|
2001
|
|
|
Bestea, hizkuntza azpiratua ordezkatu nahi dutenen predikua da. Euskal herriko mailarik onenean indarrean
|
dagoen
hizkuntza politika ez da (iruzur den) horretarra ere iristen, sasielebitasunarena baino ez da ta; ez nahikoa eta ordezkatzailea, beraz. Eta bizirauteko maila minimoaz ari naiz.
|
|
2003
|
|
|
1999ko bukaera hartan, gobernuak berak osatutako Euskararen Aholku Batzordeko kide gehienek dimisioa aurkeztu zuten. Publikoki salatu zuten gobernuan inolako asmorik ez
|
zegoela
hizkuntza politika duin eta eraginkorra bururatzeko, eta asmo politikoak nagusi zirela. Akusazioak sumindu egin zuen Sanz presidentea.
|
|
|
Legeztatu gabeko bost ikastola —Tutera, Lodosa, Sartaguda, Viana eta Irunberrikoa— ito beharrean
|
zeuden
Hizkuntza Politikako zuzendaritzak jarritako irizpide berrien ondorioz. Pedro Pegenaute zuzendari zenetik, 643.000 euro gutxiago jaso zuten ikastola hauek, eta irakasle eta langileen soldatak ordaintzeko arazo handiak zituzten.
|
|
2004
|
|
|
Izan luke, izan; baina, baluke eta balitz, badakigu nola dabiltzan?, euskal esaera ezaguna gure nahierara moldatzea zilegi bazaigu. Zubi horren funtzioa indarrean
|
dagoen
hizkuntza politikaren adierazle esanahitsua baldin bada, erreka jotzeko arriskuan gaudela dirudi: –Zergatik ez dira gazteak, espero genuen proportzioan, (euskal prentsaren) merkatura sartu??. 389 Horra Martxelo Otamendiren galdera kezkagarria.
|
|
|
Bereziki seme alaben soslai linguistikoan. Gurasoen esku
|
dagoen
hizkuntza politika hori, hortaz, Euskal Herriko glotopolitika estrategikoetan txertatua dagoen neurrian, elkarren arteko harremanaren izaerari darion informazioa aski jakingarria izango zaigu euskararen egoera zertan den jakiteko.
|
|
|
Lurraldetasun printzipioak muga etnolinguistikoak babesten ditu eta pertsonalitatearenak, berriz, etorkin komunitate desberdinen biziraupena. Beraz, egileon aburuz, indarrean
|
dagoen
hizkuntza politikak auzitan dagoen komunitate bakoitzaren eragin indarra erakusten du. Hizkuntza gutxituari ofizialtasuna onartzera behartuak diren eremuetan, hiztun talde nagusiak pertsonalitate printzipioaren defentsa egiten du, horrek aniztasunera egokitu behar izatetik salbuesten dituelako.
|
|
2005
|
|
|
Honela erantzun zion Mateok: «Lehen Lehendakaritzan
|
zegoen
hizkuntz politika, baina ez zuen pezetarik ere. Nahiago dut organo periferikoa izatea eta baliabideak izatea.
|
|
2007
|
|
|
Bestela, eta aurrekoarekin lotuta, euskararen auzia guztiona dela azpimarratu nahi dugu: hezkuntzak badu, jakina, euskal hizkuntzaren normalizazio prozesuaren gaineko erantzukizun garrantzitsu bat —ikusi besterik ez
|
dago
hizkuntz politikak horrengan jartzen duen itxaropena—, baina garbi esan beharra dago ere berori ez dela erantzukizun osoa baizik eta erantzukizun zati bat. Azken batean, hizkuntza oro, honela adierazi dugu sarritan, gizakiarena da
|
|
2008
|
|
|
Proiektuan hori argiki esana da: " Garrantziari
|
dagokionez
hizkuntza politika proiektuaren lehen erronka da motibazioarena, gorago aipatu hamaika erronketan, guztien eta bakoitzaren lorpena baldintzatzen baitu" (2006: 73).
|
|
|
3 koadrantean ikus daitekeen moduan, arriskuan dauden hizkuntza taldeek, demografia bizindar baxua badute, askotan zailtasunak izaten dituzte hizkuntza gehiengo menderatzailea konbentzitzeko hizkuntza gutxiengoei babes instituzionala eman diezaien. Hortaz, nahiz eta gutxiengoaren taldea asko mobilizatu talde menderatzaileko erabakihartzaileak konbentzitzeko eta babes instituzionalean aurrerapenak egiteko, finkatuta
|
dauden
hizkuntza politika asimilazionistek entzungor egin diezaiekete ahalegin horiei nahi izanez gero, eta azkenean gutxiengoaren hizkuntzaren aldeko aktibismo hori poliziaren bidez zapaldu dezakete. Gainera, hizkuntza gehiengo menderatzaileak fundazio mitoak sor ditzake hizkuntza asimilazioa legezkotzat jotzeko.
|
|
|
Ikusi baino ez dago ereduen eredua den eredutik nola ateratzen diren ikasleak leku batzuetan. Herri honetan ez
|
dago
hizkuntza politikarik, eta hau oso larria da.
|
|
2009
|
|
|
Egia da ez
|
dagoela
hizkuntza politika ideala, esaten zion L k bere buruari, lurralde eta gizarte bakoitzak bere berezitasunak ditu; baina Europarrok ezin dugu onartu hizkuntza garapen eta normalizazio prozesuan atzera pausoak ematea, hizkuntza sendoari bere estatus abantailatsua itzultzeko. Hori onartezina da.30 Eskubide murrizketen azpian ez dago legezko agindurik, irizpide politiko hutsa baizik.
|
|
|
Gordinago esanda: gogoak gogo, nekez garatu ahal izango luke inork asimetria horretatik salbu
|
legokeen
hizkuntza politikarik, errealitatearen mugek ez luketelako bestelakotarako aukerarik utziko. Orain arte bederen, asimetriaren kontu hau epelkeriatzat ez ezik heresiatzat ere jota, neurri" ausartak" eskatzen dituztenek ere ez dute praktikan, aginpidea izan duten eta duten barrutietan, guk dakigunez, bestelako hizkuntza politikarik arrakastaz garatu, aldarrikapenetatik harago esan nahi da.
|
|
|
Erantzuna aho bikoa da, gure ustez: hizkuntza politikarik eza ere hizkuntza politika den neurrian, egon,
|
badago
hizkuntza politikarik, baina Europako herri aginte nagusiak, Europar Batasunak, ez dauka Europako hizkuntza pluraltasuna gordetzeko eta indartzeko hizkuntza politika eraginkor eta egituraturik. Eta eduki luke, zalantzarik gabe.
|
|
2010
|
|
|
Etxean euskaraz egitea debekatu zuen, espainiera ondo ikas zezaten". Adibide horrekin, Kataluniako hezkuntza sisteman
|
dagoen
hizkuntza politika kritikatu zuen, besteak beste, ‘miseria morala eta ekonomikoa besterik ekar zezakean’ hizkuntza ereduaren kontra egiteko. Berdin Europan ere, Espainiar guztien helburu ingelesaren ondotik, komuna izateko espainiera Europako erakundeetan bigarren hizkuntza
|
|
|
Oro har eta aurrez aurre ezer gutxi esan eta egin dute Madrilgo Gorteek, EAEko eskola munduaren hizkuntza normalkuntzari dagokionez. Konstituzioak eta Autonomia Estatutuak garbi diote, Estatuak ezartzen dituen oinarrizko baldintza jakinen barnean jardunez gero bertako (hots, EAEko) herri aginteei
|
dagokiela
hizkuntza politika erabakitzea, ez Madrilgo Aginte zentralari. Gauza bera esana du, funtsean, Konstituzio Epaitegiak97 Hori dela-eta ez da estatuaren aginte zentraletik berariazko legerik sortu, hizkuntza normalkuntzaren alor hori aurrez aurre osatu, eguneratu edo aldatu duenik.
|
|
2011
|
|
|
Aspaldikoak dira euskaltzaindiaren ahaleginak euskararen erabilera dela eta. Sortzez, urte hartatik bertatik datozkio euskaren akademiari euskararen ikerkuntza eta jagote lanak, Iker eta Jagon sailen barruan. hasierako horri eutsi dio bere historia luzean euskaltzaindiak eta bitzuotan nabarmendu da euskalgintzaren alorrean. egun, hala ere, euskaltzaindiak Jagon sailarekin daukan konpromisoa are agerikoagoa da, argi
|
baitago
hizkuntza politika baten eragileak, administrazio publikoak ez ezik, gizartean ari diren erakundeek ere izan behar dutela eta euskararen kasuan, euskaltzaindiak duela horretarako ardura, erakunde aholku emaile ofiziala den neurrian.
|
|
|
–minimotik behera?
|
dauden
hizkuntz politiken planteamendua salatzen digu Sarasuak. Ezaugarri hau ere oso ohikoa da galbidean sartutako hizkuntzen aldeko ekimenetan.
|
|
2014
|
|
|
Tresna egokiak eta neurri eraginkorrak udal hizkuntza politikarekin lotuta daude. Egon
|
badago
hizkuntza politika udalerrian, planak eta plangintzaldiak egokiak izan daitezke edo ez; baina benetan aldatu eta zuzendu behar dena da betetze maila eta aplikazioa bera. Udal hizkuntza politikan, euskara planetan, hitzarmenetan eta adierazpen instituzionaletan jasotzen dena ez bada betetzen eta praktikara ez bada eramaten, euskararen salbazioan inoiz ez da Bilbon izango.
|
|
2015
|
|
|
Galdera horren aurrean makinatxo bat hasiko da pentsetan udal, Jaurlaritza, erakunde... desbardinak aurrera daroezan politiken inguruan. Batzuentzako egokiak izango dira abian
|
dagozan
hizkuntza politikak, beste batzuentzako ez, hirugarren batzuek esango dabe hizkuntza eta politikea ez dirala uztartu behar... baina hemendik hausnartzeko luzatzen deutsuedan itauna ez da erakundeen politikearen ingurukoa, geuk darabilgun politikearen ingurukoa baino. [...]
|
|
|
Ez dakit non ikusten duten euskara normalizaturik dagoela; erdara dago normalizaturik, baina guk ez dugu beti euskaraz bizitzeko aukera. Hezkuntzari dagokionez ere, euskararen ezagutza ez dago bermatuta belaunaldi guztietan.Nafarroan eta Iparraldean ere, egoera ez da lar ona.Euskal Herria bi estaturen menpe egonik, indarrean
|
dauden
hizkuntza politikak menpekoak dira. Hau da, Frantziako eta Espainiako konstituzioek diotenaren menpe daude, eta horietan lehentasunezko hizkuntzak dira frantsesa eta gaztelania; gure hizkuntza bigarren mailako bihurtzen da.
|
|
|
Hau da, Frantziako eta Espainiako konstituzioek diotenaren menpe daude, eta horietan lehentasunezko hizkuntzak dira frantsesa eta gaztelania; gure hizkuntza bigarren mailako bihurtzen da. Argi dago hori iraultze aldera beste inoren mende ez
|
dagoen
hizkuntza politika bat behar dugula, euskaraz bizitzea bermatuko duena eta euskarari lehentasuna emango diona, benetako ofizialtasuna emango diona, ez soilik paperean.Eta izan du esku hartzerik gabekoa; ikusi dugu zenbait udalek hartu izan dituztela hainbat neurri euskaraz bizitzeko eta helegiteak jarri dizkietela, izan Espainiako Gobernuaren ordezkaritzak, izan suprefetak.... Hainbat erabaki hartu direnean, ikusi dugu etorri direla esanez erdaldunen hizkuntza eskubideak ez daudela bermatuta eta konstituzioen kontra doala.Beraz, badago Euskaraz Bizi eguna egiteko eta euskara ospatzeko beharrik. Bai; jaia eta aldarrikapena uztartu nahi ditugu honekin.
|
|
|
Izan ere, gobernua osatzen duten lau indar politikoen artean adostutako programa akordioan ez da jasotzen euskaldunon hizkuntza eskubideak bermatuko duen lege berri bat egitea. Eta azken neurrietatik harago, ez
|
dago
hizkuntza politika sendo bat definiturik.
|
|
|
Horrenbestez, aldarrikapena plazaratzera animatu ditu EHEk herritarrak eta, Nafarroatik harago" Euskal Herrian indarrean
|
dauden
hizkuntza politika ezberdinen aurrean modu eraginkor eta koherente batean aritzeko estrategia definitzeko" deia egin du," bide orri horren baitan herritarrek eragin ahal dezaten".
|
|
|
Hizkuntzen garrantzi eza defendatu arren, herri bati bere hizkuntza kentzeak zekartzan abantailak ongi ezagutzen zituzten kolonizatzaile orok, eta hau azpimarratzen du Txillardegik: ez
|
dago
hizkuntz politika deliberaturik ez duen gobernurik! Hizkuntzari buruzko gorabeherak sakonki estudiatzen dituzte herrialde zapaltzaileek!
|
|
2016
|
|
|
Laburpena. Lan honek galzorian
|
dauden
hizkuntzen politika eraginkorrak nolakoak izan litezkeenaren inguruan hausnartzen du. Horrez gain, hizkuntzaren biziberritze gaiak lantzen ditu, besteak beste, definizioak, helburuak, metodoak eta erronkak, eta emaitzak ebaluatzeko irizpide posibleak planteatzen.
|
|
|
Beren rola dute gizarte eragileek», adierazi du Bergek. «Baina gizarte mugimendurik gabe, ez
|
legoke
hizkuntza politika publikorik». Brissonek ere uste du «defentsa talde indartsuak» behar direla, eta kezkatuta dago:
|
|
2017
|
|
|
2.2.1 Kezka zantzuak kategoria eta auto aitorpenetan oinarritutako ikerketak kolapso egoera batera heltzen ari direla susmatzen dugu. bestela esan, ikerketa soziolinguistiko hauek bidea urratu bainoago, bidea ixten dutelako susmoa zabaltzen ari dela iruditzen zaigu. badirudi ez digutela ondo azaltzen zergatik ez den euskararen erabilera hiztunen kopurua hazi ahala hazten. itxura hutsa izan daiteke gabezi hori. agian, hiztunen kopurua ez da esan bezala hazi, edo hiztun horiek isolaturik eta sakabanaturik bizi dira, edo euskaldunen kontzentrazio handiko sareak xare xare egiten ari dira, edo. arrazoiak arrazoi, oro har, esan liteke ohiko mapa eta inkestekin mesfidantza zabaltzen ari dela. usuago ari da korritzen euskaldun errealak kartografiatzeko eta zenbatzeko eskaera. eskaera haren muina, azken buruan, zera da: ...inguistiko ezberdinetan bizi direnen pertzepzio subjektiboen bidez erabilera neurtzen bada, hizkuntza praktikak ugaltzeko ekimenak egiturazko eragileetatik banakoen disposizioetara desbideratzeko joera nagusitu daiteke. hala ere, euskara biziberritzeak erabilera du helburu, euskara normaltzea hura bizi jarioan ohikoa eta erosoa egitea den aldetik. horri ofizialtasunaren estatusa gehituz gero, argi
|
dago
hizkuntza politikei erabilera sustatzea eskatu behar zaiela. hori hainbat xedetan zehazten da: erabiltzeko aukera, gune eta moduak zabaltzea eta bermatzea, erabilera predeterminaturako dispositiboak, edo gutxienik, euskara erabiltzeko probabilitatea (ergo ahalmena) handitzea. bestela esan, helburuak ez luke izan behar euskara dakien jendea, subjektiboki hartarako motibatua, baizik eta euskaraz egiten diren jarduerak eta horretarako aukera objektiboak. ikerketen eta interbentzioen helburua erabilera sustatzea bada, ikerketa gaia euskaraz egiten diren jarduerak eta horretarako aukera objektiboek lukete. horrela jakin eta zehaztu genezake bai erabilera predeterminaturako dispositiboak zein diren, bai tokian tokian zeinetan interbenitu behar den. izan ere, praktikak testuinguru jakinetan neurtu, zehaztu eta ebaluatu behar dira:
|
|
|
366. Ez
|
dago
hizkuntza politika neutrorik. Hizkuntza politika beti hizkuntza baten aldekoa eta bestearen aurkakoa da, eta, horregatik, hizkuntza politika anbiguoa denean hizkuntza ahaltsuaren aldekoa izan ohi da?.
|
|
|
Getoak saihestuz, ume eta gazteek aniztasuna naturaltasunez bizitzea lortu genuke, benetako inklusioa lortzea, diferentzia onuragarria baita; are gehiago enpatia etorkinek bizitzeko hautatu duten lekuaren ezaugarriak, errealitatea, ezagutu eta ikasi lukete eskolaren bidez, beraien kultura eta nortasuna desagerrarazi edo subordinatu barik. Honetarako, noski, ezinbestekoa da pribatu eta itunpekoak diren eskolak desagerraraztea —baita indarrean
|
dagoen
hizkuntz politika aldatzea—, euskal sare publiko euskaldun bat osatuz, egun aukeren erdiak ukatzen baitzaizkie gehienei; izan ere, Europar estatuetan eskola pribatuak% 5 inguru diren bitartean, gurean% 50 inguru dira. Batetik, ikastolek beren zentzua galduko lukete behin euskalduntzea eta euskal kultura benetako helburuen artean jarriko balira, eta eskolek autonomia handia izango balute; bestetik, erlijio jakin bati lotutako eskolek ere desagertu lukete, eskolek ez bailukete atxikimendu politiko edo erlijioso jakinik izan, bazterketa edo bereizketa politiko edo erlijiosorik gerta ez dadin; hots, sareak laikoa izan luke osotasunean, ez akonfesionala, erakunde erlijioso ororekiko independentea izan behar baitu, erabat; azkenik, eskola guztiek dohako zerbitzua eskaini lukete, hezkuntza egoera sozio-ekonomikoen mende egon ez dadin, bazterketa sozio-ekonomikorik egin ez dadin, ume eta gazte guztiek eskubide berdina izan dezaten.
|
|
2018
|
|
|
Euskadiko industria sarea digitalizatzeaz hitz egiten denean ere gaur eguneko erronka nagusietako bat, hor ere hizkuntza politika egiten da. EAEn aitzindaritza sendoa egon da eta
|
dago
hizkuntza politikaren arloan. Ikuspegi transbertsalari dagokionez, hobetu eta indartu egin behar da.
|
|
|
Iparraldean, aldiz, krisi betean
|
dago
hizkuntza politika: hazkunde krisian." Gaztea da gure hizkuntza politika, oraintsu sartu da nerabezaroan, ez gara iritsi helduarora", esan zuen Mathieu Bergék.
|
|
|
" Euskarazko elkarrizketa gehiago entzuteaz gain, elkarrizketa elebidunak ere (mintzakide batek euskaraz eta besteak gaztelaniaz) uste baino naturalago eta maizago gertatu dira", azaldu dute.Urteak pasa dira kooperatibak euskalduntzeko lanari ekin zionetik. " Gaur egun euskararen presentzia asko handitu da lantokietan eta bulegoetan, euskaraz lana egiteko aukera bermatzen da —hein handi batean—, onartuta
|
daude
hizkuntza politika, irizpideak eta hizkuntza eskakizunak, eta bitartekoak eskaintzen dira enpresan bertan euskara ikasteko".
|
|
2021
|
|
|
Elebitasunetik eleaniztasunera pasatze hori euskararen kaltetan gertatzen da[...]. Egun bideratuta
|
dagoen
hizkuntza politika honekin euskarazko irakaskuntzaren aurrera egin ordez, nago ahultzen joateko bidetik abiatu dela. Euskarazko irakaskuntza ez dago batere ziurtatuta[...].
|
|
|
Ipar Euskal Herrian gertatzen ari den familia zein komunitate transmisioaren atzerakadak ezaugarritzen duen testuinguru soziolinguistiko batean (OPLB, GN eta GB 2017), koofizialtasun ezaren eta
|
dagokion
hizkuntza politika faltaren ondorioz (Urteaga 2004), euskara frantsesa irakaskuntza elebiduna eta murgiltzearen bidezko euskararen irakaskuntza erronka nagusiak bilakatu dira euskararen biziraupena eta biziberritzea bermatzeko (Unesco 2010; 2017). 1 Ildo horretan, nahiz eta, 1992az geroztik, frantsesa Errepublikaren hizkuntza izan, Konstituzioaren 2 artikuluak dioen bezala (Conseil Constitutionne... Horri esker, ordu parekotasun eta murgiltze bidezko irakaskuntza elebidunak, lehen zein bigarren mailetan, hazten joan dira denborak aurrera egin ahala, eta irakaskuntza horren eskaintza handitu bezain ugaritu da denboraren poderioz.
|
|
2022
|
|
|
Gutxieneko zer gaitasun edo ezagutza izan behar dute langileek eta zer egin hori bermatzeko?... Hori guztia zehaztu eta adierazi beharra
|
dago
hizkuntza politika orokorraren bidez, eta hizkuntza irizpideen bidez gauzatu.
|
|
|
Zer oztopo
|
dago
hizkuntza politika hori aurrera eramateko?
|
|
|
hizkuntza komunitate batek ez dauka aukerarik bere hizkuntza garatzeko, ez du askatasunik bere hizkuntza normalizatzeko politikak abiatzeko, botere judiziala gainera datorkiolako. Eta abagune horretan, nik uste dut hizkuntza politika beti egiten dela, inplizituki edo esplizituki, baita neurririk hartzen ez denean ere; eta politika guztietan
|
dagoela
hizkuntza politika, feminismotik ikasi dugunez.
|
|
|
«oldarraldi judizialari» elkarrekin erantzutekoa. «Aldarrika dezagun
|
badagokigula
hizkuntza politika inolako esku hartzerik gabe egiteko eskubidea», adierazi zuen.
|
|
2023
|
|
|
Etxanizek dio UEMAko udalerrietan indarrean
|
dagoen
hizkuntza politikak ez duela inolako gatazkarik sortzen herritarren artean: «Euskararen normalizazioa eta herritar guztien hizkuntza eskubideak bermatzea ez daude kontrajarrita».
|
|
|
Hori esanda, gobernantzaren atalean aipatu dugun bidetik, argi
|
dago
hizkuntza politika hori nagusiki arlo bakoitzeko euskalgintzako eragileekin lankidetzan eraiki beharrekoa litzatekeela. Halako prozesu bat egin gabe ausarkeriaz jokatzen ari garela ohartu arren, proposamenak botatzea eskatu zaigunez, hona balizko hizkuntza politikak definitzen hasteko zenbait orientabide posible, azalpen askorako tarterik gabe, labur zurrean.
|