsua da. Ez
|
legoke
bizian aurrera egiterik, ahanzturak babesik eskainiko ez baligu, eromenak gutaz beste egingo ez balu. Nola eraman hainbeste sofrikario?
|
|
|
Krimen gaiaren esparruan, legea, lekukoen froga onartu ezean, zigortu nahi duen krimena bera ezagutzeko ezinean
|
legoke
; krimenetan idatzizkoa zeharka baino ez baitago eta hori ere, gutxitan eta bakarka; hala ere, egitate hutsak ezin daitezke frogatu lekukoen bitartez ez bada. Lekukoen frogari ematen zaion harrera, krimen horien ikerketa eta epaiketan, premiatik bertatik dator.
|
|
|
Alabaina, zer nolako lana legeria zibila idaztea herri handi batentzat! Egiteko hori giza indarretatik gaindi
|
legoke
, herri horri erakunde berri berriak eman eta bazter eta ahazturik utziko balitz, besteak beste, herri hori, herri zibilizatuen artean, lehendabizikoa dela. Iraganaren eskarmentua da, izan ere, aintzat hartzekoa, bertan baitago gorpuzturik zentzu on, erregela eta goiburuen tradizioa.
|
|
|
Haatik, gure ezustea gainditurik, medikuarengana joatea eta kasua zientifikoki ikertzea proposatuko nuke, eta baita bibisekzioa egitea ere, horrek zaurituko ez balu. Non
|
legoke
miraria. Hortaz argi dago horrela begiratzen dugunean, mirarizkoa dena desagertzen dela; bestela, hitz honekin bakarrik esan nahi dugu zientziak oraindik ez duela gertakari bat azaldu eta honen aurrean huts egin dugula sistema zientifiko batean gertakari hau besteekin biltzerakoan.
|
|
2001
|
|
|
Lehena Udalbiltza, ez da guk asmatua, 98ko otsailean adostutakoa baizik eta, beraz, errealista; bigarren atala herrialdeen inguruan egin behar den hausnarketari hasiera ematea da, eta beraz, herrialdeen ordezkaritzarekin bigarren gune nazional bat antolatzen. Hirugarren atala Gasteizen akordioa lortzea da; hori lortu da aurretik eta, beraz, ez
|
legoke
arazorik egon behar bigarrengoz ere lortzeko. Eta laugarren puntua parlamentu nazionala da; hori ezin dela egin diote batzuek berehala, eta guk zera diogu, abertzaleei galdetuko balitzaie ea hiru probintzia edo sei probintzietako parlamentua nahi duten, denek sei herrialdetakoa esango lukete.
|
|
|
Horren ondorioz, gauden boom teknologiko honen barrutik, komeni da ez begirik kentzea zeruertzean ageri den hondamendiaren mamu beltzari. Horretarako, ez
|
legoke
gaizki Ipar Amerikako aditu eta aztertzaileen hitzak entzutea, ekonomia berriak" heltzear duen erorialdia" z ohartarazi baitute.
|
|
|
Gobernuak Kupoa handituko dela eta Espainiako Gobernuak beste erregioko egoerarekin berdindu nahi duela dirudi. EAJ prest
|
legoke
" pase foral" moderno bat egiteko?
|
|
|
Istiluen ugaritzeari erantzuteko ertzain kopuru arazoak izaten ditu Ertzaintzak eta hutsune horri erantzuna ematea da ekimenaren xedea. Beren oporrei uko egingo lieketen ertzainez osatua
|
legoke
12 furgonetako unitatea eta taldea hala osatzeko arazorik izanez gero, komisaldegietako ertzainei ere behartuko litzaieke.
|
|
|
ETA REN bi komando garrantzitsu desegin dituzte Ertzaintzak eta Guardia Zibilak Gipuzkoan eta Bartzelonan, gertakizunei komunikazio sona handia emanez: erorketa hauekin ETA su etenaren aurreko egoera ahulean omen
|
legoke
berriz. Batek daki, halakoen egiatasuna norainokoa den, jakin dakiguna da katua eta saguaren arteko joko latz honetan behin eta berriro errepikatzen direla antzerako argudio eta egoerak, eta euskal gizartean bizi den gatazkak, gorabeherak gorabehera, bere horretan dirauela azken 40 urteetan.
|
|
|
Gainera, Irati deitzen den mirari horretan sartzeko nafar ate eta zerbitzugune nagusia da, berau bisitatzea derrigorrezkoa bihurtuz. Horrela, naturzaleak bazarete, ondo
|
legoke
herriko Naturaren Interpretazio Zentrotik bira bat egitea. Zabalik:
|
|
|
Idazlearen historiaurrea idatzi hauetan guztietan
|
legoke
.
|
|
|
Mundu profesionalean nekez joko duen haize berria iparraldetik datorkiguna. Non ote
|
legoke
orain estelarretan ari den hainbat. Zenbat ari dira bigarren mailako partidak jokatzen" saltzen" ez dutelako.
|
|
|
Nik behin esan nuen: " Hiri makro horretan auzo bat izango bagina, ez
|
legoke
batere gaizki". Hori esan, eta zenbait jende berehala hasi zen:
|
|
|
M. ARAMENDI. Alemania ahalegin garrantzitsua egiten ari da eremu hura baretzeko, Europarentzat garrantzitsua litzatekeelako Errusiatik letorkeen oliobidea izatea; horrez gain, eremu hura politikoki eta ekonomikoki baretuz gero, hor
|
legoke
baita ere lehen aipatu dugun merkatu garrantzitsu horren jabetza. Dena den, horrek EEBBen politikarekin topo egiten duen inpresioa dut.
|
|
|
Banaketa hori Genette ren sailkapenean aplikatuz gero, bertan suma zitezkeen zenbait iluntasun argitzen dira. Horrela, Zero Fokalizazioaren eta Barru Fokalizazioaren artean desberdintasuna fokalizatzailean
|
legoke
eta ez fokalizatuan (bi kasuetan sentimenduak,... etab. ager baitaitezke). Aldiz, Barru eta KanpoFokalizazioaren arteko desberdintasunik nabarmenena fokalizatuan egongo litzateke.
|
|
|
Idazle donostiarraren nobelek berritasun nabarmena ekarri zioten euskal nobelaren bilakaerari. Askotan esan denaren kontra, kontua ez da Txillardegiren nobelek berritasun tematikoa eta Saizarbitoriarenek berritasun formala ekarri zutela, gakoa nobelagintza bera ulertzeko moduan
|
legoke
. M. Butor ek gogoratu bezala (ik.
|
|
|
Bere aburuz, literaturak ezer baino lehen, sentsibilitateak hezitzen ditu eta zentzu honetan, bizitzari buruzko ikuspuntu berria da testuan azaleratzen zaiguna. Arazoa,, nobelari berezko zaion errealitatearen irakurketa literarioan
|
legoke
. Hau da, nobelak (gehienetan) ezinbesteko du errealitate batetik abiatzea ondoren bere adierazkortasun ahalmen osoa zabaltzeko.
|
|
|
jatorriz donostiarra (hau ez dakigu" ideala" den), luzea, esku luzekoa (106), dotorea argia hotza (194), Pariseko arte galeria batzuentzat lan egiten duena (133), baina, batez ere, Juan Martinen begietara" goregi" dagoena. Protagonista maskulinoa txiki sentitzen da emakume honen aurrean eta txikitasun honen adibidea biek elkarri ematen dioten muxuan
|
legoke
: Juan Martinek ongi luzatu behar du Victoria5 Woody Allen:
|
|
|
Juan Martinek maite ditu euskal paisaiak, euskal lekuak, eta hauen kontenplazio edo oroimenarekin bakarrik sentitzen da salbu. Melankonia honen adibide literario deigarriena,, Eugeniarengandik ihesi doanean Retiroko parkean sumatzen duen babesean
|
legoke
(210), euskaldun askok bisitatzen zuten Alcalá hotela han dagoela jakiteak, edo Barojatarrak ere inguruan bizi zirela sentitzeak babestu egiten baitute aditu gastronomiko euskaldun hau.
|
|
|
Kasua hori balitz, eroslea derrigortuta
|
legoke
saltzailearen ordez gainbalioa ordaintzera, gero saltzaileari ordainketa hori eskatzeko aukerarekin.
|
|
|
Baina hala ez balitz, eroslea ez
|
legoke
derrigortuta zerga ordaintzera.
|
|
|
Batetik, euskalkien munduariberariazko tratamendua emateko aukera paregabea eskaintzen du bideoak, eta arlohorretan oraindik ez da ezer egin. Bestetik, aurtengoaren indargarri gisa, xedeberezietara begira didaktizatutako erabilera
|
legoke
, hau da, nola erabili bideoaidazmena lantzeko, mintzamena lantzeko eta abarretarako, Brian Hill-ek Bideoaribere mamia ateratzen liburuan proposatzen duen haritik. Bi lan esparru horien atarikotzat jo behar dugu aurten egindakoa, bide luze eta emankor baten hastapenekourrats modura.
|
|
|
Ikasle guztiek, era batean edo bestean? ezagutzen dituzte estrategia ezberdinak.Arrakastaren gakoa, beraz, estrategia bakoitza noiz erabili behar duen aukeratzeko orduan
|
legoke
.
|
|
|
Beraiek abeltzantza ibiltarira dedikatzen zen biztanleria mugikorraren erreferentzia guneak lirateke. Beraz, arlo espiritual eta materialari dagokionez, populazioa gune hauen menpe
|
legoke
.
|
|
|
Errealismoa iristea ez
|
legoke
euskal idazlearen esku euskararen baliotasunsoziala segurtaturik ez dagoen bitartean, alegia, euskara bera erreala ez deno.Lasagabasterren tesi bakhtiniarrari jarraikitzen bagatzaizkio, eleberriaren ezaugarrinagusia, bere berezitasuna egiten duena, errealitatearen aniztasun sozial, linguistiko nahiz ideologikoa islatzeko gaitasun polifonikoan datza. Horrexegatik esandaiteke ohiturazko eleberria, zeinen arketipoa Txomin Agirreri zor baitiogu, errealitatean aurkitzen diren osagaiez harilkatuta egonagatik ez dela errealista.Kresalaren egileak hauxe diosku hitzaurrean:
|
|
|
Askotan esan denaren kontra, kontua ez da Txillardegirennobelek berritasun tematikoa eta Saizarbitoriarenek berritasun formala ekarrizutela: gakoa nobelagintza bera ulertzeko moduan
|
legoke
. M. Butor ek gogorarazizuen bezala (ik.
|
|
|
Bere aburuz, ezer bainolehen, literaturak sentsibilitateak hezten ditu, eta zentzu honetan, bizitzari buruzkoikuspuntu berria da testuan azaleratzen zaiguna. Arazoa, segur aski, nobelariberezkoa zaion errealitatearen irakurketa literarioan
|
legoke
. Hau da, nobelak (gehienetan) ezinbestekoa du errealitate batetik abiatzea, ondoren bere adierazkotasun ahalmen osoa zabaltzeko.
|
|
|
Hori, orokorrean, hizkuntza menperatzaileeta maioritarioa duten taldeen kasua da. Guri dagokigunez, Euskal Herrian, gaztelania dutenen taldea
|
legoke
egoera horretan. Bestetik, Clement eta Kruidener enustez (1983), 2Hren jabekuntzan beti egongo da presente nolabaiteko orientaziopragmatiko edo instrumental bat.
|
|
|
hanburgesak, patata frijituak, irabiatuak, oilasko frijitua, txakurtxo beroak, pizza… fast food establezimenduetako elikagaiak. Egia esan, ez
|
legoke
ezer janari lasterreko establezimendu horiek kritikatzeko, haiengana jotzen duenak noizean behin egiten badu. Baina, zoritxarrez, gero eta jende gehiagok bihurtzen du elikaduraren oinarri, horrek dakartzan nutrizio arriskuez jabetu gabe.
|
|
|
Hik zer egingo huke. Ba, gauza bakar bat
|
legoke
aukeran. Jo eta akabatu.
|
|
|
Z: Euri pixka bat egitea ere ez
|
legoke
gaizki. Baserritarrek eskertuko lukete.
|
|
|
Nik ere bai. Ez
|
legoke
munduan hori baino lanpara ederragorik.
|
|
|
Euskal Unibertsitatea, alde batetik, eta Euskal Herriko Unibertsitatea, bestetik. Hura, dirudienez, zailago dateke eta urrutiago
|
legoke
, azken helburu bezala agertzen zaigunez gero; hau, itxuraz, errazago eta lehenago erdiets dezakegu. Ez dira gauza bera, ezta alderatzeko ere, baina ez daude elkarren kontra.
|
|
|
Bazterrak ongi arakatuz gero, Iztueta ez
|
legoke
hain bakarti. Hau izan zen, halaz guztiz, Larramendiren bidea saiatu zuena inork baino  lehenago eta areago, mundu honetako gauzak (dantzak zein erabateko  kondaira) tratatzeko.
|
|
|
Jendeak nahi duena ematen omen zaio hemen jendeari. Hobeki esana
|
legoke
, apika, eman nahi diotena eskatzen ohitu dutela jendea.
|
|
|
Komeni ere da, hizkuntzaren aldetik, harako" barrabaskeriak" euskaraz argitaratzea, bizi delako seinale nabarmen baitira. Inguruan suma  tzen ditugun ideia eta iritzien arteko gerla garratz suminak gure herrian eta gure hizkuntzan sumatuko ez bagenitu, hilik ginateke edo gure hizkuntza bederen hilik
|
legoke
. Hori, esango du norbaitek, gaitzaren ordez gai  tzagoa sartzea da.
|
|
|
Lainezaz betea dagoela esango luke gogoko ez duen irakurleren batek baino gehiagok, baina ez
|
legoke
hori nire ustez ongi esana. Ez baita gehiegi saiatu egilea sinbolo horren alderdi onak, gizon den aldetik?
|
|
|
Huskeriaren bat edo beste, bukatzeko. Ez ote
|
legoke
hobeki, 53 orrialdean, babarrunen ordez baba (beltza), grekoz kúamos baita noski. Hurrengoan, berriz, ene iritziz, igun" martinete" ez dago arras zuzen, ez Zaitegiren baizik Azkueren erruz:
|
|
|
Bertsook, gainera, hilarrian ez ezik, egunen batean Oiartzungo herriak, zuzenbiderik gelditzen baldin bada, jasoko dion monumentuan ere ederki leudeke. Besterik ezean, eta lurra garestitxo baldin bada, ez
|
legoke
gaizki orain alferrik Mendibururen irudiak daukan lekuan35.
|
|
|
Egia esan, ezer ez
|
legoke
eta ezer ez dago halako egunkariak Lizarra Garazi Akordioaren aurrean, jarreretan edo iritzietan, kritiko agertzearen aurka. Ezer ez, garbi geratu izan balitz hedabide horien iritzia edo jokabide editoriala zela eta informazio mozorroan aurkeztu ez balitz.
|
|
|
Esan dudan gisara, ezagutzen dugun eta mugitzen garen mundua, esferiko, bakar, finitu eta itxia da. Eta antzinakoen astronomiaren arabera, munduaren erdian lurra
|
legoke
, eta esferaren kanpoaldeko leku urrutienean izar finkoak; bi horien artean, planetak leudeke, eta lurraren baitan hegazti, arrain, lehorreko animalia, gizaki, eta maila guztietan barreiaturik jainkoak. Hau da dagoeneko osaturik dagoen mundua.
|
|
|
Honela, Platonek bereizketa bat finkatzen du: alde batetik adierazlea
|
legoke
eta bestetik esanahia (adierazitakoa). Hain zuzen, bereizketa horren babesean hartzen du rapsodak garrantzi kultural gorena.
|
|
|
Aldi berean existitzen diren gauzak elkarrekintza harremanean daude. Elkarrekintzan ez legokeena ez
|
legoke
aldi berean dela esaterik eta ezin da esperientziaren batasunaren barne jaso. Elkarrekintzaren ondorioa litzateke, era berean, espazio kaskal edo hustuen ezeztapena.
|
|
|
Baina ezerezetik ez da ezer sortzen. Gainera, denbora hori erabat hutsa
|
legoke
, bertan une oro berdina litzateke eta, beraz, ez legoke munduaren hasierako unea determina lezakeen ezer. Eta beraz, munduak mugagabea izan behar du denboran.
|
|
|
Baina ezerezetik ez da ezer sortzen. Gainera, denbora hori erabat hutsa legoke, bertan une oro berdina litzateke eta, beraz, ez
|
legoke
munduaren hasierako unea determina lezakeen ezer. Eta beraz, munduak mugagabea izan behar du denboran.
|
|
|
Espazioari dagokionez honela dio frogak: mundua espazioan mugatua balitz, muga horietatik haraindi espazio hutsa besterik ez
|
legoke
. Baina orduan munduaren eta espazio huts horren arteko harremana ezin da ulertu, zeren espazio hori ez dago inon, ez dago beste espazio batean eta, beraz, ez dauka zentzurik munduaren mugapenaz hitz egiteak.
|
|
|
Tesiaren arabera natur legeen kausalitatea ez da kausalitatearen modu bakarra, ezen askatasuna ere baitago. Lehen moduko kausalitatea soilik balego, bertan dena kausen kate batean determinatua
|
legoke
eta kausen kate luze bat sortuko litzateke, zeinak lehen kausa bat izango ez lukeen. Baina lehen kausarik gabe kausen katea ez dago hasterik.
|
|
|
Eta ezagutza ahalbidetzen duten baldintza hauek ditugulako gertatzen da, orduan, ezagutza hori agerpenetara mugatzen dela. Alderantzizko ikuspegia izanez gero, ez
|
legoke
ezagutzaren baliotasuna frogatzerik. Berbaitango gauzak onartzen badira, espazioa eta denbora gauzen ezaugarri absolutuak balira, orduan ezinezkoa litzateke benetako ezagutza:
|
|
|
Ez dago objektuaren berrezagupenik objektu gisa kontzientzia baten batasunik gabe. Hori gabe inpresio denak solteak lirateke, eta ez
|
legoke
esperientzia deritzogun inolako prozesu batu eta jarraikorrik osatzerik.
|
|
|
Kzaki gorenaren izateari buruzko froga hauek hiru mota nagusitan biltzen ditu Kantek (ez
|
legoke
besterik), eta zorrozki kritikatzen ditu: 1) Froga fisiko teologikoa, esperientzia determinatu batetik abiatzen dena.
|
|
|
Jainkoaren izatearen froga erabat seguruaren bila," Proslogion" izeneko idazki laburrean aurkeztu zuen halakoa omen zena: perfekzio guztiak jasotzen dituen izakiak (‘ens realissimum’) halabeharrez izan behar du, zeren bestela ez lituzke perfekzio guztiak jasoko, hau da, existentzia kanpoan geratuko litzateke; eta, beraz, bera baino perfektuagoa litzatekeen izaki bat
|
legoke
, perfekzio denak lituzkeena, existentzia barne; ondorioz, izaki perfektuenak halabeharrez izan behar du. Geroago, Filosofia modernoan ere askotan agertzen da froga.
|
|
|
Osagaietan beharrezkotasunik ez badago, zaila da osotasuna bera beharrezkoa izatea. Kantek mundutik at legokeen kausa ere baztertu egiten du, zeren bere kausalitateak beti ere denboran ekin luke eta, orduan, ez
|
legoke
mundutik at.
|
|
|
Zientziaren arloan ezin daiteke ulertu gizabanakoaren sorrera, gizakia eratzen duen gizaginkode holistiko horren berri ezer jakin gabe. Ontzat edo adibidetzat ematen badugu, sarritan ohi denez118, gizabanakoaren genesia giza naturaren genesiaren bilduma, laburpena edo eredua dela; onartuz gero gizabanakoaren genesia bere gizaginkodeari esker burutzen dela, onartuta
|
legoke
, baita ere, giza naturaren genesia naturen genesiaren bilakakodeak eraginda sortu dela.
|
|
2002
|
|
|
Hirukote honena salbuespena omen da. Guretzako ez ote
|
legoke
salbuespenik?
|
|
|
Geratzen dena, hemen, Euskal Herrian, konnotazio hori ulertzen badugu herri honen subiranotasuna lortu nahi duen ekimen bezala, hartara, desobedientzia zibila subirano zalea, helburu espezifiko baten bila ari den desobedientzia zibil gisara sailkatuko nuke. Desobedientzia mota hau, beste une eta lekune batean, adibidez, ejertzitoen deuseztapenerako aplika liteke eta bere mugapena eta kokapena bere helburuak berak xedatua
|
legoke
.
|
|
|
Proiektu honek ez zuen protesta larriegirik sortu, ez behintzat Leitzarango autobia egiterakoan izan zirenaren parekorik. Arazoak arazo, oro har autobidea ondo hartua izan zela esatea
|
legoke
, batik bat gidarien aldetik. Izan ere, ordura arte, Bilbo eta Donostia oso urrun zeuden.
|
|
|
Gero, hitz batean definitu ezineko proiektu hori dago, autonomista ziurrenik baina beste proposamen batzuk onartzeko ere prest egon daitekeena, segun eta gauzak nola datozen. Hemen
|
legoke
EAJ, barne homogeneotasunik gabe, bertako soberanistak ere tartean.
|
|
|
Nafarroari dagokionez, nik aurrerakada handiagoa espero nuen eremu euskaldunenetan eta Iruñerrian zerbait handiagoa ere bai, baina bietan ematen da egonkortze prozesu bat. Iruñean argi dago euskaldunak elkartu egiten direla harreman sarea egin ahal izateko, bestela ez
|
legoke
erabilerarik ia. Eremu euskaldunetan beste zerbait gertatzen da, eta seguruenik euskaldunek beste trinkotze maila bat dute erdaldun elebakarrekin.
|
|
|
Lanak erdi aukeran jarriko bagenitu ordea, ekidistantziaren arazoa ere, ustezko epeltasunarena, gainditua
|
legoke
. Bataren minetik pasa luke besteak; eta honen ezinetik hark.
|
|
|
Donostiako irailaren 1eko manifestazioan badirudi mugimendu zehatz bat zegoela, jende multzo handia aprobetxatuz norabide argi batekin. Ez dut uste etorkizunean halakorik gertatuko denik, bestela Garzonen autorantz jotzeko arriskua
|
legoke
. EArenaren gisako beste deialdi batzuk ere hor dira eta ez dira debekatu.
|
|
|
Ezin da esan Ruth Alonso epaileak baldintzapeko askatasunean jarri ondoren zabaldutako kanpainaren ondorio bakarrik denik, baina seguruenik eragin oso handia izan duela bai, bere aurka esku beltzek egin izan duten intoxikazio kanpainak bezala. Bere egoerak espetxean behar bezalako tratamendu bat jaso izan balu, agian ez
|
legoke
bere heriotzari buruz idatzi beharrik. Euskal Herrian bizi den gatazkak beste heriotz bat gehiago sortu du, oraingoan baldintza oso gogorrak jasaten dituen euskal presoen kolektiboaren baitan.
|
|
|
Peru Leartzakon gatazka existentzialista ez ezik, euskal gatazka politikoa ere garrantziko gaia da). Adituen arabera, eleberrigintza sozialaren jatorria XIX. mendeko errealismoan eta naturalismoan
|
legoke
.
|
|
|
Par. Bertze gauzaren baitan baldin ba litz, hunek inguratua
|
legoke
, obo baten bait legoen, eta gauzari lekhutan ukhitzen. Orain, erragun:
|
|
|
Par. Eta zer
|
legoke
hekien artean berdintasuna baizik?
|
|
|
Beraz, osoko eskakizunak gora segituko balu ere, ez
|
legoke
bera asetzeko adina petrolio izango eta horrek ere prezioen igoera ondorioztatuko luke.
|
|
|
Beraz, poesiaren baitan argigune baten distira
|
legoke
, emozioak eta pentsamenduak elkarri nahasten zaizkionean eta elkartze lehiatsu horretatik hitzaren erreten goria sortzen delarik. Nik esango nuke poesia, neurri batean, musikaren pareko dela, honek bakarrik sentiaraz bailiezaguke gure arima propio eta bereziaren taupada.
|
|
|
Gainera, enplegua sortzea helburu duen lanegunen murrizketak apartekoorduen erabilpena zigortzeko lege bitartekoak behar ditu. Azkenik, hitzarmenkolektiboen esku
|
legoke
, lanegun hori enpresen beharrizanetara moldatzea.
|
|
|
Printzipioz ez dago gaizki unibertsitateak bere kalitate kontrolak ezartzea; hori ez
|
legoke
gaizki egoera normalizatu batean. Baina hala gertatzen ez denez, guztiz larria da, euskal irakasleei euskaraz aritzeko trabak jartzen baitzaizkie.
|
|
|
Ikasketa batzuetatik bestetara aldea
|
legoke
, baina orokorrean, euskara hutseaneginiko bost urteko karrerarik ez genuke bultzatu behar gure artean. Dagoenekoerakutsi diogu geure buruari gai garela euskaraz edozertaz aritzeko.
|
|
|
Euskal Unibertsitatea, alde batetik, eta Euskal Herriko Unibertsitatea, bestetik. Hura, dirudienez zailago date eta urrutiago
|
legoke
, azken helburu bezalaagertzen zaigunez gero; hau, itxuraz, errazago eta lehenago erdiets dezakegu. Ez diragauza bera, ezta alderatzeko ere, baina ez daude elkarren kontra.
|
|
|
Euskal Unibertsitatea, alde batetik, eta Euskal Herriko Unibertsitatea, bestetik. Hura, dirudienez zailago date eta urrutiago
|
legoke
, azken helburu bezalaagertzen zaigunez gero; hau, itxuraz, errazago eta lehenago erdiets dezakegu. Ez diragauza bera, ezta alderatzeko ere, baina ez daude elkarren kontra.
|
|
|
Erakunde unibertsitario nazional eraginkor bat sortu behar da. Erakundeunibertsitario hori unibertsitate guztietako ordezkariz (unibertsitateetako, hautetsiz?) osatuta
|
legoke
, Udalbiltzaren moduan. Horrela, ekimenisolatuen dinamika gaindituko genuke, euskal unibertsitarioen bilguneasortuz.
|