|
2001
|
|
|
Jendeak ez
|
daki
Nafarroa Oinez zer den ere. Ezezagutza handia da, bertan ez da inoiz egin eta jendeak, oro har, ez du horrelakoetan parte hartu.
|
|
2002
|
|
|
Izan ere, Sanzen Gobernua izan ezik, beste guztiek tokian tokiko hizkuntzen aldeko urrats handiak nahiz txikiak ematen dituzte, betiere hiztunen eskubideak murriztu gabe. Europan eta Espainiako Estatuan, gainera, oso gutxik
|
dakite
Nafarroan ere euskaraz egiten dela. Horregatik Euskara Kultur Elkargoak Nafarroatik kanpo euskararen eta euskal kulturaren inguruko gorabeheren berri ematea erabaki du, bereziki EBLULi (Hizkuntza Gutxituen Bulego Europarra).
|
|
2005
|
|
|
erri honetan optimista dena, mozkorra dago" esan zion Pablo Antoñanak ARGIA astekari honi orain hilabete batzuk. Herri honetan zioenean, ez
|
dakigu
Nafarroa edo Euskal Herria esan nahi zuen. Espainiaz ere ari zitekeen.
|
|
|
Baina beharbada herrialde horretan Bizkaian eta Gipuzkoan baino harpidedun gutxiago egotea adieraz dezake. Izan ere,
|
badakigu
Nafarroako intelligentsia praktikoki guztia Iruñeko Asociacion Euskara ko kidea zela67 Eta elkarte horretako bazkide orok Revista Euskara buletina jasotzen zuenez, baliteke askok beste kultur aldizkarien beharrik ez izatea.
|
|
2006
|
|
|
Egoera honetan, markoaren garapenaren bidez urteetan zehar indartu eta oldartu den nafar eskuin espainiar zalea eta inguruan duen sektore ekonomiko eta politikoa urduri dabiltza gerta daitekeenaren aurrean; oso ongi
|
dakitelako
Nafarroan eta Euskal Herri osoan aldaketa sakonak emanen balira eta demokrazian eta eskubideekiko begirunean oinarritutako egoera berri bat irekiko balitz, orain arte izan dituzten abantaila politiko eta ekonomikoak kolokan egongo liratekeela. Horregatik edozein aldaketa nola edo hala oztopatu nahi dute.
|
|
|
EAko zuzendaritzak koalizioaren aldeko apustua baietsi zuen, baina koalizioaren barne prestaketetan jarrera zalantzagarria agertzen ari da, Nafarroako EAko militante ugari ere harrituta uzteraino. EAk
|
badaki
Nafarroako abertzale askok ondo ikusten duela Nafarroa Bai, baina zalantzak ditu koalizioen bidea ote den abertzaleon ahotsa biderkatzeko formularik egokiena.
|
|
|
Datu hauek konparatzen baditugu Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Iparraldekoekin, arazo nagusia iturri falta da, ondorioz, hauetan are zailagoa da krisia kuantifikatzea333 Hala ere,
|
badakigu
Nafarroa Beherean% 30 jaitsi zela populazioa (Bastida Arberoan% 68raino iritsi zen jaitsiera), Araban% 30 eta 40 tartean izan zela, eta Bizkaian ere jaitsi egin zela, baina hango datuak kualitatiboak baino ez dira334 (Fernandez de Larrea, 2004a eta 2004b).
|
|
|
Hain nengoen bidea akabatzeko grinatua, ezen, jabetu nintzelarik ere bide bazterrak jendez lepo zeudela, feria eguna ote zen galdetu bainion neure buruari. Ergelkeria bat; jende guztiak
|
daki
Nafarroa Beherean Garrüzeko feria abuztuan dela. Bai moteldua nuela burua egun hartan.
|
|
2008
|
|
|
Ez du zalantzarik aldaketa garaia dela: UPNk eta Sanzek
|
badakite
Nafarroak azkeneko urte luzeetan egin duen bidea eta negozioa bukatzeko aukera erreala dela.
|
|
2009
|
|
|
–
|
Badakizue
Nafarroa zein aldetara dagoen? –galdegin nien, lauhazka atera aitzin.
|
|
|
Lehen egunetan ihes egiten zidaten.
|
Bazekiten
Nafarroako erregeren taldekoa nintzela, eta horrek izaera zehaztu gabeko egiten ninduen, ez arras armada bereko, ez guztiz arerio. Su tiki bat egina zuten elizaren sarreraren ondoan.
|
|
|
Mahaira jarri orduko, Chaunay hartako azken ahuntzainak ere
|
bazekien
Nafarroako erregina zendua zela. Den denak jakinaren gainean zeuden, Henrike eta biok salbu.
|
|
|
Nik pentsatzen nuen ea hori esaten zutenek berdin pentsatzen ote zuten Borboi eta iberiarrak ez ziren beste errege erreginei buruz. Ez, isilik geratzen dira,
|
badakitelako
Nafarroako Konkista gure herriko errege erregina legitimoen aurka egin zela. Bizkaia, Araba eta Gipuzkoa bezala esnatu egin behar dira loalditik konturatzeko benetan nafarrak direla.
|
|
|
Errealitatea nolakoa zen jakitea. Nik
|
badakit
Nafarroako Gobernuak liburua zaborretara botako duela, eta serioa ez dela esango duela, beti esan ohi duenez, baina gure ustez egia da dioguna.
|
|
|
Baina ez zen gehiegi sakondu ildo horretan, eta datu esanguratsuak bildu ditugu. Zenbat eta gehiago
|
jakin
Nafarroako historiaz, orduan eta hobe.
|
|
|
Nafarroako Gobernua beti dabil datuekin beldurrez, baina garbi ikusten da eredua irekitzen den auzo eta herri guztietan, urteen poderioz, eredu arrakastatsuena bilakatzen dela, eta herri askotan, baita eredu bakarra ere. Hori
|
badaki
Nafarroako Gobernuak eta TIL eta antzekoak asmatzen ditu hori zangotrabatzen saiatzeko.
|
|
2010
|
|
|
EAEn bizi bagina, egoera pixka bat ezberdina izanen litzateke. (...)
|
Badakigu
Nafarroako Gobernuaren lehentasun bat dela euskara desagerraraztea, inongo lotsarik gabe. Neurri batean horrekin bizitzen ikasi dugu.
|
|
|
Euskal Herrian guk
|
dakigula
Nafarroan, Arroiz herrian horrelako panpinak egiten ditu emakume batek. E
|
|
|
Nire laborantza kutsatuta dagoen jakin nahi badut, nik neuk neurtu behar dut, eta horrek kostu handia dakar. Gizarte eragileen lanaren ondorioz,
|
badakigu
Nafarroako Erriberan transgenikoak ez diren arto laborantza eta uzta asko kutsatuta daudela, ekologikoak batez ere; horrek esan nahi du ezin direla produktu ekologiko gisara saldu eta prezioak jaisten direla.
|
|
2012
|
|
|
Bai,
|
badakit
Nafarroako kasuan tranpa egin dudala. Egia da UPNk esan duela legeak aldaketak behar dituela, ezin dela dagoen bezala onartu, besteak beste Nafarroako Euskararen Legearekin arazoak leudekeelako.
|
|
|
«UPNk
|
badaki
Nafarroa Garaia probintzia bakar gisa kinka larrian dagoela». Iruñean emandako prentsaurrekoan, ezker abertzaleak azpimarratu du ez dela bideragarria Nafarroa bakarrik egotea.
|
|
|
Ordurako banekien ordea uda horretan Portugalen barrena Pessoaren Lisboaraino egin asmo genuen oporretan joaterik ez nuela izango. Eta azken bidaia izango zela
|
nekiena
Nafarroan barrena egin nahi nuen, begiak Otsagiz eta Artzibarrez, Arbaiunez eta Irunberriz, Tafallaz eta Hiriberriz eta Iruñeaz bete nahi nituelako. Ez bainituen berriro luzaroan ikusiko.
|
|
2013
|
|
|
Ez
|
nekien
Nafarroa Handian zein ziren Parisko emakumeez erraten zirenak.
|
|
|
Eta are gutxiago, jakinik frankotarrek Jainkoaren izenean ikaragarrizko sarraskiak egiten zituztela. Gomá kardinalak, Iruñan zegola ez ote zuen ezer
|
jakin
Nafarroan egiten ziren sarraskiei buruz. Egia da errepublikak, bera sortu eta aurrera eraman zuen demokraziari ez ziola egoki hazten lagundu, bai partidu batzuk eta bai sindikato eta indarra zuten beste talde batzuk kontrolatu ezinik zegolako.
|
|
2014
|
|
|
PSOEk, Madrilgoak (denok
|
baitakigu
Nafarroan beste zerbait dela, eta beste norbait), hiru asteko epea behar izan du Barcina boteretik kenduko lukeen zentsura mozioa aurrera atera dadin Bilduren bozak ezinbestekoak direla" egiaztatzeko". Ulerkorra da pentsatzen badugu, akaso, Bilduko parlamentari gehienak Jimenez eta enparauen aldaketarekiko grinak txundituta, maiteminduta, alderdia utzi eta Ferrazen aldera pasako zirela.
|
|
|
Hainbat gai pil pilean direla egingo dute debatea. Nafarroako Gobernuaren zerga erreforma atzera bota zuen oposizioak ostegunean, eta ez
|
dakite
Nafarroak VWen BEZaren aferan zenbat ordaindu duen. EH Bilduk azken legegintzaldiaren eta gobernuaren balantze «oso negatiboa» egin du, eta, koalizioaren ustez, aukera «garrantzitsua» izango da eztabaida etorkizunaz hitz egiteko.
|
|
|
urdaileko hutsa, eztarriko lehorra, bularreko pisua. Egun osoa mendian eman zuenez, ez zuen irratia entzun ez telebista ikusi, baina ez zuen haien beharrik
|
jakiteko
Nafarroan sekula ez zela halako krimenik gertatu. Iruñera itzultzean, izozturik eta leher eginda, kazetari andana aurkitu zuten Belosoko egoitzaren aurrean.
|
|
|
Errepideko seinaleak ezabatzeagatik eta desobedientziagatik, foruzainek gaztelaniaz erantzuteko eskatuta, euskaraz egiteagatik?. Ba ote da froga argiagorik hori baino,
|
jakiteko
Nafarroako administrazioa hizkuntz eskubideen urraketa larria eragiten ari dela. Etengabekoa.
|
|
|
Urrunago norabide berean eta basago? Ez
|
dakit
Nafarroaren konkistaren trauma dakarren ipuinak baina ene ustez haratago eta bortitzago, haratago eta paganoagoa ikusten zuten mundua. Basagoa.
|
|
2015
|
|
|
orain mundu guztiak daki zer gertatu zen 1512tik aurrera. Jendeak
|
badaki
Nafarroa bazela erresuma, estatu independiente eta moderno bat eta konkista zeharo ilegala eta bidegabea izan zela.
|
|
|
Merkeago ateratzen zaie familiei sare publikoan egonda, baina kooperatibaren izaerak ematen zien autonomia guztia galduta.
|
Badakigu
Nafarroako hegoaldeko zenbait ikastola oso egoera ekonomiko larrian daudela, baina horretarako dago elkartasuna, ikastolek beti erakutsi dutena. Hori da gure sarearen beste indargune bat.
|
|
|
—Baina zuek ez
|
dakizue
Nafarroako lege foralak" izate juridiko indibidualak" direla, Zuzenbide politiko arruntean klasifikaezinak?, Ez duzue Aizpun irakurri, Duguit, Jeze eta alemaniarrak?
|
|
|
Alta, Nafarroako botere politikoarekin golfean jokatzera ohituta zegoen fiskalburuarekin inoiz da ziurtatu irregulartasunik egon ote den. Sakon ikertzen ez bada, inoiz da
|
jakin
Nafarroako Kutxaren inbertsio batzuetan edo bere kontabilitatean legea urratu den edo ez.
|
|
|
Esteban Velaz de Medrano, bere semea Luis, Miguel de Jaso, Xabierreko Frantsesen anaia, Juan de Olloqui, Juan de Azpilikueta, Luis eta Victor de Mauleon ziren nafartarren buru. Aurkikuntza hunkigarria Arantzadiko ikerlarientzat,
|
jakinez
Nafarroako gobernutik orain arte laguntza pilik ez izanik, indusketak segitu dituztela Nafarroako historiari zor zaiona emaiteko.
|
|
2016
|
|
|
Euskal Herriko gainerako lurraldeek ere bat egin zuten herri protesta harekin. Ondotxo
|
zekiten
Nafarroaren atzetik eurak zihoazela. Gasteizen istiluak, Donostian hiru lagun hilik, Guardia Zibilak tirokatuta, eta Gernikan, Iruñeko Orfeoiak egindako bisitan, Espainiako bandera erre zen lehen aldiz.
|
|
|
Berriro etorri behar dugu EAEko datuetara, eskuragarrienak, eta euskaldunok gaur egun egoerarik aldekoena dugun esparrua, baina edonola ere
|
jakinik
Nafarroa Garaiko eremu euskalduneko egoera are dela nahikoa hobea EAEko batez bestekoa baino eta EAEko inguru euskaldunenen parekoa?, eta jakinik ere euskaldunondako egoera zoritxarrez ez dela horren erosoa orokorrean Iparraldean (nahiz bai hemen ere barne aldeko belaunaldi helduenekin behintzat) edota Nafarroa Garaiko erdi eta hegoaldeko eremuetan.
|
|
2017
|
|
|
Hortaz, bidaia arriskuz beterik bazegoen ere, Mitxelena apaizarekin Pirinioak hegoalderantz zeharkatzea erabaki zuen. Ibilaldi arriskutsua zen oso, ondo
|
baitzekiten
Nafarroan edo Aragoin berehala ezagutu eta atxilotu ahal zituztela. Gainera, Pirinioetako muga zorrotz begiratuta zegoen alde bietatik.
|
|
|
Txikitan ez
|
nekien
Nafarroa noraino iristen zen
|
|
2019
|
|
|
IdeE eta RAEren itzalpean Akademia abiatzea ez zegoen baztertuta, eta Iruñean gertutik jarraitu zuten gaia: " Aquí varios me preguntan con el mismo interés sobre proyectos de la Academia; es una pena que no se vea más horizonte". 144 Handik urtebetera, Euskaltzaindia gerraondoko lehen batzarra egitear zegoela
|
bazekien
Nafarroako urgazleak. Hura gertatu baino sei egun lehenago, xehetasunak eskatu zizkion J. Urquijori.
|
|
2020
|
|
|
Gure kezka amankomunetik datozen galderak, EAEra mugaturik,
|
badakigulako
Nafarroakoa aldatzen saiatu direla berriki, eta porrot egin dutela.
|
|
|
Gure historia politikoari dagokionez, euskal jauntxoak, euskal eliteak bai izan dira konkistatzaile eta inbaditzaile, baina ez euskaldun gisa, baizik eta espainolen morroi gisa, eta euskaldunok ez dugu jendez ezein lurralde populatu. Kulturara etorriz, gure intelligentsiaren idatzizko jardunari dagokionez,
|
badakizue
Nafarroako erresuman beti erromantzeak (nafarra, okzitanoa) eta gero gaztelania izan zirela administrazioko hizkuntza, eta ez euskara. Funtzionarioak XVI. eta XVII. mendeetan ere elebidunak ziren, eta dokumentu bakan batzuetan erabili bide zuten euskara (irakur Monteano historialariaren liburuak), eta ahozko lekukotzak jasotzeko ere bai, baina idazteko hizkuntza gisa ez latinaren prestigio itzelak eta gurea latin hizkuntza ez izateak oztopoak areagotu zizkigun, katalanari ez bezala, eliteen klaudikazio edo espiritu nazional ezaz gainera.
|
|
|
Alderdiei dagokienez, EAEko alderdi nagusietako kideekin bildu gara, EAJ,, PSE EE, Ahal dugu Podemos eta PPko kideekin, eta udaletako, Legebiltzarreko, Foru Aldundietako eta Gobernuko politikariak elkarrizketatu ditugu. Alderdi gehienak Nafarroako Erkidegoko alderdi sistemaren parte dira, baina Navarra Sumako kideekin ez gara bildu, arrazoi desberdinengatik, tartean, ez
|
genekielako
Nafarroako Foru Erkidegoaren inguruko datuak eskura izango genituela liburua inprentara eraman baino egun batzuk lehenago arte. Sindikatuei dagokienez, ASADE, ELA, LAB, CCOO eta STEILASeko kideekin egon gara, eta, herri mugimenduei dagokienez, batzuetan lurralde mailakoak diren elkarteekin bildu gara, hala nola, ATH ELE, Piratak eta Pentsionistak, eta besteetan nazio mailakoak direnekin bildu gara:
|
|
2021
|
|
|
Ainize Madariagak erraiten zaukun mementoan eskas dutela kafea eta dutea, harremanetan dira ekoizle batzuekin. Gatza ere nahi lukete proposatu,
|
jakinez
Nafarroan eta Araban aurki daitekeela.
|
|
|
Zer
|
dakite
Nafarroako gazteek talde armatuen aktibitateari buruz. Galdera horri erantzun nahian, Hezkuntza Departamentuak txosten bat eskatu zion Nafarroako Behatokiari, erakunde horrek inkesta egin zuen maiatzean herrialdeko Bigarren Hezkuntzako institutuetako ikasleen artean.
|
|
|
Zer
|
dakite
Nafarroako gazteek talde armatuen jardunari buruz. Galdera horri erantzun nahian, Hezkuntza Departamentuak txosten bat eskatu zion Nafarroako Errealitate Sozialaren Behatokiari, eta erakunde horrek inkesta bat egin zuen maiatzean herrialdeko Bigarren Hezkuntzako institutuetako ikasleen artean.
|
|
|
Baina ba ote dakite Bilintxen burua, dagokion harri ederra, alegia, Donostiako hilerrian dagoela? Leitzarrek badakite, noski, Lasarteren burua daukatela herrian bertan, baina ba ote
|
dakite
Nafarroaren beste puntan, Luzaiden, Bordel bertsolariaren bustoa dagoela. Zenbat aldiz egon ote gara Bilbon Balendin Enbeita ikusi izan gabe, Arriaga antzokitik hurbil eta Areatza plazako kioskotik hurbilago dagoen eskulturan?
|
|
|
Gainera, etxera zetorren edonori harrera egiteko ura eskaintzea gizabidezkoa zenez, etxe barruan ere erakusten zen, eta, beraz, urrezkoa balitz bezala zaindu eta distiratsu jarri behar zen. Amaginarrebak kontatuta
|
dakit
Nafarroako baserriren batean etxeko indianoak ekarritako perradako ontzia (ura zerbitzatzeko erabiltzen zen katilutxo kirtenduna) zilarrezkoa zutela, eta horrek ematen zizkiola distira eta ospea baserri osoari.
|
|
2022
|
|
|
Inportantea da halako espektatibetatik urruntzea eta praktikara hurbiltzea, baina ez da erraza. Niretzat lehen Txapelketa Nagusia da, baina
|
badakit
Nafarroakoan bosgarren egin izan banu lasaiago joango nintzatekeela.
|
|
|
–Zer
|
dakizu
Nafarroako populazio islamikoaz?
|
|
2023
|
|
|
Madrildik itzultzean, Nafarroako Henrike II.arekin Frantziako erregeak zuen adiskidetasuna estua bazen, horrek
|
bazekien
Nafarroako erregeak ez zi tuela bere ondasunak berreskuratzeko nahiak itzali. Bazekien, era berean, egoera larrian Henrikek erakutsi zion atxikimenduak zorretan uzten zuela eta ordaina eskatuko ziola.
|
|
|
Nafarroako interesak hobestea eskatzen bazion, laguntza ematera behartua sentitu ez zuen nahi, ez zi tuen Frantziako interesak arriskutan ikusi nahi. Frantziako erregeak
|
bazekien
Nafarroako erregearen indarrak eta determinazioak soka luzea ekar zezaketela.
|
|
|
Historialari eta aditu guztiak ados dira Erantzukizun Politikoen Legeak ez zuela bere helburua bete," Espainia espiritualki eta materialki berreraikitzea". Ez dugu eskura datu zehatz osorik, baina
|
badakigu
Nafarroan ez zela jarritako isunen %3, 25 besterik bildu. Tramiteen geldotasunak, burokraziak eta atzerapenek eraginkortasunik gabeko sistema bat marrazten digute.
|
|
|
Egitaraua «ilusio handiz» osatu dutela azaldu du Nafarroa Oinez en Jarduera Batzordeko arduradun Maider Ansak: «Denontzat gozagarri izanen den jarduera andana prestatu dugu; adin guztietako jendearentzat espazio eta jarduerak biltzen dituen egitarau zabala eskaini nahi dugu, ondo
|
baitakigu
Nafarroa Oinez bizitzeko hamaika modu daudela». Bereziki zaindu dute haurrentzako programazioa, eta jolas gune ugari paratu dituzte ibilbidean.
|
|
|
Sararen galdera ez zen erretorikoa. Zerbitzuburuak
|
bazekien
Nafarroako Gobernuak auzian sartu nahi izanez gero, arrazoi bat behar zuela. Sasieta elkarteak herritarren edateko uraren hornidura justifikazio teknikorik gabe murriztu bazuen, haren kontra jotzeko aitzakia esku ahurrean zuten.
|
|
|
Denok
|
dakigu
Nafarroan euskararen egoera larria dela. Apirilaren 25ean, Kontseiluak Iruñeko Anaitasunara deitu zituen euskaltzaleak.
|