|
2000
|
|
|
Gotzainak erabileraren irizpide horri eutsi zion arren, beste puntu jakin bateaneman zuen amore, ordura arteko tradizioarekin hautsiz: herri euskaldun elebakarretanere, norentzat ez
|
dakigula
, esandakoaren laburpen motz bat egitea ezarri zuen(... unbrevisimo resumen...). Baina, gaztelania hutsa erabil zitekeenetan, ez zen euskarazkolaburpenik eskatuko.
|
|
|
Harrapakaritza sistema suntsituz gero, desintegrazioa gertatuko litzaiekeela beldur ote? Badirudi harrapakaritzarik gabebizitzen ez
|
dakigula
eta, harrapakari jarrera muin muinetan ezarria dugularik, boterearen zibilizazioari kritika egiteko gauza ez garela. Erlijioak ere, harrapakaritzako zibilizazioaren?
|
|
|
Eta, arrazoin horren frogatzeko, liburu bereko bertze erran batean oinarrituko naiz, zeinak baitio: " Gorputzeko humoreek, beren ohiko eta arauzko jin joanetan, nahigabean eta oharkabean gobernatzen dute gure borondatea; nahastuak zirkulatzen dutelarik, ezkutuan eta isil gordean, menean hartzen gaituzte, halako moldez, non gure egiteetan nabariro parte hartzen duten, guk haien berri ez
|
dakigula
". Eta nik diotsut:
|
|
|
Halaxe, bada, adierazi nahi dugu ez
|
dakigula
oso ziur eta ez du askorik inporta, ohartuko da irakurlea zer aldatu zitzaion lehenik Brown jaunari, ezker eskuko hatz txikiko azazkala, ala eskuin eskukoa; edota biak batera aldatu zitzaizkion, edo zein aldaketaz jabetu zen lehenago. Ez dakigu, era berean, zer eguraldi egiten zuen Brown jaunaren eskuan aldaketa txiki hura gertatu zen egunean, euria ari zuen ala eguzkia zegoen; badakigu, ordea, zein egun zen, eta hori jakinik, eguraldia ere nolakoa zen jakitea baino gauza errazagorik ez dago.
|
|
|
Azkenengo hamabost urteetan Vienako Zirkuluaren filosofiaren egitura eta garapenari buruzko ikerkuntzak aurrerapauso garrantzitsuak eman ditu. Exageratzeko beldurrik gabe, esan daiteke egun orain dela hogei edo hogeita hamar urte ezagutzen genuena baino askoz ere gehiago
|
dakigula
Zirkuluaren ikusmoldearen inguruan. Dagoeneko ez dago lekurik aitzakientzat, lehen onartuak izan ziren positibismo logikoaren estereotipo primitiboak ezin dira onartu.
|
|
|
Etxe modu hauetan urte batzuk daramatzagunok ere harritu egiten gara denbora gehiago daramatenen historiak entzunez. Kartzelaz ezer gutxi
|
dakigula
iruditzen zaigu batzuetan, zenbait garai eta egoeratako kontuak entzutean. Urteekin aldatu egin dira espetxeak, eta jende modua ere aldatu egin da.
|
|
|
zer egin ez
|
dakigula
.
|
|
2001
|
|
|
Lehen esaten genuen gaur eguneko ezkerra eta orain dela 20 urteetakoa konparatuz, diferentzietako bat horixe da, gaur egun ez
|
dakigula
ondo nola definitu ezkerra. Definitu ahal dugu Euskal Herrian nazio programa bat edo gizarte arloko programa partzial bat, baina ezkerra definitzerakoan galdu egiten gara.
|
|
|
Iritzi publikoa" antolatzea" askok espero dute" sortu" ere egin dezakegula bokazio edo helburu dugun eta horretatik kobratzen dugun komunikabide eta kazetariontzako apaltasunez mintzatzeko egunak dira. Dena ez
|
dakigula
eta dena ezin dugula erakutsi digute herritarrek. Eta zer gehiago erakutsi ziguten maiatzaren 13 honetan?
|
|
|
Galtzagorri elkarteak argitaratzen duen aldizkaria, «Behinola», norengana iristen den eta zer nolako eragina duen. Izan ere, gero eta informazio gehiago dagoen gizartean bizi gara baina era berean jakin badakigu gero eta gutxiago
|
dakigula
gauza guztietaz
|
|
|
Inguruko terratenienteek Vikram hil egin zuten eta Phoolan preso sartu. Nola ez
|
dakigula
, ihes egitea lortu zuen, eta bere bandolero talde propioa antolatu zuen.
|
|
|
Hain hala, modernoa ez dena zaharra baitaguretzat. Eta, nahiz eta modernitatea kritikatu, hau gainditu ezinik baikabiltza, heldu den (datorren) ondorengo aroari (paradigmari) zer izen eman ere ez
|
dakigula
, ezbada modernitate izena bera, aurrizkiz osatua: ultramodernitate, transmodernitate...
|
|
|
Euskal Herrian askoz urriagoak dira arlo honi buruzko esperientziak, eta, guk
|
dakigula
, liburu honen autoreak Udako Euskal Unibertsitatean gauzaturiko esperientziak dira salbuespen bakarrak Dena dela, esan behar da, liburu honen azken eranskinetan gai honekin lotuta dauden helbide interesgarri asko bilduta daudela, eta, nola ez, Internet ek eskaintzen dituen web orriak ere ikus daitezkeela. Orri horiek perfumea bezain liluragarriak dira, argazki zoragarriez hornituta; agian, falta zaien gauza bakarra gure gaia da, hots, usaina.
|
|
|
Elikagai gehigarriei buruzko “gehiegizko informazioa” ez dator bat kontsumitzaileek produktu horiei buruz duten “prestakuntza ezarekin”, Elikagaien Gehigarri eta Osagarrien Fabrikatzaile eta Merkaturatzaileen Elkarteak (AFCA) adierazi duenez. “Gehigarriak ondo erabiltzen dira” dio erakunde horrek, baina azpimarratu du “kontsumitzaileek ez
|
dakigula
zer den nahikoa etiketa bat interpretatzeko”. AFCAko lehendakariak 110 fabrikatzaile inguru biltzen ditu (hau da, Espainiako merkatu horren% 85 inguru), eta azaldu zuen industriak substantzia horiek behar dituela “elikagai barietateen aurkezpen berezi hori eskaintzeko, gizateriaren historia osoan gertatu ez zena”.
|
|
|
Ez dugula eta ez
|
dakigula
ez dakigun bitartean ez gara izateko eta jakiteko bidean sartuko. Eusko Ikaskuntzak, jakinaren gainean, laburtu zuen esaerak dioenez:
|
|
|
Nekez, ordea, asmo jakiterik gabe. Eta ez
|
dakigula
jakitea omen da jakinduriaren hasiera eta iturburua.
|
|
|
Ez du ordea inork bere mundua, giroa eta sorteguna aukeratzen. Nor geure aldian eta tokian gertatzen gara, nola ez
|
dakigula
. Eta gurekin jaio  tzen da, gure aldiko seme jatorrak bagara, harako antzinakoen amor fati hura, gure denbora âgure sorterria bezalaxeâ beste edozein baino maiteago bihurtzen diguna.
|
|
|
Batek nahiago ditu Shakespearen hamalaukoak, gogoz eta haragiz gatzatuak eta mamituak; beste batek, berriz, Huxleyren pertsona ezagun hark hain higuin zituen Shelleyren laino arteko hegaldiak. Batetik nahiz bestetik jo, nolanahi ere, igo egin behar da, nork eta non ez
|
dakigula
ezarria dagoen maila batera igo, eta aldapa hori garaitzen ez duenak ez du poetaren izena merezi.
|
|
|
Ez du ordea inork bere mundua, giroa eta sorteguna aukeratzen. Nor geure aldian eta tokian gertatzen gara, nola ez
|
dakigula
. Eta gurekin jaio  tzen da, gure aldiko seme jatorrak bagara, harako antzinakoen amor fati hura, gure denbora âgure sorterria bezalaxeâ beste edozein baino maiteago bihurtzen diguna.
|
|
|
Bazen inoiz hemen haritza(" zar, sendo, zindo") maite zuenik franko. Gero, nola ez
|
dakigula
, pinuzale bihurtu zaizkigu orduko haritz zale batzuk. Haritza gogoko dut nik, eta haritza gogoko bezainbat pinua higuin eta gorroto.
|
|
|
Nik, eta barka bekit" izenorde higuingarri" honezaz hasten banaiz mintzatzen? profeta baten gisan ikusten dut aurrenik gure Oteiza, gure artean nola eta nondik ez
|
dakigula
–aldiz bizardun, aldiz kokots soil, agertu zaigun antzinako igarleen ondorengo galdu baten antzera.
|
|
|
Auzi honetan, gainera, nola ez
|
dakigula
, erabateko aditza, mintzaidea ahotan hartzen ez duena, orain arte eta beti euskal aditzaren giltzarri izan dena, besteren mirabe bihurtu da: duk, dun eta duzuk (eta etxe polita duk beti da bikoitza!) kendu dute boterea eta agintea daren eskuetarik; diat, dinat eta dizutek, dutenetarik.
|
|
|
Gogoan eduki behar dugu edozein datu fisiko, objektibo, onartua izan dadin zientzian bertan, zientziazko fede miragarriak babestua izan behar duela. Hau da, ez
|
dakigula
, hurrik emanik ere ez, nolatan sortzen den gugan geure aurrean dugun zerbaiten irudia —ispilu batean azaltzen den neure aurpegiaren irudiaren irudia, adibidez— Hori zientziaz jakiteko, jakituria bete betea eduki genuke horrenbeste mezu eta mezulariren bitartez hor dagoenaren gain gugan sortzen den irudiaren berri: lehenbizi fisikazko jakituria (korpuskulu edo antzeko, uhin, indar mota, arazo kuantiko); gero biologiazkoa (era guztietako milioika zelula miragarrien katearena); gero psikologiazkoa, eta abar.
|
|
|
Sakonetan sakona eta erakargarrietan erakargarria. Mila bider eta eratan ez
|
dakigula
aipatu beharrekoa, ezjakin harrotu eta irakatsi beharra.
|
|
|
Mendi gailur batetik urrutira begira gaude. Ez
|
dakigula
zergatik eta zelan, sufesta baten hasiera ikusten edo sumatzen dugu: subola handi baten leherketa edo sorrera edo eraldaketa, mila zatitan apurtu eta airean sakabanatuz.
|
|
2002
|
|
|
Hainbeste denbora daramakigu bakeaz mintzatzen, azkenean ahaztu zaigula zer den bakea. Sobera
|
dakigula
, ordea, zer den bakea, edo bake izenarekin saldu nahi zaigun sasi bakea.
|
|
|
erakunde sindikalak, sozialak eta kontsumitzaileenak dira antolatzaile. Guk
|
dakigula
, kanpaina ez da iritsi Euskal Herrira, baina bai Madrilera eta Bartzelonara, esate baterako. Iaz, bi hiriburu horietan, manifestazio bana antolatu zuten Gobernuz Kanpoko Erakundeek:
|
|
|
Benetan duda egiten dugu azken urteotan emakumezkoek idatzitako lanen kopuruak nabarmen egin duenik gora. Beste informazio iturririk ezean (guk
|
dakigula
, egileen sexuaren araberako produkzio estatistikarik ez baitago gurean), Juan Luis Zabala idazle eta kazetariak 1995az geroztik Egan aldizkarian kaleratzen dituen zerrendak begiratu ditugu:
|
|
|
Ona ba, dana argi esan. Euzkera ondo jakin barik eztaigun uste izan ondo
|
dakigula
. Eta askok," Etxekua", orixe sumau ez.
|
|
|
Eta abertzale asko gorabera, euzkeria laster" derrepente" gogortuko litzakela be, ziurtasun osoz eta zer diñogun ondo
|
dakigula
diñogu.
|
|
|
Eginkizuna, beraz, lanean hasi aurretik gaztigatu behar zaie, argi eta garbi
|
dakigula
altzariak, entxufeak eta aparatuak non kokatu behar diren.
|
|
|
Zientzia esparruei dagokienez, aldizkari ia guztiak giza eta gizarte zientzietakoak dira. Beraz, artikulu zientifiko gehienak ere esparru horretakoak dira.Teknika eta teknologian aldizkari bat dago, Ekaia12 Natur eta osasun zientzietanez dago aldizkari zientifiko bat ere, guk
|
dakigula
behintzat.
|
|
|
Irakasleen soslai linguistikoari buruzko daturik ez dute. Guk
|
dakigula
, ez dagoikerketa talde euskaldunik.
|
|
|
Unibertsitate honetan 20 ikerketa talde daude Ingeniaritza eta Teknologia alorretan. Bakar bat ere ez da euskaraz ari, eta, guk
|
dakigula
, ez da inongo ikerketarikegiten euskaraz. Adibidez, guk dakigula, ez da tesirik irakurri euskaraz, eta soilikikasketa amaierako hiru proiektu idatzi dira euskaraz.
|
|
|
Bakar bat ere ez da euskaraz ari, eta, guk dakigula, ez da inongo ikerketarikegiten euskaraz. Adibidez, guk
|
dakigula
, ez da tesirik irakurri euskaraz, eta soilikikasketa amaierako hiru proiektu idatzi dira euskaraz. Izan ere, irakasle euskaldungutxi daude, gehienak talde desberdinetan sakabanatuta, eta ohitura gutxi dute gaizientifikoez euskaraz aritzeko, gehienetan gaztelaniaz ikasi baitute terminologiaguztia.
|
|
|
Eibarren kokatuta, instrumentaziorako ikerketa egiten duteEusko Jaurlaritzaren menpeko zentro honetan. Guk
|
dakigula
, ikerketa gehienaerdaraz egiten da.
|
|
|
izenburupean; eta batzar batean aztertu eta onartu ondoren, proposamen hori errektoreareneskuetan geratu zen, sei hilabeteko epean Eusko Legebiltzarrera bideratzekoerabakiaz. 1995 urteko urria zen, eta, guk
|
dakigula
, proiektu hori oraindik EuskoLegebiltzarrean aztertu gabe dago.
|
|
|
ikastaro bat bera ere ez.Robin en direktorioan, berriz, Espainiako estatuko bi unibertsitate agertzen dira: Granadako Instituto de la Paz y los Conflictos Unibertsitate institutua eta Castellode la Plana ko Universitat Jaume/ ak bere mende duen Bancaja Internationalcenterfor Peace and Development. Guk
|
dakigula
, behintzat, bi biek Mediterraneoko gatazketan pausatu dute beren arreta eta ez, gure gatazkan?.
|
|
|
Gure artean badira, noski, euskal gatazkaren alde bat edo beste aztertu duenikerketaren bat11, edota horren inguruko doktorego ikastaro bakan batzuk. Unehonetan, EHUren baitan badira, guk
|
dakigula
, behinik behin, lau doktorego ikastaro gatazken konponbidearen inguruan.
|
|
|
Horien artean aipatzen da. Bakea eta gatazken konponbidea?. Oraingoz, guk
|
dakigula
behintzat, ez dute ezer antolatu espresuki gaihorren inguruan.
|
|
|
Ulertarazle barik ez dugu zeinuaren eta hark ordezkatzen duen objektuaren arteko harremana zertan datzan atzematerik; ulertarazle barik ez dago signifikazioak eraikitzerik, ezta ulertzerik ere. Ulertarazlerik gabe, meatokian mailu barik dagoen langilearen moduan aurkitzen gara, lana zelan egin ez
|
dakigula
. Ulertarazle barik gauzei begiratu egingo diegu, baina ez ditugu ikusiko.
|
|
|
Orain gehien kezkatzen nauena zer den esango dizuet: gertaerak hain aldeko izan zaizkigunez, ez
|
dakigula
ebaztean kalterik etorri, gure egoerak okerrera egin eta poz hori larregikeria bihurtzeko moduan. Egoera latzak sarri hezi eta zer egin behar den irakasten du, erazko abagunean pozak berak okerbideratu eta erabaki eta hausnarketa zuzenetik urruntzen gaitu.
|
|
|
Ez da gauza bera gertatzen koloratzaile artifizial polimerikoekin, argiaren eta beroaren aurrean oso egonkorrak baitira. Haien kaltegabetasunari dagokionez, esan behar da ezen, nahiz eta horietako asko mendez mende erabili, oraindik ez
|
dakigula
zer ondorio dituen gizakiarengan. Izan ere, asko gaur egun aztertzen dira, eta beste batzuengandik badakigu, adibidez, urtikaria kronikoa edo asma eragin dezaketela osagaien aurrean sentikorrak diren pertsonen artean.
|
|
|
Jendea aztoratuta zebilek Manuelen kontuekin. Denak galdezka zeuzkaagu, eta jendearen jakin minari amore ematen bazioagu, laster gaituk, bakoitza bere aldetik, eta nora jokatu ez
|
dakigula
. Dagoeneko hire anaia eta Orrondo falta dituk, baten batzuekin hizketan geldituta.
|
|
|
Euskal Herriaren zati handi bat ezustean pasatu da gizarte tradizional batetik, gure garaikotik, zuk egunero ikusten duzun gizarte moderno horretara. Eta gizarte moderno honek," modernoa" diot bizimodu tradizionala ezereztua gelditu delako, aurrekoaren ordainetan jarri diguna anitzetan zer den ere ez
|
dakigula
, gizarte moderno honek, diot, ez du, oraingoz behintzat, euskara hil, Euskal Herriaren zati handi batean. Ez du hil Euskadiko Autonomia Erkidegoan.
|
|
|
Baina ez da gai izan arau horiek eta hiztegi hori patxadazko argitalpen egoki batean denon eskura jartzeko: zerbait begiratu nahi denean, edo kontsultatu, karpetak eta agiriak behar dituzu eskura, eta Wally aurkitu nahi duzunean nola ibili behar duzun goiti eta beheiti non dagoen ez dakizula, irudi guztiek jertse berdina baitute, halatsu ibili behar dugu guk ere arauak non dauden ezin aurkitu, arau batek zer esan eta besteak nola aldatu duen aurretik esana ongi ez
|
dakigula
, Diogenesen ikasle norabaiteratu baten gisa, gure eltzerma eta guzti eskuetan. Eta hiztegi horrek beste buelta bat behar du, baina gaur egun erakusten dugun abiadurarekin urteak eta urteak ditugu, munduak aurrera presaka egiten duen bitartean, fundamentuzko zerbaiten mahai gainean jartzeko.
|
|
|
Onik onenean ere, horien aurreko jokamoldeak ganora eta funts gabekoak. Badirudi jakintsu handi mandi etabu ru iritzi batzuen eskuetan dagoela euskalgintzaren geroa, etorkizuna eurena eta ez besteena baita haien ustez, oraindik ere ez
|
dakigula
nork (herriak/ agintariek/ eu ren harrokeriak?) deitu dituen halako ospe handiko zeregin potolo eta astunak burutzera. Nire botoa, behintzat, ez dute.
|
|
|
Ez al du, ba, gizalegeak agintzen zorrak kitatu dituenari bakean utzi behar zaiola? Zer egin ez
|
dakigula
gabiltza hemen jira eta buelta.
|
|
2003
|
|
|
oraingoan" Prestige" ontziaren isuria iritsi zaio, baina gaur, bihar edo etzi beste batenak hel dakizkioke. Izan ere, gogora dezagun ontzi horrek 70.0000 tona fuel olio zeramatzala barruan, eta esan dezagun bidenabar, nahiz eta
|
dakigula
orain arte istripu larririk ez gertatu, baldintza antzekoetan edo okerragoetan dauden" Prestige" ugari porturatzen dela gurean egunero. Bai, halaxe da, 350 itsasontzi baino gehiago heltzen dira Abrara urtero, hau da, itsasontzi bat eguneko;" Prestige" bat eguneko.
|
|
|
Lehenagoko beste txosten batean, Nazioarteko Laneko Erakundeak landutakoan hain zuzen, 750.000 lagun ageri dira egoera horretan. Euskal Herriari dagokionez,
|
dakigula
bederen, ez dago ikerlan zehatzik. Dena dela, bai enpresaburuak, bai sindikatuak, arazoa existitzen dela ohartuta daude.
|
|
|
Geuk
|
dakigula
, Hegoaldean badira dagoeneko arlo honetan diharduten bi elkarte: Hirigoyen EAEn eta Laneko Eraso Psikologikoaren Aurkako Elkarte Nafarra.
|
|
|
Badakizu botere judizialaren erabakiak errespetatu behar direla, zuzenbidezko estatu bati dagokion bezala. Hortik aurrera, bada, ni eta beste asko harrituta eta gauzak nondik nora doazen ez
|
dakigula
gaude.
|
|
|
Gauza bat da gizarteak kirola egitearen beharra ikustea, gero eta kirol gehiago egitea eta beste gauza bat da lehiaketaren alorrera igarotzea. Badirudi ez
|
dakigula
kirola egiten ez bada lehiaketa baterako prestatzeko. Helburuak jartzea ondo dago, baina segituan autolehiatzera igarotzen gara, bakoitzak bere kronometroari begiratzen dio:
|
|
|
Baina gatozen Iruñeko aldira. Berez 1955etik hiri horretan bizi bazen ere, zazpi urte geroagora arte ez du ezer argitaratuko, guk
|
dakigula
. Ezagutzen zukeen agian Egan garai horretan, zeren 1948tik argitaratzen baitzen, lehen urteetan aldizkari elebidun modura eta urte batzuek garrenera euskarazko literatura aldizkari gisa, apurka apurka euskal literatura berpiztuaren Euskal Herri barruko plaza nagusi bihurtuko zena.
|
|
|
Ez hori bakarrik, gauza jakina da, elaberrietako protagonistek euren buruak Arrigorrietakotzat dituzten bezala, idazleak ere bere burua gernikartzat izan zuela bere bizi guztian. Gernikagazko barne atxikimendu hori sendoa izan dena gauza ageria da, beraz; are gehiago,
|
dakigula
bizi izan zen larogeitik gora urteetan lehenengo hamasei hamazazpi urteak baino ez zituela bizi jaioterrian, eta harik aurrera uriarekiko lokarria aldian aldiango ikustaldien bidez baino ez zuela jagongo.
|
|
|
Ba bai, okupauta nago. Zer uste dozu, ba; zuek barik ez
|
dakigula
ezer egiten, ala.... Bai, ulertzen dot, haren lagunik onena zara eta bere ondoan behar zaitu, bale, baina zer dauka horrek nigaz zer ikusi?
|
|
|
Dakiguna
|
dakigula
, jatorri enbrionarioko ama zelulak hobeak dira hedatzeko eta bereizteko, organo bat sortzeko eta zeinahi organotan beren burua bereizteko gaitasun handiagoa dutelako.
|
|
|
Baita zerbait baino gehiago ere! Zer uste du honek, Parisen egon delako, berak dakien hainbat ez
|
dakigula
ala...?
|
|
|
Platonek, beste alde batetik, umorea eta ironia sarri erabili zituen bere pertsonaiak aurkezterakoan eta baita beraien arteko eztabaidetan ere, askotan ez
|
dakigula
laudorio bat benetakoa ala txantxetakoa ote den. Pertsonaien karakterizazioa perfektua da darabilten hizkeran ere, eta batzuetan beraien estiloa perfekzio osoz imitatu zuen; adibidez, Sinposioa elkarrizketa honetan Aristofanes edota Agatonen hitzaldiak guztiz sinesgarri eta benetakoak agertzen zaizkigu.
|
|
|
Zientzian (eta zientzian bakarrik) esan dezakegu benetako aurrerakuntza egin dugula: lehen genekiena baino gehiago
|
dakigula
.
|
|
2004
|
|
|
Baina gehiago kostatzen da guk zer eskaini dezakegun zehaztea. Askotan iruditzen zaigu ez
|
dakigula
zer eskaini".
|
|
|
Niri bederen, zer pentsatu eman dit ikusteak nazioarteko foroetan zer hitzen bidez definitzen den hizkuntza aniztasunaren eztabaida eta garbiago antzeman dut" normalizazioa" eta" ofizialtasuna" bezalako kontzeptu zehaztugabeak baztertu beharra. Egun, katalanek," normalizazio" hitzaren asmatzaileek eurek ere ez dute erabiltzen, eta guk berriz, horri loturik segitzen dugu, horrekin zer esan nahi dugun ere ez
|
dakigula
. " Ofizialtasun" kontzeptuaren inguruan, ederki ikusi dugu guk Euskal Herrian zein hitz huts izan daitekeen.
|
|
|
Alarmismoan jausi gabe ere, jabe gaitezen ezizen horren atzean nor dagoen ez
|
dakigula
, oso litekeena da berak dioena ez izatea eta omen dauzkan asmoak ez edukitzea.
|
|
|
Joritasunak gauden egoerara ekarri bagaitu, nahiago dut Mario Zubiagaren bakartasuna. Bakartasunak, guk
|
dakigula
, ez du adierazi nahi bakardaderik, bidenabar esanda. Agindutakoa zor, hona euskal hizkuntza zein den:
|
|
|
Zeren eta, hiztunaren behar komunikatiboen luzezabala ezin da murriztu banakoaren esperientzia komunikatibora, komunikazio behar horiek asetzen diren testuinguru soziolinguistikoa ez delako hain zuzen hizkuntzen ezarpen eta hegemonia gaiarekin zerikusirik ez duen jarduna. Guk
|
dakigula
, hiztunaren behar komunikatiboak, egitura soziolinguistiko jakin baten arabera eraturiko testuinguru komunikatiboetan mamitzen diren ekintzak dira, eta ekintza horien betekizun aukera hizkuntzen ezarpen logikari darraio. Dakigun horretan zuzen baldin bagabiltza, hiztunaren behar komunikatiboen auzia hiztunaz haraindi dagoen esparru soziolinguistikoaren ezaugarrietan ere erabakitzen da, eta, horrenbestez, kontzeptu hori ezin dugu hizkuntza jokabidearen dimentsio pertsonal hutsera murriztu.
|
|
|
Eta ez gara onik aterako, gainera, euskalgintzaren ametsak jo digun erronkatik, harik eta euskararen erabilera gizarteratzeko asmoak bere baitan dituen betekizunak zeintzuk diren jakin arte. Hizkuntzaren mundua, hiztunen sozializazioan datza, guk
|
dakigula
behintzat. Orobat, jakin, badakigu besterik ere:
|
|
|
Oñatin Eusko Ikaskuntzaren ardurapean egindako Lehen Biltzarrean (1918) aurkeztu ziren hainbat txosten hezkuntzaren gaia tratatzeko, eta, tartean, egia da, baziren hizkuntzari eta kulturari zegozkion kezkak jasotzen zituztenak. Baina, nolanahi ere, guk
|
dakigula
, euskal nazionalismoak ez du begi zorrotzik erakutsi, ez orduko hartan eta ez orain go honetan. Borroka politiko hutsaren lilurak estali izan du neurri handi batean hizkuntzaren eta kultur arazoaren gorria.
|
|
|
Horrelako testuinguru makurretan jaiotzen dira, A ereduko ikasle eta euskaldun berri askoren artean, euskarari buruzko gutxiespen eta erdeinu jarrerak.504 Gutxieneko atxikimendurik ez dagoenean, euskararen arroztasunak hiztunaren nortasunean zauria egin du. Zauri horiek sendatzeko, berriz, guk
|
dakigula
, bi bide nagusi daude: a) hizkuntzen estatusa irauli, eta euskararen beharrizana erdararen parean ezarri; b) edota, euskal nazioaren aldeko mugimendu kementsu baten ondorioz, erdal munduari orain daukan hizkuntza hegemonia lehiatu.
|
|
|
Horretarako, ordea, adierazi behar duen gizarte kulturaren mugak ahozko kulturaren barrutira errenditu behar. Jakina, guk
|
dakigula
, euskaldun gutxi bizi dira barruti horretako muga hertsien barruan; bizimodu tradizionalaren aztarnak azken hatsetan dabiltza gure artean.
|
|
|
Marcosen arabera, garatze bidean dauden herrialdeetan elikagaien eskuragarritasun faltak eragiten du; gizarte industrializatuetan, aldiz, elikagai ugari eskura izan arren, elikagai horiek modu desorekatuan eta monotonoan hartzen dira. “Horren guztiaren ondorioa da gaur egun ez
|
dakigula
behar bezala jaten”, dio Marcosek. Hori dela eta, txostenaren helburua Badakigu jaten?
|
|
|
–Kontua da –hausnartu zuen Millek– ez
|
dakigula
zertaz ari diren. Joseba ere sare barruan egon daiteke.
|
|
|
Seguruen balantze bakar eta erabatekorik ez dagoelako. Kontraesanaren eremuan murgiltzen gara eta, nola edo hala, trantsizio garaian bizi garela antzematen dugu, jakin ez
|
dakigula
norantz joko duen gerokoak.
|
|
|
31 Viktor Franklen obra guztiz interesgarria ezagutu nahi duenak, euskal itzulpenik ezean (guk
|
dakigula
), Bartzelonako Herder argitaletxean aurki ditzake bere liburu gehienak: El hombre en busca de sentido; La voluntad de sentido; La presencia ignorada de Dios; El hombre doliente; Logoterapia y analisis existencial; etc. Frantsesezko itzulpenen erreferentziak ez ditugu ezagutzen, zoritxarrez.
|
|
|
nondik datorkio gizakiari etika ikasi eta irakatsi ahal izatea? Hartarako duen berezko ahalmen bati (edo batzuei) esker, erantzungo zuketen gure filosofo greziarrek, aipatu galdera eta erantzuna garbiro formulatu ez bazituzten ere, guk
|
dakigula
. Guretzat, haatik, funtsezko garrantzia eta munta du galdera horrek.
|
|
|
Oraingoan oinarri psikoafektiboak eta soziokulturalak aipatu nahi ditugu, hauek haiek bezain garrantzitsuak baitira gizakiaren egitura etikoa ulertzeko. Guk
|
dakigula
, Zubirik ez zuen behar adina azpimarratu gizakiaren ezaugarri psikoafektibo eta soziokulturalen pisua eta munta, are gutxiago psikoanalisiak eta psikologia dinamikoak zabaldu duten perspektibatik.
|
|
|
ez
|
dakigula
|
|
2005
|
|
|
T. Esnal: Ez dakigu, hainbeste denbora pasatzen dugu elkarrekin ez
|
dakigula
zer duen batena eta bestearena.
|
|
|
Ikasle mugimenduaren historia oparoa biltzen saiatu gara. Guk
|
dakigula
, horrelako ahalegina egiten den lehenengo aldia da eta, zalantzarik gabe, ahalegin berrien bidez osatu da. Guk gaur, hemen, historia idatziko dugu izan zen Ikasle Abertzaleak taldeak 2004ko azaroak 17 inguruan antolatutako kanpainan erabili zuen leloa.
|
|
|
Haren lanak eta haren lanaz idatzi liburuak badira latinez, espainolez, frantsesez, italieraz, euskaraz... Frantsesezko azkena, guk
|
dakigula
, Francisco de Vitoria et la" Leçon sur les Indiens", 1997an agertua, Le Cerf argitaletxean. Euskal Herriko zenbat apezen bibliotekan ba ote liteke?
|
|
|
Geure burua gustatuko omen litzaigukeen bezala islaturik ez ikusteak frustraturik eta geure buruarengan fedea galduta sentiarazten digu: horrek esan nahi du ez
|
dakigula
geure akatsak onartzen, ezta geure bertuteak ere.
|
|
|
– Ez
|
dakigula
sufritzea zer den?
|
|
2006
|
|
|
" Cosa nostra" beraz, geure esku. Hori bai, euskaldunak non bizi garen ez
|
dakigula
ahantz: euskaraz deklaratu nahi zuelako espetxe zigorra jaso duen Asier Basaberi elkartasuna adierazteko, ez dago ez euskaldun ez abertzale izan beharrik; nahikoa da itsu eta gorra ez izatea.
|
|
|
Non atzematen da hori? «Bada, oraindik ere dantza taldeok ez
|
dakigula
zein izan behar den gure tokia gizartean. Ez gara konturatzen lehengo egoera artifizial samarra zela, eta ez daukala zerikusirik dantzak eduki lukeen zereginarekin».
|
|
|
Pirañapolit bat da. Gaztea.NICOLASZenbat piraña mota daude. ALAINZenbat pirañaren mota dauden Amazonasko arroan. RAMIROBa, guk
|
dakigula
behintzat, bost bat edo.NICOLASZer, Amazonia osoan, alaâ? ¦. RAMIROBai. Amazonasko arroa osoan.
|
|
|
Ordiziako asteazkenetako azoka bereziak 102 urte bete ditu aurten. Guk
|
dakigula
, behintzat, 102 urteko tradizioa da. Lehen ere egiten zen; baina jarraian, 102 urtez egin da.
|
|
|
Bai, tristea da, baina hala da. Badirudi gero eta gehiago
|
dakigula
, nola jokatzen duen ezagutzen da… baina oraindik ez dakigu zergatik eta sendabiderik gabe. Tratamenduak gero eta eraginkorragoak diren arren:
|
|
|
En este radicalísimo sentido es un pueblo su historia" 724 Nabarmena da, arrazaren karaktererik edo, ez dela aipatzen (karakterea herriarena da, historikoa da, etab., eta herriak berak norabide batean edo bestean lant dezake). Baina nabarmena da, orobat, horrek guztiak ez
|
dakigula
zer balio lezakeen" historia gabeko" herrientzat, esate baterako, h. d., gehien gehiengoarentzat munduan, kontzeptu hori baztertzen ez duen bitartean. Edo nola ahokatzen den Ortega-ren beste hainbat manifestaziorekin.
|
|
|
Nik teoria bat daukat, alegia, egun voyeurrarena baino ez dugula egiten maitasun harremanetan. Badakizu, agerian jarri denetik gizonezkook ez
|
dakigula
benetan emakumeak goxatzen duen sexuan, hau da, orgasmoa benetakoa ala gezurrezkoa duen, bada, etsi egiten dugu voyeurrarena egitearekin. Askoz ere plazer handiagoa ateratzen diogu ikusteari, imajinatzeari, ezen ez benetan gertatzen denari, zeren ez gaude ziur benetan zer gertatzen den eta horrek kezka larriak sortzen dizkigu.
|
|
|
balio ote digu tipologia horrek zerbaiterako? Lehen ere esan dugu ia euskaldunak zer diren ez
|
dakigula
oso ongi, eta, zintzo jokatzera, definizioa baztertu eta hoberen bat bilatu genukeela uste dut. Iruditzen zait, dena den, zalantzak zalantza eta lausotasunak lausotasun, badugula denok buruan ia euskalduna izan litekeenaren irudia:
|
|
|
Hausnarketak eta gogoetak han eta hemen, norabidea finkatu eta estrategiak diseinatzeko. Batzuetan, ordea, misioaren zailtasunak eta konplexutasunak eraginda, eta aldaketek eta fenomeno berriek korapilatuta, badirudi ez
|
dakigula
oso ongi nondik nora goazen. Horrelakoetan, euskalgintza baino gehiago, auskalgintza gara.
|
|
|
Hitz egitea zerbait
|
dakigula
uste izateko modu bat da maiz askotan. Cogito ergo sum esan zuena ere horretan ari zen, azken batean, hizketan, bere buruari zerbait behintzat bazekiela erakusten.
|
|
|
Tira, inkomunikazio eredu xelebre honen ostean, eta halakoak noizean behin izan bitez... ba... aurreko berri triste hura dela-eta, zera esan behar dizuet, Santurtziko gertakariez gauza gutxi
|
dakigula
. Emakume haurduna ez dutela oraindik topatu, nahiz eta Poliziaren zodiak batzuk hara eta hona ibili hango bazterretan.
|
|
2007
|
|
|
Kontziente al gara? Horregatik diot ez
|
dakigula
zein momentutan bizi garen. Trenak harrapatuko gaitu tren horrek ere harrapatuko gaitu, eta, orduan, adios!
|
|
|
–Guk
|
dakigula
, ezer ez. Zer, ba, Melisenda?
|
|
|
Euskal Herria, guk
|
dakigula
, euskararen herria da, ezer bada. Ez gure herriaren etimologia zentzu horretan mintzo zaigulako bakarrik, hizkuntzarik gabekonazio eraikuntzarik ez dagoelako baizik.
|
|
|
Ikus dezagun zelan jardun behar den ondorio baten kausa bilatu gura denean.goela susmatzen dugun. Bada, bi gertakari horien artean harremana badagoela era Abiapuntu gisa onar dezagun ezen gertakari bi dauzkagula aurrez aurre, eta ez
|
dakigula
zer harreman dagoen haien artean, ezta ba ote dagoen ere, nahiz eta badakutsi nahi denean, lehenbizi, harreman hipotesiak formulatzen dira; ondoren, aurrez ikusitako horiekin esperimentatzen da; eta, ostean, hipotesi batzuk baztertzen dira, beste bat edo beste batzuk onartzeko; azken horiek, frogatutako eta onartutako azken horiek dira kausa estatutua irabazten duten bakarrak.
|
|
|
«La race latine, la race germanique, et la race eslavonne»1147, hiru arrazak hiru hizkuntz familia baitira, eta hiru kultura molde edo zibilizazio. Humboldt mila aldiz begiratuagoa da (Herder-en kritikek alertatua, apika), eta bakanak dira arraza aipatzen duten pasarteak, eta ia guztiak esateko ezen gizadiaren banaketa arrazatan oraindik ez
|
dakigula
modu baliagarrizkoan egiten, edo arraza garbirik egon ere ez dagoela, edo interesik ez duela hizkuntzaren ikerketan, etab.1148 Hizkuntzak (eta, beraz, hizkuntzen pefekzio gehiago eta gutxiagoak, nahi bada) arrazarekin zerikusirik ba
|
|
|
Arlo horretan ez dago buruhausterik, ez da akatsik egiten euskaraz, guk
|
dakigula
. Ez dugu erabiltzen atzizki bakarra (t (z) ean); baditugu beste batzuk ere, euskalkitik euskalkira diferenteak.
|
|
|
Elkarteak nabarmendu du zorrak bateratzea garestiagoa dela kredituaren baldintzak banku edo aurrezki kutxarekin handitzea edo aldatzea zuzenean negoziatzea baino. Kontrol administratiborik ezak sortzen duen arazoetako bat da ez
|
dakigula
zenbat entitatek lan egiten duten herrialdean eta zenbat fakturatzen duten. Espainiako Bankuak egin duen gauza bakarra “banku” izendapena bere izenean erabiltzea debekatu du, gainbegiratutako erakundeentzat erreserbatuta baitago.
|
|
|
10 Hala ere, begirune falta onartezina da. Zoritxarrez dirudi sarritan ez
|
dakigula
eztabaidatzen iraindu edo mindu gabe. Nire ustez, jendearen askatasun eta duintasunari errespetua erakusten ez zaionean, euskera berreskuratzeko prozesuak ez ditu emaitza onik ematen.
|